Inleiding
In oktober 2019 openden de fracties van ChristenUnie/SGP en GroenLinks voor het tweede jaar op rij een meldpunt voor vuurwerkoverlast. De reden hiervoor is, net als vorig jaar, dat beide fracties zich zorgen maken over de toenemende overlast die mensen hebben van vuurwerk. In het maatschappelijk debat is deze discussie ook zeer actueel. Steeds harder klinkt de roep om maatregelen om overlast, schade en verwondingen door vuurwerk te beperken. Het lijkt er nu op dat de politiek in Den Haag ook een beweging maakt richting een (gedeeltelijk) verbod op consumentenvuurwerk. Desondanks vonden onze fracties het belangrijk om ook dit jaar weer in beeld te hebben in welke mate er overlast ervaren wordt in Gorinchem. Interessant daarbij is natuurlijk om te zien of de maatregelen die tijdens deze jaarwisseling al door de gemeente waren genomen (vuurwerkvrije zone, vuurwerkdetectiesysteem) effect zouden hebben op het aantal meldingen.
De aanpak was hetzelfde als vorig jaar: een online meldpunt waar mensen anoniem of met naam hun melding konden doen over vuurwerk. Twee dingen gingen dit jaar echter anders. Ten eerste hebben we het meldpunt al in oktober geopend. We kregen veel reacties van Gorinchemmers die vertelden dat zij eigenlijk het hele najaar of zelfs het hele jaar overlast ervaren van vuurwerk. Graag wilden we zien of dit ook te merken was in de cijfers. Het andere verschil met vorig jaar is dat we dit jaar de melders ook gevraagd hebben naar de soort overlast zij ervoeren, oftewel van wat voor soort vuurwerk zij last hadden. Verplicht was het in te vullen in welke wijk, op welke datum en op welk moment van de dag de overlast ervaren werd.
In totaal zijn er 499 meldingen binnengekomen, waarvan 335 tussen 15 december en 6 januari (dezelfde periode als welke ons vorige rapport besloeg) Het is opmerkelijk te vermelden dat die 335 meldingen rond de jaarwisseling vrijwel overeenkomt met het aantal meldingen in dezelfde periode vorig jaar (340). In dit verslag delen wij graag onze verder bevindingen, met als doel wederom een gedegen evaluatie van de jaarwisseling te krijgen en indien nodig er in de Gorinchemse gemeenteraad een discussie over te voeren.
Meldpunt https://www.meldpuntvuurwerkgorinchem.com/
Het meldpunt gewoon open blijft om te zien of er buiten oud en nieuw om ook overlast ervaren wordt, is het helemaal goed.Respondenten
Zoals gezegd konden mensen kiezen of zij anoniem of met contactgegevens een meldingen wilden doen. Wij hebben voor deze mogelijkheid gekozen om de drempel van het melden van overlast zo laag mogelijk te houden. Zoals in de grafiek “figuur 1” goed te zien is, was ongeveer 3/4 van de meldingen anoniem en 1/4 van de meldingen met contactgegevens. Er is een sterke stijging van het aantal anonieme meldingen te zien (2019: 1/3 op naam, 2/3 anoniem). Hiervoor hebben wij geen duidelijke verklaring.
Anoniem melden brengt natuurlijk risico’s met zich mee: er zijn altijd grapjassen die valse meldingen doen. We hebben echter slechts twee overduidelijk valse meldingen ontdekt (die ook niet meegenomen zijn in de resultaten). Alle andere meldingen konden gezien tijdstip, locatie of aard van de overlast als echt getypeerd worden. Resultaten
Zoals gezegd zijn er in totaal 499 meldingen binnengekomen op het meldpunt vuurwerkoverlast. Daarvan zijn er 335 gedaan in de periode van 15 december tot 6 januari. In de maand oktober kwamen er 9 meldingen binnen, in november waren dat er 73 en in de eerste twee weken van december ontvingen wij 51 meldingen. In de periode tussen 7 januari en 18 januari kwamen er nog 37 meldingen binnen. Het is in fig. 2 goed te zien dat sinds de opening van het meldpunt het aantal melding per dag langzaam stijgt naar mate de jaarwisseling dichterbij komt, met als piek 29, 30 en 31 december. Na Oud en Nieuw neemt het aantal meldingen redelijk snel af. Vorig jaar was er afname te zien vanaf 29 december tot de jaarwisseling (op 29, 30 en 31 december respectievelijk 81, 74 en 46 meldingen), terwijl er nu een stijging te zien is tot de jaarwisseling. Gezien de aard en de mate van de klachten, willen wij de conclusie trekken dat dit te maken heeft met de acceptatiegraad bij Gorinchemmers van vuurwerk. Door de groeiende discussie en het groeiende negatieve gevoel over vuurwerk, is men eerder geneigd om te melden. Dit is bijvoorbeeld te zien aan het aantal klachten in de ochtend en de middag van 31 december. Dat is fors meer dan vorig jaar. Opvallend hierbij is natuurlijk, en dat vermelden melders ook in hun klacht, dat, terwijl de officiële verkoop van vuurwerk pas op 28 december begint, er daarvoor al redelijk wat overlast gemeld is (158 meldingen van 1 tot en met 27 december). Als de verkoop begint stijgt het aantal meldingen snel. Daarbij is het natuurlijk belangrijk op te nemen dat de officiële afsteektijden zijn op 31 december van 18:00 uur tot 1 januari 02:00 uur. Het behoeft geen toelichting dat men zich hieraan niet houdt.
We hebben de melders ook gevraagd op welk moment van de dag zij de overlast ervoeren. Hierbij valt op dat mensen vooral ’s avonds (53%) en ’s middags (30%) de overlast ervoeren (zie fig. 3). Opvallend hierbij is dat er een aantal momenten is waarop er veel meldingen uit één specifieke wijk komen rond hetzelfde moment. Er is grote kans dat hier sprake is van een of enkele overlastveroorzakers die zich in een wijk ophouden.
Tevens hebben we aan de melders gevraagd in welke wijk zij de overlast ervoeren (zie fig. 4). Als we alle meldingen per wijk in een schema zetten, blijkt dat de Laag-Dalem en de Binnenstad de kroon spannen als het gaat om overlast meldingen. Daarachter volgen de Gildenwijk en de Haarwijk.
Zoals gezegd hebben we mensen ook gevraagd te vertellen wat voor soort overlast zij ervoeren. De resultaten hiervan spreken op het eerste gezicht al voor zich (zie fig. 5) Hieruit blijkt een overduidelijke meerderheid van liefst 98% meldingen van overlast van knalvuurwerk en zwaar vuurwerk (respectievelijk 79% en 19%). Slechts 2,4 procent van de melders (12) meldt over siervuurwerk. Hieruit kun je dus duidelijk de conclusie trekken dat mensen vooral overlast ervaren van knallend vuurwerk. Zij klagen dan vooral over schrik, geluidsoverlast, trillende ramen, kapot straatmeubilair, constante klappen en angstige dieren.
Aard van de meldingen
Als we de aard van de meldingen, oftewel het soort overlast dat mensen ervaren, in beeld brengen, blijkt dat er drie conclusies te trekken zijn:
Afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijden en locaties en het gebrek aan handhavingEen groot deel van de meldingen die gedaan zijn, hebben te maken met het afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijden (van 31-12 18.00uur tot 1-1 02.00uur). Hierbij is het belangrijk te vermelden dat gebleken is dat mensen niet bij elke knal meteen een melding doen. Veel van de melders zeggen veel of zelfs continu knallen van vuurwerk te horen in hun buurt of wijk. Dat ervaren zij als overlast. Bovendien levert het angst op bij bijvoorbeeld kinderen of ouderen. Net als vorig jaar is het opmerkelijk dat veel van de melders die zeggen veel vuurwerk te horen buiten de afsteektijden ook klagen over het (gebrek aan) toezicht en handhaving. Sommigen belden de gemeente of de politie, maar hadden niet de indruk dat er gehandhaafd is op het afsteken van vuurwerk.
Er waren zeven meldingen uit de Gildenwijk die expliciet vernoemden dat er vuurwerk werd afgestoken in de vuurwerkvrije zone (het Gijsbert van Andelpark en de omgeving van het Beatrixziekenhuis). Het valt moeilijk in te schatten of dit veel is, omdat er geen vergelijkingsmateriaal is.
Overlast door knallen en zwaar vuurwerkEen belangrijke conclusie uit deze cijfers is dat mensen vooral overlast ervaren van knallen en daarbij ook klagen over de zwaarte van de knallen. Mensen melden dat er ‘heel de dag geknald wordt’, ‘dat de ramen in de sponningen trillen’ en over zware explosies (‘dit waren geen rotjes’). Vaak werd daarbij het versterkend effect van bijvoorbeeld brandgangen, stegen in de Binnenstad of viaducten genoemd. Termen als ‘het lijkt wel oorlog’ werden met enige regelmaat gebruikt. Van siervuurwerk lijkt men juist vrij weinig overlast te ervaren.
Dieren en vuurwerkHelaas is ook dit jaar weer gebleken dat vuurwerk in combinatie met dieren een veelvoorkomend probleem is. Uiteraard betreft het dan vooral huisdieren (over wilde dieren valt niks te zeggen vanuit dit vuurwerkmeldpunt). Er wordt veelvuldig gemeld dat honden en katten schrokken van de knallen, zich verstopten, niet meer aten en zelfs niet meer naar buiten durfden. Een enkele melder is zelfs met zijn huisdier naar die dierenarts gemoeten voor kalmerende medicatie. Helaas waren er dit jaar ook weer enkele tientallen meldingen van hondenbezitters die meldden dat er vuurwerk naar hen en hun huisdier is gegooid tijdens het uitlaten, waardoor dieren nog banger waren. Overigens zijn er ook een klein tiental meldingen van fietsers die met vuurwerk bekogeld zijn.
Dierenasiel
Naar aanleiding van de meldingen rondom dieren en vuurwerk hebben we ook contact gezocht met het dierenasiel. Zij meldden ons, dat er een paar weken veel onrust en angst bij hun dieren speelde, ondanks dat het in het gebied waar het dierenasiel ligt relatief rustig is qua vuurwerk. In het pension verblijven jaarlijks dieren die thuis niet te houden zijn door het vuurwerk. Dat legt een druk op het asiel en haar medewerkers. Het asiel en haar medewerkers spraken uit blij te zijn met de maatschappelijke beweging richting een vuurwerkverbod.
Afsluitend
Met 499 meldingen zijn de fracties van ChristenUnie/SGP en GroenLinks tevreden met de resultaten van dit jaar van het vuurwerkmeldpunt in Gorinchem. Het was de tweede keer dat we dit zo hebben uitgevoerd en zijn voornemens om dit komende jaarwisseling te herhalen (afhankelijk van de landelijke ontwikkelingen). Tevens hebben we besloten om het meldpunt het gehele jaar open te laten, zodat we ook een beeld krijgen van het aantal meldingen door het jaar heen.
Net als vorig jaar was ons doel om inzicht te krijgen in de mate van de overlastbeleving en in de aard van de overlast. Wij denken dat met de respons op het vuurwerkmeldpunt voor de jaarwisseling 2019/20 dit doel behaald is. Het biedt wat ons betreft, in combinatie met schadecijfers, cijfers van de gemeente, de eerste hulp van het ziekenhuis en van de politie, goede aanknopingspunten voor een evaluatie van de jaarwisseling. Daar kijken wij naar uit!