Door Peter van Dalen, Peter Ester op 20 juli 2020 om 17:23
Europa: bijzondere tijden vragen om bijzondere maatregelen
De spanningen in Europa lopen hoog op. Met name tussen zuidelijke landen als Italië en Spanje enerzijds, en noordelijke landen als Nederland anderzijds. Het “zuiden” verwijt het “noorden” een harde, ongevoelige opstelling die wars is van solidariteit. Het “noorden” wil staatsschulden niet in één gezamenlijke Europese pot stoppen. Dat zou leiden tot vergemeenschappelijking van nationale schulden en de druk bij zuidelijke landen wegnemen om drastisch te hervormen.
Nationalistische partijen roepen om het hardst dat de Europese geldkraan niet permanent open mag staan voor Rome of Madrid. Zelfs wordt gepleit voor ontbinding van de eurozone en ook de Nexit-gedachte wordt weer beluisterd. Globalistische, eurofiele partijen zien hun kans schoon en eisen een versnelde federalisering van de Europese Unie. Het politieke debat verhardt in snel tempo.
Derde weg
Wij bepleiten een derde weg. De weg van redelijkheid, die nuchterheid en solidariteit verbindt. Het is ook Nederlands belang dat we Zuid-Europa niet opzadelen met een schuldenlast waaronder ze bezwijken. Nederland exporteert stevig naar zuidelijke landen, van vis tot bloemen, van agrarische machines tot kaas. Ons MKB is hier zeer actief. Tal van Nederlandse bedrijven en instellingen hebben financiële belangen ten zuiden van de Alpen en Pyreneeën. Het is dus ook in ons belang dat zuidelijke landen financieel-economisch overeind blijven en maatschappelijk niet verslonzen. Maar minstens zo belangrijk: het spoort met fundamentele waarden van barmhartigheid en gerechtigheid. We laten landen die in de gevarenzone zitten niet aan hun lot over en hun bevolking niet verkommeren.
Bijzondere tijden vragen om bijzondere maatregelen. Uitgebreide leenfaciliteiten bijvoorbeeld voor landen die hun toch al hoge staatsschuld verder zien oplopen, met Italië voorop. Om de coronacrisis te overleven heeft Italië geld nodig, veel geld. Hun zo belangrijke toeristische sector is ineengestort. Veel Italianen komen nauwelijks rond. Miljoenen Italianen hebben een collectieve oudedagsvoorziening van amper 500 euro. Onze AOW is het dubbele. Een sociaal drama dreigt voor landen als Italië, ook voor de jongste generatie. Juist nu moet Nederland laten zien dat onze principes van saamhorigheid en gerechtigheid hier leidend zijn. Kredieten uit het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM) voor zuidelijke landen moeten worden versterkt. Laten we de voorwaarden niet te hard maken. Wij denken aan soepele terugbetalingsregelingen. De rentestand maakt dat mogelijk.
Vergroening
Voorts willen wij het ESM-pakket versterken met andere constructies zoals herstelobligaties of ‘corona-bonds’. Dat zijn leningen die door de Europese Unie worden aangegaan met als specifiek doel om voor een bepaalde looptijd (zeg 15 jaar) in de lidstaten de klappen van de coronacrisis op te vangen en te bestrijden. Omdat de EU gezamenlijk leent, kan de rente zeer laag zijn. Lager dan wanneer Italië of Spanje zelf zouden lenen op de kapitaalmarkt. Dergelijke leenfaciliteiten willen we koppelen aan milieu- en klimaatdoelstellingen zoals die (gaan) gelden voor de EU als zodanig. Lidstaten die projecten en bedrijven steunen die groener uit de crisis willen komen, zouden voor een dubbeldeel van deze obligaties in aanmerking kunnen komen. We sturen daarmee op de noodzakelijke verduurzaming van Europa. Let wel: dit zijn geen eurobonds waarbij tegen een vrijwel onbeperkte looptijd ongericht obligaties worden uitgegeven. Die leiden immers tot collectivisering van schulden in de gehele eurozone. Onze derde weg verbindt solidariteit met zuidelijke landen met gericht herstelbeleid en verduurzaming van hun economie.
De richting die de ministers van Financiën van de Eurogroep de afgelopen dagen in zijn geslagen, zien we als een goede stap: crisisondersteuning vanuit het ESM. Noodzakelijk omdat de situatie nu echt anders is dan bij de eurocrisis van enkele jaren geleden. En, er zijn in zuidelijk Europa sindsdien stappen gezet; denk aan de hervormingen op de arbeidsmarkt in Spanje en de reductie van de Portugese staatsschuld. Italië heeft een begin gemaakt met hervorming van de pensioenen. Het zou bijzonder cru zijn dit allemaal te laten vervliegen.
Wij bepleiten de ESM-faciliteit aan te vullen met onze voorstellen zoals herstelobligaties of ‘corona-bonds’, hand-in-hand met vergroening. Zo blijft de Europese solidariteit in stand en wordt de duurzame ontwikkeling aangejaagd. Deze waardengedreven combinatie is de kern van onze derde weg. Ook voor Nederland geldt dat in deze bijzondere tijden, bijzondere maatregelen moeten worden genomen.
Peter van Dalen is Europarlementariër voor de ChristenUnie en Peter Ester is Senator voor de ChristenUnie