Vandaag heb ik weer een gesprek gehad met informateur Mariëtte Hamer. Het gesprek vond online plaats in verband met mijn verblijf in het buitenland voor de Raad Buitenlandse Zaken.
Voor het weekend vroeg de informateur de leiders van alle zes partijen die nog meepraten na te denken over het doorbreken van de stilstand in de formatie. Dat heb ik gedaan. Wij voelen de verantwoordelijkheid als tweede partij van het land. De inzet van D66 is en blijft de vorming van een breed, stabiel en zo progressief mogelijk kabinet.
Mijn eerste voorkeur is dan ook een brede coalitie vanuit het politieke midden. Deze bestaat uit vijf partijen: VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks. Dit doet recht aan meerdere politieke wensen: de wens van D66 om een zo progressief mogelijk kabinet te vormen, de wens van de VVD om een coalitie te vormen met het CDA en de wens van PvdA en GroenLinks om niet zonder elkaar deel te nemen aan onderhandelingen. Uit het verleden en bij lokale en regionale overheden zijn ook veel voorbeelden waarin deze partijen samenwerken. Verder kan deze combinatie van partijen rekenen op een meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer.
Mocht deze combinatie in gesprekken van de informateur met andere partijen niet mogelijk blijken, dan is D66 – gezien de urgentie om een nieuwe coalitie en een nieuw kabinet te vormen – ook bereid om inhoudelijke gesprekken te starten met alle zes partijen die hier nu toe bereid zijn en elkaar niet uitsluiten (VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie). Voorwaarde hiervoor is dat deze onderhandelingen gericht zijn op de vorming van een volwaardige nieuwe meerderheidscoalitie, waarbij geen enkele combinatie van partijen vooraf wordt uitgesloten. Deze gesprekken moeten ook over alle thema’s gaan die al dan niet in het gewenste regeerakkoord op hoofdlijnen moeten komen, en dus niet beperkt worden tot slechts een of enkele onderwerpen. Daar schieten we niets mee op.
De informateur heeft mij ook gevraagd, indien ook dit tweede voorstel door een of meer andere partijen zou worden geblokkeerd, of D66 bereid is te starten met de enige twee partijen die getalsmatig noodzakelijk zijn voor elke meerderheidscoalitie: VVD en D66. Dat moet dan beschouwd worden als een poging de impasse te doorbreken. Een tussenstap op weg naar een meerderheidscoalitie.
Mensen verwachten dat politici en partijen recht doen aan hun stem. Dat willen wij doen. Aan het werk gaan, verschillen overbruggen, en het juiste doen voor ons dierbare land. De klimaatcrisis wacht niet. Het lerarentekort ook niet. Daarom heb ik de informateur gezegd bereid te zijn tot deze tussenstap.
De inzet van D66 bij deze gesprekken zal onverminderd progressief zijn: aanpak van de kansenongelijkheid, de klimaatverandering, de woningnood, de rechtsstaat, discriminatie en racisme en een nieuwe houding van Nederland in Europa.
Ik hoop dat een van de bovengenoemde mogelijkheden op voldoende draagvlak kan rekenen om een volgende fase van de kabinetsformatie in te gaan. We moeten nu echt vaart gaan maken. De problemen in Nederland zijn te groot om nog langer te aarzelen.