Het coronavirus heeft een wereldwijde crisis veroorzaakt. Mensen werken thuis, winkels sluiten en ondernemers zien hun opdrachten opdrogen. De snelwegen zijn leeg. Ook in Brussel is het Europees Parlement al enige tijd gesloten. De genomen maatregelen zijn stevig, maar broodnodig om het effect van het virus op de volksgezondheid te beperken. Unieke tijden vragen om unieke maatregelen. Om de economie draaiende te houden is tevens uitzonderlijk beleid nodig.  “Never waste a good crisis”, moet Christine Lagarde, de kersverse baas van de Europese Centrale Bank (ECB) gedacht hebben toen zij afgelopen dinsdagavond het pakket noodmaatregelen bekend maakten.

Bovenop het al lopende opkoopprogramma van 120 miljard euro voor dit jaar deed Lagarde er een enorme schep bovenop: 750 miljard euro tot oudejaarsavond. En, zo bleek uit de bijgaande persverklaring, ongelimiteerd in tijd en omvang.

Dit betekent dat vanaf nu elke maand een slordige 130 tot 135 miljard euro wordt opgekocht tot en met december van dit jaar. En als het niet genoeg is, dan wordt het opkoopprogramma verder uitgebreid. Nieuw is ook dat niet alleen staatsobligaties en obligaties van grote, beursgenoteerde bedrijven worden opgekocht, maar ook kortlopende schulden van kleinere niet-financiële bedrijven. Naar de kwaliteit van het onderpand wordt niet gekeken. De ECB koopt dus schulden, tegen de klippen op. Zelfs haar illustere voorganger Mario Draghi durfde dit niet aan.

Reden van dit alles?

Het corona virus uiteraard. Maar eigenlijk zoekt de EU al langer een reden om schulden van landen gemeenschappelijk te maken. Eerder sprak Lagarde van ‘Green bonds’ – volgens sommigen ‘Greta bonds’ - voor het klimaatbeleid. Net zo min als de EU de eurocrisis van 2010 niet zag aankomen, had ze geen idee welke economische schade het virus kon aanrichten. De EU wilde alleen over ‘klimaat’ praten, terwijl de uitbraak toch al máánden aan de gang was in Azië. Nu Corona er is, volgen de ‘Corona bonds’ vrijwel automatisch. En ook die maken Nederland tot pinautomaat. Wij staan er tenslotte economisch sterker voor dan Zuid-Europa, mede dankzij ons jarenlange zuinige beleid.

Is deze ‘bazooka’ nodig? Het antwoord is driewerf ‘neen’.

Om te beginnen is nog volstrekt onduidelijk op grond van welke criteria welke obligaties gekocht gaan worden. De kans is groot dat dit doelgericht gaat leiden tot dezelfde rentevoet voor álle schuldtitels van alle eurozonelanden. Dan heeft de ECB dus de facto eurobonds ingevoerd, maar onder een andere naam.

Het is bovendien nog onduidelijk op welk niveau ze die rente gaan prikken. Afgelopen dinsdag deed de ECB een ingreep in Italië. De rente van de Italiaanse staatsobligaties was te ver opgelopen. In de persverklaring werd gezegd dat de ECB de gebruikelijke verdeelsleutel voor het opkopen van schulden van de diverse eurolanden ‘flexibel’ zal toepassen. Vertaald: als Spaans of Italiaans schuldpapier te duur wordt, bijvoorbeeld omdat het overheidstekort te groot wordt, dan koopt de ECB gewoon een groter deel van die schuld op dan volgens de eigen criteria is toegestaan. De ECB heeft een carte blanche. Het doet wat zij wil.

Alles om de euro te redden en daarmee de illusie van een verenigd Europa in stand te houden. Inderdaad, never waste a good crisis.

Deze ‘Corona bonds’ zijn niet de oplossing. Zoals voormalig bestuurder van De Nederlandse Bank (DNB) en hoogleraar complexiteit, Lex Hoogduin, tweette is het een veel betere oplossing om de nationale centrale banken van het eurosysteem tijdelijk een noodloket te laten openen. Hieruit kan de overheid tegen nul procent rente dan de financiële noden van burgers en bedrijven ledigen. Dat is veel effectiever maatwerk en doelgerichter dan de ‘bazooka’ uit Frankfurt.

Derk Jan Eppink

Europarlementariër voor Forum voor Democratie 

Vice-voorzitter fractie Europese Conservatieven & Hervormers (ECR)

Twitter: https://twitter.com/djeppink