Deze week is in het Europees Parlement de laatste met de Britten. Vrijdag vertrekken ze voorgoed naar huis. Persoonlijk zal ik ze missen. Ze zorgden voor humor, met subtiele steken onder water of mokerslagen uit de koker van Nigel Farage. Het zal moeilijk zijn Britse humor te vervangen door Duitse, voor zover die bestaat. Farage is trouwens de enige politicus, voor zover mij bekend, die met een specifiek doel naar Brussel ging en het bereikte: Brexit. In 1999 arriveerde hij als zonderling met een partijgenoot, een begrafenisondernemer. In 2020 vertrekt hij als wereldbekend politicus en neemt hij zijn land mee.
In Nederland is veel angst en paniek gezaaid over Brexit door zowel regering als pers. Het Verenigd Koninkrijk zou in elkaar storten, voedseltekorten alom en lange rijen met vrachtwagens voor de grens. Brexit zou van het Verenigd Koninkrijk een ontwikkelingsland maken. Maar wie in het Verenigd Koninkrijk komt, merkt er niets van. Het land functioneert normaal en premier Boris Johnson boekte bij de parlementsverkiezingen een klinkende overwinning. Met een meerderheid van circa 80 zetels zit Johnson de komende 5 jaar gebeiteld. In Londen zit een stabiele regering, terwijl de populariteit van president Macron in Frankrijk tanende is en in Duitsland het politieke midden wegsmelt.
De verkiezingsoverwinning van Johnson was een grote waterscheiding. Voordien kibbelde het House of Commons eindeloos omdat er voor geen enkele optie een meerderheid was. Dat gaf de EU-bureaucratie de kans ruzies op te stoken, want een land - zeker een netto-betalend land - mocht niet ongestraft de EU verlaten. Johnson heeft nu de benodigde meerderheid om een heldere lijn te trekken: ‘get Brexit done’.
Vorig week was ik in Londen voor een bezoek aan de Britse minister voor Brexit, Lord Martin Callanan in 10 Downing Street. Op 31 januari is het Britse lidmaatschap voorbij waarna de EU en het Verenigd Koninkrijk tot 1 januari 2021 de tijd hebben een Vrijhandelsakkoord overeen te komen. Er is dus geen ‘big bang’ want de Britse- en EU-wetgeving zijn voorlopig nog identiek. De ‘ui’ wordt in de loop van de tijd gepeld. Uiteindelijk zullen de Britten hun eigen regels maken. Met Callanan ben ik vervolgens naar het House of Lords gewandeld waar de wet voor de uittreding uit de EU werd goedgekeurd. Vervolgens mocht ik een dinerspeech houden voor enkele conservatieve leden van het House of Commons om een beeld te schetsen over de stemming op het Europese continent. Hoe liggen de kaarten?
Ik ben optimistisch over de Brexit. Echter zullen de onderhandelingen over het Vrijhandelsakkoord niet altijd makkelijk zijn. Het betekent dat er tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU geen tarieven of quotabeperkingen gelden in het vrij verkeer van goederen. De onderhandelingen spitsen zich toe op technische standaarden van producten, en vergelijkbare wetgeving bij toezicht op de markten, zoals in de sector van financiële diensten. Aan de grens ligt intense douanesamenwerking in het verschiet.
De zege van Johnson bracht een psychologische ommekeer op het continent. President Macron liet zijn anti-Britse toon vallen en lanceerde een charme offensief richting 10 Downing Street. Macht maakt begeerd. Frankrijk voert diverse militaire operaties uit in Afrika en krijgt niets voor elkaar zonder het Verenigd Koninkrijk, het enige Europese land met een operationeel leger. Aan Duitsland heeft Macron niets.
Duitsland wil geen harde Brexit want dat kost te veel. Vooral de auto-industrie zou zwaar lijden. Volkswagen, BMW en Daimler Benz hebben een sterke lobby in Berlijn. De export moet doorgaan, zeker in een haperende eurozone. De Britten hebben ook sterke kaarten: financiële diensten voor investeringen. London is de hoofdstad van de wereld in deze sector die in Duitsland en Frankrijk onderontwikkeld is. Wil de EU grote investeringen aantrekken dan komen de geldschieters via Londen. Dus verstandig die markt open te houden.
En Nederland moet vooral op de eigen belangen letten. De EU wil ‘open viswaters’ voor de Britse kust. Johnson heeft te kennen gegeven dat de Britse territoriale wateren weer Brits worden. Britse vis voor Britse burgers. Dit zou de viswateren voor Nederlandse vissers danig verkleinen. Bovendien worden eigen viswateren geplaagd door grote parken met windmolens. In plaats van paniek te zaaien doet premier Rutte er beter aan in 10 Downing Street op te komen voor de Nederlandse vissers.
Alles draait dit jaar om politieke wil. Aan het eind van het jaar komt er mogelijk een ‘package deal’ uit de bus, met wat akkoordjes links en rechts. Rutte moet niemand bang maken, maar aan de slag in Londen. Want anders vissen Nederlandse vissers volgend jaar achter het net.