Door André Postema op 4 februari 2019 Delen  

Maar behalve deze harde kans-statistiek is er ook nog sprake van een psychologische onevenwichtigheid. “Geld dat je wint kan wel opnieuw worden ingezet om te verliezen, maar geld dat is verloren niet om te winnen”, zo schreef Dostojevski al in De Speler (1868), een ontluisterende novelle die hij vanwege zijn eigen gokverslaving in een paar weken tijd schreef om zijn uitgever tevreden te houden.

Anders dan in de tijd van Dostojevski richt onze moderne verzorgingsstaat zich op het voorkomen van kansspelverslaving, het tegengaan van fraude en overige criminaliteit en het beschermen van consumenten. Tegelijkertijd hebben de verleidingen en technische mogelijkheden van het gokken de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Het gevolg is een gokmarkt met een bruto speelresultaat – dat wil zeggen de inleg minus de uitgekeerde prijzen – van 2,5 miljard euro in Nederland. Het aantal risicospelers wordt ingeschat op 100.000, het aantal daadwerkelijk gokverslaafde probleemspelers op ruim 20.000. En naast een aantal betrouwbare aanbieders van loterijen, automatenhallen en speelcasino’s, is er sprake van een crimineel circuit dat met het illegaal aanbieden van kansspelen gemakkelijker en sneller geld verdient dan de drugshandel.

Het aantal risicospelers wordt ingeschat op 100.000, het aantal daadwerkelijk gokverslaafde probleemspelers op ruim 20.000

Dit illegale aanbod spitst zich met name toe op het gokken via internet. Nederland kent als één van de laatste Europese landen nog een verbod op online kansspelen. Dat heeft niet kunnen beletten dat het aantal deelnemers op jaarbasis razendsnel toeneemt, zowel onder volwassenen als onder jongeren. Via veelal buitenlandse websites kan online verbinding worden gemaakt met pokerrooms in Klazienaveen en roulettetafels in Monte Carlo. Spelers worden gelokt met gratis tegoeden en oncontroleerbare prijsbeloftes. Het Zweedse Bettson Poker (“sign-up bonus € 2.000”) prijst haar site aan door te vermelden dat er “veel zwakke spelers meedoen die van casino naar poker emigreren”.  Zij die te jong zijn voor de Toto (leeftijdsgrens 25) of het verbod op live betting in de wind slaan, stappen over naar Britse aanbieders van sportweddenschappen. Diezelfde sportweddenschappen perverteren via matchfixing de sport, waar tot in de vierde klasse KNVB het spelverloop wordt gemanipuleerd.

Bij de jongeren doet zich ook nog eens het probleem voor dat games en kansspelen steeds meer met elkaar verweven raken. Op websites waar gegamed wordt, wordt reclame gemaakt voor kansspelen en andersom. Binnen games duiken gokelementen op en typische casinospelen als roulette kunnen als spelletje worden gespeeld. Er wordt gewerkt met loot boxes, virtuele schatkistjes gevuld met bijvoorbeeld wapens of voetbalspelers die een zekere waarde in het spel hebben en in het economisch verkeer op geld waardeerbaar zijn (en daarmee onder de Wet op de kansspelen vallen). Uit onderzoek blijkt dat één op de twee gamende jongeren online de overstap van gamen naar gokken maakt. Daarbij helpt het uiteraard niet dat online zoekmachines als Google en sociale platforms als Facebook bewust hun medewerking aan dit aanbod verlenen.

Uit onderzoek blijkt dat één op de twee gamende jongeren online de overstap van gamen naar gokken maakt

Ondertussen geeft de Kansspelautoriteit (KSA) aan noch over de capaciteit, noch over het instrumentarium te beschikken om de stortvloed van het illegale online aanbod te kunnen bestrijden. We moeten constateren dat het Nederlandse beleid technologisch en maatschappelijk achterhaald is. Handhaving van de integrale verbodsbepaling op de online kansspelen is geen verdedigbare optie, hoe groot de weerstand tegen deze activiteiten bij deze en gene ook zal zijn.

Aanstaande dinsdag behandelt de Eerste Kamer een nieuwe wet op de kansspelen die een passend antwoord moet bieden op de hierboven beschreven ontwikkelingen. Hierin maakt de verbodsbepaling op online kansspelen plaats voor een vergunningstelsel. Met deze legalisering wordt kanalisering van spelers naar een gecontroleerd aanbod voorzien, waarvoor heldere spelregels gelden en er wordt ingezet op een betere signalering en begeleiding van probleemspelers. Voor het bestrijden van het resterende illegale aanbod wordt de KSA zowel in termen van capaciteit als instrumentarium beter toegerust.

Het succes van deze nieuwe wetgeving zal in sterke mate afhangen van het vermogen om een aantrekkelijk en betrouwbaar spelaanbod in het vergunde segment te creëren. Daarbij past het uitgangspunt van de in 2011 door de Tweede Kamer aangenomen motie Bouwmeester (PvdA), dat illegale aanbieders van kansspelen niet in aanmerking kunnen komen voor een vergunning om kansspelen via internet aan te bieden. In praktische zin ligt het voor de hand een afkoelingsperiode te hanteren, waarin dergelijke partijen kunnen aantonen respectvol om te gaan met de Nederlandse wet en zich aldus van het illegaal aanbieden van online kansspelen onthouden. Ik denk daarbij aan een periode van drie jaar. Daarnaast zal er sprake moeten zijn van een materiële vestiging in Nederland, zodat deze aanbieders fysiek en rechtstreeks aanspreekbaar zijn voor de KSA, klanten en de verslavingszorg.

Dit laatste is reeds sinds jaar en dag het geval voor de staatsdeelneming Holland Casino, één van de pijlers van het Nederlandse kansspelbeleid die de afgelopen 40 jaar wél zeer succesvol is gebleken in het leveren van een aantrekkelijk en veilig spelaanbod – in dit geval landgebonden casinospelen in 14 vestigingen. De overheid heeft invulling gegeven aan de verbondenheid met de onderneming, teneinde een verantwoorde, betrouwbare en controleerbare organisatie van de speelcasino’s in Nederland te realiseren en de risico’s van onmatige deelname voor spelers te minimaliseren. En zo is het ook precies gegaan. Hoe men ook over kansspelen mag denken, Holland Casino kwijt zich – ook in internationaal opzicht – voorbeeldig van haar wettelijke taak. De constatering dat het aantal illegale casino’s op de vingers van één hand te tellen zijn, onderstreept dit.

Hoe men ook over kansspelen mag denken, Holland Casino kwijt zich – ook in internationaal opzicht – voorbeeldig van haar wettelijke taak.

Niettemin wil de regering van de staatsdeelneming af, omdat het aanbieden van kansspelen geen overheidstaak zou zijn. Dat is echter tekort door de bocht. De kernafweging is veeleer hoe de publieke belangen die met kansspelen gemoeid zijn het beste kunnen worden gediend. Gegeven de staat van dienst van Holland Casino zullen private aanbieders het hierin niet snel overtreffen. Daar komt nog eens bij dat voor Holland Casino naar verwachting een hoge prijs zal worden neergelegd, die de nieuwe toetreders snel willen terugverdienen. Deze druk op omzetgroei en rendement staat op gespannen voet met de huidige situatie en zal zeker gevoeld worden bij de medewerkers.

Gezien de opgave om voor de online kansspelen tot een compleet nieuwe marktordening te komen én de uitstekende prestaties van Holland Casino voor het landgebonden spelaanbod, neemt de regering onnodig veel risico met haar voornemen om alles in één keer op de schop te willen nemen. Zij heeft de staatsdeelnemingen Holland Casino – en overigens ook de Nederlandse Loterij – hard nodig om op een gecontroleerde manier tot modernisering van de kansspelmarkt te komen. Hopelijk pikt minister Dekker dit signaal op, wanneer hij dinsdag zijn voorstellen in de Senaat verdedigt. De nieuwe wet op de kansspelen is geen gokje waard.

Eerste Kamerlid