Loonondermijning om de kosten laag te houden

Naast uitbuiting ziet Van Dijk dat bedrijven arbeidsmigratie misbruiken om de lonen te drukken. Die stelling is onderwerp van debat. Publicist Ewald Engelen denkt bijvoorbeeld dat er amper gevolgen zijn voor de lonen: “Er is natuurlijk een beetje loondruk. Maar die is voor de rest van de economie tamelijk beperkt.”

Engelen beroept zich op een rapport van CPB en SCP uit 2018. Dat ziet inderdaad positieve kanten aan arbeids­migratie voor de Nederlandse bevolking, maar stelt tegelijkertijd dat “bepaalde groepen, vaak laagopgeleiden die direct concurreren met arbeidsmigranten, geraakt kunnen worden door immigratie”. Simpel gesteld: is er in jouw sector weinig sprake van arbeidsmigratie, dan is de kans groot dat je vooral profiteert van de goedkoop bezorgde pakketjes. Maar als een baas jou kan vervangen door een arbeidsmigrant die meer produceert tegen minder kosten, dan loop je kans je baan te verliezen.

Ook voeren bedrijven de werkdruk op als gevolg van extreem onzekere arbeidscontracten. Jeroen van Bergeijk beschrijft in de Volkskrant zijn undercover-ervaring bij een distributiecentrum van bol.com.

Natuurlijk hield Van Bergeijk dit niet lang vol. Dat is geen kwestie van willen, maar van kunnen. Voor bol.com is dit de ideale situatie: een Pool die door zijn rug gaat kan terug naar Polen en het uitzendbureau regelt een nieuwe arbeidskracht. Bovendien is de productiviteit van iemand die niet weigert om drie in plaats van twee zware dozen tegelijk te tillen, op korte termijn hoger. Het doet denken aan de verhalen van de Duitse journalist Wallraff, die beschrijft hoe Turkse arbeiders in de Duitse mijnen geen helm krijgen. Zo’n helm kost de werkgever alleen maar geld en levert hem niets op, omdat de kosten van een ‘beschadigde Turk’ niet bij hem terecht komen.