…Gerrit van Dalen – 23 jaar, Jan Dekker – 40 jaar, Johannes Abraham Dekker – 29 jaar, Marinus Dekker – 7 maanden… Een naam en een leeftijd, en iedereen weet, dit is wat geweld bij aanslagen en in oorlogen doet: een bruut voortijdig einde maken aan een uniek mensenleven. Op de begraafplaats wordt op deze zaterdag een gedenksteen onthuld met zesendertig namen van Papendrechters die door geweld of moord tijdens een oorlog om het leven kwamen en elders in de wereld begraven liggen. Tussen de belangstellende aanwezigen zie ik een paar jonge mannen staan. In Oekraïne vechten hun leeftijdgenoten op dit moment voor de vrijheid van hun land en van Europa.
Het herdenken van oorlogsslachtoffers in Nederland gebeurt sinds direct na de Tweede Wereldoorlog. In de loop der tijd werden groepen toegevoegd. Toen ik een twintiger was, in de jaren tachtig, was de belangstelling voor het herdenken van oorlogsslachtoffers op een absoluut dieptepunt. De overtuiging was dat uiteindelijk met de dood van de laatste overlevende van de Tweede Wereldoorlog, het herdenken zou stoppen. Er was weinig oog voor het feit dat groot onrecht en leed generaties lang nadreunen in familiegeschiedenissen. Zij kunnen niet vergeten, al zouden ze dat willen. Omdat de toenmalige regering vond dat we ook niet mogen vergeten, werd het Nationaal Comité 4 en 5 mei opgericht. Nieuwe tijden brachten nieuwe vormen van herdenken, zodat het besef levend gehouden kan worden, dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is. Vooral het persoonlijke verhaal, blijkt krachtig.
Ook hier op deze zaterdagmorgen, als Kees van der Heijden zijn verhaal vertelt. Hij werd als baby vernoemd naar de broer van zijn moeder, de Papendrechter Cornelis (Kees) Boer, die een jaar daarvoor sneuvelde op 24-jarige leeftijd in wat toen Nederlands-Indië heette. Voor Kees van der Heijden werd die geërfde naam het begin van een levenslange band met zijn oom die hij nooit heeft gekend.
…Cornelis Boer – 24 jaar… …Betje Mutsemaker-van Straten – 62 jaar, Catarina Hammelburg-van Straten – 59 jaar, Wouter van der Tak – 31 jaar… De namen van vroeger. Daar komen nu in Oekraïne elke dag nieuwe namen bij, die de komende tientallen jaren zullen worden uitgesproken bij herdenkingen. De zinloze verschrikking door – wéér – één man met macht en een waanidee. Hoe houden we hoop, dwars door deze moedeloos makende zinloosheid heen? We hebben een morele plicht voor optimisme, zei de verlichtingsfilosoof Immanuel Kant eind achttiende eeuw. Een morele plicht, ja. Al was het alleen al om de ongekende moed en strijdvaardigheid van het Oekraïense volk. En het is ook onze vrede waarvoor nu gevochten wordt.
Dan, klinkt over de begraafplaats een melodie op gitaar en zingt een kristalheldere stem: You fell out of the sky when you were 21 Your bomber took a bullet from a German gun Did you think about your wife, your brief and tender life, did you pray to anyone? How does it feel when you’re falling? Can you hear sweet angels calling?
Het is May van der Giessen die zingt. Deze jonge Papendrechtse vrouw straalt in alles de hoop en de kracht uit van haar generatie. De eerste generatie in lange tijd, voor wie vrijheid niet vanzelfsprekend is. Zij doorstonden in hun jonge leven eerst twee jaar onvrijheid door Corona en zien nu een oorlog in Europa. Er worden tranen bedwongen en soms net niet. Tranen, niet alleen van verdriet om wat lang geleden verloren ging en nu verloren gaat, maar van hoop en vertrouwen in de nieuwe generatie en hun toekomst.
Trijntje van Es
(de column is ook gepubliceerd op Papendrecht.net)
The post May (column) appeared first on Papendrecht.