Afgelopen januari in ons pleidooi m.b.t. Project Dommelland waarschuwden we hier ook voor. Vandaag in het ED.
Scherp zijn op Valkenswaards paard van Troje
ANALYSE Paardenhoofdstad
Als het aan de gemeente Valkenswaard ligt, wordt het straks de paardenhoofdstad. Maar weet de gemeente wel waar ze aan begint? Internationale fraudebestrijders in de paardenwereld hebben juist deze regio op de korrel. Wie houdt er een oogje in het zeil? En hoe?
Valkenswaard, drieënhalf jaar geleden. Een aangenaam avondzonnetje schijnt over de Abdijweg. De torentjes van de Sint-Benedictusabdij, beter bekend als de 'Achelse Kluis', piepen boven de boomtoppen uit. Het oord van gebed en soberheid biedt dan nog onderdak aan een handvol kloosterlingen. Hier draait het niet om bezit maar om spiritualiteit. Daardoor voelt een evenement slechts een paar honderd meter verderop welhaast als een parallel universum.
Want daar aan de Abdijweg is in een paar maanden tijd een luxueus landgoed verrezen. Op deze zwoele avond in augustus is de feestelijke opening. Peperdure bolides flankeren de oprijlaan. Een Ferrari F40, om er maar eentje te noemen, waarvoor liefhebbers vlot een miljoen euro neertellen. In het avondzonnetje fonkelen ook Rolls Royces, Porsches en Bentleys. Dit is het gloednieuwe complex van de Spaanse springpaardenhandelaar José Javier Salvador Torreguitart. Samen met burgemeester Ederveen en in aanwezigheid van twee wethouders heft hij lachend een glas champagne om te toosten op deze nieuwste aanwinst voor de paardenboulevard.
Amper een jaar later heeft de paardenhandelaar de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) op zijn dak. Hij wordt verdacht van het witwassen van zo'n vier miljoen euro. Op paarden, bankrekeningen en de stallen wordt beslag gelegd. Justitie vermoedt dat het Valkenswaardse stallenlandgoed is betaald met geld uit het criminele circuit, zo wordt in het voorjaar van 2018 duidelijk. Het glaasje bubbels dat het Valkenswaardse gemeentebestuur tijdens de opening van de stal dronk, krijgt daarmee een wrange nasmaak. Het onderzoek is nog niet afgerond, al liet het OM vorig jaar al weten de zaak voor de rechter te willen brengen.
Het weerhoudt de gemeente er niet van om met een ambitieus plan aan de slag te gaan. Valkenswaard wil veel meer gaan profiteren van 'het groen' in de gemeente: de Malpie, het Leenderbos en de Groote Heide. Het gebied trekt al jarenlang recreanten, maar de gemeente wil er meer munt uit slaan en extra werkgelegenheid creëren. Totale kosten: 65 miljoen euro. Een belangrijk onderdeel van het masterplan is de ontwikkeling in de top van de paardensector. Mooie bijkomstigheid voor de gemeente is dat het Rijk paardenhouderijen belangrijk acht voor het platteland en dat de provincie de paardensport op olympisch niveau wil brengen.
De gemeente verwacht tot 2030 nog tot tien paardenbedrijven aan te kunnen trekken. Dat komt neer op een verdriedubbeling van het huidige aantal, waarvan het complex van voormalig olympisch springruiter Jan Tops op dit moment veruit het grootst is. Er wordt in de dik 30.000 inwoners tellende gemeente groot en breed gedacht: een luxe hotel voor bezoekers van springwedstrijden, een paardenziekenhuis en een 'rusthuis' voor gepensioneerde toppaarden. Het zijn ronkende teksten.
Maar de gebeurtenissen in het recente verleden maken duidelijk dat er ook een keerzijde zit aan het ruim baan bieden aan de ontwikkelingen op hippisch gebied in Valkenswaard. Het onderzoek bij Salvador staat namelijk los van een ander onderzoekstraject, waarbij het vergrootglas ligt op meerdere gerenommeerde paardenfokkerijen in wat de Belastingdienst omschrijft als 'het gebied onder Eindhoven'. Dat draait om fraude met de prijzen van toppaarden. Welke bedrijven erbij betrokken zijn wil de Belastingdienst niet zeggen.
In 2017 werd 20 miljoen euro aan ontdoken belasting geclaimd van tien ondernemingen in toppaarden in verband met onder meer witwassen. En al zit niet aan ieder paard of bedrijf een luchtje, voor dergelijke bedrijven zet het Valkenswaard van burgemeester Ederveen, die bij de Vereniging Nederlandse Gemeente in een commissie zit die zich bezighoudt met thema's als ondermijning en toezicht en handhaving, de deur wijd open.
Dat de waarde van toppaarden zich lastig laat vaststellen, maakt de handel aantrekkelijk voor witwaspraktijken. Dat ook maakt de handel aanzienlijk anders dan een gemiddelde andere branche. Toch is er volgens Ederveen 'geen reden om de paardenbranche anders te behandelen' dan andere ontwikkelingen binnen de gemeente, of het nu een 'oudijzer-handel of een frietzaak' betreft.
Bij de aanvraag van de in opspraak geraakte Spaanse paardenhandelaar is de wet Bibob niet toegepast bij het verlenen van de vergunning voor de bouw van zijn enorme complex. Dankzij deze wet kan een overheid bij de aanvraag van een vergunning kijken of er mogelijk crimineel geld met een investering is gemoeid. Maar zo'n integriteitsonderzoek was destijds bij Salvador Torreguitart niet voorgeschreven. Omdat de regels zijn aangepast en nu ook gekeken wordt naar de hoogte van investeringen, zou dat nu anders zijn gelopen.
Ederveen staat bekend om zijn voortvarende aanpak als het gaat om het sluiten van drugspanden. Ook de ontwikkelingen op paardengebied zegt hij met belangstelling te volgen: ,,We kijken ernaar met verhoogde alert-heid."
Maar wat betekent dat? Ook in de gemeenteraad eind januari klonk de vraag of Valkenswaard 'met het binnenhalen van zoveel puissant rijke investeerders ook andere problemen binnenhaalt'.
De burgemeester en wethouders hebben opdracht het plan voor het ontwikkelen van de vrijetijdssector uit te werken. En Valkenswaard doet er verstandig aan om niet alleen in ronkende teksten te denken maar ook scherp te zijn op de risico's: de kans op een mogelijke list van Odysseus en zijn paard van Troje.
Want een witwasfabriek in de vorm van een stal laat zich niet zo gemakkelijk sluiten als een pand met hennepplanten.
