Poliflw

Door Don Ceder op 25 april 2024 om 13:08

Als dit rapport niet de druppel is om de toeslagen af te schaffen, wat dan wel?

Bijdrage Don Ceder in debat met Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening

Voorzitter, het voelt gek om het te hebben over de kinderopvangtoeslagaffaire te hebben en hier te staan. Ik heb namelijk lang aan de andere kant gestaan, naast ouders die ook hier op de tribune zitten, in de strijd naar erkenning, recht en herstel.

Één van deze ouders heette Debora. Ze is jarenlang opgejaagd door de overheid en kreeg het stempel fraudeur. In 2012 begon de ellende met terugvorderingen van de Belastingdienst. In totaal liep het bedrag op tot 48 duizend euro. Hoeveel bewijs Debora ook naar de Belastingdienst opstuurde om aan te tonen dat de Belastingdienst het bij het verkeerde eind had: het was nooit genoeg. Ze gleed uiteindelijk weg in een diep moeras. Ze verloor haar baan, haar zelfwaardigheid, ze werd depressief, ze kon haar zorgverzekering niet meer betalen en kwam in de wanbetalersregeling, haar gebit ging achteruit, haar relatie liep op de klippen en ze werd depressief. Haar kinderen zagen een andere moeder en dat had ook effect op hen. Deborah was op een gegeven moment zowel fysiek, mentaal als financieel kapot en leefde van dag naar dag.

Voorzitter, dit verhaal van Debora is niet de enige. Duizenden ouders én kinderen is dit overkomen.

In het rapport wordt het gedicht van toeslagenkind Milton Moreira Morena geciteerd. Ik citeer hier enkele zinnen:

“Het is oké om mij safe te voelen, samen met mijn medemens.

Het is niet oké om alles maar te accepteren!

Het is niet oké om stil te blijven ik heb ook een stem! Wij allemaal.

Het is pas oké als ik zelf mag beslissen over mijn leven!!!

OKE!!”

Het is belangrijk om de verhalen van Debora, Milton en vele andere ouders en kinderen te blijven vertellen. Zodat we nooit vergeten hoe de overheid zoveel macht naar zich toe kan trekken, gelegitimeerd door een parlementaire democratie. En niet vergeten hoe de instituties allen kunnen falen in het beschermen van mensen tegen diezelfde macht van de overheid. Maar ook dat we begrijpen dat achter dit alles wantrouwen richting de burger zit. Dat zit achter het fraudebeleid, dat zit achter het toeslagenstelsel.

Voorzitter, dit rapport toont de noodzaak aan om nú keuzes te maken. En de belangrijkste die we moeten maken is het toeslagenselsel afschafffen!   Als dit rapport niet de druppel is om de toeslagen af te schaffen, wat dan wel?

De commissie oordeelt hard over de politiek die maar geen einde maakt aan het toeslagenstelsel. Ik citeer: “

de wetgever is blind voor de gevolgen voor mensen”.

Voorzitter, wat de ChristenUnie betreft laten trekken we echt een streep en rekenen we voor eens en voor altijd met het toeslagenstelsel af.

Voorzitter,

Ik wil de leden van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en dienstverlening en hun ambtelijke ondersteuning heel hartelijk danken voor het werk dat door hen verricht is. Ook de leden van de commissie die nu geen Kamerlid meer zijn. Er ligt een omvangrijk en diepgravend rapport over het fraudebeleid van het Rijk en de uitvoeringsorganisaties. De commissie heeft grondig werk verricht en dat heeft het nodige van de leden gevraagd, aan tijd, aan inzet, aan het niet-beschikbaar zijn voor andere werkzaamheden. Dank allen.

Algemene reactie

De titel van het rapport is veelzeggend. Blind voor mens en recht. De overheid, rechterlijke macht en politiek is blind geweest voor mens en recht.

Dit rapport moet volgens de ChristenUnie-fractie de spreekwoordelijke druppel zijn om de wissel om te zetten.

Het systeem op basis waarvan dit kon gebeuren is gebouwd op wantrouwen. Een systeem gebouwd op rationele beslissingen en mensen die hun hele leven en inkomenssituatie gemakkelijk kunnen overzien. Maar dit systeem houdt geen rekening met flexibele arbeidscontracten, diffuse samenlevingsvormen en wisselende inkomens.

De regels in de sociale zekerheid moeten daarom menselijker. Dat betekent voor de ChristenUnie: eenvoudiger, meer oog voor wat van mensen gevraagd kan worden en met stevige rechtsbescherming.

Toeslagen

Voorzitter, ik wil beginnen bij de bron van de toeslagenaffaire. Het systeem van toeslagen dat anno 2024 nog steeds bestaat. Het systeem van toeslagen is bedoeld als inkomensbescherming. Om mensen te helpen met het betalen van zorg, wonen of zorg voor kinderen. Maar in de praktijk is het een

rekening van de woningcorporatie, zorgverzekeraar of kinderopvanginstelling.

De commissie trekt hier harde conclusies. Er liggen nog steeds onverantwoorde financiële risico’s en onrealistische verantwoordelijkheden bij mensen. De oorzaak hiervan zit diep in de kern van het toeslagenstelsel: voorschotfinanciering op basis van actuele inkomens.

De commissie roept de wetgever op: toon politiek lef en schaf het toeslagenstelsel af. Een oproep die mijn partij van harte ondersteunt. In de doorrekening bij ons verkiezingsprogramma doen we ook een concreet voorstel voor hoe een nieuw stelsel van inkomensbescherming en fiscaliteit eruit kan komen te zien. Het kan dus. We kunnen van de toeslagen af! Zodat mensen van een financieel onzeker huishoudboekje naar een zeker huishoudboekje gaan.

Waarom gebeurt het dan niet? Het cynische antwoord is, helaas: omdat er geen politieke wil is om het ook écht te gaan doen. Mijn collega Pieter Grinwis heeft de afgelopen weken de debatten rond kinderopvang en toeslagen gedaan. Daar proefde hij weinig urgentie om een gezamenlijke stip op de horizon te zetten: een toekomst zonder toeslagen.

Mijn fractie zou het onverteerbaar vinden als dit rapport niet de druppel is om deze stip wel te zetten. Ik hoor graag hoe de commissie dit beoordeelt.

Uitvoering

Voorzitter, over de uitvoering van de fraudewet en het boetebesluit heb ik nog enkele vragen aan de commissie.

De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft de bepaling rond terugvordering altijd dwingendrechtelijk geïnterpreteerd. De bekende alles-of-niets benadering: de Dienst Toeslagen heeft geen ruimte om af te zien van een volledige terugvordering. Deze zeer strenge en ongenadige wijze van terugvorderen, zonder ruimte voor de uitvoering, was nooit de bedoeling geweest van de wetgever, geeft de commissie aan.

Waarom is, in de ogen van de commissie, de Raad van State altijd blijven vasthouden aan de alles of niets benadering ondanks de duidelijke uitspraken van bewindspersonen in diverse debatten?

Financiën en SZW waren in 2013 beide op de hoogte van de alles of niets-benadering en de harde gevolgen hiervan. Dit leidt enkel tot een onderlinge discussie met andere interpretaties.

Kan de commissie nader duiden welke interpretaties financiën en SZW aan de alles of niets-benadering gaven? En waarom is het in de ogen van de commissie toen niet gelukt om te komen tot een concrete oplossing? Ontbrak het aan politieke wil om dit op te lossen?

Ditzelfde geldt ook voor het boetebesluit. De 100%-boete werd in de sociale zekerheid de standaard terwijl minister Asscher stelde dat uitvoering ruimte had om verminderde verwijtbaarheid vast te stellen. Het UWV heeft ook herhaaldelijke verzoeken gedaan voor ruimte om subjectieve verwijtbaarheid mee te wegen bij het uitvoeren van de fraudewet. SZW hield vast aan het boetebesluit en gaf de ruimte niet, ondanks dat de ministers in politieke debatten aangaven dat er weldegelijk ruimte zou zijn.

Kan de commissie een verklaring geven waarom dit zo heeft kunnen misgaan?

De commissie wijst ook terecht op de zeer beperkte uitleg van het begrip ‘dringende reden’ in de sociale zekerheid. Iemand met een uitkering die een klein foutje maakte kan worden opgezadeld met een herziening en een grote terugvordering. De afgelopen jaren heeft mijn fractie gewerkt aan een initiatiefwet om de uitvoeringsinstanties meer ruimte te geven om de gevolgen van de terugvordering mee te wegen in het besluit. Afgelopen donderdag heeft de Centrale Raad van Beroep een cruciale uitspraak gedaan die onze initiatiefwet in principe overbodig maakt. De uitvoerende instantie is volgens de Centrale Raad verplicht een belangenafweging te maken waarvan de uitkomst niet onevenredig mag zijn. Het doel is bereikt, mijn fractie is daar heel blij mee. Hoe kijkt de commissie naar de uitspraak van afgelopen donderdag?

Aanbevelingen

De aanbevelingen die de commissie doet zijn belangrijk. Veel aanbevelingen zijn klip en klaar. De overheid moet een menselijker gezicht krijgen via een recht op persoonlijk contact. Het handhavings- en sanctioneringsbeleid moet worden herzien, de Autoriteit Persoonsgegevens moet versterkt worden enzovoorts.

Over enkele andere aanbevelingen heb ik nog enkele vragen.

De commissie adviseert de Raad van State te splitsen en de afdeling bestuursrechtspraak onder te brengen bij de rechterlijke macht. Rond deze aanbeveling constateert de commissie ook dat het opmerkelijk is dat vraagstukken over aanvullende inkomensvoorzieningen niet bij één rechtsprekende instantie zijn ondergebracht. De commissie doet daar vervolgens geen aanbeveling over. Is dit bewust? Zou één rechtsprekende instantie voor alle inkomensvoorzieningen inderdaad niet veel logischer en begrijpelijker zijn?

Voorzitter, ik ben zelf sociaal advocaat geweest en heb van dichtbij gezien dat de drempel te hoog is voor mensen om hun recht te halen. Dit terwijl in een rechtsstaat het toegang tot het recht cruciaal is. De commissie doet hiervoor twee belangrijke aanbevelingen. Allereerst de aanbeveling om een landelijk dekkend netwerk voor hulp en ondersteuning bij sociaaljuridische vraagstukken te garanderen. En vervolgens om de vergoedingen voor de sociale advocatuur te verhogen en de criteria voor gesubsidieerde rechtsbijstand te verruimen.

Heeft de commissie hiervoor ook een idee welk budget er met deze aanbevelingen gemoeid zouden moeten gaan?

Heeft de commissie ook een mening over de huidige inrichting van het stelsel van sociale advocatuur? Ik ben ervan overtuigd dat het stelsel op de schop moet omdat perverse financiële prikkels er nu niet altijd voor zorgen dat het belang van de cliënt op de eerste plaats staat. Ik ben benieuwd hoe de commissie dit ziet.

Voorzitter, de commissie oordeelt dat alle staatsmachten gefaald hebben. Ook de Tweede Kamer. De commissie beschrijft dat de wisselwerking tussen Kamerleden en journalisten gevolgen hebben gehad op de wijze waarop Kamerleden hun taak invullen. Dit leidde tot een papegaaiencircuit tussen politiek en media. Mijn fractie herkent deze dynamiek waar ook wij kwetsbaar voor zijn. Ook wij moeten erkennen dat we te laat signalen van gedupeerden en uit de uitvoeringsorganisaties hebben gezien.

Conclusie

Voorzitter, ik hoop dat dit rapport de wissels omzet. Want, zoals de commissie stelt: als we nu niets doen, kan het morgen weer gebeuren. Ik hoop, dat als ik ooit terugkeer als advocaat nooit meer een slachtoffer van een dergelijke affaire hoef bij te staan.

Er moet zo snel mogelijk een verbod komen op private equitypartijen in de huisartsenzorg. De Tweede Kamer steunde vandaag het voorstel van SP-leider Jimmy Dijk om het kabinet de opdracht te geven om dit nog voor de zomer te regelen. Dijk: ‘Private investeerders horen niet thuis in de zorg. Zorg moet gaan om mensen niet om winst of omzet. Daarom moeten deze graaiers zo snel mogelijk uit de huisartsenzorg geweerd worden.’

Onlangs werd duidelijk dat private equitybedrijf Co-Med in de financiële problemen zit. De keten heeft meerdere huisartsenpraktijken overgenomen. Sindsdien is de zorg flink achteruitgegaan, hebben mensen vaak niet meer een vaste huisarts en is de huisarts onbereikbaar. Zo bleek uit onderzoek van de SP.

De Tweede Kamer steunde ook het voorstel van de SP om in gesprek te gaan met zorgverzekeraars om huisartsenpraktijken van private equitybedrijven tijdelijk onder hun beheer te brengen wanneer deze failliet gaan. Dat de Tweede Kamer wil dat er regels komen om private equity in de zorg te verbieden is niet nieuw. Dit is inmiddels de tweede keer dat de minister Helder de opdracht krijgt om hier gauw wat aan te doen.

Er moeten een exitbelasting komen voor superrijken die ervoor kiezen om Nederland of Europa te verlaten om zo geen belasting meer te hoeven betalen. Niet alleen in Nederland moet er een voorstel van het kabinet komen voor zo’n belasting. Ook in Europa moet Nederland voorop gaan lopen voor een exitbelasting die overal in Europa gelijk is. Met een exitbelasting wordt één van de meest veelgehoorde argumenten tegen het invoeren van een miljonairsbelasting, namelijk dat rijken het land zouden ontvluchten, in één klap zinloos gemaakt.

SP-leider Jimmy Dijk: ‘Het is hoog tijd dat de superrijken meer belasting gaan betalen over hun vermogens. Zij zullen hier weinig van merken, maar de levens van heel veel mensen zullen compleet veranderen als ze niet heel veel geld meer kwijt zijn aan het eigen risico, omdat we het eigen risico kunnen afschaffen met deze belasting. Superrijken die wel hebben geprofiteerd van alle kennis, de mensen en de voorzieningen in ons land, maar die toch besluiten dat ze niet solidair willen zijn met de rest van Nederland, kunnen rekenen op een blauwe brief als ze ons land verlaten voor lagere belastingen in warme oorden.’

Als woordvoerder Onderwijs was ze wars van lege modieuze trends en hield zij steeds de focus op de kwaliteit van onderwijs en de positie van de leraar hierin. Zo pleitte Ursie vurig voor kleinere klassen, tot ergernis van toenmalig minister Netelenbos. ‘Dat is droomdenken, onhaalbaar.’ Maar Ursie hield stug vol en anderhalf jaar later werden de klassen verkleind. Mede door Ursie’s tomeloze inzet maakte D66 in de Paarse regeerperioden het thema onderwijs tot het voornaamste speerpunt, het onderwerp waar de sociaal-liberale waarden het meest concreet worden. Vele partijleiders zijn aan haar schatplichtig.

In de periode van 2003-2006, Ursie’s laatste periode als Tweede Kamerlid, bestond de fractie uit zes personen. D66 nam deel aan het kabinet Balkenende II, met CDA en VVD. Naast onderwijs werd Ursie woordvoerder asielbeleid. Met hartstocht verzette ze zich tegen het strenge asielbeleid van minister Rita Verdonk. Het gedwongen terugsturen van Iraanse homo’s die hun land waren ontvlucht, was voor Ursie een kabinetscrisis waard. Ze speelde het hard en minister Verdonk bond in.

De twaalf jaren dat Ursie Tweede Kamerlid was waren politiek gezien enerverende jaren. Daarbij was haar man Ad van Gils haar steun en toeverlaat.

Haar Brabantse afkomst vergat ze intussen nooit; ze was trouw bezoeker van lokale afdelingen en hield de lijnen kort. Iedereen die je spreekt over Ursie roemt haar deskundigheid én haar gemeende menselijke interesse. Ze herinnerde zich van al haar medewerkers persoonlijke details en had altijd een luisterend oor.

Ook na haar Kamerlidmaatschap bleef ze zeer betrokken bij het onderwijs. Ze was voorzitter van de Evaluatie- en adviescommissie passend onderwijs, lid van de Onderwijsraad en tussen 2013 en 2021 bestuursvoorzitter van het Schoolleidersregister PO, waarvan zij een belangrijke aanstichter was. Bij reünies van de fractie uit de periode 1994-1998 was Ursie altijd aanwezig, optimistisch, vrolijk en betrokken.

Zij zal enorm worden gemist.

Boris Dittrich en Boris van der Ham, Den Haag, 22 april 2024.

Voorzitter, om te beginnen met het onderwijs.

Mijn liefde voor het onderwijs begon toen ik zelf voor de klas stond als gastdocent cultuur. Het ontwikkelde zich verder tijdens mijn jaren bij het ministerie van Onderwijs en kwam tot wasdom toen ik mij hiervoor inzette als fractievoorzitter in Amsterdam.

Maar uit de gisteren verschenen Staat van het Onderwijs blijkt dat het slecht gesteld is met de kwaliteit. Ondanks het harde werk van leerlingen, leraren en schoolleiders. Maar liefst 1 op de 5 scholen wordt beoordeeld met een onvoldoende of zeer zwak. Een derde van de leerlingen kan niet goed lezen. En te vaak worden klassen naar huis gestuurd omdat er geen leraar is.

Een kantelpunt, dat vraagt om investeringen, ook door een toekomstig kabinet. Investeren in onderwijs, is immers investeren in Nederland. Maar er is meer nodig dan dat. Want om met de filosofe Martha Nussbaum te spreken, mag het onderwijs niet alleen dienen om economische burgers te produceren. Niet voor de winst. We moeten een breder perspectief omarmen, door meer aandacht voor de geesteswetenschappen, literatuur, cultuur en gezonde schoollunches in het onderwijs. Dit draagt niet alleen bij aan de intellectuele ontwikkeling en leesvaardigheid, maar ook aan de vorming van kritisch denkende en empathische mensen.

Anders gezegd: op school moet je niet iets, maar iemand worden. En om dat te bereiken moeten we beter luisteren naar leraren, ook als volwassenen. We moeten naast leraren staan en hende ruimte geven, zodat zij kinderen de beste kansen geven op een mooie toekomst.

De spoedeisende hulp en de intensive care van het ziekenhuis in Heerlen moeten openblijven. De Tweede Kamer steunde vandaag een voorstel van de SP om dat te regelen. De afgelopen tijd kwamen duizenden mensen in actie om het ziekenhuis en alle afdelingen open te houden. Op nog veel meer plekken in het land dreigen ziekenhuisafdelingen te sluiten of zijn deze gesloten.

SP-leider Jimmy Dijk is blij met de steun van de Tweede Kamer: ‘Het was een kapitale fout van de politiek om de zorg te vermarkten en van ziekenhuizen bedrijven te maken. Goed dat andere partijen daar nu ook van terugkomen, want overal in het land ziekenhuisafdelingen sluiten gaat levens kosten. Nu moet het demissionaire kabinet aan de slag met een plan om de afdelingen in het Parkstadziekenhuis open te houden. Het is ook te hopen dat de formerende partijen niet hun oren laten hangen naar de VVD. Ze moeten nu gaan stoppen met de vermarkting van de zorg. Als we niet breken met de markt in de zorg en niet overstappen naar een systeem van samenwerking in plaats van concurrentie, dan blijft het dweilen met de kraan open.’

De spoedeisende hulp en de intensive care van het ziekenhuis in Heerlen moeten openblijven. De Tweede Kamer steunde vandaag een voorstel van de SP om dat te regelen. De afgelopen tijd kwamen duizenden mensen in actie om het ziekenhuis en alle afdelingen open te houden. Op nog veel meer plekken in het land dreigen ziekenhuisafdelingen te sluiten of zijn deze gesloten.

SP-leider Jimmy Dijk is blij met de steun van de Tweede Kamer: ‘Het was een kapitale fout van de politiek om de zorg te vermarkten en van ziekenhuizen bedrijven te maken. Goed dat andere partijen daar nu ook van terugkomen, want overal in het land ziekenhuisafdelingen sluiten gaat levens kosten. Nu moet het demissionaire kabinet aan de slag met een plan om de afdelingen in het Parkstadziekenhuis open te houden. Het is ook te hopen dat de formerende partijen niet hun oren laten hangen naar de VVD. Ze moeten nu gaan stoppen met de vermarkting van de zorg. Als we niet breken met de markt in de zorg en niet overstappen naar een systeem van samenwerking in plaats van concurrentie, dan blijft het dweilen met de kraan open.’

Door Don Ceder op 9 april 2024 om 17:00

Misstanden in de gesloten jeugdzorg tonen opnieuw aan: het moet rigoureus anders

De signalen over ernstige misstanden in de gesloten jeugdzorg naar aanleiding van het recente rapport van Jason Bhugwandass maken veel los: in de politiek én in de samenleving. De bevindingen zijn schokkend en vragen om actie. We zien opnieuw dat het zo niet langer kan en daarom is dit opnieuw een duidelijke boodschap dat het proces om écht een duurzame verandering in te zetten onverminderd voortgezet dient te worden. GL-PvdA en NSC dienden een motie in om een beknopte parlementaire enquête te houden om de misstanden verder te onderzoeken. Hieronder leggen we uit waarom we hier tegen stemden.

Onze huidige inzet

Er wordt nu al een extern en onafhankelijk onderzoek door de staatssecretaris gestart naar de misstanden, met conclusies en aanbevelingen om deze in de toekomst te voorkomen. Ook moet dit onderzoek antwoord geven op de vraag hoe het kan dat de inspectie de meeste misstanden op de Zikos-afdelingen over het hoofd heeft gezien. Kortom: duidelijk moet worden hoe het ooit zover heeft kunnen komen. Intimidatie, vernedering, geweld: ze zijn allemaal onacceptabel, op iedere plek en zeker bij deze kinderen, in zo'n kwetsbare situatie. Dit had nooit mogen gebeuren. Het onafhankelijke onderzoek moet bovendien een belangrijke stap zijn richting erkenning van het leed dat jongeren is aangedaan.

Jongeren in een kwetsbare situatie verdienen de beste jeugdzorg. Het afbouwen van de gesloten jeugdzorg is daarom inmiddels al in volle gang gezet en het doel is in 2030 zo dicht mogelijk bij 0 gesloten plaatsingen te komen, met als belangrijke tussenstap dat in 2025 alle instellingen al werken op basis van kleinschaligheid. Op dit moment is er al een cliëntenstop voor nieuwe opnamen binnen Zikos-afdelingen.

Maar we doen meer. We werken toe naar een andere pedagogische aanpak in de zwaardere jeugdzorg: kleinschalig, met betere dagbesteding en geborgd onderwijs. De hervormingsagenda jeugd, opgesteld door onze eigen staatssecretaris, biedt hiervoor belangrijke aanknopingspunten.

Waarom geen enquête

Terug naar de motie van NSC en GL-PvdA. De suggestie die met de motie voor een parlementaire enquête wordt gewekt, is dat deze een bevredigend antwoord gaat bieden op de nood in de (gesloten) jeugdzorg. We begrijpen de zoektocht naar erkenning voor het aangedane leed. Maar een beknopte parlementaire enquête is daar het middel niet voor. We willen slachtoffers daarom ook niet de hoop geven dat de start van dit onderzoek iets gaat bereiken waar het niet voor bedoeld is. Erkenning, duidelijkheid en voorkomen dat dit opnieuw kan gebeuren – dát is belangrijk. En daar gaat het aangekondigde onafhankelijk onderzoek juist in voorzien.

Het onderscheidende van een parlementaire enquête ten opzichte van andere onderzoeken is dat een enquête zich met name richt op de rol van de politiek in een bepaald probleem, in dit geval de gesloten jeugdzorg. Het probleem is echter veel breder: denk onder andere aan fikse personeelstekorten, de ernstige problematiek van jongeren, omgang met veiligheidsrisico’s, gebrek aan inzicht in welke behandelingen effectief zijn en de manier van besturen. De misstanden in de gesloten jeugdzorg zijn niet specifiek een gevolg van politiek handelen, maar van falende mechanismen binnen de sector waardoor niet aan de randvoorwaarden van veiligheid is voldaan. En dus is een onafhankelijk onderzoek naar het niet functioneren van deze mechanismen en doorgaan met een zo snel mogelijke afbouw van de gesloten jeugdzorg een veel betere route om te komen tot antwoorden op gestelde vragen.

Dat gesloten jeugdzorg geen recht doet aan wat jongeren nodig hebben voor hun veiligheid en herstel, is breed door de Tweede Kamer geconstateerd en met die brede steun wordt nu gewerkt aan het afbouwen van de gesloten jeugdzorg.

Kortom: de stille ramp die zich in delen van de gesloten jeugdzorg heeft voltrokken, mag zich nooit meer herhalen. Daar zijn alle partijen het over eens. Ook is er grote unanimiteit over de afbouw van de gesloten jeugdzorg. Over de voorgestelde parlementaire enquête oordeelde een meerderheid van de Kamer, waaronder de ChristenUnie, vandaag dat dit niet het aangewezen instrument is op de weg naar duurzaam herstel. We zullen ons net zoals we dat de afgelopen jaren hebben gedaan elke dag inzetten voor het verbeteren van de jeugdzorg, het ondersteunen van medewerkers zodat ze hun werk goed kunnen doen en doorgaan met de afbouw van de gesloten jeugdzorg naar kleinschalige voorzieningen.

Een meerderheid van de partijen in de Tweede Kamer is voor een internationale belasting voor de allerrijksten. Op initiatief van SP-leider Jimmy Dijk ging de Tweede Kamer in debat over het invoeren van een miljonairsbelasting: ‘Nog nooit heeft onze wereld zo veel miljardairs gekend: 2.781 miljardairs. Nog nooit heeft ons land zo veel miljonairs gekend: 317.000 miljonairs. Het is daarom tijd voor een miljonairsbelasting van 1% op het vermogen van meer dan 1 miljoen. Niet om de superrijken dwars te zitten, maar om de grote ongelijkheid in ons land te bestrijden. En om onze publieke voorzieningen van te betalen, zoals de zorg, het openbaar vervoer en ons onderwijs.’

Een meerderheid van de Tweede Kamer zou ook voor invoering van deze miljonairsbelasting in Nederland moeten zijn. De PVV en BBB waren tijdens de verkiezingen nog voor. Dijk: ‘Wij gaan ze houden aan die verkiezingsbelofte. Met 1% belasting voor vermogens boven 1 miljoen euro halen we 3,5 miljard op. Genoeg om het eigen risico af te schaffen. Nog een verkiezingsbelofte waar we ze aan zullen houden. Maar alles lijkt erop te wijzen dat ze onder druk van de VVD flink willen gaan bezuinigen op onze publieke voorzieningen. Een uitermate dom idee. Bezuinigen of de superrijken belasten? Daar kunnen ze uit kiezen.’

Beste Democraten, we weten allemaal dat deze verkiezingen zich afspelen in een totaal nieuwe realiteit.

Er raast een oorlog langs de randen van de Europese Unie. En er hangt een donkere wolk boven ons continent. We moeten opstaan tegen partijen die de rechtsstaat afbreken.

Een les die ik zélf heb geleerd is dat onze democratische verworvenheden nóoit vanzelfsprekend zijn.

Als twintiger bezocht ik een vriend in Bratislava. Nu de hoofdstad van Slowakije, maar al eeuwenlang een kruispunt van Europese culturen.

Mijn vriend Joszef was Slowaak, behorend tot de Hongaarse minderheid, en hij genoot in 1995 pas een paar jaar van de vrijheid die wij in het westen vanzelfsprekend vinden.

Wandelend door een zonnig Bratislava vertelde deze leeftijdsgenoot mij verhalen die ik vroeger van de generatie van mijn grootouders over de Duitse bezetting hoorde.

De krantenwinkel, waar illegaal westerse kranten werden verkocht,

het cafe waar het studentenverzet bijeen kwam,

en de statige schouwburg, waar opgepakte leden van het verzet gevangen zaten. Dierbare vrienden van Joszef.

Die wandeling door een stad die na decennia dictatuur weer opleefde, die de nieuwe vrijheid uitbundig vierde, maakte op mij een diepe, blijvende indruk.

Een leven in angst, geen bescherming tegen willekeur van de overheid. Het zijn – helaas – geen spoken uit het verleden die we 80 jaar geleden definitief hebben verslagen. Ze zijn nu nog steeds aan de orde van de dag.

De agressie van Poetin en een steeds assertiever China laten zien dat de antidemocratische krachten aan invloed winnen op het wereldtoneel.

Stérker nog, ook binnen onze éigen Europese grenzen heeft een autocratisch leider in Hongarije al jaren de touwtjes in handen.

Míj́n zorg is dat Orban straks samen met Wilders, le Pen en Meloni diezelfde sloophamer in Europa gaat hanteren.

Europa is niet van nature immuun voor autoritair gedachtegoed. Onze democratie is kwetsbaar, verre van zelfsprekend.

En dát terwijl democratie de belángrijkste voorwaarde is voor onze welvaart, vrijheid en veiligheid.

Dát is precies waar de Europese verkiezingen van 6 juni over gaan!!

Willen wij in ongekende vrijheid en welvaart blijven leven? Of laten wij onze toekomst gijzelen door de valse beloftes van extreemrechts?

Ik vind het daarom volstrékt onverantwoord dat partijen als de VVD een knieval maken voor extreemrechts, en dit afbraakbeleid mogelijk maken.

Congres, wij zijn échte liberalen. In onze Néderlandse traditie, in onze Europese samenwerking. En laat duidelijk zijn:  échte liberalen verdédigen onze Europese waarden, verdédigen onze vrijheid. Wij zullen daarom nóóit samenwerken met extreem-rechts, en échte liberalen zijn welkom bij D66!!

Wij zijn als D66’ers vaak ongeduldig, verandering gaat ons zelden snel genoeg. Maar verandering kost tijd. Het heeft ook tijd gekost om Europa de goede koers op te sturen.

Bóuwen duurt lang maar wij weten ook dat slopen snel kan gaan. De progressieve koers die wij in Nederland en Europa hebben ingezet, is zó weer onderuit gehaald. Onder de dreiging van extreemrechts zien we nú al dat conservatieve partijen zand in de motor strooien.

Het slopen van de natuurherstelwet was voor mij persoonlijk dé aanleiding om de politieke handschoen weer op te pakken.

Als zoon van twee biologen weet ik hoe mooi, maar ook hoe kwetsbaar de natuur is. En hoe belangrijk voor de mens. Wij kunnen simpelweg niet zonder.

Die natuurherstelwet staat niet op zichzelf, maar is een symbool voor iets groters. Voor een radicale, noodzakelijke verandering in ons denken over hoe wij met onze planeet omgaan.

Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit dwingen ons onze economie fundamenteel te veranderen.

Dat klinkt voor sommigen misschien bedreigend, maar voor ons spannend, uitdagend, en, als de enige weg vooruit.

De economie van morgen zal hóe dan ook groen zijn. En dat biedt juist kánsen. Kansen ook voor onze Nederlandse innovatieve ondernemers. Maar dan moeten we die wél pakken.

Voor míj́ is het duidelijk: wie groen beleid door de shredder wil halen, vernietigt ook het loonstrookje van morgen!!

De grote economische uitdaging is dus niet hoe we behoúden wat we hebben, maar hoe we de transities die over de wereld razen áanjagen.

Wat D66 betreft wordt Europa niet afhankelijk van groene technologie uit China en kunstmatige intelligentie uit de Verenigde Staten, maar loopt het zelf voorop.

Want een krachtige democratie en een leven in vrijheid vragen ook om een florerende economie.

Het moge duidelijk zijn: het worden cruciale jaren in het Europees Parlement. In deze veranderende wereld moet Europa eensgezinder zijn.

Geen 27 koninkrijkjes, maar één wereldmacht.

Dat dankzij haar kracht niet bedréigd wordt door anderen, maar bewónderd om haar democratie, individuele vrijheden en kwaliteit van leven.

Voor dát Europa gaan we in juni naar de stembus.

Ik ga er alles aan doen, samen met de andere kandidaten en met jullie, om te zorgen dat we Nederland overtuigen van dit verhaal. Niet aan de kant blijven staan. Sta op, laat je horen en doe mee. Meld je vandaag nog bij je lokale afdeling, ga de straat op, overtuig de buren, je vrienden en familie om óok D66 te stemmen.

Want ik wil dat straks een Oekraïense Jozsef met onze kinderen door een zonnig en vredig Marioepol kan wandelen.