Poliflw

De spanningen in en buiten Europa nemen toe. Een einde aan de oorlog in Oekraïne is niet in zicht. In Gaza worden duizenden kinderen gedood door bommen van het Israëlische leger en dreigen nog veel meer mensen te sterven aan hongersnood.

Ondertussen is de roep om militarisering groot, maakt de wapenindustrie hoge winsten en lopen lobbyisten de deuren van Brusselse politici plat.

Wat zijn de oorzaken en gevolgen van deze wapenwedloop? Hoe brengen we vrede dichterbij? Wat kunnen we zelf doen? Dat bespreken we op de Vredesdag 2024: Stop oorlog.

Sprekers:

Wendela de Vries, onderzoeker wapenhandel en wapenindustrie bij Stop de Wapenhandel

Frank Slijper, programmaleider wapenhandel bij PAX

Peter Mertens, algemeen secretaris van de PVDA België

Bastiaan van Apeldoorn, hoogleraar mondiale politieke economie en geopolitiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam

Gerrie Elfrink, SP-lijsttrekker Europese Verkiezingen

Sarah Dobbe, Tweede Kamerlid SP

Vredesdag 2024: Stop de oorlog!

Zaterdag 13 april, 13.00 uur tot 15.30 uur. Inloop vanaf 12.30 uur.

Willem Twee, Boschdijkstraat 100, Den Bosch

Deze week heeft SP-senator Tiny Kox afscheid in Straatsburg genomen als gekozen President van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa. Voorafgaand aan de overdracht van zijn tweejarig presidentschap sprak hij de ambassadeurs van de 46 lidstaten toe.

Kox was als lid van de Eerste Kamer vanaf 2003 lid van de Nederlandse parlementaire delegatie in de Raad van Europa. Sinds 2007 was hij daar voorzitter van de fractie van Verenigd Europees Links en lid van het Presidentiële Comité van de parlementaire assemblee. Vanaf januari 2022 leidde hij als president met brede steun zijn assemblee in uitdagende en gevaarlijke tijden. Hij ontving en bezocht een groot aantal presidenten, premiers en ministers van buitenlandse zaken uit heel Europa.

In 2022 nam hij het ingrijpende initiatief om Rusland uit de organisatie te zetten vanwege de illegale Russische inval in Oekraïne. Dat initiatief werd unaniem gesteund door alle regeringen van de lidstaten, waaronder Nederland. Sindsdien telt Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie voor vrede en vooruitgang nog 46 lidstaten.

In 2023 was Kox nauw betrokken bij het bijeenbrengen in mei in Reykjavik van (vrijwel) alle staatshoofden en regeringsleiders van de 46 resterende lidstaten. Zij stemden in met een nieuwe agenda voor Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie inzake mensenrechten, rechtsstatelijkheid en democratie. Daaronder een uniek registratie- en compensatiemechanisme voor de talloze Oekraïense slachtoffers van de Russische agressieoorlog. Het is sinds vorig jaar gevestigd in Den Haag, met steun van de Nederlandse overheid. Ook stemden de staatshoofden en regeringsleiders in Reykjavik met een set van tien verplichtende democratische principes voor alle lidstaten.

Dit jaar viert de organisatie zijn 75ste verjaardag.

Tijdens een drukbezochte afscheidsreceptie in het Palais de l’Europe bedankte de vertrekkende president hartelijk alle collega’s in de assemblee, vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten en de medewerkers van het secretariaa:. ‘Het was een eer en voorrecht om hier te morgen werken.’

Onze steun aan het internationaal recht kan niet selectief zijn. Wij veroordelen terecht luidkeels de verschrikkelijke terreur van Hamas. Maar waarom fluistert of zwijgt Nederland over de schendingen van het internationaal recht door de Israëlische regering? Dat kan niet. Ik snap goed hoe oneerlijk het voelt dat Israël wel deze regels moet volgen bij de eigen verdediging, terwijl Hamas zich nergens iets aan gelegen laat. Maar dat is nu net hét onderscheid tussen een terreurgroep en een democratische rechtsstaat. Nederland is een hoeder van het internationaal recht. Het is dat recht dat onze menselijkheid onderscheidt van beestachtigheid. Daarom moeten wij ons uitspreken.

Israël heeft inmiddels gelukkig de eigen grenzen weer onder controle, vele Hamas leiders zijn uitgeschakeld. Nu komt het moment voor Nederland om te zeggen: het risico op nog meer onschuldige slachtoffers is te groot, het risico op verdere escalatie is te groot. Het is tijd voor een staakt-het-vuren, om de gijzelaars vrij te laten. Het is tijd voor humanitaire toegang,  hervatting van water, voedsel en elektriciteit. Het is tijd om oorlogsmisdaden te onderzoeken. Dat is de boodschap die ons past en die de premier zou moeten uitdragen.

Door Mirjam Bikker op 24 februari 2023 om 12:40

Nederland heeft een ereschuld aan de Groningers

Reactie op Parlementaire Enquêtecommissie Groningen

Nederland heeft een ereschuld aan de Groningers. Daarom is vandaag een belangrijke dag in de zoektocht naar waarheid, recht en perspectief voor Groningen. Het zojuist gepresenteerde onderzoek spreekt heldere taal: ‘De veiligheid en gezondheid van Groningers zijn te lang genegeerd en de problemen zijn structureel onderschat. Een ongekend systeemfalen.’ Ons hele land profiteerde, maar het Noorden bleef met de gevolgen achter. Leed dat niet zomaar hersteld kan worden. Verloren gelukkige jaren. Eindeloos wachten met alle onzekerheid van dien.

Dit omvangrijke rapport vraagt om een zorgvuldig vervolg. Allereerst in het gesprek en de ontmoeting in Groningen. Daarna volgt het debat met de commissie en het kabinet om de belangrijke lessen te leren voor de toekomst. Juist in het licht van het herstel dat we zoeken, zodat de inwoners van Groningen zien dat deze enquête niet bij woorden blijft maar daadwerkelijk een vervolg krijgt gericht op nieuw perspectief.

Want we staan nu voor de enorme opgave om het vertrouwen in Groningen te herstellen en recht te doen aan alle getroffen inwoners. Het rapport laat zien hoe groot de schade op zoveel vlakken is. We moeten af van een systeem waarin mensen moeten vechten voor herstel van hun huizen. Het schadeherstel moet milder, makkelijker en menselijker. Samen met Groningers gaan we het gesprek aan hoe we investeren in het herstel en de bloei van Groningen én hoe we oog houden voor het mentale welzijn, juist van de jongste generatie.

Het belangrijkste is dat er nu erkenning, recht en perspectief komt voor alle getroffenen. We moeten alles op alles zetten om te bouwen aan vertrouwen voor de mensen die te lang, te weinig een dienstbare overheid hebben ervaren. Laat dat onze gezamenlijke inzet zijn.

Precies een jaar geleden begon de verschrikkelijke agressieoorlog van Rusland in Oekraïne. In een ceremonie om de inval te herdenken, gaf Tiny Kox, de President van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, tezamen met andere leiders van de Raad van Europa de volgende toespraak:

Een jaar geleden werden we allemaal geschokt en doodsbang wakker toen we hoorden dat de Russische Federatie een grootschalige invasie tegen Oekraïne lanceerde. Hierdoor zijn het afgelopen jaar tienduizenden doden of gewonden gevallen, miljoenen hebben hun huis en vaak zelfs hun land moeten verlaten. Namens de Parlementaire Assemblee wil ik hen huldigen. Vitale infrastructuur wordt voortdurend aangevallen door de agressor en fundamentele rechten en vrijheden van Oekraïense burgers staan op het spel.

Op het moment dat het Russische leger de grenzen van Oekraïne overschreed, overschreed Rusland ook de rode lijnen van de Raad van Europa. Het lidmaatschap van Rusland van Europa's oudste en breedste verdragsorganisatie werd binnen een dag opgeschort en geheel beëindigd binnen 3 weken. Door op deze manier te handelen, hebben de 46 overgebleven lidstaten voor het eerst volledig duidelijk gemaakt dat een oorlog op geen enkele manier verenigbaar is met de plechtige belofte van een lidstaat om de vrede in Europa te beschermen en te bevorderen. De verwoestende aanvalsoorlog van Rusland tegen de staat en de burgers van Oekraïne had nooit mogen beginnen en moet nu onmiddellijk eindigen. Elke dag dat Rusland geen einde aan de oorlog maakt, blijft het internationaal recht schenden en het leven en de toekomst van de burgers van Oekraïne schade toebrengen. Vandaag roep ik de burgers van Rusland op om te doen wat in hun macht ligt om hun president, regering, parlement en leger onmiddellijk een einde te laten maken aan deze aanvalsoorlog. Wie een einde wil maken aan de oorlog, kan rekenen op onze solidariteit en steun.

Degenen die betrokken zijn bij de voortzetting van deze aanvalsoorlog moeten zich ervan bewust zijn dat er nooit straffeloosheid zal zijn. Onze Assemblee heeft unaniem de oprichting geëist van een speciaal internationaal straftribunaal in Den Haag om Russische en Wit-Russische politieke en militaire leiders te vervolgen die deze aanvalsoorlog "beraamden, voorbereidden, initieerden of uitvoerden". Vandaag zijn wij, die 700 miljoen burgers van Europa vertegenwoordigen, solidair met de bevolking van onze lidstaat Oekraïne. We zullen Oekraïne blijven steunen zolang het nodig is, en we zullen niet toestaan dat we aan deze oorlog wennen en het als normaal gaan beschouwen. Elke dag lijden en sterven mensen in Oekraïne in deze oorlog. Laten we daarom onze inzet versterken om alles in het werk te stellen om de vrede in Oekraïne te herstellen en ervoor te zorgen dat gerechtigheid zal geschieden.

Beste Oekraïners, we zullen ons uiterste best doen om al uw fundamentele rechten en vrijheden in ere te herstellen, om de territoriale integriteit en nationale soevereiniteit van Oekraïne binnen internationaal erkende grenzen te herstellen en om Oekraïne weer op te bouwen en te versterken op basis van respect voor de rechtsstaat, mensenrechten en democratie.

Oekraïners, jullie zullen overwinnen! Jullie zijn niet alleen. Laat er vrede zijn in Oekraïne.

De steun voor een ad-hoctribunaal dat de verantwoordelijken voor de oorlog tegen Oekraïne kan berechten, is goed nieuws. Maar snelheid is nu geboden.

Het voorstel om een ad-hoctribunaal op te richten om berechting van de 'crime of aggression' mogelijk te maken, werd vorig jaar voor het eerst gedaan door de parlementaire assemblee van de Raad van Europa. Het internationaal recht, dat met de illegale inval in Oekraïne op 24 februari 2022 schaamteloos werd geschonden, voorziet nu al in het vervolgen en berechten van de meeste misdaden die met deze oorlog samenhangen.

Allereerst is Oekraïne gerechtigd tot vervolging van misdaden die zijn begaan op zijn grondgebied. Daarnaast hebben andere Europese landen, waaronder Nederland, de mogelijkheid strafrechtelijk op te treden tegen bijvoorbeeld misdaden tegen de menselijkheid. Het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof is eveneens bevoegd om de binnen zijn mandaat vallende misdaden gerelateerd aan deze oorlog te onderzoeken en te berechten. Inclusief mogelijke strafbaarheid van de hoogste Russische autoriteiten. Het mandaat van het Strafhof voorziet daarnaast ook in het berechten van diegenen die op het hoogste niveau verantwoordelijk zijn voor het begin van de agressie ('crime of aggression').

Maar helaas beperkt dit mandaat zich tot landen die bij het Internationaal Strafhof zijn aangesloten. Rusland noch Oekraïne behoren daartoe. Om bijvoorbeeld de Russische president en zijn regering voor die 'moeder van alle oorlogsmisdaden' voor het Hof in Den Haag te kunnen dagen, zou eerst uitbreiding van het mandaat naar niet-lidstaten nodig zijn. Daarover beslist de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties- en daar heeft Rusland een vetorecht.

Daardoor lijkt een gang voor de 'crime of aggression' naar het Strafhof vooralsnog doodlopend. Dat was voor de leden van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa de reden om al kort na de Russische inval in Oekraïne te pleiten voor het totstandbrengen van een ad-hoctribunaal. Dat gebeurde eerder in de geschiedenis, bijvoorbeeld na de Tweede Wereldoorlog in Neurenberg.

Om zo'n speciaal internationaal gerechtshof voldoende autoriteit, zeggenschap en slagkracht te geven, zijn onder meer brede internationale steun, een solide internationaalrechtelijke basis, intensieve samenwerking met andere internationale gerechtelijke instanties en de Oekraïense justitie, alsmede een stevige financiële en organisatorische basis vereist.

Het goede nieuws is dat er op al deze punten vooruitgang wordt geboekt. Na de aanvankelijke scepsis groeit het besef dat een ad-hoctribunaal wellicht niet moeders mooiste, maar internationaalrechtelijk wel de best mogelijke juridische constructie is, waarmee voorkomen kan worden dat zij die verantwoordelijk zijn voor de agressieoorlog vrijuit gaan. Na de (unanieme) steun in april vorig jaar voor zo'n tribunaal van de in de assemblee vertegenwoordigde leden van de parlementen van de 46 lidstaten, groeit nu ook het aantal regeringen van die lidstaten die het pleidooi voor zo'n tribunaal ondersteunen: Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Scandinavische en Baltische staten en sinds kort ook Duitsland. De Europese Commissie steunde al in december de oprichting van zo'n ad-hoctribunaal.

Tot de landen die al langer nadrukkelijk pleiten voor het volgen van deze weg, behoort Nederland, dat ook in staat en bereid is om het tribunaal te huisvesten in Den Haag, nu al stad van het internationale recht met een groot aantal internationale instanties, waaronder het Internationaal Strafhof.

Onder andere in de voorbereiding van de komende topconferentie op 16 en 17 mei in Reykjavik van de staatshoofden en regeringsleiders van de 46 Raad van Europa-lidstaten kunnen belangrijke stappen gezet worden om ervoor te zorgen dat er uiteindelijk recht gedaan zal worden na alle begane onrecht en een tribunaal aan de slag kan.

Snelheid is geboden, zorgvuldigheid evenzeer. Waar maar mogelijk zal vanuit de Raad van Europa hulp geboden worden bij het totstandbrengen van dit zo belangrijke internationale tribunaal dat ervoor moet zorgen dat straffeloosheid op het hoogste niveau voor het beginnen van een agressieoorlog niet langer een optie is.

Wie naar het C.V. van Ellen van Selm kijkt, ziet geen traditionele aanloop naar het burgemeesterschap. Toch werd ze door het Ministerie van Binnenlandse Zaken gescout voor het ambt, waarna ze deelnam aan een oriëntatieprogramma voor zij-instromers. “Zelf zie ik een duidelijke rode lijn in mijn loopbaan. Ik studeerde rurale sociologie en haal er plezier uit om als socioloog, bijna antropologisch, naar processen te kijken, bewegingen te zien en groepen mensen te leren kennen en te begeleiden. Opsterland heeft 16 kernen, met allemaal een eigen sociaal weefsel. Het duurde een paar jaar om het burgemeesterschap in de vingers te krijgen en met precisie maatwerk per dorp te kunnen leveren, te weten waar en hoe ik net dat extra zetje kan geven.

Het is een grote gemeente met veel gezichten: agrarisch, ook het agrarische vormingswerk op de volkshogeschool, sporen van de turfwinning, landadel. Alles wat op het platteland kan gebeuren vindt hier plaats. Om goed voeling te houden met alle kernen, bezoek ik met het college jaarlijks elke kern om met vertegenwoordigers van Plaatselijk Belang te spreken. Het kan gaan over beleidsplannen en over het lokale fietsenhok.”

Als Diertens nog in de Kamer zat, had ze het wel geweten. “Waarom doen wij zo lastig over het als kandidaat toetreden tot de Europese Unie?” vraagt ze zich hardop af. “Ik ben heel erg voor het diplomatiek beëindigen van deze oorlog – en Zelensky ook – maar daar zijn er wel twee voor nodig”, weet Diertens. “Je kan meer initiatief nemen als EU. Ik snap dat je geen wereldoorlog wilt ontketenen, maar er vallen zoveel burgerslachtoffers. Angst is over het algemeen een slechte raadgever.” Diertens is blij met de steun toezeggingen van minister Kajsa Ollongren.

“Maar hoe langer het duurt, hoe heftiger de littekens”, weet ze. “De trauma’s zijn nu al groot, die kan ik niet wegnemen”, aldus Diertens. “Tanya en haar gezin zijn echt in de hoop en verwachting dat ze terug kunnen, maar ze heeft ook de realiteitszin dat dat niet heel snel gaat gebeuren.” Die angst, dat Tanya, haar twee zonen en andere Oekraïners die moesten vluchten voorlopig niet terug kunnen keren naar huis vanwege de aanhoudende oorlog, wordt pijnlijk bevestigd als Diertens een dag na het interview een berichtje stuurt via WhatsApp: “Inmiddels wordt de stad van Tanya ook bedreigd.”

Maak EU democratischer en schrap de unanimiteit, schreven Christiaan en Martijn de Vries (Opinie, 1 juni). Net als de auteurs wil ook de regering af van het vetorecht - met name als het gaat om buitenlandbeleid. De Europese Unie moet 'slagvaardiger' worden, heet het dan. Waarom is dit een verkeerde route?

De auteurs benoemen enkele problemen van de huidige EU: gebrek aan democratische legitimiteit en transparantie, verouderde financiële regels en een onduidelijk veiligheidsbeleid. Om vervolgens te stellen dat "een groot deel van de kritiekpunten is terug te leiden naar één kernprobleem: besluitvorming op basis van unanimiteit". Types als de Hongaarse premier Orbán staan met hun vetorecht effectief Europees optreden in de weg. Daarom zijn volgens de auteurs hervormingen nodig 'om waarden af te kunnen dwingen'.

Het is nogal wat om in naam van democratie te pleiten voor dwang. Om in naam van democratie de stem van de minderheid het zwijgen op te leggen. We kunnen zuur doen over veto's van Hongarije op een olieboycot, solidariteit is ook ver te zoeken. Hongarije is voor energievoorziening bijna volledig afhankelijk van Rusland, het is dus niet gek dat de Hongaren daar moeite mee hebben.

Wij zijn niet van de Orbán-fanclub, maar wel doordrongen van het feit dat Europa een divers continent is met uiteenlopende belangen en culturen. Ook Nederland zou met dezelfde logica gedwongen kunnen worden tot tal van besluiten waar we niet van gediend zijn. Denk aan een boycot, sancties of militaire operaties waar Nederlanders helemaal niet op zitten te wachten. Het probleem lijkt ook te worden overdreven: ondanks het vetorecht zijn er reeds zes sanctiepakketten.

Het pleidooi voor meerderheidsbesluiten drijft op het wensdenken dat de Unie bestaat uit 27 gelijkgezinde landen. EU-lidstaten zijn echter flink verdeeld over talloze onderwerpen en dat is ook niet zo gek met zoveel landen.

Als je besluitvaardiger wilt worden, is het beter om te werken aan een Europa van verschillende snelheden, waarbij groepen van landen hun eigen beleid kunnen maken. Zo voorkom je dat lidstaten in een keurslijf worden geperst. Afschaffing van het vetorecht zorgt voor een opgelegde eenheidsworst. Dan kiezen wij liever voor diversiteit.

Honderd dagen geleden begon de verschrikkelijke inval van de Russische Federatie in Oekraïne. Op de honderdste dag sinds het begin van de oorlog, spreekt de President van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, Tiny Kox, zich wederom uit. 'Door deze flagrante schending van het internationaal recht heeft Rusland de rode lijn van de Raad van Europa overschreden. Het schenden van deze rode lijn heeft als gevolg gehad dat Rusland onverwijld uit Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie is gezet, die lidstaten verplicht om vrede, rechtsstatelijkheid, mensenrechten en democratie hoog in het vaandel te houden.'

'Vandaag roep ik opnieuw de Russische autoriteiten – de President, de regering en het parlement – en alle Russische burgers op om onmiddellijk een einde te maken aan deze oorlog tegen onze lidstaat Oekraïne. Deze oorlog had nooit mogen beginnen, en had nooit zo lang mogen duren.' Ook vroeg Kox aandacht voor de slachtoffers van de inval: 'Sinds het begin van dit conflict zijn tienduizenden Oekraïense burgers en soldaten gedood, gewond of mishandeld. Er zijn gruwelijke oorlogsmisdaden gepleegd tegen onschuldige burgers. Miljoenen zijn gedwongen hun huizen en zelfs hun land te verlaten. De omvang van de verwoesting is enorm. Duizenden Russische soldaten hebben het leven verloren. Alle Russische burgers hebben hun toegang tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verloren, met verstrekkende gevolgen voor zij wier mensenrechten geschonden zijn door de Russische autoriteiten.'

De President concludeerde in zijn toespraak: 'Elke dag dat deze oorlog voortduurt, is een dag te lang. Elke dag dat deze oorlog doorgaat, vormt een misdaad tegen het Oekraïense volk, de Oekraïense staat en het internationale recht. Stop deze oorlog, herstel de vrede, laat gerechtigheid zegevieren!'