Poliflw

De LCR en Pakhuis de Zwijger presenteerden op 15 juni de uitzending Participatiewet 2.0. over de stappen die worden gezet om de wet te verbeteren. Dat gebeurt in verschillende stappen. De eerste stap zit eraan te komen. Wat is de bedoeling van die eerste fase en helpen de wijzigingen mensen echt verder?

Er wordt gesleuteld aan de Participatiewet, de wet waarin onder meer de bijstand is geregeld. De menselijke maat moet weer terug om mensen te ondersteunen als het niet meezit. Het is de bedoeling dat burgers meer worden gestimuleerd om deel te nemen aan de maatschappij en straffen niet meer centraal staan als mensen het niet kunnen of een foutje maken. Er zijn verschillende voorstellen die moeten leiden tot meer ‘maatwerk’ en een passend sociaal minimum. De vraag is: zijn mensen die nu in de Participatiewet zitten hiermee geholpen?

Kunnen ze bijvoorbeeld wat bijverdienen als ze ook bijstand hebben? Zijn regels duidelijker? En hoe zit het met jongeren en mensen die een beperking hebben? Zijn de gemeentelijke organisaties erop toegerust om met de nieuwe wet te werken? We gaan in gesprek met mensen die ervaring hebben met de Participatiewet en uitvoerders bij gemeenten.

Met mensen die vertellen of zij geholpen zijn met de veranderingen, met onderzoeker Janós Bétko en wethouders van gemeenten Rhenen en Aalten.

Dat de #Participatiewet niet werkt, is wel duidelijk.

Maar hoe moet het wel?

Daarover spraken mensen die zelf in de #bijstand zitten, hebben gezeten of geen #uitkering krijgen.

Wethouders van Gemeente Rhenen en Gemeente Aalten gaven samen met wetenschapper Janos Betko hun wensenlijstje door.

De opbrengst:

✔️ #Kostendelersnorm moet eraf.

✔️ Haal bijstand en begeleiden naar #werk uit elkaar.

✔️ 4 weken #zoektermijn moet worden geschrapt.

✔️ Bied mensen rust met een #inkomen dat niet steeds verandert als je erbij werkt.

✔️ En zorg voor een fatsoenlijk inkomen zonder dat iemand continu naar allerlei potjes met geld hoeft te zoeken.

Er werd nog veel meer besproken. Je kunt de hele uitzending hier terugkijken: Landelijke Cliëntenraad – Terugkijken Pakhuis-uitzending van 15 juni 2023: ‘Participatiewet 2.0’ (landelijkeclientenraad.nl)

Ook deze week werd er weer een onderzoek aan de lange rij toegevoegd die het verband tussen armoede en gezondheid aantoont. In gewone-mensen taal: hoe armer je bent, hoe ongezonder.

Dit keer van onze eigen GGD-Noord- en Oost-Gelderland.

Onze huidige levensverwachting is hoger dan ooit en de voorspelling is dat deze nog meer zal toenemen in de komende 50 jaar. Tegelijkertijd zijn er in onze samenleving grote verschillen in levensverwachting en gezondheid tussen mensen met verschillen in opleiding en inkomen, aangeduid met ‘sociaaleconomische gezondheidsverschillen’.

Deze verschillen kunnen worden verklaard doordat opleiding en inkomen zijn gerelateerd aan tal van kenmerken en omstandigheden waarin mensen geboren worden, opgroeien, wonen en werken. Deze ‘sociale determinanten van gezondheid’ overstijgen vaak het gezondheidsdomein en ook de mogelijkheden die het individu heeft om deze te beïnvloeden. In het e-magazine brengen we de omvang van gezondheidsverschillen in NOG in kaart wat betreft ervaren en mentale gezondheid. Daarnaast belichten we de sociale determinanten van gezondheid en het vóórkomen van een aantal van deze determinanten onder inwoners met een lage, midden en hoge sociaaleconomische positie in NOG.

Als (kleine) gemeente doen we mee aan een heel groot landelijk onderzoek naar het verband tussen armoede (m.n. bijstandsontvangers) en gezondheid. Daarover was maandagmiddag in Utrecht een zgn. werkatelier. Enkele onderzoekers van de Universiteit van Utrecht (en Wageningen en Leiden) legden uit hoe hun onderzoeksopzet is en hoever het onderzoek inmiddels gevorderd is. Wat interessant is dat zowel mensen van het ministerie van VWS als van SZW betrokken zijn. En ook met een doel. Want in het onderzoek komt ook steeds de praktijk naar voren: wat werkt nu wel en wat werkt niet? Dat was precies ook het onderwerp van het georganiseerde werkatelier. Enkele wetenschappers, onderzoekers, mensen van ministeries en politici/bestuurders (ik was de enige 😊) gingen op zoek naar wat nu het meest frustrerende is in de beleidspraktijk van bijstandsverlening en schuldhulp en wat het meest hoopvolle.

Ik kluste een “Januskop” bij elkaar. Aan de ene kant is het frustrerend dat je op al die terreinen tijd, geld, capaciteit en mensen te kort komt om werkelijke duurzame ondersteuning te leveren.

Voorbeeld: er is nu een vroegsignalering opgezet, dat wil zeggen dat corporaties, energieleveranciers, zorgverzekeringen bij betalingsachterstanden de gemeente waarschuwen. We kunnen daar dan op af om hulp en ondersteuning aan te bieden enz. We krijgen nu zo’n enkele tientallen meldingen per maand, maar hebben niet de mensen om ze allemaal te bezoeken. Wat vertrouwen wekt (de andere kant van de januskop) is dat het denken over schulden veranderd is: was het een tijd geleden nog vaak “eigen schuld dikke bult”; tegenwoordig is het besef aanwezig dat iedereen dit zou kunnen overkomen en dat de bijstand en schuldhulp volgens “de bedoeling ”moet worden georganiseerd: een uitgestoken hand om te helpen weer grip op je situatie te krijgen.

Het onderzoek duurt nog twee-drie jaar. Ik ben erg benieuwd of dit onderzoek ook kan bijdragen aan wijzigingen in beleid of zelfs stelselwijzigingen. De aanwezige mensen van de ministeries voelen daar wel voor, maar ook in de ministeriële wereld is de verkokering ernstig: dit krijgen we niet voor elkaar bij “Financiën”.

23 maart - Er zijn publiekelijk beschuldigingen geuit tegen het personeel van Laborijn. Zij zouden de mensen die afhankelijk van hen zijn niet goed behandelen. Het Dagelijks Bestuur van Laborijn vond deze aantijgingen zo erg dat men besloot tot een onderzoek door een onafhankelijk bureau. Dat bureau moet nagaan of de bejegening van klanten structureel fout is, of dat het om incidenten gaat. En hoe de situatie dan te verbeteren. Het DB is samen met het AB verantwoordelijk voor Laborijn. De gemeenteraden hebben die bevoegdheid gedelegeerd. Als er problemen zijn moet het DB/AB die aanpakken, zo is de mening van het Aaltens College. Daarover ging het dinsdag. Esther verwoordde het als volgt:

Stel je voor, je bent op het punt beland waarvan je had gedacht dat dit je nooit zou overkomen: het aanvragen van een bijstandsuitkering.

Nadat je al je gegevens online hebt ingevuld valt er een brief op de mat van de uitkeringsinstantie, in dit geval, Laborijn.

Je wordt uitgenodigd voor een gesprek waarin wordt beoordeeld of je recht hebt op de uitkering. Hierin wordt ook gevraagd om bewijsstukken mee te nemen. De brief eindigt als volgt: Verschijnt u niet op de afspraak of krijgen wij geen gegevens van u of krijgen wij die te laat? Of geeft u ons niet alle gegevens? Dan schorten wij uw recht op uitkering op.

De toon is gezet. In het eerste contact met Laborijn wordt er dus al vanuit gegaan dat je een potentiële fraudeur bent. Ietwat onzeker ga je het eerste gesprek aan. Een wat onverzorgde man, die alleen over de toekenning van de uitkering gaat, wil alles van je weten. “Waarom ben je hier? Jij hoort hier niet met jouw opleiding”, is het eerste wat hij zegt. Aarzelend vertel je een beetje wat er zich in je leven heeft afgespeeld. Argwanend kijkt hij je aan. “Dus jij beweert dat je een eetstoornis had? Eh..ja dat klopt en daarvoor heb ik een behandeling gehad”. Nogmaals neemt hij je goed in zich op en zegt vervolgens: “ik ken meisjes met anorexia, zo zie jij er niet uit! Dus ik denk niet dat je een eetstoornis hebt”. Deze man is dus blijkbaar ineens ook arts/psycholoog.

Ik hoef jullie vast niet uit te leggen wat zoiets met iemand doet.

Ditvoorbeeld, wat ik heb gekregen van iemand die anoniem wil blijven vanwege angst voor sancties, laat zien wat er mis is met de bejegening van sommige cliëntendoor Laborijn. En natuurlijk, niet iedereen is zo. Maar dit laat zien dat deze persoon niet op de juiste plek zit. Een onafhankelijk onderzoek is noodzakelijk om erachter te komen hoevaak dit soort dingen gebeurt. Het DB heeft aangegeven een onafhankelijk onderzoek in te stellen.

Gisteren, tijdens een bijeenkomst bij Laborijn, werd er wat meer informatiegegeven over het onderzoek. Er werd duidelijk gemaakt dat de raad nog enige invloed kan hebben op de opdracht die bij het onderzoeksbureau ligt. Dat is mooi. Wij willen het DB dan ook een kans geven dit onderzoek te doen, maar we zullen hier wel erg kritisch naar kijken en eventueel aanvullingen geven,zodat we hier niet over een jaar weer zitten om over hetzelfde onderwerp te discussiëren.