Nieuws van D66 in Nederland inzichtelijk

329 documenten

Rob Jetten over eindverslag Putters: D66 zal hard oppositie voeren tegen een politiek van intolerantie.

D66 D66 Nederland 21-03-2024 15:54

118 dagen na de verkiezingen en na veel omtrekkende bewegingen is het hoge woord er eindelijk uit. PVV, NSC, VVD en BBB willen onderhandelen over een kabinet. Chapeau.

Ik las in het verslag van de heer Putters over een ‘programkabinet’.

Ze bedoelen eigenlijk: een gewoon meerderheidskabinet.

Ik lees in het verslag dat de formerende partijen ‘geen bezwaar’ hebben tegen de volgende ronde. Geen bezwaar. Het enthousiasme is nog ver te zoeken, hè? Na het vorige debat gingen de partijen in relatietherapie. Nu moet ik bij de term ‘geen bezwaar’ denken aan wat je vroeger in contactadvertenties las: kinderen ‘geen bezwaar’. Ik heb altijd medelijden gehad met de kinderen die vervolgens in die relatie werden getrokken.

Voorzitter, laat ik duidelijk zijn. Ook bij D66 is er weinig enthousiasme over dit kabinet. Kabinet Wilders I, mogelijk gemaakt door PvdA’er Putters. En de fracties van NSC, VVD en BBB zijn bereid daar in te stappen. Daarmee zijn we opnieuw een grens over. Dat de VVD en NSC niet willen dat Geert Wilders premier wordt, is een magere schaamlap voor het feit dat ze toch met hem in een coalitie willen stappen.

D66 zal keihard oppositie voeren tegen een politiek van intolerantie. En we  zullen constructief-inhoudelijk meedenken over oplossingen om Nederland van het slot te halen.

Maar laat ik nu juist over de thema’s klimaat en onderwijs niets teruglezen in de brief van Putters. Mijn vraag aan de informateur: Waarom niet? Vinden de formerende partijen het niet belangrijk genoeg om íets af te spreken over de grote bedreigingen voor de economie en de veiligheid in Nederland: de crisis in het onderwijs en de opwarming van de aarde? Op die manier verspillen PVV, VVD, BBB en NSC het talent van Nederland en maken ze ons land onveilig. Dat is een verdrietige constatering.

Het valt mij op dat het in deze formatie vooral over de verhoudingen in Den Haag gaat: wie wordt er minister? Wie niet? En maar weinig over ons land? Wat gaan we doen met NL? Welke koers zetten we in?

Ze praten nu al vier maanden over welke VORM het kabinet moet hebben, maar wat lezen we over de inhoud? Dat deze vier partijen nu waarschijnlijk weer twee maanden gaan praten over hoofdlijnen. De echte inhoud, de echte besluiten, gaat dat programkabinet dan daarna pas uitwerken. Dan zijn we waarschijnlijk weer maanden verder.

Voor de verkiezingen zei de heer Wilders: het eigen risico schaffen we in één dag af. Maar 120 dagen later nog geen besluit.

Voor de verkiezingen zei mevrouw Yeşilgöz: met de heer Wilders maak je makkelijk afspraken over migratie, maar 120 dagen later is er nog geen afspraak gemaakt.

Voor de verkiezingen zei mevrouw Van der Plas: het stikstof beleid gaan we helemaal anders doen. Maar 120 dagen later hebben we nog steeds het beleid van Tjeerd de Groot.

Wanneer gaat u nou eens besluiten nemen? Wanneer gaat u iets DOEN?

Voorzitter,

Deze meerderheid gaat nu eindelijk onderhandelen over dit kabinet. Deze partijen draaien al zo lang om elkaar heen dat ik ervan uitga dat het hoofdlijnenakkoord dat er nu moet komen niet lang op zich laat wachten. Ik roep de formerende partijen op nu aan het werk te gaan en hun akkoord op hoofdlijnen vóór Koningsdag te presenteren.

Dank.

Maidenspeech Marijke Synhaeve

D66 D66 Nederland 24-01-2024 11:13

Vorig jaar kregen meer dan 450.000 jongeren in Nederland jeugdzorg. Achter die cijfers zitten verhalen van jonge mensen. Jonge mensen die eigenlijk alleen maar beter willen worden.

Deze jongeren willen beter worden en dat maken we hen bijzonder moeilijk: ellenlange wachtlijsten, zorgorganisaties die vooral naar elkaar wijzen en wisselende hulpverleners. En alsof dat niet genoeg is hebben ze bij de start van hun volwassen leven ook nog eens minder kans op het afronden van een opleiding, het vinden van een baan en het hebben van een dak boven hun hoofd. Dat is fundamenteel onrechtvaardig en leidt tot onnodige maatschappelijke kosten.

Voorzitter, ik was vijftien en had toen zelf zorg nodig. Ook ik wilde alleen maar beter worden. Ik zag de mooie en de lelijke kanten van de zorg. Ik nam me toen voor: als ik ooit in de positie kom waarin ik de zorg voor jongeren beter kan maken, dan is dat wat ik ga doen. Dat heb ik de afgelopen jaren gedaan: als consultant, raadslid, wetenschapper en nu als Tweede Kamerlid. Al die rollen had ik niet kunnen vervullen zonder de steun, het vertrouwen, de liefde en de humor van mijn vrouw, kinderen, vrienden en familie. Dank jullie wel!

Voorzitter, achter die CBS-cijfers zitten kinderen en jongeren die nú vastlopen en nú beter geholpen moeten worden. Niet met mooie woorden, maar met oplossingen. En niet alleen de jeugdzorg loopt vast. Hetzelfde geldt voor de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg, de ouderenzorg en de medische zorg. Dat vraagt om 1) het slimmer organiseren van de zorg, 2) meer inzet op wat bewezen werkt in de zorg en 3) een andere manier van kijken naar zorg. Bij dat laatste punt wil ik langer stilstaan.

Ik pleit voor een verschuiving van zorg naar gezondheid. We weten dat als je mensen vraagt naar hun ervaren gezondheid, dat slecht 11% daarvan afhankelijk is van zorg. De overige 89% wordt bepaald door factoren zoals het hebben van een sociaal netwerk, een stabiel inkomen en de omgeving waar je woont. Dat betekent dat we het sociale domein en het zorgdomein veel beter moeten verbinden.

Verschuiving van zorg naar gezondheid betekent op kleine schaal dat je kijkt wat een individu en een gezin echt nodig heeft en niet tezelfdertijd inzet op – bijvoorbeeld – traumabehandeling, dagbesteding en aanpak schulden als onderzoek aantoont dat traumabehandeling veel minder effectief is als mensen zich zorgen maken over of ze wel of geen eten op tafel kunnen krijgen.

Verschuiving van zorg naar gezondheid betekent op grote schaal dat we ons ook de vraag moeten stellen of we niet te vaak maatschappelijke problemen in de zorg proberen op te lossen. Zoals de prestatiedruk die jongeren ervaren, de gevolgen van vechtscheidingen en de aanpak van overgewicht. Maatschappelijke problemen met zorg proberen op te lossen is niet wenselijk en niet houdbaar, omdat we problemen niet bij de bron aanpakken én de zorg nu al vastloopt.

Voorzitter, ik gaf al aan: niet alleen mooie woorden, maar juist ook oplossingen. Ik deel er twee:

Ten eerste: Of jij je goed voelt, wordt niet alleen bepaald door of jij ziek bent of niet. Het wordt ook bepaald door of je überhaupt toegang hebt tot medische zorg. Voor meiden die vanwege het gevaar voor eergerelateerd geweld in het geheim worden geplaatst en dus, aan de andere kant van het land, onder een nieuwe identiteit naar school gaan en een nieuw leven opbouwen geldt dat zij vaak geen gebruikmaken van medische zorg. Hun ouders kunnen dan namelijk via de zorgverzekering hun verblijfplaats achterhalen. Hetzelfde probleem speelt bij slachtoffers van huiselijk geweld, aangezien de zorgverzekering vaak op naam van de partner staat. Ik kom met een voorstel om dat recht te zetten.

Ten tweede: De zorg kent helaas lange wachtlijsten. Wachtlijsten moeten korter. Daarnaast moeten we mensen op wachtlijsten ook beter helpen. Uit onderzoek van MIND in de geestelijke gezondheidszorg blijkt dat de helft van de respondenten met een lange wachttijd geen overbruggingshulp krijgt aangeboden tijdens het wachten en wachten op hulp kan soms jaren duren. De zorgvraag wordt dan onnodig erger. Wederom, wat mij betreft een verkeerde keuze, die we moeten rechtzetten.

Tot slot, voorzitter. Ik begon mijn verhaal met mijn gedrevenheid om de zorg beter te maken en ik zal ervoor strijden, nu vanuit deze plek, dat iedereen die zorg nodig heeft zo goed mogelijk wordt geholpen en dat geen jongere met 3-0 achterstand aan zijn of haar volwassen leven begint. Dankuwel.

Maidenspeech Mpanzu Bamenga

D66 D66 Nederland 23-01-2024 12:32

Zoals ik eerder al zei voorzitter, de hele samenleving wint wanneer we investeren in het welzijn en de betere toekomst van alle mensen. Mobiliteit opent deuren. Voor die basisschoolleerling, die samen met vriendjes naar de sportclub kan fietsen. Voor die starter, die dankzij de trein haar eerste stappen naar haar droombaan kan zetten. Maar ook voor mij, toen ik 30 jaar geleden met het vliegtuig naar Europa kwam, voor een veilig bestaan.

Voorzitter, de fiets is de meest toegankelijke en schone vorm van vervoer die we kennen. Tegelijkertijd hebben veel mensen in Nederland geen fiets, bijvoorbeeld omdat ze die niet kunnen betalen.

D66 wil dat alle Nederlanders kunnen beschikken over een fiets. Het is het vertrekpunt voor meedoen in onze samenleving. Daarom heeft D66 een voorstel voorbereid om hier geld voor vrij te maken en er zo voor te zorgen dat ieder kind op de fiets naar school kan en iedereen de fiets kan pakken naar zijn werk of een sollicitatiegesprek.

Waar de fiets ons verbindt op korte afstanden, doet het OV dit op de lange afstand. Daarmee zijn de bus en trein voor heel veel mensen hun duurzame verbinding naar collega’s, vrienden en familie. D66 wil daarom dat ons openbaar vervoer aanzienlijk eenvoudiger en goedkoper wordt. Daarom wil D66 dat iedereen buiten de spits gebruik kan maken van de trein en de bus tegen een vaste lage prijs. Noem het een Nederlandpas of een klimaatticket. Kan de staatssecretaris toezeggen onderzoek te doen naar verschillende varianten en prijzen waarmee zo’n Nederlandpas ingevoerd kan worden? En daarbij ingaan op de noodzakelijke aanpassingen in afspraken en wet- en regelgeving? Kan zij toelichten hoe het kan dat Nederland het duurste OV heeft van de EU?

Voorzitter, toen ik 30 jaar geleden per vliegtuig naar Europa kwam betekende dat voor mijn gezin een nieuw begin. Vliegen verbindt. Daar waar de trein nú nog geen optie is, is het vliegtuig dat wel. Dat moet alleen wel schoon. Daar liggen kansen voor Nederland! Wij kunnen de eerste elektrische lijnvlucht opzetten. Deelt de Minister deze moonshot-missie van D66? Is hij bereid om alles op alles te zetten, om de eerste elektrische lijndienst, in 2030 van de grond te krijgen?

Voorzitter, naast schoner moet de luchtvaart ook stiller én moeten beloften die zijn gedaan over nachtvluchten worden nagekomen. Nog iedere nacht zitten omwonenden rechtop in bed vanwege bulderende nachtvluchten. Met alle gevolgen van dien. Vermoeide Kinderen die hun aandacht niet bij hun proefwerk kunnen houden. Volwassenen die minder productief zijn op hun werk. En gezondheidsrisico’s als diabetes en hoge bloeddruk – minder levensgeluk en meer zorgkosten.

Mensen worden niet gehoord en niet serieus genomen. En dit alles terwijl hen al jaren vooruitgang wordt beloofd: In 2008 aan de Alderstafel. In 2012 als alternatief voor glijvluchten. In 2019 in de luchtvaartnota. In 2020 in het steunpakket van KLM. Keer op keer. Beloftes. Die niet worden nagekomen. Dus nú is het aan de Kamer. D66 komt met een voorstel dat de omgeving na meer dan een decennium, nu eindelijk nachtrust zal bieden. En op basis van verkiezingsbeloften verwacht ik dat ook CU, GL/PvdA, PvdD, Volt, CDA, VVD en NSC hierbij aan de zijde van omwonenden staan.

Afrondend voorzitter. Hoewel mijn zus het vliegtuig naar Nederland nooit heeft gehaald, draag ik haar boodschap nog iedere dag met mij mee: Volg je dromen, en je zal ze realiseren. Mijn droom is een Nederland waar we een stem geven aan mensen die niet gehoord worden. Een Nederland waar we hoop bieden op verbinding, aan hen die de hoop zijn verloren. Een Nederland, waar we recht doen aan mensen die in de verdrukking zijn geraakt. Daar wil ik als Kamerlid aan bijdragen.

Speech Rob Jetten Rally for Europe – Nederlandse versie

D66 D66 Nederland 20-01-2024 13:35

Beste Europeanen,

Het is altijd een idee dat de wereld een betere plek maakt. Ideeën evolueren in uitvindingen.

Af en toe brengt een uitvinding iets groots teweeg – met betekenis voor ons allemaal. Een gereedschap waar we nooit meer zonder kunnen.

Met Europese integratie is het precies zo. In principe een eenvoudig maar majestueus idee. In de praktijk een uitvinding, een machine die zijn belofte nakomt.

Als de eerste klimaatminister in de Nederlandse geschiedenis heb ik de werking van binnen gezien. Ik ga nu vaker naar Brussel dan dat ik mijn hond thuis zie. En deze stad, deze hoofdstad van Europa, blijft me verbazen. Haar historische belang.

Wij Europeanen vechten niet langer met wapens tegen elkaar. We sturen onze rechters naar Luxemburg en onze politici naar België. Ze komen samen in kleine grijze kamers. Onder verlaagde plafonds. In somber licht. Met een ernstig tekort aan koffie.

We gebruiken woorden, wetten, onderhandelingen, geduld. We compromitteren. We zitten samen in een kamer totdat we een oplossing hebben.

Op een dag als vandaag ben ik me zeer bewust van de verantwoordelijkheid om in de kamer te zijn waar het gebeurt. Om macht te gebruiken voor het goede. Om oplossingen te smeden voor vrede en menselijkheid.

Vandaag is het 20 januari. Op deze dag in 1942, precies 82 jaar geleden, kwamen vijftien nazi-functionarissen bijeen in een kamer bij de Wannsee, een meer aan de rand van Berlijn. Hun vergadering duurde minder dan twee uur. En in die tijd gebruikten ze hun individuele macht en verantwoordelijkheid om hun “eindoplossing” te bepalen.

Europa zoals we het vandaag kennen, is gebouwd als reactie op dat trauma. Om oorlog tussen staten materieel onmogelijk te maken. Om om te gaan met de onuitsprekelijke horror en de schaamte van de genocidale climax van de Europese burgeroorlog. Om ervoor te zorgen dat de kamer waar het gebeurt zijn krachten beperkt heeft. Haar moraal bewaakt door nieuwe lagen van Europese bescherming.

‘Nooit meer’ niet als een holle frase, maar als een praktisch uitgangspunt voor politiek handelen.

Pijn bleek de weg naar onze huidige Europese Unie.

In het westen van Europa leven we nu bijna 80 jaar in vrijheid en vrede. Een uniek lange periode in de geschiedenis. Een voorrecht. Moet het echt nog een periode van geweld, vernietiging en ineenstorting vergen voor Europese landen om te beseffen dat we elkaar nodig hebben? Zijn we zo kortzichtig? Dat is mijn grootste angst.

Hoeveel Europeanen herinneren zich de lessen van de geschiedenis?

Voor de jongere generatie van vandaag is Charles de Gaulle alleen maar een vliegveld. En, voeg ik eraan toe: Robert Schuman slechts een metrostation.

Van de 450 miljoen EU-burgers zou slechts een paar hen herkennen op een foto: Konrad Adenauer, Jean Monnet, Simone Veil, Louise Weiss en al die anderen die het Europese project tot een baken van welvaart en vooruitgang hebben gemaakt.

Het feit dat de mannen en vrouwen niet herkend zouden worden, lijkt me niet het belangrijkste probleem en blijft eigenlijk een specialiteit voor historici.

Zolang die honderden miljoenen EU-burgers blijven ervaren wat Europa betekent in hun dagelijks leven:

Betalingen doen met onze sterke en stabiele valuta;

Grenzen oversteken om te wonen, studeren, liefhebben en – als je zoals ik aan de grens woont – je hond uitlaten in Duitsland;

Veiligheid, kameraadschap en broederschap – ze liggen allemaal binnen handbereik!

Weet dit: een Verenigd Europa is een van de sterkste entiteiten ter wereld. Poetin wil ons verdelen en overheersen. Dat mogen we niet laten gebeuren. Wat onze verschillen ook zijn, we moeten samenblijven.

Ik zeg dit vandaag, omdat we aan de vooravond staan van weer een grote strijd voor Europa.

Extreemrechtse nationalisten dreigen de kracht van onze politieke samenwerking te ondermijnen.

Wilders, Meloni, Orbán, Le Pen winnen aan invloed.

Het probleem is niet langer dat ze onze Unie willen beschadigen door eruit te stappen. Het probleem is dat ze erin willen blijven om het volledig te vernietigen.

Terwijl de fysieke oorlog al is begonnen, de retorische oorlog… de strijd in taal en ideeën… de race tussen hoop wekken en angst zaaien… is nog maar net begonnen.

En dat ligt aan ons, liberalen en progressieven:

Doe we genoeg?

Iedereen in deze kamer: vertellen we een verhaal van hoop voor een betere toekomst?

Spreken we het hart aan,

dat in de politiek, net als in het leven, zoveel sterker is dan de geest?

Welke gesprekken voer je met mensen waarmee je het niet eens bent?

Ik zeg: we schieten tekort.

Laten we dat vandaag veranderen.

Ik zal niet langs de kant van de weg staan met een bord “Pas op voor populisten!”

Vandaag is een waarschuwing. Tijd om wakker te worden!

Doe je mee?!

Mijn neefjes en nichtjes, jullie kinderen, zouden over vijftig jaar tegen elkaar moeten zeggen: ‘wow, 130 jaar vrijheid en vrede, dat is prachtig!’

En of ze de leiders kunnen noemen die toen opkwamen voor Europa… Het kan me niet schelen…

… zolang ze maar weten dat Europeanen hebben besloten te strijden voor vrede, veiligheid, welvaart en geluk.

En dat het winnen van elke strijd begint met deze beslissing (!)

Als je Fransen op één wilt zetten, moet je Europa op één zetten.

Als je Italianen op één wilt zetten, moet je Europa op één zetten.

Als je Nederlanders op één wil zetten, moet je Europa op één zetten.

Het bewijs van 80 jaar steeds nauwere eenheid is dat de dingen alleen maar beter zijn geworden voor ons.

We hebben al een interne markt. Dat geeft ons grote welvaart.

We hebben gedeelde waarden, verankerd in gemeenschappelijke wetten, die mensen vrijheid en kansen geven.

Nu moet de vraag zijn: “Wat is het volgende goede dat we samen gaan bereiken?”

Voor mij is het antwoord duidelijk: collectieve veiligheid.

We hebben een Europees defensie nodig die klaar is om ons eigen grondgebied te beschermen.

We hebben bewezen dat we snel kunnen veranderen.

We kunnen wendbaar zijn.

We zijn meesterimprovisatoren.

Kijk naar wat er gebeurde na covid:

Europese economische steun, Europese vaccins.

Kijk naar wat we deden nadat we afgesneden waren van Russisch gas:

we kwamen samen en losten het op.

Dat is de houding die we nodig hebben. Nu meer dan ooit.

Een andere crisis loert om de hoek.

Een nieuwe periode van Trump in Amerika.

Laten we hopen dat de Democraten aan de macht blijven, maar er tegelijkertijd voor zorgen dat we onze eigen zaken zo snel mogelijk op orde hebben.

Bouw een Europa dat klaar is om ons eigen grondgebied te verdedigen.

Als we verdeeld staan, zijn we verloren.

Als we samen staan, kunnen en zullen we het kwaad aan onze grens verslaan.

Beste vrienden,

Vrede en veiligheid gaan niet alleen over Rusland en Oekraïne, Israël en Palestina, of enig ander gewapend conflict.

Ze gaan ook over klimaat, energie, migratie, gezondheid en werk.

De EU die we nu nodig hebben, moet in staat zijn de Vijf Grote Vragen van onze tijd te beantwoorden:

Ten eerste, wilt u een groenere industrie, een gezonder continent en een schoner land?

Zet dan Europa op één.

Als we samenwerken, kunnen we de kracht van de zon in Spanje benutten, van water in Scandinavië en de windkracht van onze Noordzee. We zullen Europese fondsen creëren om de kritieke grondstoffen die we wanhopig nodig hebben, te delven, te ontwikkelen en te recyclen.

En vergeet niet: dit is de tijd om natuur en landbouw te genezen. De ziel van Europa bevindt zich niet alleen in onze steden, pleinen en kathedralen, maar ook in onze bossen, vlaktes en heuvels. Lokaal voedsel in een gezond landschap – dat is de missie. Geen tijd te verliezen: laten we nu alle bio-industrie beëindigen en pesticiden verbieden!

Ten tweede, wilt u meer geld overhouden aan het einde van de maand?

Zet dan Europa op één.

Laat Europa betere lonen en arbeidsomstandigheden afdwingen. Laat Europa kinderopvang verspreiden als een openbaar goed voor heel Europa, mensen bevrijden en economische groei stimuleren. We verdienen ons geld in Europa. Laten we eerlijke en groene handelsdeals over de hele wereld sluiten. Dit is geen tijd voor gemakzucht, maar voor ambitie! Niet voor minder, maar voor meer!

Ten derde, wilt u een digitale wereld gebaseerd op uw waarden?

Zet dan Europa op één.

Laten we stoppen met het bouwen van disfunctionele leugendetectiesystemen voor migranten, en beginnen met het gebruik van AI om windturbines beter te laten presteren; Stop met het uitgeven van publiek geld aan algoritmen voor grote bedrijven, begin met het gebruiken van machine learning om ontbossing in kaart te brengen; Laten we onze gezamenlijke digitale kracht op een positieve manier gebruiken.

Ten vierde: maakt u zich zorgen over migratie?

Zet dan Europa op één.

De tijd om mislukte deals te sluiten met dictators is voorbij. Het is nu tijd om veilige en legale routes te creëren voor degenen die terecht bescherming zoeken in Europa. Bescherm onze gemeenschappelijke Europese grens, zodat we onze binnenlandse grenzen open kunnen houden. En laten we volwassen zijn: we kunnen allemaal ons eerlijke deel van vluchtelingen opnemen. Veel handen maken licht werk.

En tot slot, het meest fundamenteel: wilt u de angst voor oorlog wegnemen?

Zet dan Europa op één.

Zodat we eindelijk onszelf op dit geweldige continent kunnen verdedigen! We kunnen alleen onze individuele soevereiniteit behouden als we onze collectieve solidariteit bewaken. We geven 240 miljard euro uit aan defensie, evenveel als de Chinezen, 3 keer meer dan de Russen, en toch zijn we niet in staat onszelf te verdedigen. Dit is een belediging voor belastingbetalers in heel Europa en het moet veranderen. We hebben een Europese pijler binnen de NAVO nodig die onafhankelijk kan opereren wanneer dat nodig is. We hebben een Europese minister van Defensie nodig. We moeten stoppen met terugdeinzen voor onze eigen potentiële kracht. We zijn een vredesmachine die is overgegaan naar een oorlogsoperatie. Laten we daarnaar handelen!

Onze nieuwe Europese stabiliteit is gebaseerd op onze wil om samen zo ver mogelijk in de toekomst te kijken.

Ik noem het zelf: ‘Europa als onze Staat van Zijn en Toebehoren’.

Het Europese project is geboren uit de moed van zijn inwoners.

We moeten bewijzen dat we elke Europeaan horen,

reageren op de angsten van onze medeburgers.

De extreemrechtse nationalistische elite staat los van wat mensen willen en nodig hebben.

Liberaal-democraten moeten opstaan en mensen een stem geven.

75% van de Europeanen wil Oekraïne de financiële steun geven die het nodig heeft, niet knus bij een Russische dictator gaan zitten.

77% van de Europeanen wil een gemeenschappelijk defensie- en veiligheidsbeleid, niet een volledige ontkenning van de realiteit van de wereld.

85% van de Europeanen wil massale investeringen in hernieuwbare energie, niet een volledige ontkenning van de klimaatwetenschap.

Europa geeft ons kracht en daadkracht. Het stelt ons in staat om met angst om te gaan. Het geeft ons hoop. En het is onze verantwoordelijkheid, allen hier in deze zaal, om die hoop te laten horen.

Beste Europeanen,

Onze politieke familie mag nooit de fout maken om het verrechtsen te normaliseren.

We voeren deze verkiezing om vrijheid tegen tirannie te verdedigen. Democratie tegen autocratie. Stabiliteit tegen chaos.

Als we politici als Le Pen, Orban of Wilders mogelijk maken en normaliseren,

corrumperen we vrijheid. We bezoedelen democratie. We verliezen ons recht om te spreken.

Deze progressief liberale familie – onze trotse Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa en de Renew-groep in het Europees Parlement – heeft onze moedige Oekraïense broeders en zusters verwelkomd.

Ik ben dankbaar dat enkelen van hen hier vandaag zijn.

Laten we hen nooit verraden door samen te werken met degenen die openlijk bewondering hebben voor de Russische dictator die hun landgenoten heeft afgeslacht.

Laten we bondgenoten zijn, niet van onderdrukking, maar van bevrijding.

Dat is wie we zijn.

Dat is onze liberale overtuiging!

Beste Europese vrienden,

We moeten de strijd voor Europa winnen, van 6 tot 9 juni.

Onze vrienden in Polen hebben ons laten zien dat het mogelijk is.

Dus vraag ik jullie hier in de zaal: doe alsjeblieft met me mee!

Stil blijven is niet langer je ticket naar veiligheid en zekerheid.

Laten we contact maken met al diegenen die bezorgd zijn.

Luister naar hun zorgen.

Spreek over de missie van Europa om de controle over ons lot terug te nemen.

En erken dat bang zijn soms bij het leven hoort.

Er is geen schaamte in twijfel.

Zelfs Churchill, Veil en Delors waren geen geboren Europeanen, maar raakten tijdens hun leven overtuigd van het idee. Europa is iets wat je ergens in je leven kunt grijpen – om nooit meer los te laten.

Dat was zeker het geval voor François Mitterrand, een van de ondertekenaars van het Verdrag van Maastricht.

Zijn campagne voerde de optimistische slogan:

L’avenir c’est maintenant’.

L’avenir c’est maintenant.

That’s where we are. That’s the spirit we need.

Not to foresee the future, but to invent it.

Not later. Now.

The future is now.

Die Zukunft is jetzt.

El futuro es ahora.

De toekomst is nu.

Or, in the words of our European, Ukranian friends…

Maibutne vzhe zaraz

Speech Rob Jetten Rally for Europe

D66 D66 Nederland 20-01-2024 13:21

Spoken word counts

Dear Europeans,

It is always an idea that makes the world a better place.

Ideas turn into inventions.

Once in a while an invention brings about something great – with meaning to all of us. A tool we can never live without.

With European integration it is exactly like that. In principle, a simple but majestic idea. In practice, an invention, a machine that fulfills its promise.

As the first climate minister in Dutch history, I’ve seen its inner workings. I now go to Brussels more often than I see my dog at home.

And this city, this capital of Europe, never seizes to amaze me.

Its historical importance.

We Europeans don’t fight each other anymore with weapons.

We send our judges to Luxembourg and our politicians to Belgium.

They come together in tiny grey-carpeted rooms.

Under suspended ceilings.

In bleak lighting.

With a serious shortage of coffee.

We use words, laws, negotiations, patience.

We compromise.

We sit together in a room until we have a solution.

On a day like today, I am very conscious of the responsibility of being in the room where it happens.

Of using power for good.

Of forging solutions for peace and humanity.

Today is the 20th of January.

On this day in 1942, exactly 82 years ago, fifteen Nazi officials came together in a room by the Wannsee, a lake on the outskirts of Berlin.

Their meeting lasted less than two hours.

And in that time they used their individual power and responsibility to decide on their “final solution”.

Europe as we know it today was built in response to that trauma.

To make war between states materially impossible.

To deal with the unspeakable horror and the shame

of the genocidal climax of European civil war.

To make sure the room where it happens has its powers constrained.

Its morality guarded by new layers of European protection.

‘Never again’ not as a hollow phrase, but as a practical point of political departure.

Pain turned out to be the pathway to our current European Union.

We in the west of Europe have now lived in freedom and peace for almost 80 years. A uniquely long period in history. A privilege.

Will it really take another period of violence, destruction and collapse for European countries to realize that we need each other?

Are we that short-sighted?

That is my greatest fear.

How many Europeans remember the lessons of history?

For today’s young generation Charles de Gaulle is only an airport.

And, I would add: Robert Schuman just subway station.

Of the 450 million EU citizens, few would recognize them in a photograph: Konrad Adenauer, Jean Monnet, Simone Veil, Louise Weiss and all those others who made the European project such a beacon of prosperity and progress.

The fact that the men and women would not be recognized does not seem the main problem to me and, in fact, might remain a specialty for historians.

As long as those hundreds of millions of EU citizens continue to experience what Europe means in their daily lives:

– Making payments in our strong and stable currency;

– Crossing borders to live, study, love and – if you’re like me and live on the border – walk your dog into Germany;

– Security, comradeship and brotherhood – they are all within reach!

Know this: a United Europe is one of the strongest entities in the world. Putin wants to divide and conquer us. We cannot let that happen. Whatever our differences, we have to stick together.

I say this today, because we are on the eve of yet another major battle for Europe.

Far-right nationalists are threatening to hollow out the power of our political partnership.

Wilders, Meloni, Orbán, Le Pen are on the rise. The problem is no longer that they want to damage our Union by leaving it.

The problem is that they want to stay to break it completely.

While the physical war is already here, the rhetorical war… the battle in language and ideas … the race between raising hope and sowing fear … has not yet half begun.

And that’s on us, liberal-democrats and progressives:

Are we doing enough?

Everyone in this room: are we telling a story of hope for a better future?

Are we appealing to the heart,

which in politics as in life is so much stronger than the mind?

Which conversations are you having with people you disagree with?

I say: we are falling short.

Let’s change that today.

I will not stand by the side of the road with a “Watch out for populists!” sign.

Today is a warning shot. Time to wake up!

Are you with me?!

My nephews and nieces, your children, they should be saying to each other in fifty years, ‘wow, 130 years of freedom and peace, that’s magnificent!’

And whether they can name the leaders who stood up… I Don’t Care…

… as long as they know that Europeans decided to fight for peace, security, prosperity and happiness.

And that winning every battle, begins with this decision (!)

If you want to put French people first, you should put Europe first.

If you want to put Italians first, you should put Europe first.

If you want to put Dutch people first, you should put Europe first.

The evidence of 80 years of ever closer union is that things have only become better for us.

– We already have a single market. That gives us great prosperity.

– We have shared values, enshrined in common laws, which give people freedom and opportunity.

Now, the question should be: “What is the next good thing we are going to achieve together?”

For me the answer is clear: collective security.

We need a European defense ready to protect our own territory.

We have proven we can change quickly.

We can be nimble.

We are master improvisers.

Look at what happened after covid:

European economic support, European vaccines.

Look at what we did after we were cut off from Russian gas:

we came together and fixed it.

That’s the attitude we need. Now more than ever.

Another crisis is looming right around the corner.

Another era of Trump in America.

We should hope that the Democrats stay in power, but make sure we get our own affairs in order as soon as we can.

Build a Europe ready to defend our own territory.

If we stand divided, we are toast.

If we stand together, we can and we will defeat the evil on our border.

Dear friends,

Peace and security are not just about Russia and Ukraine, Israel and Palestine, or any other armed conflict.

They are also about climate, energy, migration, health and work.

The EU we need right now should be able to answer the Five Big

Questions of our time:

First: do you wish for green(er) industry, a healthier continent and a cleaner country?

Then put Europe first

If we work together, we can harness the power of the sun in Spain, of water in Scandinavia and the wind power of our North Sea.

We will create European funds to mine, develop and recycle the critical raw materials we desperately need.

And don’t forget: this is the time to heal nature and agriculture.

The soul of Europe is not only in our cities, squares and cathedrals,

but also in our forests, flatlands and hills.

Local food in a healthy landscape – that’s the mission.

No time to waste: let’s end all bio-industry and ban pesticides now!

Second: do you want more money at the end of the month?

Then put Europe first.

Let Europe enforce better pay and conditions.

Let Europe spread child care as a public good to all of Europe, setting people free and sparking economic growth.

We make our money in Europe.

So let’s strike fair and green trade deals around the globe.

This is not a time for complacency, but for ambition!

Not for less, but for more!

Third: do you want a digital world based on your values?

Then put Europe first.

Let’s stop building malfunctioning lie detection systems for migrants,

And start using AI to make wind turbines perform better;

Quit spending public money on algorithms for huge companies,

start using machine-learning to map deforestation;

Let’s use our collective digital power in a positive way.

Fourth: do you have concerns about migration?

Then put Europe first.

The time to make failed deals with dictators is over.

Now is the time to build safe and legal routes

for those rightfully seeking shelter in Europe.

Protect our common European border,

so we can keep our inner borders open.

And let’s be grown-ups: we can each take our fair share of refugees.

Many hands make light work.

And last, most fundamentally: do you want to take away the fear of war?

Then put Europe first.

Give Europe your blessing in June, so we can finally defend ourselves on this great continent!

We can only maintain our individual sovereignty if we guard our collective solidarity.

We spend 240 billion euros on defense, the same as the Chinese, 3 times more than the Russians, and yet we are not capable to defend ourselves.

This is an insult to taxpayers all across Europe and it has to change.

We need a European pillar within NATO that can operate independently if and when needed.

We need a European minister of defense.

We must stop shying away from our own potential strength. We are a peace machine that has entered a war operation. Let’s act like it!

Our new European stability is based on our will to look into the future together as far as we can.

I myself call it: ‘Europe as our State of Being and Belonging’.

The European project was born out of the courage of its people.

We should prove that we hear each and every European,

respond to the anxieties of our fellow citizens.

The far-right nationalist elite is out of touch with what people want and need.

Liberal democrats need to stand up and give people a voice.

75% of Europeans want to give Ukraine the financial support it needs,

not cosy up to a Russian dictator.

77% of Europeans want a common defense and security policy,

not a complete denial of the reality of the world.

85% of Europeans want massive investments in renewable energy, not a complete denial of climate science.

Europe gives us power and agency. Allows us to deal with fear. Gives us hope.

And it is our responsibility, all of us here in this room, to make that hope heard.

Dear Europeans,

Our political family must never make the mistake of normalizing the far right.

We fight this election to defend liberty against tyranny.

Democracy against autocracy.

Stability against chaos.

If we enable and normalize politicians like Le Pen, Orban or Wilders,

we corrupt freedom.

We taint democracy.

We lose our right to speak.

This progressive liberal family

– our proud Alliance of Liberals and Democrats for Europe

and the Renew group in the European Parliament

– has welcomed our brave Ukrainian brothers and sisters.

I am grateful a few of them are here today.

Let us never betray them by collaborating with those who openly admire the Russian dictator that slaughtered their countrymen.

Let us be allies not of oppression, but of liberation.

That’s who we are.

That’s our liberal creed!

Dear European friends,

We must win the battle for Europe, from June 6 to 9.

Our friends in Poland have showed us it can be done.

So I ask you here in the room: please join us!

Staying silent is no longer your ticket to safety and security.

Let’s reach out to all those who are worried.

Hear their concerns.

Talk about Europe’s mission to retake control of our destiny.

And recognize that being afraid is sometimes part of life.

There is no shame in doubt.

Even Churchill, Veil, and Delors were not born Europeans

– but became convinced of the idea during their lifetimes.

Europe is something you can grasp somewhere in your life

– to never let go.

That was certainly the case for François Mitterrand,

one of the signatories of the Maastricht Treaty.

His campaign ran the optimistic slogan:

‘L’avenir c’est maintenant’.

L’avenir c’est maintenant.

That’s where we are. That’s the spirit we need.

Not to foresee the future, but to invent it.

Not later. Now.

The future is now.

Die Zukunft ist jetzt.

El futuro es ahora.

De toekomst is nu.

Or, in the words of our European, Ukranian friends…

Maybutnye vzhe zaraz

Leesonderwijs dat kinderen helpt

D66 D66 Nederland 16-01-2024 17:50

Het leek een rimpeling, maar het was een aardschok: de leesvaardigheid in ons land is weer en hevig gedaald. Bijna een op de drie Nederlandse leerlingen loopt het risico om laaggeletterd het onderwijs te verlaten. Deze ontwikkeling kan onze samenleving ontwrichten.

In de politiek bleef het muisstil, en dat terwijl de ongelijkheid groeit: kinderen die al minder goed lezen, zakken verder en harder weg. We kunnen niet wachten op een kabinetsformatie. Trek nu de pleister eraf, gooi de nadruk op begrijpend lezen en leesstrategieën in de prullenbak en stap over op wetenschappelijk bewezen leesonderwijs dat wél werkt.

Lezen is een basisvoorwaarde voor bijna alles. Om het nieuws te begrijpen, bijsluiters van medicijnen te lezen of een recept te koken. Moeite met het lezen van overheidsbrieven brengt mensen in problemen. Moeite met sollicitatiebrieven houdt mensen aan de kant. En analfabetisme is ‘erfelijk’: je kinderen niet kunnen voorlezen is slecht voor hun ontwikkeling. Het feit dat een derde van de kinderen dit risico loopt is onbestaanbaar. Het tekort aan leraren en de opkomst van smartphones helpen niet.

Dé boosdoener is terug te leiden tot voor de eeuwwisseling, met de opkomst van leesstrategieën. Sindsdien staat leesonderwijs bol van ‘begrijpend lezen’. Hierbij lezen kinderen oppervlakkige en losstaande teksten waarbij ze trucjes zoals scannend lezen toepassen en ‘signaalwoorden’ markeren. Zij blinken hierdoor uit in het opzoeken van informatie in een tekst. Maar op de tekst daadwerkelijk begrijpen, de kwaliteit beoordelen of erop reflecteren, scoren Nederlandse kinderen fors onder het Europese gemiddelde. Bovendien is begrijpend lezen hemeltergend saai: de teksten zijn vaak kort en oninteressant. Tijd voor verandering dus.

Terwijl laaggeletterdheid één van de grootste problemen is voor ons land, zijn de antwoorden uit de politiek mager. De PVV is vooral druk met leraren beschuldigen van indoctrinatie en wijst bij elk probleem naar asielzoekers. Voor de verkiezingen publiceerden NSC en BBB een lijst met tien speerpunten. Onderwijs stond er niet tussen, laat staan leesvaardigheid. Toch ligt de oplossing om het tij te keren binnen handbereik. Niet korte teksten lezen waarbij leerlingen signaalwoorden moeten omcirkelen, maar juist de diepgang zoeken met kennisrijke teksten, geselecteerd door ijzersterke leraren. Niet ten koste van vakken als geschiedenis of aardrijkskunde, maar juist gecombineerd. Leraren moeten meer ruimte krijgen én nemen om met leerlingen kennisrijke teksten te lezen, te bespreken en erover te schrijven. Zelf en samen leesonderwijs organiseren, jeugdliteratuur en relevante teksten uitzoeken. Leraren als onderwijsarchitecten in plaats van -uitvoerders. Dat is de weg voorwaarts.

We kunnen het ons niet veroorloven te wachten op een formatieproces waarin onderwijs geen prioriteit heeft. De dalende trend keren begint vandaag. Kies voor écht lezen gekoppeld aan een kennisrijk curriculum. Daar moet de minister zo snel mogelijk mee aan de slag. Alleen op deze manier voorkomen we dat een generatie opgroeit die niet mee kan doen.

In Memoriam – Francisca Ravestein

D66 D66 Nederland 15-01-2024 12:46

Al vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw was Francisca betrokken bij D66. In het begin van de jaren tachtig was ze actief in de Rotterdamse deelgemeente Centrum-Noord waarna ze in 1988 werd verkozen in de Rotterdamse gemeenteraad. Ze stond bekend als een zeer betrokken en positief raadslid én fractievoorzitter en gaf grote betekenis aan cultuur, ruimtelijke ordening en in het bijzonder de monumentenzorg.

Na tien jaar verliet Francisca de lokale Rotterdamse politiek omdat ze in 1998 werd verkozen tot Kamerlid voor D66 in de Tweede Kamer. Ook in de landelijke politiek laat Francisca haar sporen na. D66 nam in die periode deel aan het kabinet Kok II dat ook wel bekend stond als Paars II. Francisca nam vier jaar plaats op een van de 14 D66-zetels en had in haar portefeuille onder andere ruimtelijke ordening. Thom de Graaf was een fractiegenoot in deze periode en waardeert haar harde Kamerwerk. Haar lidmaatschap van de parlementaire enquêtecommissie Bouwnijverheid liet haar grote betrokkenheid zien bij de rol van de overheid als toezichthouder, vergunningverlener en wet- en regelgever.

Na het wethouderschap in Renkum, waar door haar inzet de eerste cultuurnota werd opgezet, en het waarnemend burgemeesterschap in Beverwijk werd ze in 2008 benoemd tot burgemeester van Opsterland. Als bestuurder met veel politieke ervaring zette zij zich met bevlogenheid en enthousiasme in voor de inwoners van deze Friese gemeente. Met zestien dorpskernen en een groot industrieterrein waar ze vanuit haar functie ook voorzitter was van de directieraad van dit terrein. Een van de economisch sterkste delen van Friesland. Francisca is zelf opgegroeid in de Randstad en herkende al snel de charme van de kleine dorpen maar zag ook het gemis aan voorzieningen. Het belang van bewoners stond voor haar altijd voorop.

Vanaf juni 2014 tot januari 2022 was Francisca de ‘burgermoeder’ van Pijnacker-Nootdorp. Negen maanden voordat haar termijn afliep nam ze afscheid om zo ruimte te bieden aan haar opvolger al voor de Gemeenteraadsverkiezingen van 2022 te kunnen starten.

Wij wensen haar vrouw Angela, familie en vrienden veel sterkte toe de komende periode en in de verre toekomst.

‘Cultuur maakt alles van waarde weerbaar. Het gaat niet alleen over wie we zijn, over achtergrond en afkomst, over geloof en overtuiging. Maar vooral ook over wie we kunnen zijn. En wie we willen worden, individueel en samen’

-Francisca Ravestein

In Memoriam: Doeke Eisma

D66 D66 Nederland 04-01-2024 09:00

Maar Doeke was daarnaast een bevlogen Europeaan. Hij zag al vroeg in dat een louter nationaal beleid op zijn aandachtsgebieden duidelijke beperkingen had en daardoor werd hij in 1981 al lid van het kort daarvoor rechtstreeks verkozen Europees Parlement. Sommige vooraanstaande Europeanen, zoals de toenmalige oud-commissaris van landbouw Sicco Mansholt, waren van mening dat een parlement met weinig bevoegdheden niet rechtstreeks moest worden verkozen, maar Doeke meende met anderen dat, zoals de geschiedenis bewijst, parlementaire bevoegdheden nooit vrijwillig worden verleend, maar altijd op machtshebbers moeten worden veroverd en dat heeft ook de voortgaande democratisering van het Europees Parlement bewezen. Het huidige EP is na veertig jaar een werkelijke medewetgever geworden, al is dat proces nog voor verdere verbetering vatbaar.

Door zijn Europese ervaringen werd Doeke ook woordvoerder Europese zaken, toen hij een paar jaar later overstapte naar de Tweede Kamer. In die tijd werkte hij met Steven van Hoogstraten aan het opzetten van een Europees Adviesbureau genaamd Bureau ECU. Hoewel dat plan uiteindelijk geen doorgang vond, heeft het er mede toe bijgedragen dat D66 ook in de lastige jaren ‘90 de meest Europees gezinde partij van Nederland bleef.

Dat kwam ook sterk tot uiting in de periode 1994 tot 1999 toen Doeke met Jan Willem Bertens, Johanna Boogerd en mijzelf de grootste D66 fractie ooit in het Europees Parlement vormde. Het is daarom zeer verheugend dat zijn toenmalige medewerker Gerben-Jan Gerbrandy na al eerder lid van het EP te zijn geweest inmiddels D66 lijsttrekker voor de komende Europese verkiezingen is geworden.

In zijn tijd in het EP speelde Doeke als woordvoerder milieu en natuurbeleid een vooraanstaande rol in de ELDR, de liberale en democratische fractie in het Europees Parlement. Het was de tijd waarin de grote milieuproblemen als klimaatverandering en biodiversiteit voor het eerst op wereldniveau aan de orde werden gesteld na de Rio conferentie van 1992. De Europese Unie speelde daarin een heel belangrijke rol, nadat eerst het Montreal Protocol tot bescherming van de ozonlaag en daarna het Chemisch Afval Verdrag geleid hadden tot toetreding van de EU als zodanig naast de afzonderlijke EU-lidstaten.

Doeke’s betrokkenheid bij deze problematiek was vanuit de ELDR-fractie niet te onderschatten. Datzelfde gold ook voor zijn bemoeienis op het terrein van de internationale natuurbescherming en dierenbescherming. Hij werd uitgeroepen tot Dierenbeschermer van het jaar 1999, een titel waar hij terecht zelf heel trots op was. Hij werd voorzitter van de Waddenvereniging en was actief werkzaam in het kader van de IUCN, de International Union for the Conservation of Nature.

Kortom, als wij Doeke’s hele parlementaire leven overzien, is het duidelijk hoezeer hij gedurende ruim 20 jaar voor D66 van onmisbare betekenis is geweest. Daarvoor is de partij hem blijvend dank verschuldigd. Maar er is meer. Hij werd gekenmerkt door een warme en positieve levenshouding die hem in staat stelde persoonlijke verbindingen tot stand te brengen waar dat mogelijk was. Dat gold zowel in tijden van oppositie, als wanneer D66 regeringsverantwoordelijkheid droeg. D66 kan hem daarvoor blijvend dankbaar zijn. Hij was boven alles een trouwe vriend!

Laurens Jan Brinkhorst, Den Haag, 1 januari 2024

In Memoriam: Dick Tommel

D66 D66 Nederland 22-12-2023 11:11

Een echte D66-tekst maar ook een typische Tommel tekst. Onbevangen, vol vertrouwen, idealistisch en gedreven en getuigend van een zekere hardnekkigheid. Hij heeft dat ook allemaal laten zien in zijn lange Kamertijd en als staatssecretaris van het ministerie van VROM in Paars I.

Dick werkte hard. Ook in de avonduren. Omdat hij overbleef in Den Haag, had hij altijd stapels stukken op zijn bureau. Zijn medewerker, Hanneke van Geuns, haalde de onderste stukken van de stapel wel eens weg maar dacht niet dat hij dat merkte. Ikzelf, met echt een heel andere portefeuille, trof ‘s ochtends wel eens een knipseltje aan waarvan Dick had gedacht dat het wel nuttig voor mij zou zijn.

Als staatssecretaris Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieu in Paars I zat Dick niet stil. Hij maakte met zijn minister Margreet de Boer een plan van aanpak voor Duurzaam Bouwen, en hij ijverde voor de positieverbetering van huurders. Met minister Dijkstal (VVD) van Binnenlandse Zaken maakte hij de wet gemeentelijke zorg voor houders van een voorwaardelijke vergunning tot verblijf. En een wet inzake de huisvesting van asielzoekers.Toegelaten asielzoekers moeten daarbij verzekerd zijn van huisvesting. Als staatssecretaris hield Dick als een van de weinige D66 bewindslieden in het kabinet geregeld overleg met de fractievoorzitter en de woordvoerder.

Buiten de Haagse politiek zat Dick niet stil. Zo was hij vóór de val van de muur voorzitter van de Vereniging Nederland- DDR, tevens voorzitter van de Schaakbond, werd hij in 1985 uitgeroepen tot dierenbeschermer van het jaar en was hij een begaafd schaker en deed zelfs mee aan het bekende Hoogovenschaaktoernooi. Of hij ook aan de huidige Tatasteel toernooien meegedaan zou hebben laat zich raden.’

De Nederlandse waarden zijn niet onderhandelbaar

D66 D66 Nederland 13-12-2023 14:35

Als ik rondkijk hier in de zaal zie ik voor bijna de helft nieuwe gezichten, en ik wil iedereen van harte feliciteren met het Kamerlidmaatschap. Het zijn van volksvertegenwoordiger is een grote eer en een enorme verantwoordelijkheid, zeker in de komende periode. Met elkaar kunnen wij het verschil maken in de levens van miljoenen mensen.

D66 zal dat doen met negen zetels. En de eerlijkheid gebiedt daarbij te zeggen: we hadden op meer gehoopt. Want ondanks dat wij trots zijn op de campagne die we hebben gevoerd, was de uitslag voor D66 een harde klap.

De afgelopen jaren is er veel in gang gezet.

Veel is gelukt, maar veel ook niet. Regeren is meer dan mooie plannen maken, meer dan resultaten boeken. Het gaat ook om de manier waarop, om vertrouwen verdienen. Het afgelopen kabinet had een valse start met een rommelige formatie. In de periode die volgde bleef veel Haags geharrewar. De keuzes die we maakten

voor meer klimaatactie, meer salaris voor leraren, grote investeringen in defensie waren met het hoofd goed te beredeneren, maar we hebben er geen harten mee gewonnen.

We hebben hard gewerkt aan beleid, maar we hebben onvoldoende laten zien dat we dichtbij mensen staan. Ondanks de uitslag ben ik strijdbaar. Het klimaat wacht niet. De prijs voor niet handelen is onbetaalbaar. Het onderwijs wacht niet. Eén op de drie Nederlandse jongeren heeft zoveel moeite met lezen dat ze niet mee kunnen komen in de samenleving. De wereld wacht niet. Onze vrije manier van leven wordt bedreigd door oorlog en terreur.

Ik denk dat ik voor heel veel Nederlanders spreek als ik zeg dat ik me grote zorgen maak. Er gaan gesprekken plaatsvinden over

een ‘gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de grondwet’.

Laat dat even tot u doordringen: gesprekken over het waarborgen van de grondwet. Het hele idee van de democratische rechtsstaat is

dat de democratische gekozen meerderheid zich ook aan wetten en regels houdt. Dus niet bij meerderheid kan kiezen welke van onze rechten, onze vrijheden, onze verworvenheden ze volgen in een gezamenlijke basislijn. Hier trekt mijn partij een harde grens. Je kunt niet in een formatie even vrolijk gaan kiezen welke wetten, verdragen en grondrechten je wel en niet volgt.

De partij die nu de grootste is geworden

wil rechten van mensen afnemen en de vrijheid beperken.

Dat druist in tegen de meest basale Nederlandse waarden en verworvenheden. Wij zijn het land waar schrijvers en denkers naartoe kwamen om boeken te publiceren die in hun eigen land verboden werden. Wij zijn het land van gewetensvrijheid, geloofsvrijheid, tolerantie, gelijke behandeling. Nederlandse waarden die ons faam, welzijn en geluk brachten. Die we hebben vastgelegd in onze Grondwet. Een gezamenlijke geschiedenis om te koesteren.

Dat de PVV niks heeft met Nederland en onze gezamenlijke geschiedenis, dat wisten we. Het liefst doet Wilders ons land in de uitverkoop. Maar ik begrijp werkelijk niet waarom andere rechts-conservatieve partijen met hem mee zouden willen denken.

Ik heb een aantal vragen aan de verkenner. Met name over de opdracht die hij adviseert aan de informateur.

Dat advies bestaat uit twee delen: de rechtsstatelijke verkenning en inhoudelijke gesprekken.

De verkenner was in zijn mondelinge toelichting nog wat explicieter. Daar zei hij dat “de informatie nu volledig is begonnen.”

“Er kan onderhandeld worden.”

Ik vraag de verkenner:

Gaat er nu onderhandeld worden?

En wordt de conclusie dat er onderhandeld kan worden, door alle vier de partijen onderschreven?

Want uit het verslag blijkt dat Omtzigt pas wil onderhandelen met de PVV, nadat Wilders ondubbelzinnig afstand heeft genomen van delen van zijn programma.

Daarom vraag ik ook:

Waarom adviseert de Verkenner deze dubbele opdracht?

Waarom adviseert hij niet dat de informatieopdracht wordt beperkt tot de rechtsstatelijke bezwaren, waarna expliciet een nieuwe informatie-opdracht wordt gegeven voor verdere inhoudelijke onderhandelingen? Door deze combinatie van opdrachten, zonder expliciet toetsmoment heb ik de indruk dat de partijen die gaan formeren een glibberig pad opgaan. Een glibberig pad waar fundamentele grondrechten en vrijheden kunnen worden uitgeruild tegen andere onderwerpen. Hoe wordt dit voorkomen?

En ik vraag hem:

Waar kwam het initiatief vandaan om dit gesprek over de Grondwet te openen? Hoe zal dat onderzoek naar de waarborgen van de grondrechten eruitzien?

Strekt dit zich ook uit tot internationale en Europese verdragen, o.a. over mensenrechten?

Hoe kunnen deze mensenrechten ooit ter discussie staan bij het vormen van een Nederlandse regering?

Graag een toelichting.

Nederland heeft in deze moeilijke tijd behoefte aan een stabiel, daadkrachtig en verbindend landsbestuur.

D66 beoordeelt plannen, akkoorden en programma’s graag op de inhoud. Maar van de vier partijen die nu met elkaar in gesprek gaan,

hebben drie de plannen niet laten doorrekenen.

Terwijl de (financiële) gevolgen van plannen als het verlagen van de AOW-leeftijd, een Nexit of het afschaffen van het eigen risico natuurlijk enorm zijn.

Besturen betekent dat je moet onderkennen

dat elke euro maar één keer uitgegeven kan worden.

Ik weet dat een bepaalde partijleider een grote voorliefde voor de Efteling heeft maar ‘tafeltje dek je, ezeltje strek je’ werkt hier niet. Besturen betekent dat je eerlijk moet zijn over moeilijke keuzes en dat kiezen voor het één soms het opgeven van het ander betekent. Die transparantie over moeilijke keuzes en duidelijke oplossingen verwacht ik van alle partijen met ambities om te gaan regeren.

De kiezer heeft gesproken en de richting van de uitslag is duidelijk. Mijn partij speelt nu dan ook geen rol in de coalitievorming.

Wij zullen alle voorstellen die naar de Kamer komen beoordelen op hun waarde voor Nederland, maar ook altijd opstaan en ons verzetten tegen politiek van uitsluiting en intolerantie. Niet alles is onderhandelbaar. De Nederlandse waarden zijn niet onderhandelbaar.