Poliflw

Wat is er aan de hand met de Zaanse begroting?

Dit is een bijdrage van Geert van Bemmelen

Morgenavond zal Hans Kuyper, onze fractievoorzitter, de Algemene Beschouwingen van ROSA op de begroting 2024-2027 uitspreken. “Algemene Beschouwingen” is de politieke term voor wat wij van de begroting vinden.

Hans benoemt daarin een aantal zaken die hij voor de overige aanwezige raadsleden niet hoeft uit te leggen, maar die voor de doorsnee toeschouwer wel wat context kunnen gebruiken. Hieronder volgt een kleine inleiding, zodat het voor iedereen begrijpelijk wordt waar onze fractievoorzitter het morgen over heeft.

De Zaanse begroting van dit jaar is een bijzondere. In de regel zijn gemeenten voor het grootste deel van hun inkomsten afhankelijk van hoeveel geld ze ontvangen van het Rijk. In Zaanstad zijn de inkomsten uit het zogenaamde gemeentefonds, oftewel de pot met geld die gemeenten van het Rijk ontvangen om aan hun taken te kunnen voldoen, iets meer dan 51% van de totale inkomsten. Afgezien van het feit dat wij vinden dat gemeenten sowieso te weinig geld krijgen voor alle taken die ze tegenwoordig moeten uitvoeren, is er komend jaar nog geen nood aan de man. Het is de gemeentelijke organisatie gelukt om de inkomsten en uitgaven in balans te krijgen voor 2024 en 2025. Daarna wordt het pas spannend. Door sommigen is 2026 hierdoor al omgedoopt tot het ‘ravijnjaar’.

Er is namelijk het volgende aan de hand: in 2024 en 2025 stijgen de inkomsten voor gemeenten uit het gemeentefonds licht. Dat is fijn! Want dat geld is hard nodig om onze inwoners te kunnen helpen. Maar vanaf 2026 is het beeld heel anders. Het vorige kabinet wilde naar eigen zeggen niet over haar graf heen regeren. Dat resulteert in een grote verwachte afname van het gemeentefonds, waardoor gemeenten gezamenlijk zo’n €3 miljard (!) tekort zullen komen.

Voor Zaanstad gaat het dan om een tekort van €30 miljoen per jaar, maar Zaanstad staat zeker niet alleen in grote verwachte tekorten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) adviseert gemeenten om gezamenlijk op te trekken tegen verdere bezuinigingen door het Rijk en te laten zien hoe nijpend de financiële tekorten zijn.

Om een signaal af te geven aan het Rijk, heeft het college er dan ook voor gekozen om de begroting voor 2026 en 2027 niet sluitend te maken. Dat is ongebruikelijk, maar het volledige tekort zelf opvangen zal hoe dan ook leiden tot grote bezuinigingen met zeer pijnlijke gevolgen voor onze inwoners. Het college en de organisatie hebben, in overleg met de raad, eerder dit jaar al gekeken op welke gebieden er mogelijkheden zouden zijn om dat tekort op te kunnen vangen. Uiteindelijk is het het college gelukt om ongeveer de helft van het gat van €30 miljoen te dichten, met kunst-en-vliegwerk.

Nu is het aan het Rijk om met de rest over de brug te komen. En wat ons betreft met nog wel een beetje meer dan dat.

Eindelijk een feest voor (bijna) iedereen

Dit is een bijdrage van Menno de Haas

Vorig jaar heeft ROSA, samen met anderen, opnieuw een motie ingediend om de druk op te voeren op de Sinterklaascomités om eindelijk de stap te maken naar een inclusief Sinterklaasfeest, dus zonder de stereotype zwarte piet.

Als raad zijn de middelen hiertoe beperkt, maar wat wel kon was regels toevoegen aan onze subsidiebepaling. De motie werd aangenomen en sinds dit jaar wordt er geen subsidie verstrekt aan organisaties die niet de richtlijnen van de nationale intocht volgen. Een mooi resultaat, maar niet voldoende.

Naast deze motie zijn er de afgelopen maanden o.l.v. Zaanstad gesprekken gevoerd tussen alle betrokken partijen, dus niet alleen met de comités, maar ook met KOZP (Kick Out Zwarte Piet) en Zaankanters tegen Racisme. Dit heeft geleid tot een gezamenlijk convenant, met heldere afspraken.

Afgelopen maandag was het zover, en is het convenant ondertekend door bijna alle comités. Helaas heeft het comité van Westzaan aangegeven dat zij niet kunnen garanderen dat hun vrijwilligers de afgesproken richtlijnen ook zullen naleven en hebben zij niet getekend. Uiteraard hopen we dat ook dat deel van de Westzaanse gemeenschap zich gaat realiseren dat deze viering pas echt een feest voor iedereen is als we voorgoed afscheid nemen van de karikatuur zwarte piet. Maar we zijn blij met deze historische stap, al hebben we, gezien sommige reacties op dit heugelijke nieuws, nog een lange weg te gaan voordat we kunnen spreken van een daadwerkelijk inclusieve samenleving. Daar blijven we ons onverminderd voor inzetten.

ROSA in spagaat – een vreemde stemming over de Visie ‘Linten, dijken en paden’

Tijdens de raadsvergadering van 21 september 2023 diende ROSA een amendement in om de juridische status van de Visie ‘Linten, dijken en paden’ te behouden. Het college wilde namelijk de in dat stuk opgenomen beleidsregels afschalen tot richtlijnen, om zo meer ontwikkelingen langs onze kwetsbare linten mogelijk te maken. Fractievoorzitter Hans Kuyper zei er dit over:

‘Voorzitter, toen deze raad op 3 september 2020 unaniem de Visie ‘De identiteit van Zaanstad – Linten, dijken en paden’ vaststelde, ging bij ROSA de vlag uit. We waren er zelfs zó blij mee dat we een motie maakten om het stuk uit te werken voor álle relevante deelgebieden van onze gemeente. En ook die werd met een flinke meerderheid aangenomen. Tweede vlag uit. En nu is dan die eerste uitbreiding, het lint van Assendelft, een feit. Derde vlag, zou je denken. En voor wat betreft de inhoud van die aanvulling mag dat ook zeker. Het is weer een prachtig, goed onderbouwd en gedegen stuk werk. Alle hulde en lof aan de samenstellers.

Maar de vlag gaat bij ons niet in top. Want tegelijk ligt vanavond een wijziging van de algemene Visie voor die ons inziens een verslechtering betekent: het afzwakken van de ‘beleidsregels’ naar ‘richtlijnen’.

ROSA was juist blij met die beleidsregels. Ze schiepen duidelijkheid voor iedereen die met gebiedsontwikkeling te maken heeft of krijgt. Geen valse hoop, geen ellenlange discussies, geen rechtsgangen. We spreken af dat, in het krachtenveld van immer botsende belangen, op die smalle linten, dijken en paden, de broze lijnen die de identiteit van Zaanstad dragen, dat daar behoud en waar mogelijk zelfs herstel van het historische landschap vóór al het andere gaat. ‘Eeuwig gaat voor ogenblik’, zoals Vondel al schreef.

Want ook dan kan er nog meer dan genoeg. Verduurzaming, toevoegen van groen, functiewijzigingen – er zijn mogelijkheden te over langs de linten en dijken. Je zult misschien hier en daar wat creatiever moeten zijn, het is niet allemaal appeltje-eitje – maar dat was juist de bedoeling van die beleidsregels. Dat je er wat langer over nadenkt. Dat het soms even duurt voordat je iets hebt gevonden wat wél past.

Voorzitter, wij zien geen noodzaak tot aanpassing van de juridische status van de Visie, en we hebben geen sterke voorbeelden gehoord van waar het dan spaak zou lopen; er is ons geen casus gepresenteerd waarin de Visie een belemmering was voor ontwikkelingen.

Daarom dienen wij, met steun van DZ en PVV, een amendement in om de beleidsregels onverkort te handhaven. Wij hopen daarvoor op steun van de raad, het liefst unaniem, zoals de raad ze twee jaar geleden zelf ook heeft vastgesteld. Dan kan die derde vlag alsnog naar het puntje van de mast gehesen!’

Maar helaas, het amendement haalde het niet. Vervolgens kwam de Visie zelf in stemming, en legde ROSA een stemverklaring af:

‘Voorzitter, door het niet aannemen van ons amendement zij wij in een lastige positie terechtgekomen. Een spagaat waarin we liever niet hadden willen zitten. Om Linten, dijken en paden recht te doen, moeten wij nu tegenstemmen. En dat doen we dus, met pijn in het hart, en met excuses aan de mensen die zo’n prachtig document hebben opgeleverd. Maar juist ook om hun werk recht te doen, stemt ROSA vanavond tegen.’

Stemmen tégen een visie die zo beantwoordt aan wat ons met Zaanstad voor ogen staat… Dat is treurig, en het voelt ook vreemd. Maar we konden deze keer niet anders. Er zijn momenten waarop je een punt moet maken. Wij hopen vurig dat we niet te vaak in deze uiterst ongemakkelijke positie terecht zullen komen.

Vragen over evenementen en vergunningen

Gisteravond ontving de raad een brief waarin de organisatoren van Boulevaart aankondigen met hun evenement te willen stoppen. Dat kan niet de bedoeling zijn! Wij maakten vragen en kregen veel fracties mee. Volgende week praten we hierover door. Wordt zeker vervolgd!

Op 19 september jongstleden heeft de gemeenteraad een brief ontvangen van Boulevaart. Dit prachtige evenement stopt. De overwegingen zijn hiertoe in de brief toegelicht. Signalen als deze zijn helaas niet nieuw bij de Zaanse raad. Naar aanleiding van signalen uit de stad, vrezen ondergetekenden dat Boulevaart niet het enige evenement zal zijn dat we in het feestjaar 2024 kwijtraken. We hopen dat het niet zover komt.

In september van 2022 is met een agenda-initiatief aandacht gevraagd voor het faciliteren van kleine evenementen. Er zijn destijds insprekers geweest over de Boekenmarkt Wormerveer en over evenementen in het Wilhelminapark. Een groot aantal partijen in de raad deelde toen de zorgen over de toenemende regeldruk. Ook in het coalitieakkoord hebben we afgesproken ruimte te geven aan kleine evenementen en een evenementencoördinator aan te stellen om organisaties te ondersteunen.

Terwijl het college het evenementenbeleid voortvarend heeft aangepakt met de aanstelling van de genoemde coördinator (die ook al zeer proactief aan het werk is) blijkt nu de strikte regelgeving een knelpunt te worden. Ieder jaar lijkt er een regeltje bij te komen, bovenop het reeds zware pakket aan verplichtingen die samenhangen met het organiseren van een evenement. Per regel gepresenteerd als een logische overweging; als geheel vormen ze echter een steeds grotere regeldruk. Steeds meer organisatoren besluiten door deze regeldruk de stekker uit hun evenement te trekken.

De signalen uit het veld zijn wat ons betreft overduidelijk en de tijd is op. Prachtige evenementen uit het hart van de samenleving gaan verloren, ten koste van de gemeenschapszin en een levendige stad.

Ondergetekenden stellen het college daarom de volgende actualiteitsvragen n.a.v. de brief van Boulevaart:

Is het college op de hoogte van de toegenomen regeldruk in de evenementensector, die ervoor zorgt dat evenementen stoppen, geen doorgang vinden of organisatoren ontmoedigd raken?

Hoe gaat het college ervoor zorgen dat Zaanstad een faciliterende in plaats van een handhavende houding aanneemt ten opzichte van (kleinschalige) evenementen? Dus van ‘nee, tenzij’, naar ‘ja, mits’?

ROSA,

Geert van Bemmelen

PvdA,

Jitske Brommet

VVD,

Fidel Lopes

CDA,

Julie van ’t Veer

GroenLinks,

Natascha Stroo

POV,

Perry van der Velden

Dit is een bijdrage van Mariska Schuttevaer

De raad mocht vorige week een zienswijze geven op de ‘Intentieovereenkomst Gemeente Zaanstad met HVC inzake collectief warmtesysteem’. Het is de bedoeling dat er in heel Zaanstad in de toekomst een nieuw warmtenet komt, in eerste instantie naast het huidige warmtenet in Zaandam Oost.

ROSA vindt het belangrijk dat de energietransitie zoveel mogelijk in lokale handen is. Hiermee vergroot je het draagvlak en kun je de tarieven lager houden. Indien je een combinatie zou maken met lokale energiepartners, zijn Zaanse inwoners met zonnepanelen van het ingewikkelde gedoe met saldering af en zouden de inwoners zowel stroom als warmte van één organisatie af kunnen nemen.

Tijdens de behandeling van de RES (Regionale Energiestrategie) Noord-Holland Zuid is er bovendien een door ROSA gemaakt amendement aangenomen, om de energietransitie zoveel mogelijk in lokale handen te houden.

ROSA stelde onderstaande schriftelijke vragen aan het college.

Het is nog geen anderhalf jaar geleden dat we afscheid moesten nemen van onze Ruud Pauw en hij is nooit ver weg als we ons politieke werk doen, in de stad of in de raad. Maar soms lijkt zijn geest nog meer nabij dan anders, en deze week voelden we dat heel sterk.

Het begon met de open monumentendagen vorig weekend, toen we natuurlijk naar de begraafplaats van Wormerveer fietsten om Ruud een mooie dag te wensen. Zijn graf lag er prachtig bij, in het warme licht van september.

Vervolgens werd het alle hens aan dek om de visie ‘De identiteit van Zaanstad: linten, dijken, paden’ te redden. Dat mooie stuk is in 2020 door de raad unaniem aangenomen. Het beschermt de ‘historische binnenstad’ van Zaanstad: de eeuwenoude lijnen in ons landschap. Indertijd maakten wij een motie ‘Een complete visie’ om dat prachtige document voor alle relevante delen van de gemeente uit te werken en ook die werd aangenomen. Maar nu de eerste uitbreiding er dan is, een prachtige inventarisatie van het lint van Assendelft, stelt het college voor om de beleidsregels die onze schatten voor de toekomst moeten beschermen af te zwakken naar richtlijnen. Voor ons niet acceptabel en we komen dan ook met een amendement om die fout te herstellen. We hoorden Ruud grommen!

Uit: De eerste wijziging van de Visie “de identiteit van Zaanstad – linten, dijken en paden”

Voor de voormalige zeepfabriek van Hilko aan de Oostzijde in Zaandam zijn woningbouwplannen in de maak. Er blijft ook wat van het erfgoed behouden (waaronder uiteraard de karakteristieke schoorsteen die een gemeentelijk monument is). Maar wat ons betreft kan het wel een tandje beter en we stelden voor dat er nog eens gepraat gaat worden met Vereniging Zaans Erfgoed, dat daar een goede ideeën voor heeft. Die suggestie werd door de wethouder én door de ontwikkelaar in dank aanvaard. Alle kans dus dat er nog wat meer van het Post 45 erfgoed zichtbaar kan blijven. Ruud knikte instemmend, voelden we.

En donderdagmiddag opende onze wethouder Natasja Groothuismink samen met de burgemeester de opvang van De Regenboog Groep in Villa Westerweide, de monumentale ‘Verkadevilla’ aan de Provincialeweg in Zaandam. Dat was een feestelijk moment onder een stralende zon. Maatschappelijk hergebruik van ons erfgoed, dat is de manier om al dat fraais voor de toekomst veilig te stellen en daar doen we het voor. Ruud juichte ergens daarboven met ons mee.

Opening De Regenboog Groep in Villa Westerweide Foto: Marene Kok

Knokken als het moet, altijd kritisch meedenken en de successen vieren. Zo doen we dat bij ROSA, en op zulke momenten is Ruud altijd heel nabij. Het zijn gouden momenten die we koesteren.

Zaanstad gaat ROSA-initiatief om jongeren kansrijkere toekomst te bieden uitvoeren

Dit is een bijdrage van: Menno de Haas

Tijdens de laatste vergadering voor het zomerreces heeft de raad bijna unaniem, alleen de PVV stemde tegen, ons initiatief omarmd om de eerste stappen te zetten voor deelname aan het programma “Opgroeien in een Kansrijke Omgeving(OKO)”.

Het programma is de Nederlandse vertaling van het zgn. IJslandse model”, een aanpak die daar inmiddels al ruim 20 jaar wordt toegepast om het middelengebruik terug te dringen en is zeer succesvol is gebleken. met een daling van meer dan 40%. Maar eigenlijk is de wijze waarop dit bereikt is nog veel belangrijker. Een community-based aanpak waarbij er voor jongeren alternatieven zijn om invulling te geven aan hun leven, waarbij ze deelnemen aan allerlei programma’s op o.a het gebied van sport en cultuur, ouders direct betrokken worden, scholen en verenigingen actief meedoen hebben ervoor gezorgd dat jongeren zich gezien en gehoord voelen, andere keuzes maken en hun talenten ontplooien.

In Nederland werd het model in 2018 geïntroduceerd door het Nederlands Jeugdinstituut en Trimbos. Samen hebben zij, met vier gemeentes een pilot gedraaid welk geresulteerd heeft in het OKO-programma, een vertaling toegesneden op de Nederlandse situatie. Inmiddels zijn er 32 gemeentes die werken met OKO.

Met de introductie van het programma in Zaanstad denken we dat we een een grote stap kunnen zetten voor onze jongeren. Iedere jongere verdient het om op te groeien in een omgeving die je stimuleert om het beste uit jezelf te halen. Er is nog veel werk te verzetten maar het begin is er.

Zaanstad gaat ROSA-initiatief om jongeren kansrijkere toekomst te bieden uitvoeren

Dit is een bijdrage van: Menno de Haas

Tijdens de laatste vergadering voor het zomerreces heeft de raad bijna unaniem, alleen de PVV stemde tegen, ons initiatief omarmd om de eerste stappen te zetten voor deelname aan het programma “Opgroeien in een Kansrijke Omgeving(OKO)”.

Het programma is de Nederlandse vertaling van het zgn. IJslandse model”, een aanpak die daar inmiddels al ruim 20 jaar wordt toegepast om het middelengebruik terug te dringen en is zeer succesvol is gebleken. met een daling van meer dan 40%. Maar eigenlijk is de wijze waarop dit bereikt is nog veel belangrijker. Een community-based aanpak waarbij er voor jongeren alternatieven zijn om invulling te geven aan hun leven, waarbij ze deelnemen aan allerlei programma’s op o.a het gebied van sport en cultuur, ouders direct betrokken worden, scholen en verenigingen actief meedoen hebben ervoor gezorgd dat jongeren zich gezien en gehoord voelen, andere keuzes maken en hun talenten ontplooien.

In Nederland werd het model in 2018 geïntroduceerd door het Nederlands Jeugdinstituut en Trimbos. Samen hebben zij, met vier gemeentes een pilot gedraaid welk geresulteerd heeft in het OKO-programma, een vertaling toegesneden op de Nederlandse situatie. Inmiddels zijn er 32 gemeentes die werken met OKO.

Met de introductie van het programma in Zaanstad denken we dat we een een grote stap kunnen zetten voor onze jongeren. Iedere jongere verdient het om op te groeien in een omgeving die je stimuleert om het beste uit jezelf te halen. Er is nog veel werk te verzetten maar het begin is er.

We hebben (bijna) een Omgevingsvisie

Op 1 januari 2024 treedt, na heel veel uitstel, dan toch de Omgevingswet in werking. Een grote hoeveelheid wetten en andere richtlijnen wordt samengevoegd tot één overzichtelijk geheel, gekoppeld aan een makkelijk toegankelijk digitaal systeem. Voor inwoners en ondernemers moet het aanvragen van vergunningen een stuk eenvoudiger worden.

Dat is in elk geval de bedoeling. Of het allemaal een-twee-drie lukt, is niet zeker. Zo werkt bijvoorbeeld het landelijke digitale stelsel nog niet helemaal vlekkeloos. Maar In Zaanstad doen we er in elk geval alles aan om de overgang soepel te laten verlopen.

Onderdeel van de Omgevingswet is het opstellen van een Omgevingsvisie. Daar is de raad van Zaanstad ook alweer een tijd mee bezig. Het wordt een document dat vertelt waar we vandaan komen en hoe we er in 2040 uit willen zien, als gemeente. Dat is nogal wat, en omdat 2040 nog ver weg is, kan zo’n visie op bepaalde punten behoorlijk vaag zijn. Daar is niet zoveel aan te doen.

Maar de doelen worden wel helder omschreven. En met die doelen is ROSA het voor een groot deel van harte eens. Er is veel aandacht voor groen, voor biodiversiteit en klimaatadaptatie. Het is te hopen dat de mooie ambities ook uitgevoerd gaan worden – en daar zullen wij ons voor inzetten. Ook de plannen wat betreft duurzame woningbouw, ruim baan maken voor wandelaars en fietsers, de hernieuwde aandacht voor de maakindustrie en het met voorrang investeren op de zwakste plekken van de stad kunnen op onze enthousiaste steun rekenen.

Wel is het jammer dat er wat weinig aandacht wordt besteed aan het erfgoed. Juist in de komende periode zullen we ons gaan bezighouden met wat er gebouwd is in de jaren van de wederopbouw en daarna, het tijdperk Post 45. Dat vergt een andere kijk op ons monumentenbeleid, omdat in die periode hele wijken planmatig werden opgezet. Hoe we deze kwaliteiten kunnen borgen zonder de halve stad op slot te zetten is een enorme uitdaging.

Na de zomer komt de ontwerp-Omgevingsvisie ter inzage te liggen en kan iedere inwoner er een mening over geven. We hopen dat de ROSA-stemmers zich daarbij niet onbetuigd laten en ook zullen aandringen op een toekomstbeeld dat recht doet aan ons verleden! Zodat we in 2040 wonen in een dynamische gemeente waar de vergrijzende bevolking desondanks de weg naar huis nog kan vinden.

We hebben (bijna) een Omgevingsvisie

Op 1 januari 2024 treedt, na heel veel uitstel, dan toch de Omgevingswet in werking. Een grote hoeveelheid wetten en andere richtlijnen wordt samengevoegd tot één overzichtelijk geheel, gekoppeld aan een makkelijk toegankelijk digitaal systeem. Voor inwoners en ondernemers moet het aanvragen van vergunningen een stuk eenvoudiger worden.

Dat is in elk geval de bedoeling. Of het allemaal een-twee-drie lukt, is niet zeker. Zo werkt bijvoorbeeld het landelijke digitale stelsel nog niet helemaal vlekkeloos. Maar In Zaanstad doen we er in elk geval alles aan om de overgang soepel te laten verlopen.

Onderdeel van de Omgevingswet is het opstellen van een Omgevingsvisie. Daar is de raad van Zaanstad ook alweer een tijd mee bezig. Het wordt een document dat vertelt waar we vandaan komen en hoe we er in 2040 uit willen zien, als gemeente. Dat is nogal wat, en omdat 2040 nog ver weg is, kan zo’n visie op bepaalde punten behoorlijk vaag zijn. Daar is niet zoveel aan te doen.

Maar de doelen worden wel helder omschreven. En met die doelen is ROSA het voor een groot deel van harte eens. Er is veel aandacht voor groen, voor biodiversiteit en klimaatadaptatie. Het is te hopen dat de mooie ambities ook uitgevoerd gaan worden – en daar zullen wij ons voor inzetten. Ook de plannen wat betreft duurzame woningbouw, ruim baan maken voor wandelaars en fietsers, de hernieuwde aandacht voor de maakindustrie en het met voorrang investeren op de zwakste plekken van de stad kunnen op onze enthousiaste steun rekenen.

Wel is het jammer dat er wat weinig aandacht wordt besteed aan het erfgoed. Juist in de komende periode zullen we ons gaan bezighouden met wat er gebouwd is in de jaren van de wederopbouw en daarna, het tijdperk Post 45. Dat vergt een andere kijk op ons monumentenbeleid, omdat in die periode hele wijken planmatig werden opgezet. Hoe we deze kwaliteiten kunnen borgen zonder de halve stad op slot te zetten is een enorme uitdaging.

Na de zomer komt de ontwerp-Omgevingsvisie ter inzage te liggen en kan iedere inwoner er een mening over geven. We hopen dat de ROSA-stemmers zich daarbij niet onbetuigd laten en ook zullen aandringen op een toekomstbeeld dat recht doet aan ons verleden! Zodat we in 2040 wonen in een dynamische gemeente waar de vergrijzende bevolking desondanks de weg naar huis nog kan vinden.