Poliflw

Schone lucht is voor GroenLinks een topprioriteit. Inwoners in meerdere wijken van Ede maken zich zorgen over de uitstoot van 2 biomassacentrales en de gevolgen daarvan voor hun gezondheid. GroenLinks stelde hierover raadsvragen. In de zomervakantie zijn deze vragen helder beantwoord. Lees daarvoor de rest van dit bericht.

Hier vind je de antwoorden op de raadsvragen van onze fractie over de uitstoot van biomassacentrales. Die laten weinig aan duidelijkheid te wensen over.  Onze vragen staan op de eerste pagina. De antwoorden van het college staan op pagina 2 en 3.

Het college gaat daarbij alleen niet in op onze vraag of Alkmaar een voorbeeld zou kunnen zijn voor Ede om de uitstoot vérgaand omlaag te brengen. Deze mogelijkheid werd door dhr Vollenbroek van milieuorganisatie MOB gesuggeerd in een expertbijeenkomst die voor de gemeenteraad in juni is georganiseerd. Wij hebben dat zelf nagetrokken bij onze collega-raadsleden in Alkmaar. De situatie is onvergelijkbaar. Het warmtenet van Alkmaar wordt grotendeels gevoed door warmte van een afvalverbrandingscentrale. Er staat wel een biomassacentrale, maar die levert vooral electriciteit en maar een beetje restcapaciteit wordt gebruikt voor het warmtenet. Deze centrale heeft een groot vermogen en valt daarom wettelijk onder veel zwaardere uitstootnormen dan de kleine centrales in Ede. 

De conclusie is dat ons eigen gemeentebestuur juridisch het maximum lijkt te doen om de uitstoot zo beperkt mogelijk te houden. De uitstoot zal met ongeveer 25% op korte termijn kunnen worden verlaagd. Wellicht kan met hulp van de provincie de financiering worden gevonden om nog meer bovenwettelijke maatregelen te nemen. De gezondheid van onze inwoners is het uiteraard volop waard.

Uit de vroegere vuilnisbelt van Wekerom lekt vervuild water. GroenLinks stelde raadsvragen. In het antwoord belooft het college het grondwater regelmatig te onderzoeken. Ons raadslid Pieter Gerard van den Berg legt uit hoe het zit.

Al langere tijd heeft de Wekeromse Belt de aandacht van onze fractie. Tot eind jaren ’80 werd er op deze locatie afval gestort. Dat afval bestond uit allerlei vuil: huisvuil, resten uit de industrie (vooral de toenmalige ENKA: verfresten, allerlei kunststoffen etc.) en nog meer bronnen waarbij we helemaal niet meer kunnen achterhalen wat er precies is gestort. Kortom, er ligt van alles. In de jaren negentig is de Belt afgedekt met grond en afgesloten. Uit metingen is gebleken dat er nu sprake is van vervuilde grond: allerlei alkalische verbindingen en metalen worden gemeten in het water dat uit de Belt komt. Dit verontreinigde water loopt gewoon het grondwater in.

Al vanaf 2016 vraagt GroenLinks met enige regelmaat aan het college wat nu eigenlijk de bedoeling is met de Wekeromse Belt. In februari 2019 hebben we hierover wederom vragen gesteld: (link) “Raadsvragen GL vdBerg werkzaamheden de Belt Wekerom” en recentelijk hebben we het vragenuurtje in de raadsvergadering benut om helderheid te krijgen over het water dat door overvloedige regenval uit de ontluchtingskanalen van het drainagesysteem liep.

De afgelopen jaren is er hernieuwde belangstelling voor het terrein. Er loopt en mountainbike-route en een wandelpad over de Belt. Daar wordt al langere tijd gebruik van gemaakt. Sinds kort is er een uitkijktoren geplaatst waar bezoekers van het uitzicht kunnen genieten. De gemeente laat weer enige recreatie toe op het terrein.

Wij vragen ons af of e.a. gevolgen kan hebben voor het lekken van de vervuiling op deze locatie en de directe omgeving. De deklaag slijt sneller af door het gebruik. En hoe stabiel is de Belt eigenlijk? Het is immers geen gewone ondergrond. Van het college hebben we nu de toezegging gekregen dat men het grondwater regelmatig gaat onderzoeken. Hopelijk geeft dat de gemeente meer inzicht in hoe de vervuiling zich naar het grondwater verplaatst en of daar ingegrepen moet worden.

Wat vindt u, moet Belt weer hergebruikt worden voor recreatie? En welke mate van vervuiling naar het grondwater is toegestaan? Laat het mij weten. Mijn emailadres is pieter.van.den.Berg@ede.nl

 

Nederland (en met Nederland de rest van de wereld) is in de ban van de strijd tegen discriminatie. De black lives matter beweging, de beweging die opkomt voor de rechten van onze gekleurde medemens, heeft de afgelopen maanden met haar demonstraties veel aandacht gekregen nadat George Floyd in Amerika op een afschuwelijke manier aan het einde van zijn leven gekomen is. George Floyd is in het discriminatie debat een katalysator van allerlei onderdrukte emoties gebleken, zoals Rosa Parks dat was in de strijd voor gelijke burgerrechten met haar weigering in de bus op te staan voor een andere (witte) passagier. Kortom: een belangrijk historisch moment met hele grote gevolgen.

De afgelopen weken heb ik veel uitspraken op social media opmerkingen voorbij zien komen als reactie op alle aandacht voor het onderwerp discriminatie. Zeker op social media laten voor- en tegenstanders van met name de black lives matter beweging zich helemaal gaan. Er werden veel parallellen getrokken met de zwarte pieten discussie. De toonzetting van zowel voor- als tegenstanders kwam ook overeen. Kortom: deze discussie doet veel met de mens… Beide discussies laten een verharding zien die nodig is om je beginpositie in te nemen, maar helaas wordt er nog niet echt over gegaan tot de volgende stap: het gesprek. Dat is belangrijk omdat je alleen door het gesprek met elkaar aan te gaan, de afstand kunt overbruggen. Of in elk geval een heel eind naar elkaar toe kunt komen. Het tolereren van de ander maakt dan plaats voor respect voor je medemens. Respect voor elkaars opvattingen, respect voor elkaar als persoon.

Discriminatie komt ook binnen onze eigen gemeentegrenzen voor. En ondanks dat velen het wellicht niet zo ervaren, zijn er toch wel wat voorbeelden te noemen. Vanuit mijn politieke werk in de rol van fractievolger, kom ik o.a. de volgende voorbeelden tegen. 1- Te beginnen met de meest herkenbare: Het verschil in behandeling van christenen en moslims. Als er een nieuwe kerk gepland wordt om te bouwen, vinden de meeste burgers dat prima, want een kerk is een uiting van Nederlandse tradities. Bij een wijziging van bestemming zal die zelfde burger niet zo snel een zienswijze indienen of gaan klagen. Helaas zijn we minder tolerant als het woord kerk in bovenstaande door het woord moskee wordt vervangen. Dan wordt er direct geklaagd over de te verwachten geluidsoverlast van de oproep tot gebed. Echter, die klachten zijn er niet als het gaat over de diverse kerkklokken die je voorafgaand aan de kerkdienst hoort. Dat is blijkbaar geen enkel probleem. Dat is geen verwijt, maar het is wel een constatering dat de ene groep burgers anders wordt behandeld dan de andere. En dat is nu precies wat discriminatie is. 2- Fraudebestrijding: We zijn een sociale gemeente, maar vinden het heel normaal dat er op een gegeven moment een voorstel komt om burgers op fraude te controleren. Laat ik voorop stellen dat fraude altijd aangepakt dient te worden. Echter, wat mij stoort is dat de controle zich uitsluitend focust op burgers met een bijstandsuitkering (de verklaring: Daar hebben we een financiële band mee die makkelijk kan worden gecontroleerd). Let wel: Die zelfde controle wordt niet bij burgers met eigen inkomen (door baan in loondienst of eigen bedrijf) uitgevoerd. En ook dat is een vorm van discriminatie. Immers, burgers met een afhankelijkheidspositie richting overheid worden dus anders behandeld dan burgers die die afhankelijkheid niet hebben. 3- Sociale huurwoningen:  Als er een nieuwe woonwijk wordt gepland, wordt er geopperd dat er verhoudingsgewijs vooral niet teveel sociale huurwoningen moeten worden gebouwd, want deze bewoners zouden minder netjes zijn met huis en omgeving. Datzelfde wordt niet over huurders en kopers uit het hogere segment gezegd. Dit verschil maken in behandeling van huurders, met toevoeging van niet wetenschappelijk onderbouwde aannames, is een vorm van discriminatie. 4- Toegankelijkheid van infrastructuur: In Ede heeft de auto altijd voorrang op andere weggebruikers. Het meest heldere voorbeeld hiervan is de Jan Th. Tooroplaan. Zowel fietspad als trottoir worden op diverse plekken geblokkeerd door de ingebouwde parkeervakken. Daarnaast wordt het mensen met verminderde mobiliteit onmogelijk gemaakt om op een veilige manier met hun driewieler of met begeleiding ernaast te fietsen omdat het fietspad verhoogd is aangelegd ten opzichte van weg. Een groep (de automobilist) voorrang geven ten opzichte van anderen is een vorm van discriminatie. 5- Maar ook in ander gedrag zien we dit terug. Als een moslim gaat stemmen voor zijn vrouw en zichzelf, vinden velen daar wat van, maar als een orthodox christelijke man gaat stemmen voor zijn vrouw en zichzelf, vinden we dat allemaal heel normaal. De negatieve beeldvorming richting de moslims en vrouwen in dit voorbeeld is een vorm van discriminatie.

Discriminatie gebeurt vaker dan we denken. Feit is dat verschillende groepen in onze samenleving hier meer mee te maken krijgen dan anderen. Vandaar dat ik een oproep doe tot verbinding. Alleen door verbinding te leggen met de ander, kunnen we begrip voor elkaar creëren. En ja, dat betekent ook dat we over onze eigen schaduw heen moeten durven te stappen. Samen met mijn collega’s van de fractie GroenLinks Ede probeer ik zoveel mogelijk als kan de verbinding te zoeken. In het verlengde daarvan wil ik een lokaal initiatief onder de aandacht brengen: Het Edese black lives matter manifest. 

Het Edese Black Lives Matter manifest wordt aankomende zaterdag (11 juli van 12:00-13:30 uur) op de Ginkelse Heide (bij Airborne Monument) wordt gehouden. Volgens de organisatoren zal een podium worden geboden voor sprekers met verschillende achtergronden. Zij zullen ervaringen delen in de vorm van verhalen, speeches en gedichten rondom racisme en discriminatie. Er wordt gevraagd solidariteit te tonen en in vrede aan te sluiten en een luisterend oor en een open hart te bieden aan deze sprekers en iedereen die met racisme en discriminatie te maken heeft. En uiteraard wordt er rekening gehouden met COVID-19, dus je moet een mondmasker dragen en de 1,5 meter afstand regel naleven. Samen met collega's uit de fractie GroenLinks Ede zal ik ook aanwezig zijn. 

Ik hoop je daar te mogen zien en spreken.

Met hartelijke groet, Boyce de Jong fractie GroenLinks Ede

 

Nederland (en met Nederland de rest van de wereld) is in de ban van de strijd tegen discriminatie. De black lives matter beweging, de beweging die opkomt voor de rechten van onze gekleurde medemens, heeft de afgelopen maanden met haar demonstraties veel aandacht gekregen nadat George Floyd in Amerika op een afschuwelijke manier aan het einde van zijn leven gekomen is. George Floyd is in het discriminatie debat een katalysator van allerlei onderdrukte emoties gebleken, zoals Rosa Parks dat was in de strijd voor gelijke burgerrechten met haar weigering in de bus op te staan voor een andere (witte) passagier. Kortom: een belangrijk historisch moment met hele grote gevolgen.

De afgelopen weken heb ik veel uitspraken op social media opmerkingen voorbij zien komen als reactie op alle aandacht voor het onderwerp discriminatie. Zeker op social media laten voor- en tegenstanders van met name de black lives matter beweging zich helemaal gaan. Er werden veel parallellen getrokken met de zwarte pieten discussie. De toonzetting van zowel voor- als tegenstanders kwam ook overeen. Kortom: deze discussie doet veel met de mens… Beide discussies laten een verharding zien die nodig is om je beginpositie in te nemen, maar helaas wordt er nog niet echt over gegaan tot de volgende stap: het gesprek. Dat is belangrijk omdat je alleen door het gesprek met elkaar aan te gaan, de afstand kunt overbruggen. Of in elk geval een heel eind naar elkaar toe kunt komen. Het tolereren van de ander maakt dan plaats voor respect voor je medemens. Respect voor elkaars opvattingen, respect voor elkaar als persoon.

Discriminatie komt ook binnen onze eigen gemeentegrenzen voor. En ondanks dat velen het wellicht niet zo ervaren, zijn er toch wel wat voorbeelden te noemen. Vanuit mijn politieke werk in de rol van fractievolger (dat is een raadslid zonder stemrecht), kom ik o.a. de volgende voorbeelden tegen. 1- Te beginnen met de meest herkenbare: Het verschil in behandeling van christenen en moslims. Als er een nieuwe kerk gepland wordt om te bouwen, vinden de meeste burgers dat prima, want een kerk is een uiting van Nederlandse tradities. Bij een wijziging van bestemming zal die zelfde burger niet zo snel een zienswijze indienen of gaan klagen. Helaas zijn we minder tolerant als het woord kerk in bovenstaande door het woord moskee wordt vervangen. Dan wordt er direct geklaagd over de te verwachten geluidsoverlast van de oproep tot gebed. Echter, die klachten zijn er niet als het gaat over de diverse kerkklokken die je voorafgaand aan de kerkdienst hoort. Dat is blijkbaar geen enkel probleem. Dat is geen verwijt, maar het is wel een constatering dat de ene groep burgers anders wordt behandeld dan de andere. En dat is nu precies wat discriminatie is. 2- Fraudebestrijding: We zijn een sociale gemeente, maar vinden het heel normaal dat er op een gegeven moment een voorstel komt om burgers op fraude te controleren. Laat ik voorop stellen dat fraude altijd aangepakt dient te worden. Echter, wat mij stoort is dat de controle zich uitsluitend focust op burgers met een bijstandsuitkering (de verklaring: Daar hebben we een financiële band mee die makkelijk kan worden gecontroleerd). Let wel: Die zelfde controle wordt niet bij burgers met eigen inkomen (door baan in loondienst of eigen bedrijf) uitgevoerd. En ook dat is een vorm van discriminatie. Immers, burgers met een afhankelijkheidspositie richting overheid worden dus anders behandeld dan burgers die die afhankelijkheid niet hebben. 3- Sociale huurwoningen:  Als er een nieuwe woonwijk wordt gepland, wordt er geopperd dat er verhoudingsgewijs vooral niet teveel sociale huurwoningen moeten worden gebouwd, want deze bewoners zouden minder netjes zijn met huis en omgeving. Datzelfde wordt niet over huurders en kopers uit het hogere segment gezegd. Dit verschil maken in behandeling van huurders, met toevoeging van niet wetenschappelijk onderbouwde aannames, is een vorm van discriminatie. 4- Toegankelijkheid van infrastructuur: In Ede heeft de auto altijd voorrang op andere weggebruikers. Het meest heldere voorbeeld hiervan is de Jan Th. Tooroplaan. Zowel fietspad als trottoir worden op diverse plekken geblokkeerd door de ingebouwde parkeervakken. Daarnaast wordt het mensen met verminderde mobiliteit onmogelijk gemaakt om op een veilige manier met hun driewieler of met begeleiding ernaast te fietsen omdat het fietspad verhoogd is aangelegd ten opzichte van weg. Een groep (de automobilist) voorrang geven ten opzichte van anderen is een vorm van discriminatie. 5- Maar ook in ander gedrag zien we dit terug. Als een moslim gaat stemmen voor zijn vrouw en zichzelf, vinden velen daar wat van, maar als een orthodox christelijke man gaat stemmen voor zijn vrouw en zichzelf, vinden we dat allemaal heel normaal. De negatieve beeldvorming richting de moslims en vrouwen in dit voorbeeld is een vorm van discriminatie.

Discriminatie gebeurt vaker dan we denken. Feit is dat verschillende groepen in onze samenleving hier meer mee te maken krijgen dan anderen. Vandaar dat ik een oproep doe tot verbinding. Alleen door verbinding te leggen met de ander, kunnen we begrip voor elkaar creëren. En ja, dat betekent ook dat we over onze eigen schaduw heen moeten durven te stappen. Samen met mijn collega’s van de fractie GroenLinks Ede probeer ik zoveel mogelijk als kan de verbinding te zoeken. In het verlengde daarvan wil ik een lokaal initiatief onder de aandacht brengen: Het Edese black lives matter manifest. 

Het Edese Black Lives Matter manifest wordt aankomende zaterdag (11 juli van 12:00-13:30 uur) op de Ginkelse Heide (bij Airborne Monument) wordt gehouden. Volgens de organisatoren zal een podium worden geboden voor sprekers met verschillende achtergronden. Zij zullen ervaringen delen in de vorm van verhalen, speeches en gedichten rondom racisme en discriminatie. Er wordt gevraagd solidariteit te tonen en in vrede aan te sluiten en een luisterend oor en een open hart te bieden aan deze sprekers en iedereen die met racisme en discriminatie te maken heeft. En uiteraard wordt er rekening gehouden met COVID-19, dus je moet een mondmasker dragen en de 1,5 meter afstand regel naleven. Samen met collega's uit de fractie GroenLinks Ede zal ik ook aanwezig zijn. 

Ik hoop je daar te mogen zien en spreken.

Met hartelijke groet, Boyce de Jong fractie GroenLinks Ede

 

Per 1 juni heeft de gemeente Ede een Bomenfonds. Dit was een belangrijke wens van GroenLinks in het college akkoord, dus deze nieuwe regeling komt wat ons betreft geen moment te vroeg. De regeling is een erkenning van de essentiële rol van bomen in de groene infrastructuur van Ede. In de overwegingen zien we imago en identiteit staan als redenen, maar in de toelichting op Artikel 2 staan gelukkig ook de andere redenen: bomen zijn belangrijk voor biodiversiteit, waterhuishouding en het voorkomen van hitte-eilanden in de grotere plaatsen binnen onze gemeente.

Uiteraard zou het beter zijn om bomen helemaal niet te vellen, en bij woningbouw of herstructureren van straten maatregelen te zoeken waarmee ze kunnen blijven staan. Het duurt 30-40 jaar voordat een boom volwassen is en als we steeds opnieuw moeten beginnen met jonge boompjes kunnen ze hun functie niet vervullen. Daar gaat deze regeling echter niet over.

De regeling zorgt dat bomen, als ze moeten wijken voor woningen of infrastructuur, worden gecompenseerd door op een andere plek nieuwe bomen te planten. Als dat niet meteen lukt komt er een financiële compensatie, en hiermee kunnen in een latere fase herplantmaatregelen worden genomen.

Nog niet veel gemeenten in Nederland hebben een dergelijke regeling ingevoerd, dus het is fijn dat onze wethouder Hoefsloot dit heeft geïnitieerd en het is te prijzen dat het Edese gemeentebestuur hierin voorop durft te lopen. We zijn als GroenLinks heel blij met deze regeling en erg benieuwd hoe het gaat werken en we zullen dit dan ook met aandacht blijven volgen.

Is het gebruik van biomassacentrales voor ons warmtenet in Ede nu wel of niet duurzaam? Daarover is de laatste tijd veel discussie. De GroenLinks fractie Ede heeft deze biomassacentrales nooit gezien als de gedroomde duurzame oplossing voor de toekomst.

Daarom stond in ons verkiezingsprogramma (2018) dan ook al de volgende passage: “Het warmtenet in Ede zien we als een tussenfase in de overgang naar volledig duurzame energie. Het koppelen van het warmtenet aan schone energiebronnen (zoals bijvoorbeeld geothermie) is op termijn te prefereren boven de verbranding van snoeiafval”.

Enerzijds bezien vanuit de klimaatdoelen is de werkwijze van het warmtebedrijf Ede (werken met reststromen en snoei- en tuinafval) zelfs volgens de meest sombere zienswijzen van de wetenschappers niet schadelijk voor het klimaat (maar het kan beter). Maar anderzijds legt de enorme groei van biomassacentrales in Nederland een grote druk op de natuurontwikkeling en biodiversiteit in onze bossen. Dat is volgens ons een serieus probleem.

We willen het dus graag anders. Echter het huidige warmtenet met biomassa-centrales komt voort uit een warmtevisie van de gemeente Ede en een samenwerkingsovereenkomst uit 2014. Daarin is de voorziene ontwikkeling van de huidige centrales en leidingen vastgelegd. Dat was een gegeven toen we toetraden als GroenLinks tot de huidige bestuurscoalitie in 2018. Juridisch kunnen we daar niets aan veranderen. Wel heeft de GroenLinks-gedeputeerde in Gelderland een stop gezet op nieuwe biomassa-initiatieven. Alles wat is vergund kunnen we niet stoppen. Maar er komt daarna in Gelderland niks meer bij.

Zodra nieuwe technieken beschikbaar komen om meer duurzame bronnen aan het Edese warmtenet te koppelen, dan moeten we de gemeentelijke invloed gebruiken om die mogelijkheden zo snel mogelijk te laten benutten. En als je dan toch de huidige biomassa inzet, dan moet het wat GroenLinks betreft vooral gebruikt worden voor verwarming van oude wijken, want daar zijn nauwelijks betaalbare alternatieven voor gasverwarming.

Een paar voorbeelden: In de raadsvergadering van afgelopen donderdag wees onze fractie er nog op dat binnen afzienbare tijd restwarmte uit bedrijven kan worden gekoppeld. Dat zou goed zijn voor verwarming van circa 6500 woningen. Vorige maand is een samenwerkingsovereenkomst tot stand gekomen om warmte uit geothermie vanaf de papierfabriek in Renkum te koppelen aan ons warmtenet, goed voor verwarming van 5000 woningen. Momenteel worden onderzoeken gedaan naar mogelijkheden van geothermie in Ede zelf. De verwachting is dat die mogelijkheden er ook zullen zijn. Op die manier kan het aandeel van biomassa in het warmtenet de komende tien jaar gaan dalen.

Dat is de koers die GroenLinks al jaren bepleit en dus ook voor de komende jaren wil."

Nog een paar opmerkingen

De discussie over biomassa zorgt voor veel verwarring. Dat komt onder meer omdat “biomassa” een verzamelnaam is voor van alles en nog wat. Het kan gaan over pellets, hout van hele bomen, mest, houtblokken in uw open haard, of over snoeihout en tuinafval. Het heet allemaal biomassa, maar de milieu en klimaateffecten zijn zeer verschillend.

De landelijke situatie

De berichten over biomassa in de landelijke kranten gaan meestal over de grote kolencentrales die worden bijgestookt met hout. Voor die bijstook wordt bos gekapt. Veel bos! Die bomen komen van ver, uit Canada, VS of Estland bijvoorbeeld en daarvoor is vervoer per vrachtwagen of schip noodzakelijk. Een kolencentrale stoot met die bijstook meer CO2 uit, dan met alleen kolen. De Nederlandse overheid subsidieert dit ook nog omdat biomassa volgens de EU-regels niet hoeft te worden meegeteld bij de CO2-uitstoot. De overheid kan boekhoudkundig zeggen dat ze duurzaam bezig is. Grote energiemaatschappij kunnen op deze manier hun kolencentrales nog iets langer in de lucht houden. Een win-win-situatie zou je zeggen.

De grote verliezer is echter het klimaat. De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) heeft in 2017 al een vernietigend oordeel over deze manier van biomassa gebruiken gepubliceerd. Een van de schrijvers van dit rapport, noemde de hele aanpak “waanzin”! Het beeld bij het woord “biomassa” wat de gemiddelde Nederlander opslaat is “biomassa is slecht”.

De lokale situatie

Maar de situatie voor onze lokale biomassa-centrales is totaal anders. Daar wordt geen boom extra voor omgekapt. Er wordt gebruik gemaakt van snoei- en tuinafval, van wat Prunus wat een ongewenste uitheemse soort is, die bestreden wordt in onze bossen, en van reststromen van produktiebos. Volgens de wetenschappers is dat voor ons klimaat niet schadelijk, onder de voorwaarde dat het bos snel weer aan kan groeien en niet in omvang afneemt. Volgens ons college is dat in Ede het geval.

Maar daar zit voor ons wel een probleem, want het meeste bos in Ede wordt niet beheerd door de gemeente, maar door andere bosbeheerders. We kunnen niet meten of ons bos toe- of afneemt. Iedereen die regelmatig in onze natuur wandelt, kan zien dat in de afgelopen jaren overal in de gemeente fors wordt gekapt. Op provinciaal niveau is de noodklok geluid. Want in heel de provincie Gelderland is de boskap zorgelijk van omvang. De provincie houdt de ontwikkeling van natuurgebieden nauwgezet in de gaten. Het college kan wel zeggen dat het in Ede goed gaat, maar heeft daar geen controle over.

De energiebranche gaat ervanuit dat wat ze uit het bos haalt ook weer snel aangroeit en er dus balans blijft. Maar of dat ook echt zo werkt is de vraag. Resthout wat in de natuur in het bos achterblijft, gaat rotten, wordt op zichzelf weer bodemvoeding en is tijdens het rottingsproces een bron van leven voor insecten, die op zich weer voedsel zijn voor vogels enz enz. In hoeverre het weghalen van resthout in de huidige omvang schadelijk is voor het planten en dierenleven in het bos, is nog een grote vraag. Er wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar de uitkomst daarvan is nog niet duidelijk.

Bedreigde natuur

Dan is er nog de zorgelijke ontwikkeling van de natuur onder invloed van verdroging en stikstof. We zien allerlei boomsoorten in grote problemen. Veel lariksen zijn gestorven vanwege de droogte, veel eikenbos, maar ook andere soorten zijn in problemen door een groot overschot aan stikstof, veel sparren hebben last van droogte en worden daardoor kwetsbaar voor letterkevers.

Kortom de natuur staat zwaar onder druk en onder die omstandigheden stapelen we er nog een probleem bovenop door resthout weg te halen en daarmee mogelijk de biodiversiteit verder te verzwakken.

GroenLinks Ede zet daarom in op vermindering van gebruik van biomassa, ook al is dat gebruik, zoals we dat in Ede toepassen, niet schadelijk voor het klimaat.

 

 

In de komende week praat de gemeenteraad over het tussenresultaat van de Regionale Energie Strategie (RES). In het afgelopen jaar is een globaal plan gemaakt voor grootschalige schone energieopwekking voor de komende 10 jaar in onze regio Foodvalley. Er is nu vooral gekeken waar we mogelijkheden zien voor windmolens en zonnepanelen, met zo min mogelijk verlies aan landschappelijke waarde. Daarom wordt er nu vooral gekoerst op meer zon-op-dak (benutten van grote bedrijfsdaken, overkapte parkeermogelijkheden e.d.) en energie-opwekking met zon en wind langs grote infrastructuur (o.a. snelwegen). Er is breed draagvlak voor die aanpak. Het plan is gemaakt door alle regiogemeenten, netwerkbeheerders, energiebedrijven, provincies, belangenorganisaties van ondernemers en werknemers, milieuorganisaties, en inwoners-vertegenwoordigingen.  

Alle 30 regio’s in Nederland zijn met zo’n plan bezig. Het is een afspraak uit het klimaatakkoord. Het kabinet wil dat de regio’s samen de komende 10 jaar zo’n 35 TWh aan schone energie-opwekking gaan realiseren. Onze regio denkt een bijdrage te kunnen leveren van 0,75 TWh tot 1 TWh. In het najaar wordt landelijk beoordeeld over de optelsom van alle plannen voldoende is. Het is nog maar een globaal plan. In onze regio gaat na de zomer weer verder met de detail-invulling, waarbij opnieuw alle betrokken organisaties en zoveel mogelijk inwoners gevraagd wordt om mee te denken. Over een jaar moet er een definitief plan klaar zijn. Je kunt alle informatie over de RES vinden onder deze link.

Als je verder leest, vind je informatie over de reden waarom we dit allemaal doen, wat het verschil is met de oude plannen van Ede (Routekaart Ede Energieneutraal 2050 uit 2018), wat we tot nu toe hebben gedaan, en of het allemaal wel haalbaar en betaalbaar is.

Waarom doen we dit?

We willen allemaal een goede toekomst voor onszelf en onze kinderen. Dat gaat niet lukken als we de wereldwijde temperatuurstijging niet snel onder controle krijgen. Als onze energie uit schone bronnen komt, zoals wind, zon en aardwarmte zal dat enorm kunnen helpen om grote problemen in de toekomst te voorkomen.

Wereldwijd zijn daarom afspraken gemaakt. Om grote stijging van temperatuur te vermijden moet onze uitstoot van CO2 binnen 10 jaar zijn gehalveerd. Over 30 jaar gebruiken we vrijwel geen olie, gas, kolen of biomassa meer en zal er dus nauwelijks meer uitstoot van CO2 zijn. Afspraken daarvoor zijn in Nederland o.a. vastgelegd in de klimaatwet, het Klimaatakkoord, het Gelderland Energieakkoord, en het Edese bestuursakkoord.

 

Wat is het verschil met de Routekaart Ede Energieneutraal 2050?

In maart 2018 heeft de Edese gemeenteraad de routekaart Ede energieneutraal 2050 vastgesteld. Alleen GroenLinks/PE stemde toen tegen, want het tempo van het plan was volgens ons te laag. Het plan was feitelijk al verouderd. Het was gebaseerd op de energieagenda van kabinet Rutte II. Terwijl het nieuwe kabinet Rutte III in oktober 2017 al had afgesproken dat het tempo landelijk heel fors omhoog moest om de doelen op tijd te halen. Het ging in die nieuwe kabinetsplannen ook niet meer om “energie-neutraal”, maar om “klimaatneutraal” te worden. Het doel is dus nu om alle broeikasgassen aan te pakken en dus niet alleen de vervuiling van olie, gas, hout en kolen. Het gaat nu ook om industriegassen, methaan van de landbouw of CO2-emmissies van veengronden.

Ook de Staten van de Provincie Gelderland had al besloten dat in 2030 de CO2-reductie 55% lager moest zijn dan in 1990. De Edese routekaart is dan onvoldoende. In het bestuursakkoord van juni 2018 is daarom vastgelegd dat Ede zich zal inspannen om deze nieuwe afspraken te realiseren. Het tempo moet dan ook in Ede omhoog.

Wat doen we in deze bestuursperiode in Ede?

Voor deze bestuursperiode zijn een paar concrete afspraken gemaakt. De doelen van de routekaart Ede energieneutraal 2050 zijn in het bestuursakkoord aangegeven als minimum.

Tot 2022 was het doel om minimaal 130.000 zonnepanelen op daken te hebben gerealiseerd. Dat is 1/7 deel van de maximaal capaciteit, die we in Ede hebben. Dat gaat voorspoedig. Het minimum doel is al gehaald . De zonnepanelen in veldopstelling zouden in 2022 moeten zijn gegroeid naar minstens 50ha. De concrete plannen worden in de zomer van dit jaar voorgelegd aan de gemeenteraad. En de kans is reeël dat ze in 2022 dan ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. Voor windmolens is de afspraak om er tot 2022 twee extra te realiseren en er nog twee in voorbereiding te hebben. Het blijkt moeilijk om plekken te vinden, die aan alle regels voldoen. Er wordt hard aan gewerkt om zover mogelijk te komen.  

Er moest nog veel aan voorbereiding worden gedaan.

Er is in 2019 een “Edese wind- en zonnewijzer” door de gemeenteraad vastgesteld. Hierin staan alle gebieden waar opwekking van zonne-energie en windmolens zijn toegestaan. Ook is beschreven aan welke spelregels initiatiefnemers zich moeten houden. De gemeenteraad heeft daarin hoge eisen gesteld aan landschappelijke inpassing, biodiversiteit en lokaal eigenaarsschap. Dat sluit goed aan bij de afspraken die de brancheorganisaties en de natuur- en milieuorganisaties landelijk met elkaar hebben afgesproken.

Ook is gekeken hoe we landbouwgronden zoveel mogelijk kunnen ontzien. Er is onderzocht waar bijvoorbeeld zonnevelden op “restgronden” kunnen worden gelegd. Restgronden zijn bijvoorbeeld geluidswallen, gronden waar tijdelijk niks mee wordt gedaan, waar dubbel gebruik mogelijk is (overkappingen met zonnepanelen) e.d. Uit een onderzoek blijkt dat we in Ede vermoedelijk 130ha op die manier kunnen benutten. In de routekaart Ede energieneutraal is berekend dat we vermoedelijk 318 ha nodig zullen hebben, dus dan is de belasting van landbouwgrond nog maar 188 ha.  

En de warmte dan?

Veel energie is nodig om huizen en bedrijfsgebouwen te verwarmen. Er wordt door de rijksoverheid veel onderzoek gedaan naar schone bronnen, o.a. geothermie. Er liggen waterreservoirs kilometers diep onder de grond. Dat water is warm. Onderzocht wordt of dat kan worden gebruikt voor verwarming van onze huizen en bedrijfspanden. Dat is veelbelovend. Maar de onderzoeken zijn nog niet zover dat een concreet plan kan worden gemaakt. Dat gaat in de komende jaren wel verder worden uitgewerkt.

 

Is het haalbaar en realistisch?

Het is haalbaar en betaalbaar, maar er moet wel hard gewerkt worden om een aantal belemmeringen weg te nemen. Een van de belangrijkste is dat het elektriciteitsnet moet worden verzwaard. Dat is een probleem, want enerzijds vragen de procedures voor aanleg van nieuwe kabels en onderstations te veel tijd en anderzijds hebben de netbeheerders hebben op dit moment te weinig mogelijkheden om dat op tijd te financieren. GroenLinks wil daarom dat de gemeente en de regio erop aandringen bij het rijk om dit snel te regelen. Dat is een harde voorwaarde om de doelen te kunnen halen.

 

 

Is het gebruik van biomassacentrales voor ons warmtenet in Ede nu wel of niet duurzaam? Daarover is de laatste tijd veel discussie. De GroenLinks fractie Ede heeft deze biomassacentrales nooit gezien als de gedroomde duurzame oplossing voor de toekomst.

Daarom stond in ons verkiezingsprogramma (2018) dan ook al de volgende passage: “Het warmtenet in Ede zien we als een tussenfase in de overgang naar volledig duurzame energie. Het koppelen van het warmtenet aan schone energiebronnen (zoals bijvoorbeeld geothermie) is op termijn te prefereren boven de verbranding van snoeiafval”.

Enerzijds bezien vanuit de klimaatdoelen is de werkwijze van het warmtebedrijf Ede (werken met reststromen en snoei- en tuinafval) zelfs volgens de meest sombere zienswijzen van de wetenschappers niet schadelijk voor het klimaat (maar het kan beter). Maar anderzijds legt de enorme groei van biomassacentrales in Nederland een grote druk op de natuurontwikkeling en biodiversiteit in onze bossen. Dat is volgens ons een serieus probleem.

We willen het dus graag anders. Echter het huidige warmtenet met biomassa-centrales komt voort uit een warmtevisie van de gemeente Ede en een samenwerkingsovereenkomst uit 2014. Daarin is de voorziene ontwikkeling van de huidige centrales en leidingen vastgelegd. Dat was een gegeven toen we toetraden als GroenLinks tot de huidige bestuurscoalitie in 2018. Juridisch kunnen we daar niets aan veranderen. Wel heeft de GroenLinks-gedeputeerde in Gelderland een stop gezet op nieuwe biomassa-initiatieven. Alles wat is vergund kunnen we niet stoppen. Maar er komt daarna in Gelderland niks meer bij.

Zodra nieuwe technieken beschikbaar komen om meer duurzame bronnen aan het Edese warmtenet te koppelen, dan moeten we de gemeentelijke invloed gebruiken om die mogelijkheden zo snel mogelijk te laten benutten. En als je dan toch de huidige biomassa inzet, dan moet het wat GroenLinks betreft vooral gebruikt worden voor verwarming van oude wijken, want daar zijn nauwelijks betaalbare alternatieven voor gasverwarming.

Een paar voorbeelden: In de raadsvergadering van afgelopen donderdag wees onze fractie er nog op dat binnen afzienbare tijd restwarmte uit bedrijven kan worden gekoppeld. Dat zou goed zijn voor verwarming van circa 6500 woningen. Vorige maand is een samenwerkingsovereenkomst tot stand gekomen om warmte uit geothermie vanaf de papierfabriek in Renkum te koppelen aan ons warmtenet, goed voor verwarming van 5000 woningen. Momenteel worden onderzoeken gedaan naar mogelijkheden van geothermie in Ede zelf. De verwachting is dat die mogelijkheden er ook zullen zijn. Op die manier kan het aandeel van biomassa in het warmtenet de komende tien jaar gaan dalen.

Dat is de koers die GroenLinks al jaren bepleit en dus ook voor de komende jaren wil."

Nog een paar opmerkingen

De discussie over biomassa zorgt voor veel verwarring. Dat komt onder meer omdat “biomassa” een verzamelnaam is voor van alles en nog wat. Het kan gaan over pellets, hout van hele bomen, mest, houtblokken in uw open haard, of over snoeihout en tuinafval. Het heet allemaal biomassa, maar de milieu en klimaateffecten van die verschillende stoffen zijn zeer verschillend.

De berichten over biomassa in de landelijke kranten gaan meestal over de grote kolencentrales die worden bijgestookt met hout. Voor die bijstook wordt bos gekapt. Veel bos! Die bomen komen van ver, uit Canada, VS of Estland bijvoorbeeld en daarvoor is vervoer per vrachtwagen of schip noodzakelijk. Een kolencentrale stoot met die bijstook meer CO2 uit, dan met alleen kolen. De Nederlandse overheid subsidieert dit ook nog omdat biomassa volgens de EU-regels niet hoeft te worden meegeteld bij de CO2-uitstoot. De overheid kan boekhoudkundig zeggen dat ze duurzaam bezig is. Grote energiemaatschappij kunnen op deze manier hun kolencentrales nog iets langer in de lucht houden. Een win-win-situatie zou je zeggen.

De grote verliezer is echter het klimaat. De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) heeft in 2017 al een vernietigend oordeel over deze manier van biomassa gebruiken gepubliceerd. Een van de schrijvers van dit rapport, noemde de hele aanpak “waanzin”! Het beeld bij het woord “biomassa” wat de gemiddelde Nederlander opslaat is “biomassa is slecht”.

Maar de situatie voor onze lokale biomassa-centrales is totaal anders. Daar wordt geen boom extra voor omgekapt. Er wordt gebruik gemaakt van snoei- en tuinafval, van wat Prunus wat een ongewenste uitheemse soort is, die bestreden wordt in onze bossen, en van reststromen van produktiebos. Volgens de wetenschappers is dat voor ons klimaat niet schadelijk, onder de voorwaarde dat het bos snel weer aan kan groeien en niet in omvang afneemt. Volgens ons college is dat in Ede het geval.

Maar daar zit wel een probleem, want het meeste bos in Ede wordt niet beheerd door de gemeente, maar door andere bosbeheerders. We kunnen niet meten of ons bos toe- of afneemt. Iedereen die regelmatig in onze natuur wandelt, kan zien dat in de afgelopen jaren overal in de gemeente fors wordt gekapt. Op provinciaal niveau is de noodklok geluid. Want in heel de provincie Gelderland is de boskap zorgelijk van omvang. De provincie houdt de ontwikkeling van natuurgebieden nauwgezet in de gaten. Het college kan wel zeggen dat het in Ede goed gaat, maar heeft daar geen controle over.

De branche gaat ervanuit dat wat ze uit het bos haalt ook weer snel aangroeit en er dus balans blijft. Maar of dat ook echt zo werkt is de vraag. Resthout wat in de natuur in het bos achterblijft, gaat rotten, wordt op zichzelf weer bodemvoeding en is tijdens het rottingsproces een bron van leven voor insecten, die op zich weer voedsel zijn voor vogels enz enz. In hoeverre het weghalen van resthout schadelijk is voor het planten en dierenleven in het bos, is nog een grote vraag. Er wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan, maar de uitkomst daarvan is niet duidelijk.

Dan is er nog de zorgelijke ontwikkeling van de natuur onder invloed van verdroging en stikstof. We zien allerlei boomsoorten in grote problemen. Veel lariksen zijn gestorven vanwege de droogte, veel eikenbos, maar ook andere soorten zijn in problemen door een groot overschot aan stikstof, veel sparren hebben last van droogte en worden daardoor kwetsbaar voor letterkevers.

Kortom de natuur staat zwaar onder druk en onder die omstandigheden stapelen we er nog een probleem bovenop door resthout weg te halen en daarmee mogelijk de biodiversiteit verder te verzwakken.

GroenLinks Ede zet daarom in op vermindering van gebruik van biomassa, ook al is dat gebruik, zoals we dat in Ede toepassen, niet schadelijk voor het klimaat.

 

 

De eikenprocessierupsen zijn sinds april weer actief. De gemeenteraad wil een tijdige en effectieve bestrijding van deze rupsenplaag in onze gemeente. Daar was ook alle reden toe, want vorig jaar liep het uit de hand en werd de leefbaarheid in een aantal Edese wijken fors aangetast. Een aantal doorgangsroutes tussen de dorpen kon niet meer worden gebruikt door fietsers en wandelaars. De verwachting was dat het in 2020 mogelijk nog erger zou kunnen worden vanwege de zachte winter. 

Op 9 april werd een nieuw bestrijdingsplan voor de eikenprocessierups met algemene stemmen in de gemeenteraad aangenomen. Voor GroenLinks zat daar wel een buikpijnpunt in, want er worden biologische bestrijdingsmethoden (aaltjes en Xentari) ingezet die de eikenprocessierups doden, maar ook alle andere rupsen en blad-etende insecten. Vanuit oogpunt van natuurbeheer is dit onwenselijk.  

Maar daar staat aantasting van de leefbaarheid voor duizenden Edenaren tegenover, omdat de brandharen van deze rupsen maandenlang actief zijn en kunnen zorgen voor overlast en (soms ernstige) gezondheidsproblemen. Gelet op de omvang daarvan voor onze inwoners heeft onze fractie ervoor gekozen om op dit moment akkoord te gaan met de voorgestelde bestrijdingsmethode in 2020. Op de korte termijn is er geen alternatief, maar op langere termijn vinden we deze aanpak geen oplossing.  

Er wordt dan ook gezocht naar andere methodes en onze gemeente doet mee aan de zoektocht naar betere alternatieven. Zodra die alternatieven er zijn, vindt GroenLinks dat de gemeente Ede die ook moet toepassen. Het is een ingewikkeld probleem. Ons raadslid Judith Klostermann legt uit hoe GroenLinks het ziet:  

Het eikenprocessierups-interview:  Judith, waarom hebben we opeens zo’n last van die eikenprocessierups? 

Die rups kwam vroeger vooral voor in gebieden ten zuiden van ons, maar nauwelijks in Gelderland of het noorden van Nederland. Als gevolg van klimaatverandering verplaatst het leefgebied van de rups zich langzaam naar het noorden. Die rups heeft vooral in stedelijk gebied te weinig natuurlijke vijanden en kan zich daar ongehinderd voortplanten. Dat komt ook doordat het aantal insecten en vogels die de rupsen eten sterk zijn afgenomen in de afgelopen jaren, omdat in particuliere tuinen en landbouw veel met gif is gewerkt. Dan kan een plaag ontstaan. We hebben het probleem als samenleving dus zelf veroorzaakt. Vooral in Ede leidt dat tot veel overlast. 

Waarom “vooral in Ede”? 

In de vorige eeuw zijn heel veel eiken in Ede geplant. In Ede bestaat 42% van onze bomen uit eiken en dat is veel meer dan het gemiddelde. Op veel doorgaande wegen in en buiten de bebouwde kom staan lange rijen eiken. Die rupsen kunnen zich daardoor snel verplaatsen van boom tot boom. Onze inwoners hebben dus onevenredig veel last van de brandharen van deze rupsensoort.  

Er zijn te weinig natuurlijke vijanden, zeg je, ligt daar dan ook niet de oplossing? 

In principe wel, maar het probleem is nu dat het aantal rupsen en het aantal natuurlijke vijanden compleet uit balans is. Wetenschappers van de Wageningse Universiteit hebben al enige tijd geleden vastgesteld dat je bij zo’n plaag op twee manieren moet ingrijpen. Je moet bevorderen dat het aantal natuurlijke vijanden groter wordt. Maar je moet ook de plaagsoort actief bestrijden, want anders kan het heel lang duren, voordat de plaagdruk – in dit geval van de eikenprocessierups – afneemt.     Maar juist de bestrijdingsmethode van de rups krijgt nu veel kritiek. 

Ja, dat snap ik. De gemeente zet o.a. het bestrijdingsmiddel Xentari in. Het is weliswaar een biologisch bestrijdingsmiddel, wat na een week of zo weer afgebroken is. Maar in die week doodt het ook andere rupsen en bladetende insecten.  Datzelfde geldt voor de aaltjes; die sterven al na drie uur in de buitenlucht maar tasten ook andere rupsen aan. Xentari en aaltjes zijn echter de enige bewezen technieken op dit moment. Met biologische bestrijding wordt wel volop geëxperimenteerd. 

Maar dan kun je toch het aantal natuurlijke vijanden proberen te vergroten? 

Ja, dat doen we ook door bijvoorbeeld koolmezen naar de eiken te lokken. Ook andere vogels en insecten, zoals de sluipwesp kunnen helpen. Maar als je enorm veel eikenprocessierupsen hebt, heb je ook veel sluipwespen en andere natuurlijke vijanden nodig. Helaas is de omgeving voor die andere insecten en vogels in Ede niet goed geregeld, dus kunnen die bestrijdende soorten moeilijk overleven. 

Waarom is die omgeving in Ede niet goed voor die natuurlijke vijanden? 

Om insecten aan te trekken heb je bloemrijke bermen en een rijke biodiversiteit nodig rond die bomen. We hebben in Ede weliswaar gedeeltelijk ecologisch bermbeheer, waar kruiden en bloemen hun gang kunnen gaan. Maar die bloemrijke bermen zou je heel bewust moeten aanleggen in de omgeving van die eiken. Als je strak gemaaide grasbermen hebt, komen die insecten niet. Ook als je slordig omgaat met maaien (we zien dat aannemers soms maaien, terwijl de bermen in volle bloei staan) helpt het niet. Ook zien we dat vaak struiken onder eiken worden weggehaald. Daarmee verwijder je de habitat van de zangvogels en haal je ook de natuurlijke bestrijding weg. Als alleen eiken en gras overblijven is dat een paradijs voor de eikenprocessierups. Dus wil je dit effectief aanpakken, moet gericht worden gewerkt aan een biodiverse omgeving rond die eiken.  

Maar er zijn toch ook alternatieve methoden zoals wegzuigen en inkapselen? 

Ja, wegzuigen is in 2019 geprobeerd, maar dat is bestrijding achteraf en dan zit je al met de overlast. De plaag was in 2019 ook zo heftig, en de bestrijding zo arbeidsintensief, dat dit niet bij te benen was. Nu wordt preventief gespoten op plekken waar het risico’s oplevert voor de gezondheid en onder toezicht van de stadsecoloog. Op andere bomen waar nesten worden gesignaleerd, blijven we nesten wegzuigen. Achteraf nesten wegzuigen of inkapselen kost veel geld. In 2019 hebben we in Ede 400.000 euro aan de eikenprocessierups uitgegeven. Dat geld kunnen we wat mij betreft beter steken in versterking van de biodiversiteit. 

Overigens is de nieuwe kaart waar bewoners besmette bomen kunnen melden weer online. Alle eiken staan daarop en die kun je aanklikken om een melding te doen. De gemeente komt dan kijken en beoordelen of wegzuigen op die plek prioriteit heeft. In Lunteren zijn de eerste bomen al gemeld.   

Hoe ziet GroenLinks dat het in de toekomst anders kan of moet? 

Er lijkt op korte termijn nog geen goed alternatief voor bestrijdingsmethodes met aaltjes en Xentari. Wij bepleiten heel selectieve toepassing zodat de biodiversiteit zo min mogelijk wordt aangetast. Ook moeten burgers geïnformeerd worden als bestrijding in hun straat langskomt. De eindeloze eikenlanen moeten we geleidelijk gaan onderbreken met andere soorten, bijvoorbeeld beuken of esdoorns. Er zijn wel 250 boomsoorten die in Nederland goed gedijen dus waarom zouden we overal dezelfde 20 soorten toepassen?  Er is in 2019 ook een landelijk expertisecentrum opgericht (Kennisplatform processierups), dat onder andere op zoek is naar methodes om de natuur beter in balans te brengen. De gemeente Ede werkt ook mee aan die onderzoeken. We hopen dat daar bruikbare resultaten uitkomen.  

Het is voor GroenLinks in elk geval onacceptabel als bestrijdingsmethodes als Xentari blijvend zouden worden gebruikt. Zodra betere methodes beschikbaar zijn, moet de gemeente Ede die gaan inzetten.    

----------------------------------------Meer informatie: 

Kennisplatform processierups: https://processierups.nu/ 

Artseninformatie processierups: https://www.rupsen.info/ 

Ede: https://www.ede.nl/in-de-gemeente-ede/eikenprocessierups