Poliflw

Een grote meerderheid van de Tweede Kamer stemde vandaag voor de SP-wet voor een bindend referendum. Daarmee is een flinke stap gezet in de versterking van onze democratie. Met dit referendum krijgen mensen de mogelijkheid om politici te corrigeren, als die besluiten nemen die een meerderheid van de bevolking écht niet wil.

Initiatiefnemer Ronald van Raak noemt dit referendum de belangrijkste vernieuwing sinds de invoering van het algemeen kiesrecht: ‘Bij de verkiezingen in maart vragen politici het vertrouwen van de kiezers, maar durven de politici de mensen ook de mogelijkheid te geven om hen te corrigeren? Een grote meerderheid van de bevolking wil een bindend referendum. Het idee dat we de politici kunnen terugfluiten helpt om het vertrouwen in de politiek te vergroten.’

Steun de actie voor een bindend referendum!

Alleen VVD, CDA en SGP stemden tegen het wetsvoorstel. Nu gaat de wet naar de Eerste Kamer, waar ook een meerderheid voor het bindend referendum lijkt te zijn. De invoering van dit referendum vraagt wijziging van de Grondwet. Daarom moet na de verkiezingen van 17 maart de wet opnieuw door beide Kamers worden besproken en dan is een tweederde meerderheid nodig. ‘Mensen kunnen bij deze verkiezingen onze politiek een stuk democratischer maken. Door niet te stemmen op VVD, CDA of SGP, de drie partijen die tegen het referendum zijn,’ aldus Ronald van Raak.

Het referendum was ooit vooral populair bij hoger opgeleide en politiek betrokken burgers, die meer individuele invloed wilden op de politieke besluitvorming. Na de korte ervaringen met het raadgevend referendum werd het middel ontdekt door andere groepen mensen, vooral door kiezers die lager zijn opgeleid en weinig vertrouwen hebben in de politiek. Mensen die niet de hele dag met de Haagse politiek bezig zijn, maar wél een middel willen om de politici te corrigeren als zij dat nodig vinden. In korte tijd kreeg de discussie over het referendum een heel ander karakter. Lange tijd hadden politici zich verzet tegen het referendum omdat zij meenden dat dit in strijd zou zijn met onze parlementaire democratie. Nu bleek het referendum juist een middel om het parlementaire stelsel te versterken en het vertrouwen in de democratie te herstellen. De nieuwe discussie leidde tot een andere uitkomst.

PvdA en GroenLinks, D66 en ChristenUnie, partijen die tweeënhalf jaar geleden nog tégen waren, lijken komende dinsdag vóór het bindend referendum te stemmen. Daarmee tekent zich nu een brede meerderheid af. Alleen VVD, CDA en SGP zijn nog principieel tégen. Die brede steun is nodig omdat voor invoering van dit bindend referendum ook een wijziging nodig is van de Grondwet. Dat betekent dat na de verkiezingen de wet opnieuw moet worden behandeld en dan de steun nodig heeft van tweederde van het parlement. Een aantal partijen heeft vorige week gebruik gemaakt van de mogelijkheid om flinke ‘drempels’ op te werpen voor het houden van een referendum. D66 wil voorkomen dat referenda kunnen worden gehouden over Europese verdragen. De ChristenUnie heeft een ‘uitkomstdrempel’ vastgelegd, zodat een flinke opkomst nodig is om een wet daadwerkelijk van tafel te halen.

In het Kamerdebat heb ik me tégen deze voorstellen uitgesproken, maar ik vrees dat die het dinsdag tóch zullen halen. Voor veel politici zijn hoge drempels nodig om te voorkomen dat het referendum door mensen ‘gemakkelijk’ zal worden gebruikt. Ik zie hoge drempels vooral als een uiting van angst voor het volk. Maar goed, ook met deze drempels zetten we een grote stap op weg naar een referendum. Dit kan de grootste democratisering worden sinds de invoering van het algemeen kiesrecht. Als de kiezers VVD, CDA en SGP na de verkiezingen van maart niet al te groot maken zit die tweederde meerderheid er straks ook in. Als ik terugkijk naar de afgelopen jaren lijkt de afschaffing van het raadgevend referendum tóch zinvol geweest. Het lijkt erop dat de afschaffing van dit oefenreferendum voor veel partijen alsnog de weg heeft vrijgemaakt om steun te geven aan dit écht bindende referendum.

Kan Nederland in de toekomst opnieuw steun uitspreken voor een illegale militaire interventie zoals die tegen Irak in 2003? Deze vraag is actueel nu het kabinet zichzelf opnieuw de ruimte verschaft om politieke steun te verlenen aan illegale militaire optredens.

Het pas in 2010 voltooide onderzoek naar de Nederlandse steun voor de Amerikaanse oorlog tegen Irak – een oorlog die meer dan een miljoen mensen het leven kostte en ons Islamitische Staat opleverde – liet er geen twijfel over bestaan: een volkenrechtelijk mandaat voor het ingrijpen had ontbroken. De oorlog was illegaal. Anderen zouden zeggen: het was een daad van agressie.

In de kabinetsreactie op dit rapport van de commissie-Davids werd vastgelegd dat dergelijke steun niet meer zou worden verleend. In het jargon van de huidige minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok (VVD): „Dat voor politieke steunverlening aan interstatelijk geweldgebruik ook een volkenrechtelijke rechtsgrond aanwezig moet zijn voor dat geweldsgebruik”. Sinds de Irak-oorlog is dit de norm. Maar gelukkig was het kabinet er nooit mee.

Dat bleek eens te meer toen in april 2018 de VS, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een aanval op Syrische doelen uitvoerden, naar eigen zeggen in reactie op een chemische aanval van het Assad-regime in Douma. Omdat een geweldsresolutie van de VN-Veiligheidsraad uitbleef, wat allerlei westerse landen moeilijk konden verkroppen, was er voor dit optreden geen volkenrechtelijk mandaat. Nederland kon daarom in de NAVO geen ‘steun’ uitspreken. Het toonde enkel ‘begrip’ voor de actie van het drietal bondgenoten en liep daarmee uit de pas. Omdat het kabinet van deze beperking af wil, werd een expertgroep ingesteld om te onderzoeken of er toch mogelijkheden zijn om in de toekomst meer vrijheid van handelen te hebben. Deze deskundigen adviseerden wat het kabinet al langer wenste. Daarmee lijkt de weg geëffend om voortaan weer onomwonden politieke steun uit te spreken als er illegaal militair wordt opgetreden.

Dat is niet zonder gevaar, er kleven zelfs bijzonder grote risico’s aan. De expertgroep zelf wijst daar ook op. Zo kan politieke steun voor illegaal militair optreden leiden tot erosie van het in het VN-Handvest verankerde geweldsverbod. Ook kan het erin resulteren dat ook andere landen zich aangemoedigd voelen mandaatloos te interveniëren, denk bijvoorbeeld aan Rusland of China.

Een relatief klein land als Nederland heeft baat bij een zo strikt mogelijke naleving van de internationale rechtsorde.

Daarnaast kan de geloofwaardigheid van Nederland, dat in de eigen Grondwet nota bene bevordering van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde heeft opgenomen, ter discussie komen te staan. Tenslotte is niet uitgesloten dat Nederland door een rechter volkenrechtelijk aansprakelijkheid wordt gehouden voor de politieke steun.

Het is, zwak uitgedrukt, opmerkelijk dat de expertgroep ondanks deze risico’s het kabinet toch de nodige manoeuvreerruimte biedt. Ronduit vreemd is het dat de opstellers van het alom geprezen rapport van de commissie-Davids, waarna het kabinet zich de beperking oplegde, niet benaderd lijken om hun licht te laten schijnen over deze beleidswijziging. Datzelfde geldt voor de Extern Volkenrechtelijke Adviseur, die na publicatie van het Davids-rapport was aangesteld om de juridische advisering van de minister te verbeteren.

Gênant is daarnaast dat inmiddels nogal wat is aan te merken op de aanleiding voor dit alles, de Syrische aanval op Douma. Waar er eerder weinig vraagtekens werden geplaatst bij het officiële narratief hierover – een gifgasaanval van het Assad-regime op onschuldige burgers – lijkt de zaak inmiddels een stuk minder eenduidig. Dat komt doordat een aantal experts van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens, die onderzoek deed in Douma, later stevige kritiek uitten op het eindrapport van deze waakhond. Zij wezen, onder meer op grond van gelekte officiële stukken, op de mogelijkheid dat niet het regime-Assad verantwoordelijk zou zijn, maar rebellen ter plaatse.

Het is duidelijk dat het zwart-witdenken dat vaak voorafgaat aan een militaire interventie – legaal of niet – geen recht doet aan de vaak veel ingewikkelder werkelijkheid. Dat is precies de les van bijna twintig jaar van ‘oorlogen’ tegen het terrorisme – oorlogen die van leugens en bedrog doortrokken waren.

Los hiervan is de vraag wat de Amerikaans-Brits-Franse aanval op Syrië in 2018 nou eigenlijk heeft opgeleverd. Is de burgeroorlog erdoor verkort? Heeft Assad sindsdien afgezien van aanvallen op burgers? Is er meer zicht op een einde aan het geweld? Het antwoord is duidelijk: drie keer nee.

Een relatief klein land als Nederland heeft baat bij een zo strikt mogelijke naleving van de internationale rechtsorde. Een betere internationale waarborg voor de eigen veiligheid is er nauwelijks. In een wereld met snel groeiende, nieuwe (regionale) grootmachten, die ons land wellicht minder gunstig gestemd zijn, zullen stevig verankerde volkenrechtelijke principes in de toekomst bovendien alleen maar in belang toenemen. Daarom doet minister Blok er goed aan de beleidswijziging te heroverwegen.

You must have JavaScript enabled to use this form.

Ja, ik wil op de hoogte blijven van belangrijk nieuws en acties van de SP en Lilian Marijnissen.

Vandaag stemde de Eerste Kamer in met een initiatiefwet van SP-Kamerlid Peter Kwint en GroenLinkser Lisa Westerveld, waarmee een einde wordt gemaakt aan uitsluiting van kinderen waarvan de ouders de ouderbijdrage niet kunnen betalen. Hiermee komt een einde aan decennia van thuisblijven bij schoolreisjes en het niet kunnen bijwonen van bijvoorbeeld kerstvieringen.

De overgrote meerderheid van de Senaat schaarde zich achter dit voorstel. Alleen de VVD stemde tegen. Kwint: 'Dit is een ontzettend bijzonder moment. Al sinds 1995 strijdt de SP tegen deze ontzettend pijnlijke vorm van uitsluiting, die kinderen in het hart raakt. Nooit meer mogen kinderen alleen achter blijven terwijl de rest van de klas iets leuks gaat doen.'

Kinderen waarvan de ouders de ouderbijdrage niet konden betalen waren tot nu toe afhankelijk van onder meer gemeentelijke regelingen en stichtingen, maar die zijn niet overal actief. 'Tussen de 10 en 20% van de scholen sluit nog altijd kinderen buiten wanneer hun ouders de ouderbijdrage niet meer betalen. Die kinderen moeten op school rekensommen maken in plaats van op schoolreis. Bovendien ziet de hele klas dat je ouders het niet konden betalen. Aan dat gevoel van vernedering komt nu een einde ', aldus Peter Kwint.

SP-Kamerlid Michiel van Nispen is blij met de steun van de Tweede Kamer voor zijn voorstel om meer geld uit te trekken voor de Reddingsbrigades. Op dit moment verkeren reddingsbrigades in financieel zwaar weer. Van Nispen: 'We zien dat de zwemvaardigheid van mensen steeds verder afneemt, elke zomer worden we opgeschrikt door berichten van verdrinkingen. Daarom is het onacceptabel dat de reddingsbrigade onvoldoende middelen heeft om haar werk te kunnen doen, het is heel belangrijk dat dit nu wel gaat gebeuren'.

De Reddingsbrigade Nederland speelt een belangrijke rol in de zwemveiligheid van ons waterrijke land en het tegengaan van verdrinkingen. Toch is de reddingsbrigade sterk afhankelijk van de financiering van gemeenten en projecten, waardoor er onvoldoende budget overblijft om te kunnen investeren in voorlichting over zwemveiligheid, innovaties en verdere professionalisering van het toezicht langs de Nederlandse stranden. Van Nispen wil dat er structurele financiering komt.

Daarnaast zijn de lifeguards van de Reddingsbrigade elk jaar honderden euro's kwijt aan opleidingen, trainingen, reis- en parkeerkosten, zwem- en reddingskleding. Van Nispen: 'Ik vind het niet uit te leggen dat mensen die levensreddend werk verrichten, daar zelf voor moeten betalen. Lifeguards verdienen ondersteuning en waardering. Ze mogen niet op kosten gejaagd worden om verdrinkingen te voorkomen, waar ze hun eigen leven soms voor riskeren'.

Het aangenomen voorstel van de SP en de VVD geeft de regering de opdracht om voldoende budget uit te trekken om de zwemveiligheid in Nederland te kunnen bevorderen, zodat verdrinkingen zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen.

SP-leider Lilian Marijnissen is verheugd dat de Tweede Kamer dinsdag het voorstel van SP en VVD heeft aangenomen om sporten en bewegen een impuls te geven. Zeven bekende sporters en trainers, zoals Joop Alberda, Epke Zonderland en Louis van Gaal, schreven een manifest 'Samen bouwen aan bewegen als het nieuwe normaal'. Het manifest bevat interessante voorstelen die relevant zijn voor een gezondere en vitalere samenleving.

Marijnissen: 'Het coronavirus heeft ons veel laten zien, maar zeker ook hoe groot het belang is van een vitaal en weerbaar land. Sporten en voldoende bewegen heeft hierin een cruciale rol. Sporten en bewegen inspireert en verbindt, het gaat eenzaamheid tegen. Het heeft ook een belangrijke preventieve werking, in het voorkomen dat zorg nodig is of dat de zorg overbelast raakt.'

Staatssecretaris Martin van Rijn ondersteunt de oproep van de SP om meer aandacht te geven aan sporten en bewegen. In het debat over de ontwikkelingen van het coronavirus ondersteunde hij de belangrijke oproep en gaat hij met verschillende partijen en ministeries om tafel om een agenda op te stellen die meer sporten en bewegen stimuleert en te kijken hoe mensen aan de beweegnorm gaan voldoen.

De Handelingen van 21 december 2010 lezen weliswaar niet als een spannend jongensboek maar het zou voor senatoren, staatsrechtgeleerden en politieke journalisten wel verplichte lectuur moeten zijn. De casus was dat de Eerste Kamer na de algemene beschouwingen een motie (32.500 I) had aangenomen tegen verhoging van de btw op podiumkunsten. Die verhoging stond wel in het wetsvoorstel Belastingplan, dat door een meerderheid van de Tweede Kamer was geaccordeerd. De Eerste Kamer oordeelde desalniettemin – als Kamer van heroverweging – dat de aangezegde btw-verhoging voor de cultuursector in de gegeven omstandigheden niet passend was.

Bij de behandeling van het Belastingplan in de Eerste Kamer deelde staatssecretaris van Financiën Frans Weekers (VVD) mee dat hij ‘klem zat’ tussen twee Kamers en derhalve niet bij machte was de aangenomen motie uit te voeren. Daarop verzocht ik – namens alle fractievoorzitters – om een derde termijn, in aanwezigheid van de premier Mark Rutte (toen nog van Rutte I). Zover hoefde het niet te komen omdat de staatssecretaris zijn ‘nieuwe doctrine’ – na intensief overleg met premier Rutte – na enkele uren terugtrok en meedeelde hoe hij alsnog uitvoering zou gaan geven aan de aangenomen motie.

Kabinet respecteerde eigenstandige positie Eerste Kamer

D66-woordvoerder Hans Engels, zelf staatsrechtgeleerde, concludeerde daarop ‘dat ik met vreugde vaststel dat het kabinet uiteindelijk de eigenstandige positie en verantwoordelijkheid van de Eerste Kamer respecteert. Dat getuigt van constitutioneel bewustzijn en van respect voor de politieke behoorlijkheid. Het is wel jammer dat de Eerste Kamer daarvoor tot het uiterste heeft moeten gaan’. (Engels lichtte toe dat, als de regering bij haar eerdere standpunt in het debat gebleven was, de fractie van D66 – net als veel andere fracties – tegen het Belastingplan 2011 zou hebben gestemd).

De verantwoordelijkheid werkt in de richting van beide Kamers

PvdA-woordvoerder Frans Leijnse concludeerde: ‘Deze regering heeft een eigen verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid werkt in de richting van beide Kamers gelijk. In beide Kamers moet de regering volledig verantwoordelijk voor haar eigen gedrag optreden. Verwijzingen naar hetgeen in de andere Kamer plaatsvindt, zijn daarbij in beginsel niet aan de orde.’

En VVD-woordvoerder Ger Biermans concludeerde: ‘Wij zijn verheugd dat het kabinet de eigenstandige rol van deze Kamer heeft bevestigd, misschien moet ik vandaag zeggen: herbevestigd’.

Wij hebben een eigen relatie met de regering

Nadat de staatssecretaris, in overleg met de premier, ‘de oude doctrine’ in ere had hersteld, trok ik, opnieuw namens alle fractievoorzitters, het verzoek om een derde termijn in. Ik vatte het resultaat van het debat als volgt samen: ‘Nu staat vast dat als deze Kamer iets vraagt, de regering niet naar de overkant hoeft te lopen om te vragen of het mag. Wij hebben een eigen relatie met de regering. De regering besluit dan zelf. Als het erop aan komt, respecteert de regering de wens van deze Kamer’.

In dit debat in 2010 hebben Eerste Kamer en regering invulling gegeven aan de ongeschreven regels die in het verkeer tussen regering en parlement betamen. Dat was echt historisch: een Kamer die pal stond voor haar positie en de regering die uiteindelijk die positie niet terzijde schoof maar herbevestigde. En een constitutionele ordening die bewees oud maar effectief te zijn.

De minister dient niet naar de andere Kamer te wijzen

De geschiedenis van 2010 leert hoe van confrontatie tot compromis gekomen kan worden. Nu minister Ollongren beweert, als staatssecretaris Weekers  in 2010, ‘klem’ te zitten tussen twee Kamers, zegt de heersende doctrine dat dit argument niet valide is, niet constitutioneel. De minister heeft, ook nu, een eigenstandige relatie met de Eerste Kamer en dient niet naar de andere Kamer te wijzen.

Ook met die andere Kamer heeft de minister een eigenstandige relatie – en het is aan haar om beide relaties ‘constitutioneel bewustzijn’ te tonen. In 2010 werd aangetoond dat dat kan. Wellicht is het wijs dat de minister samen met de premier de Handelingen van 21 december 2010 nog eens even naleest?

Tiny Kox, SP-fractievoorzitter in de Eerste Kamer

Sport en bewegen heeft veel maatschappelijke voordelen en opbrengsten. De SP en de VVD willen daarom dat de minister van Volksgezondheid vóór 1 april met een plan komt om bewegen en sport breder vanuit verschillende ministeries te stimuleren. De partijen ondersteunen daarmee het manifest van o.a. Guus Hiddink, Joop Alberda en Erik Scherder om samen te bouwen aan ‘bewegen en sport in een weerbare samenleving’. Volgens de partijen is er winst te boeken op allerlei plekken: op school, op het werk en in zorginstellingen.

Marijnissen: ‘De voordelen van een gezondere en sportievere samenleving zijn duidelijk. Het houdt mensen gezond en maakt mensen weerbaarder tegen infectieziekten. Sport brengt mensen samen en gaat eenzaamheid en ongelijkheid tegen. Meer preventie leidt tot minder kosten. Deze terechte oproep van de deskundigen verdient ondersteuning.’

Eerder bleek al uit onderzoek van Regioplan, in opdracht van de SP, dat meer gym op school forse maatschappelijke en financiële meeropbrengsten zal hebben. De VVD heeft met hulp van de SP twee uur gym op de basisschool wettelijk kunnen verankeren.

Het is tijd voor actie. Actie voor de zorg. Want onze zorgverleners verdienen meer dan alleen applaus. De coronacrisis heeft nog eens onderstreept hoe belangrijk goede zorg is. Ook zijn er de  komende tijd veel meer mensen nodig die in de zorg willen werken zodat goede zorg voor iedereen gegarandeerd kan blijven en de werkdruk omlaag kan. Zorgverleners verdienen meer waardering: een beter salaris en meer zeggenschap over hun werk.

Maar ondanks verschillende stemmingen in de Tweede Kamer over ons voorstel samen met de PvdA voor meer structurele waardering voor zorgverleners, blijven de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dit blokkeren. Zo gaan we van klappen vóór de zorg naar een klap in het gezicht van de zorg. Dat laten we niet gebeuren, onze zorgverleners verdienen beter!

Daarom komen we op zaterdag 5 september in actie. Dan begint het nieuwe politieke jaar en staat Prinsjesdag voor de deur. Dan is het moment om wat te veranderen en zorgverleners structureel beter te waarderen. We roepen iedereen op om mee te doen en de handen ineen te slaan voor de zorg. Hoe de actiedag er precies uit gaan zien gaan we komende tijd verder uitwerken met iedereen die mee wil doen. Maar zet de datum vast in je agenda en meld je aan! We houden je dan op de hoogte van de tijd en locatie.

Het voorstel van de SP en de PvdA om zorgverleners structureel beter te waarderen werd in de Tweede Kamer tot twee keer toe een gelijkspel. Daarom wordt er aanstaande dinsdag 23 juni opnieuw hoofdelijk over gestemd. Coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie blijven vooralsnog het voorstel blokkeren. Verschillende prominenten doen daarom vandaag een oproep  aan de coalitiepartijen: steun de motie van SP en PvdA voor meer structurele waardering van zorgverleners. Van Art Rooijakkers tot Guido Weijers en van Marga Bult tot Kluun doen mee aan de oproep Zij roepen allemaal op tot meer structurele waardering voor zorgverleners, want het mag niet bij alleen een applaus blijven.