Door Nelleke Vedelaar op 1 mei 2019 Delen
Uit Het Bildt een stoet van 600 mannen in rijen van vier en daarachter 15 rijtuigen met vrouwen en kinderen. Zij zullen in alle vroegte vertrokken zijn om na een de tocht van 15 kilometer, hier in Leeuwarden, geschiedenis te schrijven.
Op die eerste mei zaten de veenarbeiders van Nij Beets midden in een staking. Voor hen was de achturige werkdag werkdag nog ver weg. Ze werkten dagelijks van zonsopkomst tot aan het begin van de avond. Twaalf uur en langer. Hun staking, gesteund door de socialistische beweging en de vakbeweging, ging over meer dan loonsverhoging alleen. Hun actie was deel geworden van de strijd om een menswaardig leven en voor een andere, meer rechtvaardige samenleving.
Hun staking, gesteund door de socialistische beweging en de vakbeweging, ging over meer dan loonsverhoging alleen.
Hier in Leeuwarden, in 1890 ging de collectebus rond voor de veenstakers van Nij Beets en de Tijnje. De collectebus moest halverwege geleegd worden. Iedereen was solidair met de veenstakers.
1890 was ook het jaar van de vrouwenstaking in Appelscha. De strijd van deze veenwerkers, mannen én vrouwen, leidde in die jaren tot de eerste vakorganisatie van veenarbeiders in Nederland, de eerste organisatie van veenarbeidsters, de eerste CAO voor veenarbeiders en een gelijke beloning voor mannen en vrouwen voor het zelfde werk.
Slechte huisvesting, gedwongen winkelnering, armoede, ziekte, kinderarbeid, uitbuiting en onderdrukking: daarover werd gesproken, hier in Leeuwarden, 130 jaar geleden.
Het zijn de moedige mannen en vrouwen van toen, die ons nog steeds vervullen van trots
Het zijn de moedige mannen en vrouwen van toen, die ons nog steeds vervullen van trots. Met grote voorgangers als Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra. Maar boven alles zijn het de veenarbeiders, de landarbeiders en fabrieksarbeiders geweest. Zij stonden op en hebben gevochten voor een beter bestaan.
Die eerste 1 mei-viering, 130 jaar geleden, leert ons wat solidariteit betekent, leert ons wat een collectieve strijd kan opleveren en leert ons dat wij in de voetsporen móeten treden van al onze voorgangers.
De industriëlen en kapitalisten van toen, zijn de multinationals, de techgiganten en platformbedrijven van nu. De arbeiders van toen zijn de flexwerkers van nu. Aandeelhouders strijken winsten op. Multinationals ontwijken belastingen. Bouwvakkers, buschauffeurs en schoonmakers, postbodes, leraren en verpleegkundigen, allemaal werken ze steeds vaker op basis van tijdelijke contracten, of als schijnzelfstandige: in concurrentie met elkaar. Vaak zonder pensioenopbouw, zonder bescherming tegen ziekte en pech.
De industriëlen en kapitalisten van toen, zijn de multinationals, de techgiganten en platformbedrijven van nu.
En daarom gaan we voorop in de strijd, samen met de vakbeweging. Voor fatsoenlijke salarissen, zekere contracten, sociale zekerheid en een onbezorgde oude dag. De Jonge socialisten en Young en United van de FNV kregen het samen voor elkaar: de afschaffing van het jeugdminimumloon. Liliane Ploumen krijgt het voor elkaar met haar initiatief wetsvoorstel voor gelijke beloning van mannen en vrouwen voor hetzelfde werk.
Agnes Jongerius en Gijs van Dijk strijden samen met Uber-chauffeurs voor eerlijke beloning, sociale zekerheid en een vast dienstverband. Kijk op de website die gisteren online is gegaan. Hetiscoderood.nl, waarop de verhalen van flexwerkers gedeeld worden en onrecht aan de kaak wordt gesteld.
Lodewijk Asscher strijdt voor een eerlijk pensioen, voor gepensioneerden en werkenden. En voor een eerder pensioen van mensen die hun leven lang zwaar werk hebben verricht. En vandaag strijden we voor een hoger en gelijk wettelijk minimum loon voor iedereen.
Ook hier in Friesland gaat de strijd door, voor fatsoenlijk werk en een betaalbaar huis voor iedereen. Met Lutz in Leeuwarden en Marijke in de provincie. Lokaal en nationaal staan we schouder aan schouder.
En zoals 130 jaar gelden, is onze strijd ook nu internationaal. Frans Timmermans strijdt met ons voor een minimum loon in alle Europese landen. In zijn woorden: “Het is tijd dat grote bedrijven belasting gaan betalen. Het is tijd dat we mensen weer een zekere toekomst geven. Met een eerlijk loon en een betaalbare woning. Het is tijd voor een Europa waar mannen en vrouwen gelijk betaalt en behandeld worden. Waar mensenrechten voor iedereen gelden.”
In mijn woorden: Het is tijd om opnieuw onze mouwen op te stropen. In de voetsporen van hen die ons voorgingen.
Terug naar de eerste 1 mei-viering in Leeuwarden in 1890. Die dag kwam het tot een breuk tussen een jonge Leeuwarder advocaat en zijn vader de wethouder. De zoon die naar de 1 mei-viering was geweest vertelde zijn vader in een heftige woordenwisseling definitief voor het socialisme te hebben gekozen. “Denk niet,” zei hij tegen zijn vader, “dat ik die zaak ooit ontrouw zal worden. Ik moet, het is mijn roeping”.
Het was Pieter Jelles Troelstra.
Lieve partijgenoten, dank jullie wel.
Partijbestuur
