Nieuws van politieke partijen in Nederland inzichtelijk

70 documenten

Eerste Kamer praat over jacht, natuur en stikstof

SGP SGP Nederland 30-06-2020 00:00

“De boom die sommigen tot tranen toe ontroert, is in de ogen van anderen enkel een groene sta-in-de-weg.”

Met deze woorden van de dichter William Blake (1757 – 1827) begint SGP-senator Diederik van Dijk zijn bijdrage in de Eerste Kamer over de Aanvullingswet Natuur. Om vervolgens allereerst in te gaan op de jacht. Lees zijn bijdrage hieronder.

JachtHet nationale en provinciale jachtbeleid is inmiddels een lappendeken van ontheffingen en vrijstellingen geworden. Voor grondeigenaren en jachtaktehouders soms nauwelijks meer te volgen. Waarom wordt niet meer verantwoordelijkheid teruggelegd bij deze professionals?

Ik noem de beperkte wildlijst. Het gaat om soorten die als duurzaam vlees gegeten kunnen worden, die algemeen voorkomen en die bejaging verdragen. Waarom staan de grauwe ganzen en kolganzen dan niet op de wildlijst? Ze zorgen nu voor veel schade, ook in natuurgebieden. Ze komen inmiddels overal voor. Het vlees wordt verkocht. De kaders van het faunabeheerplan blijven. Ik hoor graag een nadere duiding van de wildlijst en de criteria daarvoor. Is mijn veronderstelling juist dat ganzen nu bejaagd worden op basis van de strikte uitzonderingsbepalingen uit de Vogelrichtlijn, terwijl die, gelet op de aantallen, helemaal niet meer voor hen toepassing zijn?

Ik noem ook het gebruik van hulpmiddelen als lokfluiten en geluiddempers. Je moet maar afwachten of je een ontheffing krijgt. Het is in elke provincies weer anders. Ik pleit ervoor om dit meer landelijk te regelen, met voldoende ruimte voor jagers om hun werk goed te kunnen doen, bijvoorbeeld om weidevogels te beschermen tegen predatoren. Maar ook om zichzelf te kunnen beschermen tegen gehoorschade.

Natura 2000Een heet hangijzer is ook het Natura 2000 regime. Ik heb een vraag over de wijze waarop doelen vastgesteld en getoetst worden. Wat betreft instandhoudingsdoelstellingen zijn er weinig smaken: óf behoud, óf uitbreiding of verbetering. Dat is niet de prioriteitstelling die de Habitatrichtlijn vraagt. Laat in de doelstellingen bijvoorbeeld duidelijker naar voren komen dat een klein habitat in een gebied dat om heel andere redenen is aangewezen minder belangrijk is dan een groot habitat in een gebied dat juist vanwege dat habitat is aangewezen als Natura 2000 gebied. Dat maakt het ook makkelijker om bij het toetsen van vergunningen door overheden dan wel de rechter de juiste prioriteiten te stellen. Nu weegt alles zo ongeveer even zwaar en wordt op alle slakken zout gelegd. Daarmee maken we het onszelf echt onnodig moeilijk. Ik vraag de minister om deze prioriteitsstelling op te nemen in het ontwerpbesluit.

De Kamer heeft een motie van collega Schalk aangenomen waarin de regering gevraagd wordt de natuurdata in de Nationale Databank Flora en Fauna gratis ter beschikking te stellen aan vergunning aanvragers. De minister heeft hier positief op gereageerd. Wanneer is het zover?

RechtsvergelijkendVolgens het regeerakkoord zou er rechtsvergelijkend onderzoek gedaan worden naar de wijze waarop Europese milieurichtlijnen in verschillende lidstaten zijn ingevoerd. Inmiddels liggen er wat rapporten met betrekking tot de vogel- en habitatrichtlijn. Onder meer een die erop wijst dat in het soortenbeschermingsregime bij de interpretatie van de richtlijnen de wegen soms uiteenlopen, waarbij Nederland het meest streng in de leer is. Welke lessen trekt de minister op hoofdlijnen uit deze rapporten? Relevante verschillen zitten volgens mij ook in de wijze waarop de rechter naar de bepalingen kijkt. Ik heb de indruk dat Raad van State anders naar het natuurbeschermingsregime kijkt dan bijvoorbeeld het Bundesverfassungsgericht in Duitsland. Neemt de minister dit mee in haar rechtsvergelijkend onderzoek?

StikstofAls wetenschap en wetgeving elkaar raken, wordt het spannend. Dat geldt zeker het stikstofdossier. Beleid en wetgeving vragen een precisering die de wetenschap niet kan leveren. Ik noem de kritische depositiewaarde. Al komt het woord in de voorliggende voorstellen amper voor, het beleid staat of valt er wel mee. Zit een habitat in een gebied eronder, dan staat alles op groen. Zit zo’n habitat erboven, dan staat alles op rood. In opdracht van de overheid zijn tot op de komma nauwkeurig waarden bepaald, terwijl de wetenschap aangeeft dat het heel gebiedsafhankelijk is en er sprake is van grote bandbreedtes. En nu wil de minister er in een nieuw wetsvoorstel zelfs een landelijk doel aan wijden, als nieuwe omgevingswaarde. Ik noem ook het verplicht te gebruiken rekenmodel Aerius. Die berekent tot op de hectare en tot twee cijfers achter de komma nauwkeurig de depositie als gevolg van een individueel project. De commissie Hordijk heeft inmiddels aangegeven dat dit veel te gedetailleerd is. Ik vraag de minister om te reflecteren op deze spanning tussen wetenschap en wetgeving. Hoe gaat zij voorkomen dat wij de wetenschap overvragen?

De duimschroeven van Remkes

SGP SGP Nederland 18-06-2020 00:00

 “Een dichtbevolkte en vruchtbare delta met bijzondere natuurwaarden vormen een spannende combinatie. De ‘samen uit, samen thuis’ houding ontbreekt helaas: specifieke natuurwaarden worden tot op de vierkante millimeter beschermd, terwijl toekomstperspectief voor bedrijven ontbreekt. Een verbod op drijfmest en 50% emissiereductie in tien jaar tijd, zoals Remkes wil, is zelfs met de beste wil van de wereld niet te doen.”

Dat zei Roelof Bisschop bij het zoveelste stikstofdebat. Het kabinet gaat, aangespoord door de commissie-Remkes, verder om stikstofambities wettelijk vast te leggen en de duimschroeven voor met name de boeren nog méér aan te draaien, waardoor ze niet weten waar ze aan toe zijn.

 Tijdens het debat kwamen verschillende aspecten van dit vraagstuk langs. Onder andere de regeling waarbij aan boeren exact wordt voorgeschreven welk soort krachtvoer niet mag worden gebruikt. Dat gaat veel te ver, vindt de SGP. Dierenartsen en andere deskundigen hebben ook gewaarschuwd voor mogelijke gezondheidsproblemen met het vee. “Die regeling moet van tafel” zei Bisschop. De SGP heeft een motie ingediend om de krachtvoerregeling in te trekken.

Waar de SGP-woordvoerder tevens op wees, is dat het kabinet bijna twee miljard euro uittrekt voor het wegsaneren van bedrijven, en slechts een half miljard voor ‘stal- en managementmaatregelen’. Dat is raar, want uit berekeningen blijkt dat die laatste maatregelen minstens drie keer zoveel stikstofreductie per euro opleveren. Daarom moeten die bedragen juist worden omgewisseld.

Een ander onderdeel van het betoog loopt al jaren als een rode lijn door al onze bijdragen: maatwerk, maatwerk, maatwerk! De globale normen die nu gelden doen absoluut geen recht aan de werkelijkheid, die per regio en gebied totaal verschillend is. Een gebiedsgerichte aanpak pakt beter uit voor de natuur, voor boeren én voor de schatkist. Het is misschien lastiger uit te voeren, maar dat nadeel weegt niet op tegen de vele voordelen.



SP en GroenLinks: Leg bos aan op landbouwgrond

SP SP GroenLinks Nederland 09-06-2020 07:11

De SP en GroenLinks hebben een Nationaal Bomenplan geschreven om de natuur te herstellen en CO2 op te slaan. Hun initiatiefnota wordt dinsdag besproken in de Tweede Kamer. De partijen gaan daar onder meer pleiten voor de aanleg van bos op landbouwgrond. Het hout van de bossen kan worden gebruikt voor meubels en woningen. Tot 2013 was er een bossenregeling voor boeren, maar na het verdwijnen daarvan zijn de bossen van de landbouwgronden verdwenen.

Laura Bromet, Tweede Kamerlid GroenLinks: 'Iedereen houdt van bomen en we hebben ze enorm hard nodig; het is de meest populaire klimaatmaatregel die we kunnen nemen. Als we dat samen met de boeren kunnen doen dan is het voor iedereen een win-win situatie.'

Frank Futselaar, Tweede Kamerlid SP: 'Bos aanleggen kan goed zijn voor zowel boom als boer. Daarmee creëren we duurzame verdienmodellen voor de landbouw, en geven we onze natuur versterkt door aan toekomstige generaties.'

Daarnaast gaan GroenLinks en SP zich hard maken voor 17 miljoen bomen extra, voor elke Nederlander moet er een boom geplant worden.  De partijen willen extra bomen door bestaande natuurgebieden uit te breiden, door meer groen in steden en dorpen te planten, bomen op agrarische grond te realiseren en door meer gebruik te maken van de ruimte langs snelwegen en infrastructuur. De kwaliteit van bestaand bos moet verhoogd worden en bomenkap moet aan scherpere restricties worden gelegd dan de minister tot nu toe wil. Ook willen de partijen dat bijzondere bomen kunnen worden aangemerkt als Rijksmonument, zodat zij net als andere Rijksmonumenten extra beschermd worden.

Door een grote uitbreiding van het bosareaal wordt volgens de partijen op een publieksvriendelijke manier gewerkt om klimaatverandering tegen te gaan. 100.000 hectare bos kan in 2030 2,4 megaton CO2 opslaan en dat loopt op tot 4 megaton in 2050.  Dit staat gelijk aan de uitstoot van ongeveer één miljoen auto's. Ook is het van groot belang om de biodiversiteit in Nederland te verbeteren. Daarnaast zorgt groen in stad en dorp voor verkoeling en kunnen groene bufferzones helpen tegen de stikstofproblematiek.

GroenLinks en SP: Leg bos aan op landbouwgrond | GroenLinks

GroenLinks GroenLinks Nederland 09-06-2020 00:00

De SP en GroenLinks hebben een Nationaal Bomenplan geschreven om de natuur te herstellen en CO2 op te slaan. Hun initiatiefnota wordt dinsdag besproken in de Tweede Kamer. 

De partijen gaan daar onder meer pleiten voor de aanleg van bos op landbouwgrond. Het hout van de bossen kan worden gebruikt voor meubels en woningen. Tot 2013 was er een bossenregeling voor boeren, maar na het verdwijnen daarvan zijn de bossen van de landbouwgronden verdwenen.

Laura Bromet, Tweede Kamerlid GroenLinks: “Iedereen houdt van bomen en we hebben ze enorm hard nodig; het is de meest populaire klimaatmaatregel die we kunnen nemen. Als we dat samen met de boeren kunnen doen dan is het voor iedereen een win-win situatie.”

 

Frank Futselaar, Tweede Kamerlid SP: "Bos aanleggen kan goed zijn voor zowel boom als boer. Daarmee creëren we duurzame verdienmodellen voor de landbouw, en geven we onze natuur versterkt door aan toekomstige generaties”. 

Daarnaast gaan GroenLinks en SP zich hard maken voor 17 miljoen bomen extra, voor elke Nederlander moet er een boom geplant worden. De partijen willen extra bomen door bestaande natuurgebieden uit te breiden, door meer groen in steden en dorpen te planten, bomen op agrarische grond te realiseren en door meer gebruik te maken van de ruimte langs snelwegen en infrastructuur. De kwaliteit van bestaand bos moet verhoogd worden en bomenkap moet aan scherpere restricties worden gelegd dan de minister tot nu toe wil. Ook willen de partijen dat bijzondere bomen kunnen worden aangemerkt als Rijksmonument, zodat zij net als andere Rijksmonumenten extra beschermd worden.   

Door een grote uitbreiding van het bosareaal wordt volgens de partijen op een publieksvriendelijke manier gewerkt om klimaatverandering tegen te gaan. 100.000 hectare bos kan in 2030 2,4 megaton CO2 opslaan en dat loopt op tot 4 megaton in 2050. Dit staat gelijk aan de uitstoot van ongeveer één miljoen auto’s. Ook is het van groot belang om de biodiversiteit in Nederland te verbeteren. Daarnaast zorgt groen in stad en dorp voor verkoeling en kunnen groene bufferzones helpen tegen de stikstofproblematiek. 

 

 

Zorg voor natuur moet veel beter - en dat moeten we samen doen

ChristenUnie ChristenUnie Nederland 08-06-2020 14:06

Door Carla Dik-Faber op 8 juni 2020 om 15:46

Zorg voor natuur moet veel beter - en dat moeten we samen doen

We hebben decennialang op de pof geleefd. De Nederlandse natuur is het slachtoffer geworden van de manier waarop wij leven. Het herstel daarvan is een kwestie van jaren en een opdracht niet alleen aan dit kabinet, maar ook voor de kabinetten daarna. De stikstofuitstoot moet omlaag - nog veel verder dan waar we tot nu toe vanuit gingen - en de zorg voor de natuur veel beter. Dat maakt de commissie Remkes vandaag opnieuw duidelijk.

Remkes zegt daarnaast: zorg voor een deugdelijke onderbouwing. Daarom is het goed dat de Raad van State nog gaat kijken naar de juridische houdbaarheid van de nieuwe Stikstofwet.

Dit kabinet is het eerste kabinet dat echt aan de slag gaat met het verminderen van de hoeveelheid stikstof in de natuur. Met 3 miljard aan directe investeringen in de natuur en maatregelen om de uitstoot te beperken, zetten we stappen in de goede richting. In de landbouwvisie van minister Schouten staat de omslag naar kringlooplandbouw centraal, waar het kabinet maximale ruimte aan moet bieden.

De komende jaren is meer nodig om onze natuur te laten herstellen. Daarbij moeten we die dingen doen die niet alleen op papier, maar ook daadwerkelijk bijdragen aan verminderen van de stikstofuitstoot. Ik ben blij met de aanbeveling van Remkes om te stoppen met het subsidiëren van biomassa die niet bijdraagt aan verduurzaming. Dat is geld- én milieuverspilling.

Dan wat wél kan werken. De commissie Remkes roept onder meer op om de bouwsector te helpen verduurzamen. Wat de ChristenUnie betreft gaat het kabinet daar snel mee aan de slag, omdat het mes dan aan twee kanten snijdt: het bouwen van de in ons land broodnodige huizen kán hand in hand gaan met verduurzaming. Bovendien helpen we daarmee een sector die hard werd geraakt door de stikstofuitspraak van de Raad van State.

Het versterken van de natuur vraagt daarnaast dat we zorgen voor goede verbindingen tussen natuurgebieden. De plannen hiervoor zijn onder een vorig kabinet geschrapt en dat breekt onze natuurgebieden nu op. Die fout moeten we herstellen en alsnog werk maken van deze verbindingszones.

Voor alles geldt dat we het gesprek moeten blijven voeren over hoe we deze weg samen af kunnen leggen. De rekening mag niet alleen bij burgers of boeren worden neergelegd, ook industrie en luchtvaart moeten zorgen voor minder stikstofuitstoot. De natuur is van ons allemaal en dus moeten ook álle sectoren bijdragen aan het verminderen van de hoeveelheid stikstof in de natuur.

PvdD eist terug­trekking nieuwe data-wet

Partij voor de Dieren Partij voor de Dieren Nederland 29-05-2020 00:00

De minister van Justitie en Veiligheid heeft een nieuwe data-wet in voorbereiding die rampzalig is voor onze privacy. De Partij voor de Dieren heeft gisteren een 11 pagina’s tellende schriftelijke debatbijdrage geleverd om deze wet van tafel te krijgen. Na privacyschendende wetten zoals de Sleepwet en de SyRi-wet is het kabinet Rutte III opnieuw gekomen met een wet die indruist tegen ons grondrecht op privacy. De zogenoemde Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden is een wet waarmee op nog grotere schaal (persoons)gegevens verzameld en gedeeld gaan worden. Met deze wet moeten en mogen publieke en private organisaties (politie, belastingdienst, banken, woningcorporaties, energiebedrijven etc.) samen informatie uitwisselen om zogenaamde risicoprofielen te maken. Met die risicoprofielen zou efficiënter fraude of criminaliteit voorkomen en opgespoord worden. Maar de Raad van State adviseert de regering om deze wet niet in te dienen bij het parlement. De wet is volgens hen niet efficiënt, disproportioneel en in strijd met de Grondwet. PvdD-Kamerlid Van Esch: “Het is onbegrijpelijk dat de regering alsnog met deze wet komt. Naast het advies van de Raad van State is ook in de rechtbank recent besloten dat de werkwijze van wetten die zijn gestoeld op risicoprofielen, in strijd zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten voor de Mens.” Toch lijkt de regering van mening dat het nodig is om grondwettelijke burgerrechten op te geven voor, volgens dit kabinet, ‘iets meer efficiency’ in het handhaven van de openbare orde en veiligheid. “Dat is niet alleen onnodig maar ook een valse tegenstelling die de Partij voor de Dieren verwerpt. Het is zorgwekkend dat de regering wederom komt met een wet die iedereen verdachte maakt zonder dat daar aanleiding voor is. Wederom komt met een inperking van klassieke grondrechten. Wederom beweert dat het verzamelen van zoveel mogelijk data de oplossing is terwijl daar weinig tot geen bewijs voor is”, aldus van Esch. De Partij voor de Dieren wil dat deze wet geen behandeling krijgt in de Tweede Kamer en door de minister wordt ingetrokken. Zie hier de volledige bijdrage: https://www.partijvoordedieren...

Geen steun aan sierteelt- en aard­ap­pel­sector zonder duurzame voor­waarden

Partij voor de Dieren Partij voor de Dieren Nederland 20-05-2020 00:00

De sierteelt- en de aardappelsector kunnen respectievelijk op €600 miljoen en €50 miljoen steun rekenen om de verliezen als gevolg van de coronacrisis op te vangen. De Partij voor de Dieren vindt dat die miljoenen gebruikt moeten worden voor duurzame omschakeling. "Het is een gemiste kans als een einde aan het grootschalige gifgebruik geen voorwaarde wordt voor steun aan deze sectoren", stelt PvdD-Kamerlid Frank Wassenberg. “Bij de sierteelt, vooral lelies en tulpen, en de teelt van aardappelen wordt het meeste landbouwgif gebruikt”, licht Frank Wassenberg toe. “De Nederlandse natuur en omwonenden kampen met de schadelijke gevolgen van het gif, terwijl bijna 90 procent van de aardappels en bloemen wordt geëxporteerd. Een bizarre situatie, waar nu verandering in moet komen.” De Partij voor de Dieren wijst er in een schriftelijk overleg met landbouwminister Schouten op dat in de transitie naar natuur-inclusieve kringlooplandbouw de landbouwgronden zo efficiënt mogelijk ingezet moeten worden om duurzaam voedsel te produceren. Duurzame voedingstuinbouw moet dan ook prioriteit krijgen boven de op export georiënteerde sierteelt. Daarom pleit de Partij voor de Dieren ervoor dat een groot deel van de sierteeltbedrijven met dit COVID-19-steunpakket geholpen wordt bij het omschakelen naar duurzame voedingstuinbouw. Daarnaast moeten er volgens de Partij voor de Dieren zowel voor de fritesaardappeltelers als de blijvende siertelers voorwaarden gesteld worden om het gebruik van landbouwgif drastisch te verminderen.

Wassenberg: 'Subsidie terug­be­talen en Kroon­domein jaarrond open'

Partij voor de Dieren Partij voor de Dieren Nederland 14-05-2020 00:00

De Partij voor de Dieren heeft Kamervragen gesteld over een natuursubsidie van 4,7 miljoen euro die de koning ten onrechte ontvangt voor Kroondomein Het Loo. De algemene voorwaarde voor deze subsidie is dat de landeigenaar maximaal 1 hectare afsluit voor het publiek. De koning heeft echter zonder enige onderbouwing toestemming gekregen 7200 hectare af te sluiten voor bezoekers. De PvdD vindt deze uitzonderingspositie onacceptabel en vindt dat de subsidie met terugwerkende kracht terugbetaald moet worden. Ook moet het Veluwse natuurgebied per direct jaarrond open. Het onderzoeksjournalistieke programma Zembla besteedde op 14 mei aandacht aan de kwestie. In de uitzending spreekt emeritus hoogleraar notarieel recht Martin Jan van Mourik van "juridische belazerij". Hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans zegt “geen enkele deugdelijke onderbouwing te zien” en stelt dat de voorkeursbehandeling van de koning “in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur”. Hij heeft maar één verklaring voor deze constructie: “het staatshoofd wil ongestoord kunnen jagen”. Het Kroondomein wordt elk jaar tussen 15 september en 25 december afgesloten voor het publiek. In deze periode wordt er door de Koning en zijn gasten gejaagd in het gebied. In 2017 werden in het Kroondomein 282 herten en reeën, 827 everzwijnen en 3 moeflons geschoten. De Tweede Kamer nam in 2018 een motie van de Partij voor de Dieren aan waarmee het kabinet de opdracht kreeg het Kroondomein voortaan jaarrond open te stellen, maar vooralsnog weigert het kabinet dit te doen. In zijn Kamervragen verzoekt PvdD-Kamerlid Frank Wassenberg de minister de motie alsnog uit te voeren. Ook wil hij dat de minister een einde maakt aan de onwettige uitzonderingspositie van de koning en dat de subsidie van 4,7 miljoen, verstrekt voor de periode 2016 – 2021, met terugwerkende kracht wordt teruggevorderd. “Subsidieregelingen moeten worden uitgevoerd zonder aanzien des persoons. Voor de koning mogen dus geen andere maatstaven worden gehanteerd dan voor anderen”, aldus Wassenberg.

Partij voor de Dieren wil stop op stort van rest­ma­te­rialen in natuur­plassen

Partij voor de Dieren Partij voor de Dieren GroenLinks Nederland 13-05-2020 00:00

Te midden van de coronacrisis gaat het storten van de afvalstof granuliet in natuurplassen nog altijd door. De Partij voor de Dieren vindt dat dit per direct moet stoppen vanwege de grote kans op schadelijke gevolgen voor de natuur en het milieu. "Hiermee doorgaan is absoluut onverantwoord”, hield PvdD-Kamerlid Eva van Esch staatssecretaris Stientje van Veldhoven voor tijdens het debat . Gisteren bij het debat ging het vooral over de zandwinningsplas ‘Over de Maas’, waarbij na het winnen van het zand de plas weer wordt ‘verondiept’. Dat betekent dat de diepte in de plas, ontstaan door de zandwinning, wordt opgevuld met restmaterialen, in dit geval de afvalstof granuliet. De gedachte daarachter is dat het goed zou zijn voor de natuur. Maar zekerheid daarover is er geenszins. Van Esch: “Het onderzoek naar de ecologische effecten loopt nog. Wel ziet de onderzoeker nu al voldoende aanleiding om de stort in ieder geval tijdelijk te stoppen. Ook hangt het er erg vanaf welke materialen er gebruikt worden om te verondiepen. In granuliet zit bijvoorbeeld een chemisch vlokmiddel dat afbreekt tot het kankerverwekkende acrylamide." 'Greenwashing' De Partij voor de Dieren wil dan ook dat het verondiepen van plassen in ieder geval tijdelijk stopt tot er meer zekerheid is over de ecologische effecten. In Nederland zijn ongeveer 40 plassen die worden verondiept met verschillende restmaterialen. “Het idee om restanten van de industrie en baggerindustrie te storten in plassen in Nederland om het daarna natuur te noemen is te gek voor woorden. Op deze manier van ons afval af komen is pure greenwashing”, aldus Van Esch. Ondanks alle wetenschappelijke en juridische bezwaren gaat de staatssecretaris door. Volgende week stemt de Tweede Kamer over de ingediende motie van de SP, Partij voor de Dieren, GroenLinks en 50plus die de stort in ieder geval tijdelijk stil moet leggen. Lees hier de bijdrage van Van Esch aan het debat.

Jongste slacht­offer van Covid-19: de Java-aap

Partij voor de Dieren Partij voor de Dieren Nederland 24-04-2020 00:00

Vandaag is het Wereldproefdierendag. Alleen al in Nederland worden jaarlijks circa een half miljoen dierproeven uitgevoerd. De regering heeft weliswaar de mond vol van goede intenties om proefdiergebruik terug te dringen, maar het aantal van een half miljoen proefdieren blijft al jaren min of meer gelijk. De regering houdt krampachtig een verouderd en achterhaald onderzoekssysteem overeind. Covid-19 lijkt dit systeem uit die kramp te halen. Want we hebben haast. Wereldwijd zijn miljoenen mensen ziek, tienduizenden zijn overleden. Dankzij wereldwijde lockdownmaatregelen is de opmars van de ziekte afgeremd, maar niet gestopt. Om dat te doen is een vaccin tegen Covid-19 van levensbelang. Letterlijk. De race naar zo’n vaccin is in volle gang. Normaal kost het ontwikkelen van een vaccin zeker tien jaar, onder grote druk kan dat misschien in de helft van de tijd. Maar ook dat is te lang om een groot deel van de wereld in (gedeeltelijke) lockdown te houden. Om een vaccin tegen Covid-19 te ontwikkelen zijn daarom onorthodoxe maatregelen nodig. Één maatregel die genoemd wordt is het overslaan van de gebruikelijke dierproef. Normaal wordt een vaccin uitgebreid in dieren getest. Niet omdat de dierproef de betrouwbaarste manier zou zijn, maar simpelweg omdat dat altijd al gebeurde. Maar dierproeven kosten veel tijd, veel geld en geven lang niet altijd zekerheid over de te verwachte werking. Slechts 15 procent van alle dierproeven voor nieuwe medicijnen levert resultaat op voor mensen, concludeerden onderzoekers van RadboudUMC Nijmegen, UMC Utrecht en het Nederlands Hartinstituut twee jaar geleden. Honderdduizenden proefdieren lijden en sterven dus voor niets. Proefdieren blijken vaak te zeer van de mens te verschillen. De dierproef - in de zeventiende eeuw ontstaan en vanaf de negentiende tot nu breed ingezet in medisch-biologisch onderzoek - maakt gebruik van de overeenkomsten tussen mensen en dieren. De medisch onderzoekers waren daarbij niet geïnteresseerd in de proefdieren zelf, maar gebruikten het proefdier als een modelsysteem voor de mens. De bloedsomloop of de anatomie van zoogdieren heeft inderdaad veel overeenkomsten. Het proefdier werd beschouwd en onderzocht als minimensje en de resultaten werden vertaald naar de mens. Maar in die vertaling gaat het heel vaak mis. Begrijpelijk: want de steeds diepgaandere kennis van genetica en celbiologie laat namelijk, naast alle overeenkomsten, ook steeds meer grote verschillen zien tussen dieren en mensen. En daarmee wordt steeds meer duidelijk dat het systeem waarbij we een dier kunstmatig ziek maken, om vervolgens het genezingsproces te onderzoeken, weinig zegt of ook mensen daar beter van kunnen worden. Anders dan in financiële zin. Geld dat aan zinloze dierproeven wordt besteed, kan niet besteed worden aan proefdiervrij onderzoek, ook al worden juist daar steeds betere resultaten mee bereikt. Veel onderzoekers snakken naar betere modelsystemen. En die zijn er ook. Door gebruik te maken van de vele mogelijkheden uit de computertechnologie in combinatie met het kweken van cellen en organen in het laboratorium bijvoorbeeld. Of door gebruik te maken van restmateriaal uit de operatiekamer van het ziekenhuis. Menselijk weefsel vertelt ons véél meer over bijvoorbeeld de werking van medicijnen in de mens dan proefdieren ooit zullen doen. Maar politieke molens malen langzaam en veel politici hebben weinig kennis van de vele beperkingen van proefdierenonderzoek. De angst voor het nieuwe overheerst. En dus gebeurt er weinig: proefdieronderzoek blijft de heilige graal voor Den Haag, hoe ondeugdelijk het ook is volgens de onderzoekers zelf. Proefdieronderzoek in Nederland is ook anno 2020 muurvast verankerd in de zeventiende eeuw. Deze week nog werd bekend dat Java-apen in het BPRC in Rijswijk besmet zullen worden met het Covid-19-virus en zullen worden ingespoten met experimentele vaccins. Omdat Java-apen op een soortgelijke manier kunnen lijden aan Covid-19 als mensen, wat weinig tot niets zegt over de kansen op genezing van het virus. Een valse geruststelling dat proefdieronderzoek ons versneld uit de lockdown zou kunnen halen, waarvoor geen enkele aanwijzing bestaat. BPRC-onderzoekers proberen hun imago te verbeteren door goedkoop mee te liften op alle aandacht die er is voor het coronavirus en de hunkering naar een vaccin, maar het enige dat vooralsnog vaststaat is dat in dit onderzoek Java-apen ernstig zullen lijden, zonder enige garantie dat dat lijden enige verlichting zal brengen voor huidige of toekomstige Covid-19-patiënten. Als we de ontwikkeling van onze kennis van ziekte en gezondheid niet langer willen laten remmen door dierproeven, moet de overheid andere keuzes durven maken. De overheid steekt elk jaar vele honderden miljoenen euro’s subsidie in onderzoek met proefdieren. Minder dan één procent van het onderzoeksbudget gaat naar nieuwe onderzoeksmodellen zonder proefdieren. Dat moet anders. Hoe? Door een percentage van het proefdierenbudget versneld over te hevelen naar proefdiervrij onderzoek. Op die manier krijgt het proefdiervrije onderzoek elk jaar opnieuw een flinke ‘boost’ van vele miljoenen, waardoor er echt geïnvesteerd kan worden in innovatieve technieken zonder proefdieren en met betere resultaten. De ontwikkeling van een vaccin tegen corona kan een belangrijke testcase zijn. Bij die ontwikkeling kunnen innovatieve onderzoeksmethoden zonder proefdieren breed worden inzet. Dat scheelt vooral veel tijd. Onderzoekers die apetrots melden dat ze dieren gaan besmetten voor het algemeen belang, dienen vooral hun achterhaalde eigenbelang. Laten we deze crisis als keerpunt gebruiken, juist omdat we haast hebben. Frank Wassenberg Lees hier de Kamervragen die Frank Wassenberg heeft gesteld over het onderzoek met apen voor de ontwik­keling van een vaccin tegen COVID-19.

Zie je content die volgens jou niet op deze site hoort? Check onze disclaimer.