De vrijheid van meningsuiting en het recht op demonstratie zijn pijlers van een democratische samenleving. Deze rechten zijn echter niet absoluut en kunnen worden beperkt om de openbare orde, veiligheid en andere maatschappelijke belangen te waarborgen. De onlangs gehouden ‘informatie- en trainingsmiddag’ door Extinction Rebellion (XR) in Breda roept vragen op over de grenzen van deze rechten en de rol van de gemeente in het handhaven ervan.
Vrijheid versus Veiligheid
In reactie op onze vragen, stelt het college van Breda dat demonstreren een grondrecht is dat gefaciliteerd moet worden. Echter, zoals de antwoorden suggereren, zijn er omstandigheden waaronder dit recht kan worden ingeperkt. Wat het college nalaat te benadrukken, is dat de methoden en uitspraken van XR niet zonder risico zijn voor de openbare orde en veiligheid. Het feit dat XR-trainers politiegeweld zien als “goede publiciteit” suggereert een bereidheid tot provocatie die de veiligheidsdiensten onnodig kan belasten.
Burgerlijke Ongehoorzaamheid als Methode
Het college geeft aan dat XR de grens opzoekt van het demonstratierecht door burgerlijke ongehoorzaamheid te propageren. Hoewel de rechterlijke macht ruimte laat voor burgerlijke ongehoorzaamheid, is dit een glibberige helling. Methoden die de openbare orde in gevaar brengen, zoals de blokkade van de A12, stellen zowel de autoriteiten als de samenleving als geheel voor een dilemma. Dergelijke acties kunnen averechts werken en het publieke debat over klimaatverandering polariseren, in plaats van constructieve oplossingen aan te dragen.
Effectiviteit en Maatschappelijke Verantwoordelijkheid
Het college lijkt het aan de politiek over te laten om te beoordelen of burgerlijke ongehoorzaamheid effectief is in het bewerkstelligen van beleidswijzigingen. Dit standpunt ontwijkt echter de essentiële vraag of radicale acties zoals die van XR daadwerkelijk bijdragen aan het aanpakken van klimaatverandering en milieuproblemen, of enkel dienen als een middel voor zichtbaarheid en publiciteit.
Subsidies en Lokale Organisaties
De vragen over de betrokkenheid van Stichting Tientjes, een lokaal initiatief, in het faciliteren van de XR-cursus blijven onbeantwoord. Hoewel het college benadrukt dat de stichting geen subsidie ontvangt, roept dit de vraag op in hoeverre de gemeente invloed moet of kan uitoefenen op organisaties die XR indirect ondersteunt.
Conclusie
Het college van Breda heeft de verantwoordelijkheid om de balans te bewaren tussen grondrechten en de handhaving van de openbare orde. Terwijl het belangrijk is om ruimte te geven voor demonstratie en vrijheid van meningsuiting, mag dit niet ten koste gaan van de veiligheid en het welzijn van de gemeenschap. De reactie van het college op onze vragen toont een bereidheid tot het faciliteren van deze rechten, maar mist een kritische blik op de potentiële risico’s die groepen als XR met zich meebrengen. Het wordt tijd dat we ons afvragen waar de grens ligt, en welke rol de gemeente moet spelen in het trekken ervan.