Poliflw

Door Don Ceder op 18 april 2023 om 09:30

Als er één ding is dat mij is bijgebleven uit mijn tijd als sociaal advocaat is het dat het duur is om geen geld te hebben. Ik heb jarenlang gezien hoe mensen in een financieel moeras verdwijnen en hoe dat gezinnen verscheurt. Hoe malafide incassobureaus intimideren en misbruik maken van het gebrek aan kennis van mensen over wettelijke regels. Hoe kwetsbare mensen uit huis gezet worden, terwijl de kosten die op de samenleving afgewenteld worden vele malen groter zijn dan de betalingsachterstand die is ontstaan.

Langdurige beslagleggingen van opgekochte schulden waarvan de rentelasten zo hoog zijn dat je zelfs met een modaal salaris er nooit vanaf zou kunnen komen. En het afsluiten van gas waardoor kinderen zich, ook in de winter, met water uit een waterkoker moeten klaarmaken voor school. Er is helaas een grote groep mensen in dit land die gebukt gaat onder problematische schulden.

Uit ervaring weet ik dat het belangrijk is om mensen die in schulden raken beter te beschermen. Hoewel de schuldenproblematiek een veelkoppig monster is met verschillende oorzaken, wil ik een aantal voorstellen doen om in ieder geval gezinnen, jongeren en kwetsbare personen beter te beschermen tegen schulden.

Rond het innen van schulden is een volledige industrie ontstaan van incassobureaus, deurwaarders en schuldopkopers. Perverse prikkels in huidige wetgeving rond schulden en incassodienstverlening leiden tot een verdienmodel ten koste van kwetsbare mensen. Het is allereerst van fundamenteel belang dat we blijven werken aan bestaanszekerheid. Tegelijkertijd zijn er ook mensen met een prima inkomen die in de schulden raken. En wanneer iemand verstrikt raakt in een web van schulden, dan ontstaat er vaak een situatie waarbij mensen zich vogelvrij voelen. Deze stress bepaalt hun leven op vele manieren. Dag en nacht voert men hetzelfde gevecht: hoe kom ik rond? Deze financiële stress leidt vervolgens tot negatieve effecten op keuzes en gedrag, en dit heeft in een gezin ook invloed op het gedrag van kinderen.

Het is niet allemaal kommer en kwel in de schuldenwereld. Ik ken veel deurwaarders, bedrijven en incassopartijen die in sociaal incasseren geloven en daar ook veel in investeren. Ik wil mijn waardering voor hen uitspreken. Ook zij willen verbetering en hebben input geleverd om tot beter beleid te komen.

Als we willen dat mensen met schulden perspectief ervaren, dan is het belangrijk dat de schuldeiser anders gaat kijken naar het innen van een vordering. Het incassosysteem moet op de schop. Het systeem is kapot, en ongelofelijk duur. Om deze reden hebben wij als fractie dit maatschappelijk verantwoord incassoplan opgesteld, waarbij we naar de verschillende rollen van incassobureaus, deurwaarders, de rechtspraak, de overheid, en andere organisaties kijken. We willen naar een situatie waarin het hebben van problematische schulden geen eindvonnis is zonder perspectief, maar een situatie waarin mensen een tweede kans hebben.

Kan deze ‘megalomane wet’ (Adviescollege ICT) echt met praktische garanties op uitvoerbaarheid en toegankelijkheid worden ingevoerd? Of kan de invoering beter worden uitgesteld door de Kamer van Heroverweging om burgers, bedrijven en bestuur niet nodeloos in de problemen te brengen? De stemming in de Senaat komende dinsdag heeft gevolgen voor alle dinsdagen in de komende decennia. Als de wet met een ‘ja’ van de Eerste Kamer wordt ingevoerd, is er géén weg terug meer.

Je zou verwachten dat onze media zouden uitleggen welke partijen vóór of tégen deze zo ingrijpende nieuwe wet zijn en waarom. Zeker nu de dag ná de stemming over de Omgevingswet de kiezers – indirect – moeten stemmen over de samenstelling van de nieuwe Eerste Kamer. Zeker ook omdat de leefomgeving, met alles dat daarbij komt kijken, zo’n prominente rol in de verkiezingscampagne voor Provinciale Staten en de Eerste Kamer speelt.

Maar het is juist oorverdovend stil. Terwijl er volop aandacht is voor de samenstelling van de nieuwe Eerste Kamer (wie wordt de grootste, welke nieuwkomers treden aan, hoeveel zetels houden de regeringspartijen over, wie sluit wie uit) is er nauwelijks aandacht voor de actuele opstelling van de partijen in die Kamer bij een van de grootste wetgevingsoperaties ooit. En dan ook nog één waarbij alles valt of staat met het al dan niet naar behoren functioneren van de ICT. Zoals alom bekend was en is ICT op heel veel terreinen dé Achilleshiel van de overheid gebleken. Alle reden dus om extra alert te zijn, zou je denken, en in ieder geval lering te trekken uit debacles in het verleden. De Omgevingswet pretendeert immers dat er straks één ICT-knop voor íedereen beschikbaar is om te zien wat er in je leefomgeving gebeurt en na te gaan of je ergens een vergunning voor kan krijgen, of juist niet – en of je je tegen een vergunning voor een ander kunt verweren. Dan moet die knop natuurlijk wél voor iedereen te vinden zijn, en ook echt werken.

En juist daarover heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State onlangs bij de Eerste Kamer alarm geslagen. De Afdeling schrijft aan de Senaat dat de voor deze wet essentiële ICT (nog) niet op orde is. Minister Hugo de Jonge zit daarmee gruwelijk in zijn maag. Hij wil de wet, waarover al jaren wordt gepraat, nu eindelijk ingevoerd krijgen. Maar door het alarm van de Raad van State wil de Eerste Kamer nog vóór de stemming van dinsdag tekst en uitleg. Het alarm over de niet op orde zijnde ICT werd een paar dagen terug nog indringender toen de minister in de Eerste Kamer volmondig moest erkennen dat zijn Omgevingswet niet voldoet aan de – al sinds 2018 wettelijke verplichte – eisen inzake de toegankelijkheid van websites voor mensen met enige beperking – een groep van enkele miljoenen burgers. Als dat probleem niet wordt opgelost, kan de Omgevingswet niet in werking treden zonder een andere wet te overtreden. Een motie van mijn fractiegenoot Rik Janssen (die dinsdag hoogstwaarschijnlijk wordt aangenomen) wil de regering daarom alsnog verplichten om tijdig de toegankelijkheid voor iedereen te garanderen.

Of de invoering van de Omgevingswet per 1 januari doorgaat, is afhankelijk van de uiteindelijke keuzes die de 75 senatoren dinsdag maken. Er is om hoofdelijke stemming gevraagd. Ik zal met mijn fractiegenoten tégen stemmen. De juridische en financiële risico’s zijn domweg te groot terwijl de opbrengst voor de samenleving onduidelijk is. De kosten (in 2019 al geschat meer dan 2 miljard euro) lopen nog steeds hard op. En dat allemaal voor een wet die acht jaar terug op de tekentafel een futuristische Ferrari leek maar nu een slecht uitgelijnde Lada lijkt.

De coalitie investeert flink in de economie van Caribisch Nederland en neemt maatregelen om het leven betaalbaarder te maken. Er wordt sneller uitvoering gegeven aan het ijkpunt sociaal minimum, waarbij het minimumloon en de uitkeringen omhoog gaan en de kosten voor levensonderhoud omlaag.

Kamerlid Jorien Wuite: “Armoede neemt toe op de eilanden. Te veel mensen moeten rondkomen van een inkomen onder het sociaal minimum. Ook veel kinderen worden hierdoor geraakt. Goed dat dit probleem meer prioriteit krijgt.”