Poliflw

Overpeinzingen Richard Carlebur:

Een filosofische terugblik op één jaar raadslidmaatschap

Beste Barendrechters,

Ik schrijf u als gemeenteraadslid, de nummer 14 van Echt Voor Barendrecht. Zodoende begeef ik mij op het snijvlak met de zittende coalitie. Deze brief is bedoeld om u een inkijkje te geven in de gedachten van een raadslid in z’n eerste termijn en om de stand van zaken in de Barendrechtse democratie te beschouwen.

Ik meldde mij in november 2017 als lid aan bij EVB, na op de website een oproep te hebben gelezen met daarin een verzoek tot aanmelding aan mensen die het leuk en interessant zouden lijken om gemeenteraadslid te worden. Ik moet toegeven dat ik EVB tot die tijd slechts kende als de partij van Dirk Vermaat. Landelijke politiek had ik tot dat punt meer gevolgd dan lokale politiek. Na een gesprek met de kandidatencommissie en het lichten van mijn doopceel, stond ik plots op de kieslijst als nummer 14. De EVB-wijkcampagnes volgden. Op de bonnefooi en tot mijn verrassing belandde ik in wat later een van de meest spraakmakende politieke gebeurtenissen van 2018 zou blijken.

De verkiezingsdag op 20 maart 2018 werd een groot succes voor EVB. We kregen van de Barendrechtse kiezer 14 van de 29 zetels in de gemeenteraad, wat een prestatie! Het was een groot geel feest in het Kruispunt. Een locatie, welgeteld 410 meter van het gemeentehuis. Dat EVB ervoor koos om met de eigen aanhang feest te vieren op een andere locatie dan het gemeentehuis, werd ons na de verkiezingsavond onder andere verweten door hen die na de verkiezingen formatiegesprekken voerden bij een niet nader te noemen hotelketen in Ridderkerk. In het geval dat je een andere partij verwijt dat zij met hun eigen aanhang en op eigen kosten feestviert op een andere locatie (en niet op kosten van de belastingbetaler in het gemeentehuis) dan lijkt mij je gevoel voor verhoudingen zoek, anders gesteld, dan lijk je wat met je rug naar zowel de Barendrechters als het gezond verstand te staan.

Ik heb iemand die verbonden is aan een van de coalitiepartijen, toen die persoon recent weer begon over de verkiezingsavond, eens gevraagd of men het op prijs zou hebben gesteld als EVB de polonaise in zou hebben gezet in het gemeentehuis, waar de verkiezingsavond traditioneel met alle partijen beleefd wordt. Mij werd toen verteld dat EVB in dat geval dan maar geen polonaise had moeten inzetten. Is het mogelijk om zuurder te zijn?

Op de verkiezingsavond voelden we ons het mooiste meisje van de klas die de mannen voor het uitkiezen zou hebben. Het is u inmiddels bekend dat het anders is gelopen. De andere partijen verwijten ons een foute (lees: daadkrachtige) bestuursstijl, we zijn in hun ogen populisten en onze toegankelijke manier van communiceren, ook wel bekend als klare taal, bevalt hen slecht.

Via deze brief wil ik de Barendrechtse politiek oproepen tot meer respect voor het vergankelijke van het eigene. We zetten ons als raads- en collegeleden op een nuttige en belangrijke manier in voor Barendrecht, maar moeten tegelijkertijd niet de illusie hebben dat we als persoon onvervangbaar zijn. Vele dames en heren zijn ons voorgegaan, vele dames en heren zullen ons volgen.

Ik wil de raad ook verzoeken de democratie te eerbiedigen, uit te dragen en te behartigen. Als er gesteld wordt dat de huidige samenstelling van de coalitie democratisch is, dan is dat feitelijk correct omdat de totaliteit van stemmen op de coalitiepartijen groter is in aantal dan de stemmen op EVB. Dit is echter een zeer benepen opvatting van wat een democratie inhoudt. Als we de stelling ‘de meeste stemmen bij elkaar optellen is democratisch’ als correct beschouwen, dan levert dat een probleem op: een ja-antwoord op de stelling houdt in dat democratie enkel een instrument is dat via een stem door kiezers weg wordt gegeven aan politici en hun partijen, die dit vervolgens op grote afstand vormgeven in ons Barendrechtse gemeentehuis. Dit roept bij mij een vergelijking op, vrij naar Melchior de Polignac: “Wij praten bij u, wij praten over u, maar wij praten zonder u.”

Als volksvertegenwoordigers moeten we beseffen dat ons een dankbare, eervolle maar ook verantwoordelijke taak is toevertrouwd. Dit vereist goed toezicht op de controlerende en uitvoerende zijde van de democratie, om zodoende dit vertrouwen wat in ons is gesteld niet te beschamen. Het volk is uiteindelijk de ultieme politieke autoriteit in een democratie. Het volk is een groepslichaam van mensen die een gedeelde historische, culturele, religieus-spirituele en maatschappelijke ontwikkeling hebben doorgemaakt. Dit geeft het volk aanspraak op mensenrechten en democratische verworvenheden op individuele en groepsgebonden schaal. We hebben als raad kort na 20 maart 2018 de wens uitgeroepen om meer Barendrechters naar de stembus te krijgen. De democratische participatie kan enkel toenemen wanneer wij kennis van zaken, betrokkenheid, discipline, reflectie, verantwoordelijkheidsgevoel, dienstbaarheid en liefde voor het volk tonen. Het woord reflectie wil ik benadrukken, omdat dit een taak is die we hebben als raad onder de noemer democratische controle. De democratische controle gaat ook over de staat van de lokale democratie.

De indruk bestaat bij mij dat er Barendrechtse politici zijn die denken dat democratie een concept is dat zomaar is verschenen. De ontwikkelingsgeschiedenis van de democratie maakt duidelijk dat democratie geen toevalligheid is. Vele filosofen, geschiedkundigen en veel later pas, bestuurskundigen, politicologen, sociologen en denkers van andere wetenschapsgebieden hebben hun gedachten gewijd aan democratie, of politiek in bredere zin. Democratie kan zich per locatie op verschillende manieren uiten. De Nederlandse democratie is een andere dan de Duitse, de Franse, de Zwitserse, de Italiaanse, de Poolse of de Amerikaanse democratie. Om nog maar te zwijgen van landen of delen van de wereld die geen, weinig of pas recent een geschiedenis hebben van Europese en democratische invloeden, zoals in bijvoorbeeld het Midden-Oosten en Afrika. Via het reglement van orde worden ook binnen de kaders van de grondwet en de gemeentewet Nederlandse democratieën vormgegeven. De Barendrechtse democratie is mogelijk anders ingericht dan de lokale democratie in Zwijndrecht, Breda, Middelburg, Doetinchem of Utrecht.

Dat de coalitiepartijen een andere opvatting hebben over democratie mag duidelijk zijn. Op 18 december 2018 waagden de coalitiepartijen een poging om een motie van EVB tegen te houden. Dit is een grove schending van democratische beginselen. Iedere partij heeft op ieder moment gedurende de raadsvergadering recht op het indienen van een motie. Dit recht geldt ook voor individuele raadsleden. Een eerder voorbeeld van creatieve politieke huishoudkunde was op 3 juni 2018, toen er tegen Lennart van der Linden een motie van afkeuring in werd gediend door de coalitiepartijen vanwege zijn bestuursstijl. Een opmerkelijke zet, omdat van der Linden op dat moment geen wethouder meer was, maar EVB-fractievoorzitter en daarmee raadslid. Ter vergelijking: als de voormalige politieke kemphanen Geert Wilders en Alexander Pechtold de kans gehad zouden hebben om als Tweede Kamerleden moties tegen elkaar in te dienen, dan zouden ze dit echt niet na hebben gelaten. Het indienen van een motie tegen raadsleden (of politieke ambtsbekleders van een gelijksoortige aard) is een instrument wat in het geheel niet bestaat in onze democratie, op welk politiek niveau dan ook.

De coalitiepartijen voelen zich vanwege hun politieke verschillen gedwongen om veelvuldig te overleggen, om zodoende de rijen krampachtig gesloten te houden. Men bereidt zich samen zoveel als mogelijk voor op raadsvergaderingen en commissievergaderingen om EVB tegemoet te treden. De coalitiepartijen gaan tegenwoordig als één partij de wijken in en stellen ook als één partij vragen op. Van een werkelijke uitwisseling van gedachten, de mogelijkheid tot het herzien van een eigen mening op basis van een goed argument van een ander, of een debat over de grondslagen van een onderwerp is daardoor nauwelijks sprake.

De coalitiepartijen stemmen zo nu en dan mee met moties van EVB. Ik noem de implementatie ANPR-camera’s in Barendrecht, een bewezen technologisch hulpmiddel in het voorkomen en bestrijden van uiteenlopende misdrijven, waarvan de politie voorafgaand al kenbaar maakte dat het hen enorm zou helpen. Ik noem de motie platform gehandicapten. Een politieke partij die zich daartegen durft te keren mag rekenen op onbegrip van de achterban. Ten derde noem ik de motie glasvezel in Barendrecht. Het t.o.v. omliggende gemeenten relatief trage internet is vele Barendrechters al jaren een doorn in het oog. Gaat het echter om wezenlijk en ingrijpend beleid, dan vinden we de coalitie zonder uitzondering op ons pad, met als nagenoeg vaste stemuitslag 15-14 voor of tegen. Ik blijf de gedachte erop nahouden dat het enorm moet knagen aan raadsleden van de coalitiepartijen, om keer om keer in te moeten leveren op persoonlijke of partijstandpunten aangaande beleidsvorming.

Binnen EVB leeft het idee dat er door de coalitie onderscheid gemaakt wordt tussen fractieleden. Onze kopman Lennart van der Linden is kop-van-jut, richting Dirk Vermaat en Dick Heijboer zit veel oud zeer en Els Schaap-Holsheimer? Zij heeft als oud-bestuursvoorzitter de zo gehekelde huisstijl van EVB mede vormgegeven. Richting nieuwe raadsleden is men meer ontvankelijk. Ik moet bekennen dat ik sommige raadsleden van andere partijen vriendelijk en fatsoenlijk vindt. Dit lijkt andersom ook het geval te zijn. Al vrees ik voor de gevolgen van het schrijven van deze brief. Nu ja, alles voor de partij, nietwaar? In meer ernstige zin, vraagt u zichzelf af: willen we onze lokale democratie echt toevertrouwen aan volksvertegenwoordigers die hun beleidskeuzes maken op grond van sympathie?

Dan is er nog het college van Burgemeester & Wethouders. Het is gebruikelijk dat het college te gast is in de raad of in de commissie. In Barendrecht wil het college onder het mom van samenwerken ideeën ophalen bij de raad i.p.v. dat het college zelf beleidsplannen inbrengt. We noemen dit als EVB bestuurlijke verlegenheid. Het college durft niet aan of door te pakken.

Samengevat zijn er vijf zorgwekkende ontwikkelingen in de Barendrechtse democratie merkbaar:

De wil van het volk is niet gerespecteerd nadat de uitslag van de verkiezingen is vastgesteld. Dit blijkt uit de samenwerking van de coalitie en de daaruit voortkomende samenstelling van het college.

De coalitie toont geen respect voor democratische spelregels gezien o.a. een poging om een motie van EVB te blokkeren en een motie die bedoeld is voor bestuurders in te dienen tegen een EVB-raadslid.

De coalitie lijkt beleidskeuzes te maken op basis van een sympathiemeter.

De coalitie moet zich krampachtig aan elkaar vasthouden, over brede ideologische verschillen, waardoor Barendrecht een tweepartijenstelsel dreigt te worden.

Het college laat zogeheten ophaalsessies organiseren i.p.v. beleidsplannen voor te leggen ter goedkeuring van de raad, draait daarmee de wettelijke functies van raad en college om en holt zodoende het duale stelsel in onze parlementaire democratie uit.

Als EVB-fractie laten we het hoofd niet hangen. We zijn veruit de meest actieve partij als het gaat om het stellen van vragen aan het college, als het gaat om door middel van het debat onder de aandacht brengen van kwesties die leven binnen Barendrecht en in het agenderen van onderwerpen ter behandeling in de commissievergaderingen en de raadsvergadering.

Binnen de fractie is er veel plezier en onderling respect. De diversiteit van deskundigheid in onze fractie is een van onze sterke punten. Als grote fractie met verschillende leef-, werk- en politieke achtergronden kunnen we veel onderwerpen aan. Binnen EVB zijn we niet bang voor een stevige discussie op de inhoud. Een recent voorbeeld daarvan is de ophef rondom de Nashville-verklaring. De gehele fractie was en is tegen de Nashville-verklaring, wel waren er verschillen van mening over hoe er omgegaan moest worden met de verklaring. Mijn persoonlijke mening komt voor 90% overeen met het opiniestuk van Ariën Voogt, in dagblad Trouw van 17 januari 2019 met als titel: ‘De Nashville-verklaring raakt de seculiere staat’. Mijns inziens zitten de instrumenten om dit soort kwesties af te handelen in het sociale contract van de samenleving en in de wetgeving. Ter variatie zou ik voorgesteld hebben om de Nederlandse vlag te hijsen onder het motto ‘allen één onder de Nederlandse driekleur’, om zo te benadrukken dat we pal staan voor een samenleving op basis van wederkerige tolerantie, meerstemmige dialoog van vrije gedachten en het vrije woord, hartelijkheid en saamhorigheid van en tussen verschillende individuen en gemeenschappen. Dit is volgens mij een sterker signaal dan iedere groep zijn eigen verbijzondering te geven met speciale vlaggen, speciale dagen of andere symboliek. Dat draagt alleen bij aan hokjesdenken en niet aan het vormen van een daadwerkelijke

Uiteindelijk is het ook binnen een fractie de meerderheid die beslist en we accepteren de uitslag van een interne stemronde. De gevolgen aangaande de Nashville-verklaring heeft u kunnen lezen. Dit proces hebben we als fractie goed vormgegeven. EVB toonde zich een sterke, democratische partij.

Na een aanvankelijk wederzijds wat onwennig begin, waar de nodige partij- en fractiegenoten moeite leken te hebben met mijn wat gereserveerde karakter, mijn galgenhumor, mijn antieke gebruik van de Nederlandse taal en mijn verkondiging van filosofische tegeltjeswijsheden voel ik nu veel waardering voor mij als mens en als fractiegenoot. De schulp is mijnerzijds opengegaan, ik waag verwoede pogingen onomwonden taal te spreken en probeer de filosofie te beperken tot decoratie van de politiek.

Met de klare taal van EVB heb ik persoonlijk nog enige moeite. Als ik klare taal als student filosofie zou moeten uitleggen dan zou ik de volgende definitie geven: het op redelijke gronden duidelijk kunnen verwoorden van de concepten in je verstand. Dat gaat soms beter met moeilijke woorden dan met eenvoudige woorden. Moeilijke woorden kunnen een betere toonzetting of een grotere zeggingskracht hebben. Voor mijn studie spreek ik regelmatig voor groepen en voer ik de nodige debatten, maar filosofische debatten zijn anders dan politieke debatten. Een filosofisch debat is een gezamenlijke zoektocht naar een waarheid. Natuurlijk zijn er over en weer wat mondelinge plaagstootjes ter vermaak, maar er bestaat een grote wens om iets van elkaar te leren. In de politiek lijken mensen er soms een kunst van te maken om expres verkeerd te luisteren, woorden te verdraaien en onderwerpen of overwinningen op te eisen voor zichzelf of de partij. Anders gesteld is de grondverf van de filosofische en politieke debatten identiek, maar het uiteindelijke schilderij ziet er anders uit. De klare taal is een punt van aandacht voor mijzelf, waar ik aan werk met behulp van fractiegenoten.

De meest nare ervaringen heb ik tot op heden gehad met de D66-fractie. Niet op persoonlijk vlak, maar op politiek inhoudelijk vlak. Voorafgaand aan een raadsvergadering op 16 oktober 2018 over de wijkteams heb ik schriftelijke vragen opgesteld met daarin de vraag of er een mogelijkheid was tot een tevredenheidsonderzoek onder medewerkers van het wijkteam. Oorspronkelijk was dit onderzoek enkel bedoeld voor patiënten van de wijkteams. Dit viel bij de coalitiepartijen in goede aarde. Het was D66 die hier een motie van maakte. Ik beschouw dit als politieke roof. Ook de AED-motie van 13 november 2018 wordt door D66 gevierd als overwinning, terwijl het een motie is bovenop een AED-motie van 07 november 2017.

Bij onze wijkcampagne, waar we als partij eens per maand een Barendrechtse wijk bezoeken krijgen we nog regelmatig te horen hoe schandalig men het vindt dat EVB is uitgesloten van deelname aan het college. Met name de manier waarop valt slecht onder onze kiezers. Zo nu en dan klinkt er frustratie en wanhoop door en vraagt men zich af wat hun stem nog waard is. Ik wil u op het hart drukken om niet toe te geven aan cynisme over de politiek. De volgende keer niet stemmen betekent dat u zich niet betrekt bij onze democratie en dat de andere partijen de ruimte krijgen om door te gaan met het uitsluiten van EVB. Ik roep u op om u actief aan te sluiten bij EVB, het laatste garnizoen van de Barendrechtse democratie.

Met vriendelijke groet,

Richard Carlebur