Marjo Husslage, raadslid SP in de gemeente Castricum, opent de avond. Waarom staat het onderwerp veiligheid vandaag centraal? Er gaat veel goed, criminaliteitscijfers dalen, maar is dat het hele verhaal? Ronald van Raak gaat hier in zijn betoog op in en geeft al snel aan, dat dit niet het hele verhaal is.

Er zijn de afgelopen jaren veel bezuinigingen geweest. Dit heeft de politie geraakt op verschillende manieren. De salarissen zijn achtergebleven terwijl er meer van agenten wordt gevraagd mede omdat er nu onvoldoende mankracht is. Er is niet geïnvesteerd in de opleiding van nieuwe agenten terwijl er veel agenten de komende tien jaar met pensioen zullen gaan. Ook is er in andere sectoren veel bezuinigd, zoals in de geestelijke gezondheidszorg. Zoals Ronald beeldend vertelde, als er op een gebied, of in de ene sector, een stap terug wordt gezet, dan doet de politie een stap vooruit. Zij vangen op wat ergens anders niet meer opgevangen kan worden.

Een voorbeeld: verwarde mensen op het bureau? Twee agenten houden zich bezig met deze persoon terwijl een derde allerlei instellingen afbelt om opvang te vinden. Dit gaat niet makkelijk omdat bij veel instellingen geen plek is, ten gevolge van die bezuinigingen. De politie doet een stap naar voren omdat de instelling een stap naar achteren moet doen.

Als er bij de politie tekorten zijn, zijn er dan nog wel ogen en oren in de wijk? Is er nog wel contact met een buurtagent? Kan er nog wel preventief gewerkt worden als agenten druk zijn met deze nieuwe taken? Ronald vertelt over enquêtes die, op grote schaal, zijn gehouden onder politiemensen. Vinden zij dat het veiliger is geworden? Hoe kijken zij hiertegen aan?

Wat uit deze enquêtes komt is verontrustend. Een zeer groot percentage geeft aan dat zij zich zorgen maken over de toegenomen polarisatie en intolerantie. De toegenomen verharding en toenemende tweedeling. De tweedeling leidt tot rijke mensen die meestal lang goed gezond blijven en lang leven, en mensen die leven in armoede met grotere kans op ziekte, een korter leven en meer sociale problemen.

Zij merken op straat dat de angst en de onvrede groter worden. Ze merken de desinteresse in anderen en zien mede als oorzaak hiervoor de sfeermakers in de publieke opinie en op social media. Een agent verwoordde dit haast poëtisch met de woorden: “er is sprake van liefdeloosheid in de breedste zin van het woord.”

Uit de enquête volgden ook wat cijfers. Bijvoorbeeld dat 85% van de agenten vond dat de kwaliteit van de dienstverlening was afgenomen. Een vergelijkbaar percentage vond dat zij hun werk in de wijk minder goed kunnen doen sinds de omvorming tot nationale politie. 81% vindt dat de corpsleiding niet weet wat er speelt op de werkvloer, en de politiek weet dit al helemaal niet, bij hen is dit aantal 90%. Ongeveer 60% vond Nederland onveiliger geworden en slechts 4% vindt ons land nu veiliger.

Het verdwijnen van veel politiebureaus wordt als teloorgang ervaren. Zo is de agent minder dichtbij en het gevoel van veiligheid neemt toe als er wel een bureau is. Vroeger in Castricum was het politiebureau veel vaker open en was er ook nog in de zomer een politiepost op het strand. De agent was dichtbij, wist wat er speelde, het directe contact gaf sneller een vertrouwensband. Nu zijn er onvoldoende bureaus en onvoldoende agenten. Eind van de vorige kabinetsperiode waren er 1200 agenten minder.

Maar, hoe kan het dan dat de criminaliteitscijfers dalen? De vraag is over welke cijfers we het hier hebben. Mogelijk worden er minder aangiftes gedaan waardoor de cijfers lager zijn dan de werkelijkheid. Maar, dit is nog niet bekend dus daar zal verder onderzoek naar gedaan moeten worden. In ieder geval blijven er zaken lang op de plank liggen door tekorten bij de recherche. De tekorten daar zijn in de toekomst minstens net zo’n groot probleem.

Wat moet er dus gebeuren? Er zal veel geïnvesteerd moeten worden in nieuwe agenten. En er moet meer duidelijkheid komen over wat agenten zouden moeten doen.

Er komt uit de zaal een vraag over Boa’s, of dat een oplossing is voor het tekort aan agenten. Volgens Ronald niet omdat zij niet de bevoegdheden en mogelijkheden hebben van een agent. En ook niet dezelfde toegang tot informatie uit de politiesystemen. Zo zullen zij er toch ook vaak een agent bij moeten roepen als er ingegrepen moet worden. Een andere vraag gaat over beveiligers. Veel bedrijven zetten beveiligers en bewakers in om hun veiligheidsprobleem op te lossen. Toch kunnen zij ook de agent niet vervangen omdat zij niet over kunnen gaan tot arrestatie en geen vergelijkbare wettelijke bevoegdheden hebben. Het zou riskant worden als we die zaken niet duidelijk gescheiden houden. Wij hebben met zijn allen deze bevoegdheden bij de politie neergelegd en niet bij één of ander bedrijf.

Ronald vond dat gemeenten nu heel braaf steeds proberen zelf de problemen op te lossen die ontstaan door het tekort aan agenten. Zo heeft de SP een motie ingediend voor het aanstellen van twee Boa’s in onze gemeente, overigens breed gedragen en inmiddels aangenomen. Zo is er in ieder geval enig toezicht bij het strand en in het uitgaansgebied. Maar door met allerlei lapmiddelen deze problemen op te lossen wordt het onderliggende tekort minder makkelijk zichtbaar. Een nieuwe motie waarbij zoveel mogelijk gemeenten oproepen om iets te doen aan de tekorten, zal wel kunnen helpen. Hier zal de SP in deze gemeente dan ook initiatief toe nemen.   

Een andere vraag gaat over drugsproblemen, met name die van jongeren, in onze gemeente. Zijn er trends hierin te zien? Dit is nog niet bekend  en Ronald kan deze vragen voor Castricum niet beantwoorden, maar er zijn wel signalen uit het veld dat dit lijkt te zijn toegenomen. Ook hier ligt een taak voor de gemeente, waarbij opnieuw de vraag zich opdringt, of ook dit met afgenomen politiecapaciteit te maken kan hebben.