Bekijk hier de rede van Kees van der Staaij bij de partijdag op 5 september 2020. Klik hier om foto's van de partijdag te bekijken.
Beste SGP’ers,
Allereerst wil ik u heel hartelijk bedanken voor alle steun en vertrouwen. Graag had ik u allemaal de hand gedrukt , maar dat gaat nu helaas niet lukken. Met vreugde en vol overtuiging wil ik opnieuw lijsttrekker zijn van onze SGP. Zoals u wellicht weet is dat voor mij niet de eerste keer. Maar meer dan ooit besef ik: ónder de knie krijg je het politieke ambt nooit. Nee, het kan alleen óp de knieën.
Dat geldt voor mij persoonlijk en voor ons allemaal. Maar dat is evengoed waar voor Koning Willem-Alexander en voor premier Rutte. Voor de andere ministers en voor burgemeesters. De jas van de bescheidenheid past iedereen. In eigen kracht gaat het niet. Zijn hulp en zegen is onmisbaar.
Ik wil onze afhankelijkheid van Gods zegen graag onderstrepen. Juist omdat dat besef in onze tijd helaas zo weinig doorklinkt. “Alleen samen krijgen we corona onder controle!” roept het kabinet Nederland toe. Natuurlijk, het is terecht om een beroep te doen op ieders verantwoordelijkheid. We willen niet dat door onvoorzichtig en roekeloos handelen kwetsbare mensen in het ziekenhuis terechtkomen, of nog erger… Met elkaar hebben we de verantwoordelijkheid alles te doen wat in ons vermogen ligt om te voorkomen dat de ziekenhuizen weer vollopen. We hebben immers al zoveel gevraagd van onze zorgwerkers. Die zijn nog helemaal aan het bijkomen.
Allemaal waar. Maar…
Laat “samen” niet betekenen: zónder God.
De Coronacrisis laat ons zien dat we broze en beperkte mensen zijn en blijven. ‘Het virus maakt ons nederig’, zei een arts in het ziekenhuis tegen ons. Laten we daarom allereerst omhoogkijken. Bidden om vergeving voor onze overmoed die uitgaat van de ernstige misvatting dat we God niet nodig hebben en zelf wel weten wat goed en wat kwaad is. Bidden om wijsheid. Dáár moet het beginnen. En er is nog een goede reden voor bescheidenheid: het voorkomt kramp en paniek. Als we koste wat kost iets onder controle willen krijgen, gaat het juist makkelijk mis. Dan krijgen we doorgeschoten dadendrang. Dan worden wezenlijke vrijheden van de burgers onnodig afgekneld en ingeperkt.
Laat ik vooropstellen veel waardering te hebben voor de manier waarop het kabinet in de totaal nieuwe crisisomstandigheden in maart al tastend een weg is gezocht. Gelukkig was er het besef: mensenlevens zijn kostbaar, en kwetsbaar. Maar al vroeg hebben we opgeroepen om steeds zorgvuldig af te wegen welke inperking van vrijheden om levens te beschermen echt gepast en nodig is. Zo’n balans tussen gezondheid en vrijheid luistert nauw. En zeker als de inperking van burgerrechten langer duurt, moet de volksvertegenwoordiging extra waakzaam zijn. De SGP zag daar nauwgezet op toe en zal dat blijven doen. Als beperkende regels worden ingesteld, moet ook inzicht worden geboden wanneer ze weer kunnen worden opgeheven. Neem die anderhalvemeter-maatregel. Wanneer kunnen we weer terug naar normaal? Het kabinet moet hier meer inzicht en perspectief bieden... Laat het kabinet zich daarbij niet blindstaren op een vaccin – de vraag is en blijft wanneer de risico’s zodanig beperkt zijn geworden dat met of zonder vaccin een verdere afschaling verantwoord is.
Een belangrijk aandachtspunt voor ons tijdens de Coronacrisis is steeds de voortgang van de kerkdiensten geweest. Ons land is ontstaan vanuit het verlangen God in vrijheid naar Zijn Woord te dienen. Voor die vrijheid is gestreden en gebeden. Die vrijheid spreekt nooit vanzelf. Onlinemogelijkheden zijn een uitkomst in nood, maar we moeten van de nood geen deugd maken. De vrijheid om met elkaar naar Gods huis te gaan, Zijn Woord te horen verkondigen, doop en avondmaal te bedienen, te zingen - dat alles weegt voor ons heel zwaar. Daar hebben wij voor en achter de schermen politiek steeds een stem aan gegeven en gepleit voor eigen ruimte en verantwoordelijkheid voor de kerken om in open en constructief overleg met de burgerlijke overheid hier een weloverwogen en verstandige koers te varen.
Wezenlijk is ook dat de overheid steeds de gewetensvrijheid van de burgers respecteert, en daarom nadrukkelijk waarborgt dat het gebruik van een app of een toekomstig vaccin niet direct of langs een omweg verplicht wordt gesteld. Geen gedwongen deelname aan apps, geen gedwongen vaccinatie. Daar stond de SGP voor en daar zal de SGP voor blijven staan.
De crisis is voor veel mensen een moeilijke tijd. We leven mee met degenen die hun baan kwijtraken of hun onderneming in de problemen zien komen. Wij hebben steeds steun gegeven aan maatregelen die gezonde bedrijven kunnen helpen om de crisis door te komen. De SGP accepteert dat de overheidsbegroting daardoor tijdelijk in de rode cijfers komt.
Maar we zullen tegelijk scherp opletten dat er geen wissel omgaat en de jongere generaties worden opgescheept met een gigantische schuldenberg. Vorig jaar, toen er nog geen vuiltje aan de lucht was, werd geroepen dat het geld tegen de plinten klotste. De SGP werd meewarig aangekeken toen we zeiden dat het beter was wat te sparen voor als het nodig is. Nu zien we hoe goed het is om de lessen van Jozef in acht te nemen, en in vette jaren geld opzij te leggen voor als de nood aan de man komt!
Niet alleen het virus richt schade aan, maar ook de maatregelen ertegen kunnen diep ingrijpen. Dat werd wel heel schrijnend zichtbaar bij het inperken van bezoek aan dierbaren in zorgcentra. Vreselijke beelden en verhalen, van een man die ineens zijn vrouw in het verpleeghuis niet meer mocht bezoeken. Of een dochter, die weggehouden werd bij haar kind in het ziekenhuis. Hoe begrijpelijk ook, de maatregelen waren te algemeen, gingen te ver. Hier moet, als het opnieuw mis gaat, meer maatwerk worden geleverd. De menselijke maat mag niet in het gedrang komen. Beeldbellen is prachtig, maar geen volwaardig alternatief voor elkaar echt in de ogen kunnen kijken en elkaars hand kunnen vasthouden. Voor die kwetsbare waarden zal de SGP blijven opkomen.
Zo zullen we ook de Coronawet die bij het parlement voorligt kritisch toetsen. Zeker, maatregelen moeten genomen kunnen worden als het virus zo snel om zich heen grijpt dat de zorg het niet meer aankan. Maar de maatregelen mogen niet verder gaan dan echt nodig is. Ze mogen niet langer duren dan strikt noodzakelijks. En er dient altijd ruimte te zijn voor politieke weging, voor democratische controle door het parlement.
Goede bedoelingen zijn geen garantie voor goede wetgeving. Het politieke handwerk is meer dan het klakkeloos volgen van deskundigenadviezen, hoe waardevol ook. Dát een Coronawet is voorbereid, is terecht. Sterker nog: op belangrijke onderdelen zoals de bescherming van de vrijheid van kerken is de wet beter dan de noodverordeningen die we nu nog hebben. Maar we moeten de wet wel degelijk heel kritisch doorlichten en bijstellen. We zullen de balans opmaken aan het eind van een zorgvuldige behandeling.
Dames en heren, bescherming van de veiligheid en de gezondheid van burgers is meer dan corona. Onbegrijpelijk dat D66 het voltooid-leven-voorstel toch heeft doorgezet, terwijl alle seinen uit de samenleving en van deskundigen op rood staan. Wij zullen ons hier met hand en tand tegen blijven verzetten. De overheid heeft tot taak kwetsbaar leven te beschermen. Dat was terecht het uitgangspunt bij het coronabeleid. Laat dat ook híer gelden.
Het is ook een kerntaak van de overheid om bescherming te bieden tegenover meedogenloze criminelen en losgeslagen vandalen. Nederland heeft zich door slap optreden tot een bekend en berucht drugsparadijs ontwikkeld. Laat hier nu eens doorgepakt worden en meer mensen en middelen vrijgemaakt worden om het tij te keren.
Het was in veel steden een onrustige zomer. Steekpartijen nemen handoverhand toe. Meer dadendrang is hard nodig. Het gezag van de overheid is ook in het geding wanneer jongeren in de grote steden met relschoppen en vernielingen aanrichten de politie uitdagen. Laat ook eerlijk onder ogen worden gezien wanneer er een culturele problematiek achter schuilgaat, en deze uitwassen in feite een symptoom zijn van tekortschietende integratie. De straat dreigt het te winnen van de staat. Dat is de omgekeerde wereld.
De tijd voor het kabinet zit er bijna op. De beloofde maatregelen om mensenhandel en misstanden in de prostitutie aan te pakken laten nog steeds op zich wachten. Laat dit geregeld zijn, voordat het kabinet de eindstreep bereikt.
Beste partijgenoten, doortastendheid van de overheid is nodig als het om de kerntaken gaat, zoals de bestrijding van criminaliteit. Op veel andere domeinen mag van de overheid leiding en sturing worden gevraagd, maar tevens behoedzaamheid; juist beduchtheid voor overmoed en beheersingsdrang. Gepaste bescheidenheid dus. Grote beheersingsdrang leidt altijd tot centralisatie en het aanvreten van eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties.
We zijn voor goed rentmeesterschap. Zoals Chris Stoffer in de debatten hierover steeds naar voren brengt: het is goed geen energie te verspillen, vervuiling te voorkomen en te werken aan een gezonde leefomgeving. Maar zeker bij dit onderwerp geldt dat we op moeten passen voor overmoed als het gaat om wat mensen kunnen. De inspanningen moeten wel in verhouding staan tot de opbrengst. We moeten ook geen energie verspillen door onhaalbare en onbetaalbare maatregelen.
De SGP waarschuwde van meet af aan: je kunt burgers wel allemaal verplichtingen opleggen die veel geld kosten, het moet voor de gewone burgers wel betaalbaar en haalbaar zijn. Dat geldt nationaal, maar ook Europees. Ook van klimaatdoelen kan je torens van Babel maken. Bert-Jan Ruissen is goed bezig in Brussel om steeds alert te zijn en aan te dringen op realisme en Europese bescheidenheid.
Geen overmoedige beheersingsdrang. We zijn voor innovatie en duurzaam landbouwbeleid, maar keren we ons tegen een web van regels en plichten dat het boerenbedrijf feitelijk onmogelijk maakt. De onvrede bij veel boeren is groot, en niet zonder reden. Perspectief bieden, dat is wat hard nodig is. Daar maken we ons sterk voor. Goed dat de veevoermaatregel nu van tafel is, iets waar Roelof Bisschop al van meet af aan op heeft gehamerd.
Beste SGP-ers, we herdenken dit jaar 75 jaar vrijheid, al is die herdenking zo anders gelopen dan gepland. Dat onderstreept de kwetsbaarheid van onze vrijheid. Vrijheid is een Godsgeschenk, maar ook een opdracht. De SGP blijft zich inzetten voor behoud van onze vrijheden, zoals de vrijheid voor het identiteitsgebonden onderwijs. De toen nog jonge predikant uit Groningen, W. Aalders, schreef na de oorlog een boekje: Jeugd, wat nu? Over wat ons te doen staat na de bevrijding na een van de meest gruwelijke episodes uit onze geschiedenis. Hij waarschuwde voor de meeslepende kracht van ideologieën. Het geloof moet weer een ereplaats hebben, schreef hij.
Het trof me dat hij in dit boekje ook de notie van de ootmoed, de nederigheid een plaats gaf. “Tot de christelijke traditie van ons volk behoort ook de nederigheid. Achtende de een de ander uitnemender dan zichzelf” (Filip. 2:3). We hebben elkaar zo nodig. Mensen met een praktische opleiding, en mensen met een wetenschappelijke opleiding. Mensen uit de steden, en mensen van het platteland. Die noties blijven waardevol, juist in een tijd van scherpe polarisatie. Aalders legde er tevens de vinger bij dat tijdens de oorlogsjaren ook een gééstelijke strijd werd uitgevochten: “welke geest zou heersen over ons. De geesten moeten steeds weer beproefd worden.”
Ik moest daarbij terugdenken aan een lezing op een mooie zaterdag in 1990, toen we op onze studentenvereniging luisterden naar een doorwrochte lezing van SGP-Tweede Kamerlid Van den Berg. Hij hield een lezing over een onderwerp waarvan je voelde dat het zijn hart had: het verstaan van de tijdgeest. Hij noemde Aalders met ere, en spoorde ons aan ons te verdiepen in het werk van de 19e-eeuwse vader van de christelijke politiek in Nederland, Groen van Prinsterer.
Van den Berg is helaas niet meer onder ons. De coronatijd kreeg voor zijn gezin, maar ook voor ons als SGP een diepdonkere rouwrand. Maar zijn oproep blijft ook binnen onze SGP-doorklinken: onderken en ontmasker de tijdgeest. Beproef de geesten: zie de overmoed en beheersing drang die in mensen is gevaren, het niet eren en negeren van God en Zijn heilzame geboden.
Ik wil afsluiten met het citeren van Van den Berg uit een prachtig Zicht-artikel over christelijke politiek en toekomstverwachting:
“De politiek heeft niet het laatste woord. De teugels van het wereldgebeuren liggen in Gods hand. Hij volvoert Zijn Raad. Dat maant de christelijke politiek tot bescheidenheid in haar aspiraties. Het wel veel gebezigde maar weinig beoefende “Deo Volente” heeft juist in de politiek bijzondere betekenis. (--) Het uitzicht op het komende Koninkrijk Gods geeft aan christelijke politiek dan ook haar diepste dimensie: alle andere activiteit, ook in de politiek, wordt geplaatst in eeuwigheidslicht. Zo mag een christen ook in de politiek zijn plicht vervullen, ziende op het gebod. Dan mogen wij de uitkomst aan de Heere overlaten!"
Uw Koninkrijk koom’ toch, o Heer’;Ai, werp de troon des satans neer; Regeer ons door Uw Geest en Woord.Uw lof word’ eens alom gehoorden d’aarde met Uw vrees vervuld,Totdat G’ Uw rijk volmaken zult.
