Wat is een ondernemersfonds?
Het blijkt voor ondernemers lastig om samen initiatieven te nemen, of het nu gaat om beveiliging van een bedrijfsterrein of om het organiseren van een festival. Dat komt doordat voor elk initiatief apart geld moet worden ingezameld, en er altijd mensen zijn die niet willen bijdragen, bijvoorbeeld omdat ze het nut van een initiatief niet inzien, of niet mogen bijdragen van hun hoofdkantoor.
Om dit “prisoner’s dilemma” te doorbreken kan de gemeente een ondernemersfonds instellen. Dat werkt zo: de Onroerende-Zaakbelasting (OZB) op bedrijfsgebouwen wordt verhoogd, en de meeropbrengst gaat in een fonds, dat bestuurd wordt door vertegenwoordigers van alle ondernemers in Houten. De gemeente haalt alleen het geld op, maar bemoeit zich verder niet met het fonds. Omdat iedereen bijdraagt, kan ook iedereen voorstellen doen voor uitgaven (“trekkingsrecht”).
Een ondernemersfonds bestaat al in ca. 40 gemeenten in Nederland, en is in bijna alle gevallen een groot succes.
Waarom is GroenLinks voor een ondernemersfonds?
Als je meer initiatieven wilt vanuit de ondernemers is er jaarlijks geld nodig waarop je kunt rekenen. De enige manier om de financiële patstelling te doorbreken is als de gemeente aan iedereen oplegt dat een klein bedrag moet worden bijgedragen. Zoiets op vrijwillige basis organiseren lukt niet, net zoals een systeem van vrijwillige rioolheffing of vrijwillige betaling in het openbaar vervoer onmogelijk is.
De gevraagde bijdrage is klein, en het geld vloeit rechtstreeks terug naar de ondernemers zelf. Gezien de successen in andere steden, en het feit dat dit een initiatief is uit de samenleving, is GroenLinks van mening dat Houten dit experiment moet durven starten.
Een ondernemersfonds is een fonds beheerd door een apart op te richten stichting met een bestuur en een fondsbeheerder. Het fonds bekostigt projecten vanuit de ondernemers die (soms) daarbij samenwerken met de sectoren cultuur, welzijn, sport of onderwijs, met als doel een beter ondernemersklimaat en meer economische vitaliteit in Houten.
De bekostiging van zo’n fonds komt uit een opslag op de OZB voor eigenaren en gebruikers van niet-woningen. Voorgesteld werd hier in 2020 mee te starten en een geleidelijke opbouw te bewerkstellingen met een beoogd maximum van € 50 per € 100.000 WOZ-waarde. In de jaren 2020 en 2021 zou dat een verhoging van de OZB betekenen van 3.5 %. Hierna zou men na een positieve evaluatie kunnen besluiten het fonds voort te zetten op dit niveau.
De ondernemers in een bepaald gebied hebben ‘trekkingsrecht’ op een deel van het fonds, dat door dat gebied is opgebracht. De gemeente is ook eigenaar van vastgoed: maatschappelijke organisaties maken hiervan gebruik. Doordat de gemeente uitgesproken heeft mee te willen doen hebben die organisaties in cultuur, sport, welzijn en de scholen ook trekkingsrecht.
Hierdoor ontstaan kansen voor z.g. ‘cross-overs’ tussen deze instellingen, bedrijventerreinen en winkelcentra, om samen mooie plannen te maken en uit te voeren, iets wat nu nog veel te weinig gebeurt in Houten. Door zich te verenigen in een fonds, wordt het gemakkelijker om voorzieningen die de ondernemers in een gebied wensen daadwerkelijk te realiseren. Er hoeft niet iedere keer gelobbyd te worden voor geld; een fonds is ook een eerlijk systeem, want iedereen betaalt er op gelijke wijze aan mee.
Als mogelijke voorbeelden van projecten, noemden de indieners van het initiatiefvoorstel, dat er meer local-to-local-producten kunnen worden aangeboden aan de Houtense consumenten, dat er meer gekocht wordt bij de lokale winkeliers door betere distributie- en afhaalvoorzieningen, dat de ondernemers op de bedrijventerreinen meer bekend zijn in en met Houten, dat Houtense werkzoekenden sneller aan de slag kunnen bij Houtense bedrijven. En zo is er nog veel meer te bedenken: dat is na het instellen van een ondernemersfonds aan de samenwerking en creativiteit van alle partners.
De opzet van een dergelijk fonds, dat al in zo’n 40 andere plaatsen naar tevredenheid functioneert is dat degenen die de extra OZB betalen ook zelf gezamenlijk beslissen waar het geld aan besteed gaat worden. Ze kunnen daartoe plannen bij het fondsbestuur indienen
Advies van het college van B&W
Omdat er bij Ondernemend Houten en de gemeente nog diverse zaken nader moeten worden geregeld, zoals het oprichten van een stichting en het sluiten van een convenant over de aanwijzing van trekkingsgebieden en trekkingsgerechtigden per gebied, was het voorstel van het college om het fonds wél per 1 januari 2020 in te voeren, maar nu nog alleen te besluiten over de invoering van het eerste jaar van 3,5% (voor een winkel gaat om een gemiddelde extra bijdrage van € 40,- per jaar). Bij de behandeling van de Perspectiefnota in juni 2021 zou het vervolg aan de orde gesteld worden. Dit voorstel werd door de indieners van het initiatiefvoorstel overgenomen.
Debat in de gemeenteraad
Er waren alom complimenten te horen voor de inzet van de ondernemers en de indieners van het initiatiefvoorstel. In het voor de raadsvergadering gehouden RTG (Ronde-Tafel-Gesprek) bleek ook al dat diverse insprekers enthousiast zijn over een ondernemersfonds.
Desalniettemin waren D66, HA!, ITH, VVD en SGP tegen het voorstel, vanwege:
de snelheid waarmee besloten moest worden;
de (vermeende) onduidelijkheid omtrent draagvlak;
de verplichte extra bijdrage via de OZB.
De indieners van het initiatief betoogden, dat in het collegevoorstel de ruimte zit om de komende maanden verder te werken aan deze dingen, en zegden ook namens Ondernemend Houten toe dat te zullen doen.
Jan de Jong (CDA) sprak als zijn overtuiging uit, dat ondernemers best willen betalen, voor iets waar ze verwachten meer voor terug te zien. Daarvoor zijn ze immers ook ondernemer geworden! En dat is ook het doel van een ondernemersfonds: gemakkelijker projecten van de grond krijgen die in het belang zijn van die ondernemers, omdat ze die zelf hebben voorgedragen. Jan de Jong hield de raad voor: ‘Als u niet kiest voor een verplichte bijdrage, zegt u daarmee dat er geen ondernemersfonds komt’. en ‘Het draagvlak zal ontstaan in de praktijk, als op deze wijze gewerkt wordt’.
Omdat in het verloop van het debat bleek, dat het voorstel net niet kon rekenen op een meerderheid in de raad (15 tegen 14), trokken de indieners het initiatiefvoorstel terug en zegden toe, op een later moment ermee terug te zullen komen. Dan kan ondertussen op een goede manier aandacht besteed worden aan de kanttekeningen en de diverse reacties van de raadsfracties in het debat.
Invoering
Het Ondernemersfonds kan nu helaas niet meer per 1 januari 2020 worden ingevoerd. Het zal dus langer duren voordat de mooie ambities van dit ondernemersfonds zichtbaar zullen worden. Langs de lijn van een maatschappelijk initiatief als onderdeel van de samenlevingsagenda wordt er de komende tijd verdere uitwerking aan gegeven, waardoor de bezwaren die er nu nog zijn hopelijk worden weggenomen.
Daarmee hopen we dat er binnen afzienbare tijd tóch ruimte komt voor een Houtens Ondernemersfonds, waarmee er geld en energie is voor tal van cross-overs en initiatieven vanuit ondernemers die Houten beter maken.
