Poliflw

Afgelopen vrijdag 4 september 2020 is de Hilversumse gemeenteraad geïnformeerd over een nieuwe onvoorziene tegenvaller in het sociaal domein. Tot op heden was de beste inschatting voor de kosten 2020 van Wmo en Jeugdzorg de uitkomsten van de jaarrekening 2019 aangevuld met een prijsindexatie. Echter nieuwe informatie laat zien dat de kosten sterker stijgen dan tot nu toe voorzien. De verwachte financiële afwijking voor 2020 bedraagt naar verwachting een nadeel van €8,9 miljoen. Hiervan is €5 miljoen nodig om de begroting 2020 op hetzelfde niveau te brengen als de jaarstukken 2019 en €3,9 miljoen is te zien als een additioneel nadeel. De VVD-fractie is verbijsterd door dit nieuws en heeft meteen vragen gesteld aan het Hilversumse college (LINK).

In 2015 is de uitvoering van de jeugdhulp en van de maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van het Rijk naar de gemeenten gegaan (decentralisatie) waarbij tegelijkertijd 15% is gekort op het budget, omdat Den Haag de verwachtte besparing alvast heeft ingeboekt. Waar wij in het begin geld overhielden voor de uitvoering van deze taken worstelt Hilversum inmiddels, net zoals andere gemeenten, met oplopende tekorten op de begroting van het sociaal domein. De oorzaak van deze oplopende tekorten is veelledig: allereerst is er sprake van een toename van het aantal jongeren dat een beroep doet op jeugdhulpvoorzieningen. Dit is een landelijke trend die ook in Hilversum zichtbaar is. Hierbij speelt mee dat het bereik van de jeugdhulp is toegenomen, doordat de hulp laagdrempeliger is geworden. Daarnaast stijgen ook de uitgaven aan Wmo-zorg structureel. Mensen blijven langer thuis wonen, worden ouder en doen daardoor vaker een beroep op de gemeente voor hulp en ondersteuning. Voor de kostentoename in de Wmo is de invoering van het zogeheten abonnementstarief per 1 januari 2019 een extra oorzaak. Deze maatregel heeft een aanzuigende werking, doordat het de drempel verlaagt om meerdere voorzieningen tegelijkertijd af te nemen.

Wat de VVD betreft moeten Hilversummers de zorg en ondersteuning kunnen krijgen die zij nodig hebben, maar er zit ook een grens aan, namelijk de financiële draagkracht van de samenleving. Om de kwaliteit en toegankelijkheid van de Wmo- en jeugdhulpvoorzieningen in de toekomst te kunnen blijven garanderen moet volgens ons de gemeente zich richten op de inwoners die de hulp het hardst nodig hebben. Doen wij dit niet dan zal door de verdere stijging van de kosten het zorgaanbod uiteindelijk verschralen en daarmee de kwaliteit en toegankelijkheid van deze voorzieningen drastisch verminderen. Daarnaast is er dan ook minder geld voor andere investeringen die de stad tot een levendig Hilversum maken. Om die redenen is het van belang dat de gemeentelijke zorgtaken betaalbaar blijven en wij controle krijgen op de kostenontwikkeling.

De nieuwe tegenvaller van 3,9 miljoen laat zien dat de controle op deze kosten volledig ontbreekt. Hier maken wij ons als VVD-fractie dan ook ernstige zorgen over. Op dit moment nemen de kosten van het sociaal domein al ruim 44 procent van de begroting in beslag en als de stijgende lijn geen halt wordt toe geroepen, zal dit alleen maar meer worden (LINK).

Helaas kunnen wij niet alle kostenfactoren beïnvloeden en worden veel beleidskeuzes met betrekking tot de Jeugdwet en de Wmo in Den Haag bepaald, maar gemeenten staan wel aan de lat voor de rekening van deze zorgkosten. Wij zetten ons al hard in om deze problemen in Den Haag aan te kaarten, maar doen ook al jaren een dringend beroep op het college om ervoor te zorgen dat de gemeenteraad nu eindelijk eens inzicht krijgt in de kosten in het sociaal domein (LINK).

De maat is wat ons betreft nu dan ook vol. Wij willen inzicht in de opbouw van de kosten, zodat wij tot duurzame kostenbeheersende en kostenreducerende maatregelen kunnen komen in het sociaal domein. De uitgaven aan jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning moeten binnen de budgettaire kaders van de gemeente worden gebracht. Als we dat niet doen zullen de kosten verder blijven stijgen met grote financiële problemen als gevolg.

Freek Reijmerink

Naar aanleiding van de behandeling van de jaarstukken luidt de VVD de noodklok omtrent de kostenstijging in het sociaal domein. Een recente prognose van de Regio Gooi en Vechtstreek laat zien dat als de trends van de afgelopen jaren in het sociaal domein zich voortzetten en de vergrijzing zich verder in Hilversum voltrekt, de Hilversumse uitgaven voor maatwerkvoorzieningen jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning in 7 jaar stijgen van 28 miljoen naar 45 miljoen. Een kostenstijging die niet valt op te vangen en daarom ingrijpen noodzakelijk maakt.

In 2015 is de uitvoering van de jeugdhulp en van de maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van het Rijk naar de gemeenten gegaan (decentralisatie) waarbij tegelijkertijd 15% is gekort op het budget, omdat Den Haag de verwachtte besparing alvast heeft ingeboekt. Van die verwachtte besparing is in de praktijk tot op heden niets terecht gekomen, in tegendeel. Net zoals andere gemeenten, worstelt ook Hilversum met oplopende tekorten op de begroting van het sociaal domein. Daarnaast baart het beslag dat deze uitgaven op de gemeentebegroting leggen ons ernstige zorgen. Op dit moment nemen de kosten van het sociaal domein al ruim 44 procent van de begroting in beslag, en als de stijgende lijn doorzet, dan wordt dat alleen maar meer. Hierdoor blijft er in Hilversum steeds minder geld over voor andere zaken die belangrijk zijn voor onze inwoners en ondernemers.

De stijging van de uitgaven voor het sociaal domein worden vooral veroorzaakt door de toename van het aantal jongeren dat een beroep doet op jeugdhulpvoorzieningen. Dit is een landelijke trend die ook in Hilversum zichtbaar is. Hierbij speelt eveneens mee dat het bereik van de jeugdhulp is toegenomen, doordat de hulp laagdrempeliger is geworden. Ook de uitgaven aan Wmo stijgen structureel. Mensen blijven langer thuis wonen, worden ouder en doen daardoor vaker een beroep op de gemeente voor hulp en ondersteuning. Een tweede oorzaak voor de kostentoename in de Wmo is de invoering van het zogeheten abonnementstarief per 1 januari 2019. Deze maatregel heeft een aanzuigende werking, doordat het de drempel verlaagt om meerdere voorzieningen tegelijkertijd af te nemen. Inwoners betalen maximaal 19 euro in de maand eigen bijdrage, ongeacht hoeveel voorzieningen ze afnemen en ongeacht de hoogte van het inkomen. Daarnaast is dit bedrag van 19 euro per maand niet gebaseerd op de werkelijke kosten van voorzieningen en volstrekt niet kostendekkend.

Op dit soort beleidskeuzes kunnen we als gemeente weinig tot geen invloed uitoefenen. Het beleid wordt in Den Haag bepaald en de gemeenten moeten betalen. Ook de oplopende tekorten als geheel kunnen we als gemeente maar gedeeltelijk en beperkt beïnvloeden.

Factoren die niet zijn te beïnvloeden en ook in de landelijke discussie naar voren komen zijn bijvoorbeeld de bevolkingsgroei, complexe en zware problematiek, beperkt aantal plekken in verpleeghuizen, de strakke wettelijke kaders op de uitvoering van de taken in het sociaal domein en de effecten van het eerder genoemde abonnementstarief in de Wmo.

Wat de VVD betreft moeten Hilversummers de zorg en ondersteuning kunnen krijgen die zij nodig hebben. Er zit echter ook een grens aan, namelijk de financiële draagkracht van de samenleving. Om de kwaliteit en toegankelijkheid van al deze voorzieningen in de toekomst te kunnen blijven garanderen moet volgens ons de gemeente zich richten op de inwoners die de hulp het hardst nodig hebben. Doen wij dit niet dan zal door de verdere stijging van de kosten het zorgaanbod verschralen en daarmee de kwaliteit en toegankelijkheid van deze voorzieningen drastisch verminderen. Daarnaast is er dan minder geld voor andere investeringen die de stad tot een levendig Hilversum maken. Om die redenen is het juist van belang dat de gemeentelijke zorgtaken betaalbaar blijven en wij controle krijgen op de kostenontwikkeling.

Wij zetten ons al hard in om deze problemen in Den Haag aan te kaarten, maar roepen daarnaast ook het college met klem op om met duurzame kostenbeheersende en kostenreducerende maatregelen te komen in het sociaal domein. Met een geraamde stijging van 17 miljoen in 7 jaar tijd is het namelijk geen kwestie van of je keuzes moet maken, maar wanneer er keuzes gemaakt worden.

De uitgaven aan jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning moeten binnen de budgettaire kaders van de gemeente worden gebracht. Als we dat niet doen, dan wordt de financiële slagkracht van Hilversum steeds meer gegijzeld door het sociaal domein en dit vormt een gevaar voor het welzijn van Hilversum als geheel.

Freek Reijmerink en Tobias Westerneng

Hilversum maakt samen met Blaricum, Eemnes, Gooise Meren, Huizen, Laren, Weesp en Wijdemeren deel uit van het samenwerkingsverband en uitvoeringsorganisatie Regio Gooi en Vechtstreek. ‘De Regio’, zoals het genoemd wordt, organiseert onder andere de afvalinzameling door de GAD, de GGD, maar ook de OV-consessie. De Regio verzorgt dus de aanbesteding van de regionale- en gemeentebuslijnen. De Hilversumse burgemeester Pieter Broertjes is voorzitter van de Regio en wethouders van de verschillende gemeenten zijn portefeuillehouder / aanspreekpunt voor verschillende onderwerpen. Het regio-idee is in beginsel een goed idee. We kunnen zo regionaal inkopen, dat is goedkoper. Ook kunnen we gezamenlijk krachten bundelen. Synergie dus. Mooi!

Helaas is zoals altijd de praktijk weerbarstiger. Zo ook met het plan van De Regio om het doelgroepenvervoer zelf te gaan uitvoeren. Dit ziet op het Wmo-vervoer met de regiotaxi, het leerlingenvervoer voor leerlingen van speciaal onderwijs en het vervoer van inwoners van en naar dagbestedingsactiviteiten. Met dit voor Nederland unieke project wil de Regio het doelgroepenvervoer, waar jaarlijks ruim 7 miljoen euro mee is gemoeid, zelf gaan organiseren door een eigen BV op te richten omdat het de markt niet zelf zou lukken dit goed te organiseren. Opvallend detail daarbij is dat de marktpartij die het doelgroepenvervoer nu organiseert door De Regio overgenomen wordt en dat de directeur mag blijven zitten. Het bedrijf telt straks maar liefst 130 werknemers en 135 voertuigen. Hiermee wordt de Regio alsmaar groter en groter. Een trend die de VVD niet van harte toejuicht. Daarnaast blijkt het bijsturen van de plannen van de Regio door de individuele gemeenteraden lastig.

De VVD is niet overtuigd van de noodzaak tot het inbesteden van het doelgroepenvervoer. Hierbij wijzen wij op de verschillende wijze waarop aanbesteed kan worden, waar prijs een ondergeschikte rol kan spelen en waar zelfs prestatieprikkels in de gunningscriteria kunnen worden meegenomen met het oog op kwaliteit. Dat is echter in het proces voorafgaand aan dit voorstel niet door De Regio onderzocht. Alleen de mogelijkheid tot inbesteding is uitgewerkt. Dit terwijl wij met dit plan vervoersdiensten onttrekken aan de markt waar diverse bedrijven beschikbaar zijn om deze diensten te leveren. Pas door het verzet in de verschillende gemeenteraden heeft de Regio alsnog een onderzoek gelast naar de mogelijkheid tot aanbesteden, maar het geselecteerde adviesbureau heeft voor dat onderzoek minder dan twee weken de tijd gehad. Ondanks het korte tijdbestek is de conclusie duidelijk: ook middels aanbesteding van het doelgroepenvervoer kan een betrouwbare en toegankelijke dienstverlening gerealiseerd worden. Daarnaast zijn de kosten naar verwachting lager dan bij het inbesteden van het desbetreffende vervoer.

Hoewel het onderzoek de aandacht verlegt naar de primaire discussie over aanbesteden of inbesteden, betreft dat niet het besluit dat nu voorligt. De raad wordt alsnog gevraagd al dan niet in te stemmen met het voorliggende uitgewerkte voorstel: de overname van activiteiten van de marktpartij die het doelgroepenvervoer reeds nu al organiseert, tegen een bepaalde overnamesom en met specifieke voorwaarden. Dat voelt als tekenen bij het kruisje.

Freek Reijmerink en Hidde Fennema