Poliflw

Door Joël Voordewind op 8 augustus 2020 om 11:42

Reactie op oproep voorgangers over vluchtelingenkinderen

Vandaag verscheen er een brief van vele predikanten, priesters en voorgangers, gericht aan de volksvertegenwoordigers van het CDA en de ChristenUnie. Ze schrijven dat ze zich zorgen te maken over de kinderen die leven in de erbarmelijke omstandigheden op de Griekse eilanden. Ze hebben daarom een aantal vragen voor de Kamerleden. Middels deze blog wil ik vanuit de ChristenUnie een antwoord geven op de brief.

Het is mooi om te zien dat er onder christenen zoveel bewogenheid is voor de kinderen in de vluchtelingenkampen. In de afgelopen weken ontving ik veel kritische mails van betrokken mensen. Deze brief laat nogmaals zien: het hart van christelijk Nederland klopt voor deze kinderen, zonder ouders en in een schrijnende situatie. De ChristenUnie deelt deze bewogenheid.

Juist om die reden is te begrijpen dat we veel kritiek kregen toen we, samen met CDA, VVD en D66, begin juli niet vóór de in de brief genoemde motie stemden. De ChristenUnie was en is het immers eens met de lijn van deze motie: het komen met een plan voor een opvang van de kinderen in Nederland. Er is echter geen Kamermeerderheid voor een barmhartiger asielbeleid, zo schreef Gert-Jan Segers al in een eerder blog. Daarom zijn we genoodzaakt binnen de coalitie over asielbeleid afspraken te maken. En daarom stemden we tot onze spijt tegen de motie.

Binnen de coalitie is afgesproken dat er met Nederlandse hulp gezorgd wordt voor de opvang van uiteindelijk vijfhonderd kinderen, op het Griekse vasteland. Zij krijgen een veilig onderkomen, onderwijs en voogdij. Daar heeft de Nederlandse overheid zich aan gecommitteerd. En daar houdt de ChristenUnie het kabinet dan ook aan. Het is een compromis, maar het moet een compromis zijn dat wérkt en ervoor zorgt dat de vluchtelingenkinderen veilig zijn.

We hebben het kabinet voor een deadline gesteld. Uiterlijk in september moeten de eerste kinderen naar de opvang op het Griekse vasteland zijn gebracht. Daarvoor moet alles op alles worden gezet. Komt de opvang niet van de grond, dan heroverwegen we onze steun aan het plan. Dat betekent dat de optie om een deel van de kinderen wél naar Nederland te brengen ook weer op tafel komt. Voor de ChristenUnie staat namelijk één ding voorop: deze kinderen verdienen een veilige plek om op te groeien.

“Als corona ons íets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat echte aandacht en goede zorg het verschil maken in een mensenleven. Ik vind het buitengewoon pijnlijk dat in een tijd waarin ouderen zich extra kwetsbaar voelen, D66 een voorstel indient waarvan we weten dat het bij veel ouderen tot grotere onzekerheid en meer angst leidt." Dat stelt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers in reactie op de indiening van een initiatiefwetsvoorstel om een zelfdodingspil mogelijk te maken.

“Als corona ons íets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat echte aandacht en goede zorg het verschil maken in een mensenleven. Ik vind het buitengewoon pijnlijk dat in een tijd waarin ouderen zich extra kwetsbaar voelen, D66 een voorstel indient waarvan we weten dat het bij veel ouderen tot grotere onzekerheid en meer angst leidt." Dat stelt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers in reactie op de indiening van een initiatiefwetsvoorstel om een zelfdodingspil mogelijk te maken.

Door Gert-Jan Segers, Carla Dik-Faber op 17 juli 2020 om 08:06

ChristenUnie: ‘geen zelfdodingspil, wel betere zorg voor ouderen’

“Als corona ons íets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat echte aandacht en goede zorg het verschil maken in een mensenleven. Ik vind het buitengewoon pijnlijk dat in een tijd waarin ouderen zich extra kwetsbaar voelen, D66 een voorstel indient waarvan we weten dat het bij veel ouderen tot grotere onzekerheid en meer angst leidt." Dat stelt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers in reactie op de indiening van een initiatiefwetsvoorstel om een zelfdodingspil mogelijk te maken.

"In dit initiatiefwetsvoorstel is het beschermen van hun leven niet langer het uitgangspunt, maar een optie. Het mag duidelijk zijn dat dit voor de ChristenUnie een onbegaanbare weg is. Voor ons is het nooit een optie geweest en zal het nooit een optie zijn dat een kabinet waar wij onderdeel van zijn deze wet gaat invoeren. Onze ouderen verdienen onze beste zorg, helemaal als het leven hen zwaar valt. De ChristenUnie zal nooit de grens overgaan naar een samenleving waarin we gezonde mensen helpen een einde aan hun leven te maken. Wij zullen altijd kiezen voor betere zorg en meer aandacht voor onze ouderen.”

ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber: “D66 kiest ervoor om tegen alle adviezen in met een wet te komen die letterlijk levensbedreigend is. Achter de verhullende term ‘voltooid leven’ gaat zeker op hogere leeftijd veel lijden schuil; het beeld van de autonome burger die graag regie voert over het einde van het leven, is allang door onderzoek van Els van Wijngaarden doorgeprikt. En notabene een commissie onder aanvoering van D66-senator Schnabel zei eerder al: doe het niet, biedt geen zelfdodingspil aan, maar denk na over betere zorg, over alternatieven. Dat D66 doorgaat met een wetsvoorstel voor een zelfdodingspil terwijl er op zoveel vlakken nog zoveel winst te behalen is, kan ik dan ook alleen maar zien als een politieke wens die ons wordt opgedrongen. In plaats van een plan om tegemoet te komen aan de zorgen, het gepieker en de noden waar ouderen onder kunnen lijden, zegt D66: hier heeft u een pil. Dat vind ik heel, heel wrang.”

D66 zet voltooid leven-debat op scherp

De aankondiging van D66-Kamerlid Pia Dijkstra dat zij haast maakt met haar wetsvoorstel ‘voltooid leven’, heeft wrevel gewekt binnen de coalitie.

17 jan.  Twitter reactie Gert-Jan Segers:

Een cruciaal gesprek over leven en dood, met wat mij betreft de humane uitkomst dat elk mens even waardevol is. Iemand die twijfelt aan de zin van zijn/haar ouder wordende leven verdient voor alles betere hulp en meer aandacht.

Door Webredactie op 19 september 2019 om 21:53

ChristenUnie en D66 op de bres voor rechtsbijstand

ChristenUnie en D66 roepen het kabinet op om zo snel mogelijk maatregelen te nemen voor versterking van de rechtsbijstand. Minister Dekker mag volgens beide partijen niet wachten tot het hele stelsel van de sociale advocatuur is herzien.

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers: “Of je veel of weinig geld hebt, moet niet uitmaken om je recht te kunnen halen. Sociaal advocaten zorgen dat ook mensen die te weinig besteden hebben, toegang hebben tot de rechter. De minister is aan zet om meer te doen voor de sociale advocatuur, ook nu het stelsel wordt herzien.”

ChristenUnie-Kamerlid Stieneke van der Graaf: “De toegang tot het recht is een fundamenteel recht dat door de overheid gewaarborgd moet worden. Ook voor mensen die minder te besteden hebben. De sociaal advocaten leveren een belangrijke bijdrage aan die toegang, zij moeten hun werk kunnen blijven doen.”

D66-fractievoorzitter Jetten: “Mensen die gebruik maken van de sociale advocatuur zitten te wachten op daadkracht van het kabinet. Nu zijn er grote tekorten. Advocaten overwegen te stoppen met hun werk. Daarmee staat de gezondheid va de rechtsstaat onder druk. Het kabinet moet dit zo snel mogelijk oplossen.”

De sociale advocatuur verkeert in zwaar weer. In het Regeerakkoord is afgesproken dat het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand wordt herzien. Met die herziening moeten mensen met een kleine beurs weer zeker kunnen zijn van toegang tot het recht.

ChristenUnie en D66 erkennen dat de herziening van het stelsel tijd nodig heeft. Toch willen de partijen dat het kabinet op korte termijn maatregelen neemt zodat de sociale advocatuur op niveau kan blijven functioneren.

De regeringspartijen D66 en ChristenUnie willen af van de schommelingen in de gemeentebegroting. Het gemeentelijk budget is met de trap op-trap af-systematiek te afhankelijk van de uitgaven van het kabinet. Dat leidt nu tot grote tekorten bij gemeenten en bezuinigingen. ‘Dat is niet uit te leggen’, aldus CU-voorman Gert-Jan Segers.

Begrotingstrends

Er zijn volgens beide coalitiepartijen betere manieren om de hoogte van het gemeentefonds te bepalen. Zo kan worden gekeken naar begrotingstrends over verschillende jaren. Het gemeentebudget blijft dan wel gekoppeld aan de rijksbegroting, maar de grote schommelingen zijn eruit, stellen beide partijen.

Onvrede

Omdat het rijk geplande investeringen niet heeft gedaan, zijn er miljarden op de plank blijven liggen. Met terugwerkende kracht wordt dat op gemeenten verhaald. Die zien hun accres dalen en moeten bezuinigen. Alsof je in mei te horen krijgt dat je het jaar ervoor toch minder salaris krijgt, aldus beide partijen. Dit leidt tot grote onvrede onder gemeenten.

#SOSGemeenten

‘Wat heb je aan 1,2 koopkracht als je straks geen zwembad, bibliotheek of thuiszorg hebt? Als het wijkhuis, de voetbalclub de deuren sluit en armoederegelingen stoppen? Gemeenten worden massaal gedwongen om in hun hart te snijden en Den Haag kijkt de andere kant. #SOSGemeenten #APB19’, twitterde de Wageningse wethouder Lara de Brito woensdag. Voorzitter Paul Depla van het G40-netwerk stelde dinsdag, in reactie op de Miljoenennota, dat de huidige systematiek niet langer houdbaar is. De G40 wil toe naar een andere bekostigingssystematiek. De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) adviseerde het kabinet onlangs in ieder geval een deel van het gemeentefonds los te koppelen van de trap op-trap af-systematiek.

Door Gert-Jan Segers op 18 september 2019 om 20:58

We staan op een kruispunt. En de Raad van State heeft ons er hardhandig midden op gezet. We kunnen even geen kant meer op. Dat is het moment om na te denken over wat we echt belangrijk vinden. Over wat het goede leven is. We stoten teveel stikstof uit, zo oordeelde de Raad van State, en daarom liggen nu duizenden bouwprojecten stil. Komt er geen nieuwe wijk in Roermond, geen windmolens in zee, geen nieuwbouw voor bedrijven. Dit verhaal van ons stikstofprobleem is eigenlijk ook het verhaal van Nederland. Het verhaal van ons allemaal.

Lees hier de bijdrage aan de Algemene Politieke Beschouwingen 2019.

We willen alles. We willen het nu. En we willen het allemaal tegelijk op dat hele kleine stukje aarde. Terwijl de dingen die het leven waarde geven onder druk staan. De weg vooruit is dan niet om de uitspraak van de Raad van State de schuld te geven, de weg vooruit is niet om de natuurgebieden de schuld te geven dat ze zo ongelegen pal naast onze huizen en wegen zijn liggen, hoe brutaal. De weg vooruit is niet om te zoeken naar nieuwe juridische trucs.

Nee, de weg vooruit is erkennen dat onze manier van leven onszelf en de schepping uitput. We staan nu op het kruispunt waarop we na kunnen denken over het goede leven dat we als samenleving willen leiden.

Dat geldt niet alleen voor de omgang met de schepping, maar ook voor de omgang met elkaar.

Begin deze zomer waren we als ChristenUnie-fractie op bezoek bij Taste. Dit is een woongemeenschap in een moeilijke wijk Delft. Gezinnen en singles leven daar samen hun leven. Hun prachtige tuin is een buurttuin geworden in één van de dichtstbevolkte wijken in Nederland. Iedereen kan daar binnenlopen. Op vrijdag organiseren zij het buurtcafé. Een plek waar mensen er voor anderen zijn. Ik vond dat heel bijzonder.

Een prachtig hoopvol voorbeeld, waar het goede leven geleefd én gedeeld wordt. Waar mensen keuzes maken waarmee ze echt aandacht hebben voor elkaar.

De uitspraak van de Raad van State over de PAS herinnerde me aan de keuzes die daar worden gemaakt.

Laten we dit moment aangrijpen om na te gaan wat het goede leven is en wat onze prioriteiten zijn.

Ik zal maar duidelijk maken waar onze prioriteiten liggen. Die liggen niet bij verhoging van de maximumsnelheid en niet bij ongebreidelde groei van het vliegverkeer. Onze prioriteit ligt wel bij de omslag die onder de bezielende leiding van de minister van Landbouw is ingezet naar kringlooplandbouw. Maar dan wel met boeren. Niet over de boeren en zonder hen, maar met hen. En willen we ons leven leefbaar houden, dan zullen we allemaal moeten inschikken.

Ons antwoord op de uitspraak van de Raad van State moet uiteindelijk een keus zijn voor het goede leven.

Coalitie-Y

Zo kom ik als vanzelf te spreken over Coalitie-Y, over de hunkering van jongeren naar het goede leven. Een leven met minder schulden, met uitzicht en perspectief op een goede toekomst en een leven met meer rust en meer aandacht voor elkaar.

De inzet van Coalitie-Y heeft alles te maken met de hoognodige omslag van een gehaaste, neoliberale samenleving, naar een samenleving met aandacht.

Dat verlangen naar zo’n samenleving hoorde ik toen ik in gesprek ging met jongeren op Hogeschool Windesheim in Zwolle. Jongere, na jongere die zei dat ze dromen hebben. Maar steeds hoorde ik van hen hoe deze generatie onder druk staat door schulden, door prestatiedruk. Het leidt ertoe dat de uitval hoog is, dat steeds meer studenten er somber van worden en soms uitvallen met burn-outs en de vraag naar psychologen toeneemt.

De dag voor Prinsjesdag heeft Coalitie-Y haar manifest aan de minister-president aangeboden. Eerder hebben we met hem al gesproken in het Catshuis. Dank voor dat luisterend oor. Coalitie-Y is een brede coalitie met 36 jongerenorganisaties, inmiddels al acht politieke partijen en programmamaker Tim Hofman. En inmiddels duizenden mensen die zich online hebben aangemeld. En we maken ons sterk voor jongeren.

Dat doen we omdat we af moeten van de onbarmhartige mythe dat als jij maar investeert in jezelf, als jij maar alle kansen pakt, dat succes dan een keus is. Maar dus ook dat falen je eigen schuld is. Het is een neoliberaal sprookje waar volgens mij ook liberalen niet meer in geloven.

Het manifest van Coalitie-Y vraagt om stappen waardoor getalenteerde jongeren meer kansen krijgen op een huis. Het kabinet zet goede stappen op de woningmarkt. Ik wil het kabinet aanmoedigen daarbij starters wél een kans te geven. Wanneer krijgen we inzicht in de haalbaarheid van een vurige wens van de ChristenUnie om de overdrachtsbelasting voor starters naar nul te brengen en die voor investeerders vanaf hun derde huis te verhogen? Want een woning is geen winstfabriek.

Ik vraag de minister-president ook om te reageren op een ander voorstel van Coalitie-Y, namelijk de invoering van een generatietoets. Ik doe dat voorstel vandaag samen met collega Jetten. Daarmee borgen we dat bij het sluiten van bijvoorbeeld een pensioenakkoord en het woonbeleid goed in kaart  wordt gebracht wat de gevolgen zijn voor elke generatie, van jong tot oud. Om daarmee te zorgen voor eerlijke en generatiebestendige keuzes. Is het kabinet bereid om zo’n generatietoets te ontwikkelen en te bezien welke rol de planbureaus hierin kunnen vervullen?

Omslag

Het verhaal van onze stikstofuitstoot en het verhaal van Coalitie-Y staan voor iets groters in Nederland. En voor de kans die we hebben om een omslag te maken. Om niet te zoeken naar het betere of het beste, maar gewoon naar het goede leven.

Het goede leven is voor mij een leven in verbondenheid met de Schepper, de schepping en met elkaar. Als ChristenUnie willen we ruimte bieden voor een samenleving met aandacht. Waarin mensen regie hebben over hun leven, ruimte krijgen om naar elkaar om te zien, om voor elkaar te zorgen. Waarin we oog hebben voor de volgende generaties en waarin we zorg dragen voor de schepping en de vrijheden koesteren waar ons land op gebouwd is.

Ik ben dan ook blij met de reflectie in de miljoenennota op het Brede Welvaartsbegrip waarbij verder wordt gekeken dan de koopkracht en de omvang van de staatsschuld. De kwaliteit van leven wordt niet daardoor bepaald, maar door de vraag of je toegang hebt tot goed onderwijs, goede zorg en of je in een schone leefomgeving woont. En door behoud van vrijheid, onze rechtstaat, onze democratie en door veiligheid.

De kabinet schept daar de voorwaarden voor.

Ik ben blij dat het kabinet opnieuw de lasten voor burgers verlicht, dit jaar met zo’n drie miljard. Het is voor de ChristenUnie-fractie een nieuwe stap in de goede richting. Ik vraag het kabinet wel om blijvend oog te houden voor de verhouding tussen gezinnen die van één inkomen moeten rondkomen en de zogenaamde tweeverdieners. Het is onrechtvaardig als eenzelfde gezinsinkomen bij eenverdieners veel zwaarder wordt belast dan dat van tweeverdieners. Graag een reactie op dat punt.

Ik ben blij met de verhoging van het Kindgebonden Budget. Dat verlicht de druk op jonge gezinnen en geeft drukbezette ouders weer iets meer lucht. Ook in gezinnen moet alles, nu en allemaal tegelijk. De ChristenUnie wil werken aan een samenleving met ademruimte voor gezinnen, juist in het spitsuur van het leven.

Tegelijk maak ik me grote zorgen over het groeiend beroep dat op de zorg in het sociaal domein wordt gedaan en de noodklok die gemeenten daarover luiden. Dan moeten we zo eerlijk zijn om te erkennen dat gemeenten bij het maken van hun plannen belemmerd worden door de veranderingen in de uitgaven van de landelijke overheid. Als wij geen JSF kopen, kunnen onze gemeenten minder doen voor mensen die zorg nodig hebben, kinderen die jeugdzorg nodig hebben en dak- en thuislozen. Dat is niet uit te leggen! Wil het kabinet daarom werken aan een andere meer trendmatige manier van financieren van het gemeentefonds? De ChristenUnie wil, samen met D66, dat de schommelingen eruit worden gehaald.

Investeringsfonds

Dan de zogenaamde investeringsagenda. Het fonds. Als er ooit een kans is om na te gaan wat we willen, wat goede, duurzame groei is, zodat we het goede leven kunnen leven, dan is het wel nu.

Het kabinet wil een investeringsagenda ontwikkelen en daar veel geld – ik heb gelezen tientallen miljarden zelfs – voor uittrekken. Het komt overeen met de Bijbelse wijsheid van Jozef die de ChristenUnie-fractie geregeld heeft gedeeld. Jozef koos als onderkoning van Egypte voor investeringen in goede tijden, zodat het land goed was voorbereid op slechtere tijden.

Ik las dat er verschillende geestelijke vaders zijn van dit idee. Maar het is nu duidelijk dat de echte geestelijke vader Jozef is. Wat mij betreft hebben we straks geen Hoekstra-fonds, geen Wiebes-fonds, maar een Jozef-fonds.

Dit biedt de kans om te investeren in de economie van de toekomst, in een economie die mensgericht is en rekening houdt met de draagkracht van de schepping. Dan kiest de ChristenUnie ervoor om te investeren in de omslag naar onze eigen, schone energie. Dan kiezen we voor snelle OV-verbindingen tussen de landsdelen, binnen stedelijke regio’s en met het buitenland. En kiezen we voor investeren in innovatie en onderwijs waarbij alle jongeren meetellen, van jong tot ouder, en alle talenten de ruimte moeten krijgen. Dus niet alleen investeren in knappe koppen, maar ook in vakmensen, in gouden handen.

Het  investeringsfonds biedt de kans om de grote opgaven op het gebied van mobiliteit, woningbouw, klimaat en energie gezamenlijk te bezien, om dan in samenhang de goede keuzes te maken.

Een overheid met aandacht

De Raad van State heeft ons hardhandig stilgezet en we staan op een kruispunt waarop we de weg moeten inslaan naar een samenleving waarin overbelaste mensen weer rust en ruimte krijgen. En waarin we het goede leven kunnen leven. Daar is een andere, een hervormde en mensgerichte overheid voor nodig. Een overheid met aandacht.

Laat ik één voorbeeld geven.

Vorig jaar vroeg ik naar een energieloket waarbij elke burger in elke gemeente kan aankloppen om te vragen wat hij kan doen aan de verduurzaming van zijn woning en hoe hij daarbij geholpen kan worden. Tot mijn verbazing bestaat nu 1 jaar later de ontmoedigende situatie dat  wanneer een inwoner van Rijswijk op zoek gaat naar dat loket,  hij verwezen wordt naar Rotterdam en 69 euro moet betalen voor hij een gesprekje van een uur krijgt. Ik vind dat waanzin.

Als we dat willen doorbreken moeten we afscheid nemen van een denken dat al te lang de toon heeft gezet. Het is neoliberaal denken waarin de markt domineert, ons land de BV Nederland heet en de overheid als een bedrijf wordt gerund en de burgers worden gereduceerd tot klanten.

DUO, de belastingdienst, NVWA, CBR, UWV, IND, SVB en wat de afkortingen ook mogen zijn. Als de uitvoerende diensten van de overheid inderdaad bedrijven waren, waren ze allemaal al lang failliet gegaan. Alleen kunnen mensen die er van afhankelijk zijn nergens anders heen.

De vraag is: hoe gaat het kabinet werken aan de omslag naar een dienstbare uitvoering waarin de menselijke maat weer centraal staan? Waarin mensen belangrijker zijn dan regels?

Maar het vraagt ook iets van onszelf, als Kamer. Het vraagt zelfreflectie. Met welke wetten hebben wij al die uitvoeringsorganisaties opgezadeld? Want de mensen doen hun werk bij al die organisaties wel naar eer en geweten. Hoe werkbaar zijn de instructies die wij ze hebben meegegeven?

Vandaar dat ik me aansluit bij collega Heerma en dat wij samen het voorstel doen om tot een parlementair onderzoek te komen waarbij we langer terugkijken en naar de breedte van de uitvoering door de overheid kijken en zeker ook naar de rol van de Tweede Kamer.

Het falen in de uitvoering wordt misschien nergens zo hard gevoeld als in Groningen. Dit jaar moest volgens minister Wiebes het jaar van de uitvoering worden. Een jaar waarin mensen eindelijk voortgang zien in hun dorp, wijk, straat en huis. Hoe staat het daarmee en kunt u verzekeren dat ook als de gaswinning stopt, de inspanningen onverminderd erop gericht zullen zijn om recht te doen aan de  mensen in Groningen die al jaren kampen met de gevolgen van de gaswinning?

Leven in vrijheid

Een goed leven is een leven in vrijheid. Ons gemeenschappelijke huis kan alleen vertrouwd zijn als het ook veilig is. We kunnen alleen het goede leven leven als we beschermd zijn. 75 jaar geleden is onze vrijheid duur bevochten. Dat geeft ons de plicht om die vrijheid te beschermen.

Net als veel anderen maak ik me grote zorgen over de invloed van het salafisme op jonge kinderen. Ook hier moet de overheid een schild voor zwakkeren zijn en bescherming bieden tegen een radicale versie van de islam die vrijheid gebruikt om vrijheid om zeep te helpen. En daar is vrijheid niet voor bedoeld. En om eerlijk te zijn, mis ik daar soms het gevoel van urgentie bij het kabinet.

En hoe staat het dan met het wetsvoorstel over het reguleren van buitenlandse financiering? Een wetsvoorstel waar ministers Blok, Koolmees en Dekker verantwoordelijk voor zijn. En hoe staat het met het eerder kunnen verbieden van antidemocratische organisaties?

Als een goed leven alleen in vrijheid geleefd kan worden, dan kan de overheid niet wegkijken bij het vreselijke onrecht van mensenhandel en gedwongen prostitutie. Er is te weinig politiecapaciteit om mensenhandel en gedwongen prostitutie aan te pakken. Ik vind dat onbestaanbaar. Daarom doe ik met collega Asscher het voorstel om structureel 10 miljoen euro extra vrij te maken voor politiecapaciteit om de strijd tegen mensenhandel en gedwongen prostitutie aan te pakken. Meer prioriteit is nodig. En ook hier is wetgeving nodig. Waar blijft de wet om de misstanden in de prostitutie tegen te gaan? Van mijn kant de aanmoediging om daar werk van te maken.

Als iets haaks staat op vrijheid en het goede leven, dan is dat wel drugsverslaving. We zien de impact op jongeren, we zien de impact op Brabant, op een stad als Amsterdam. We hebben het rapport ‘de achterkant van Amsterdam’ gelezen.

We hebben als ChristenUnie een kleine traditie van zelfkastijding. Vorig jaar spraken we hier over de meloen van de dividendbelasting. Dit jaar wil ik het hebben over de proeven met legale wietteelt.

Er zit een merkwaardige dubbelhartigheid in het Nederlandse beleid rond drugs. We laten burgemeesters wietplantages oprollen, maar laten ze zelf ook wiet verbouwen. We rollen drugslaboratoria op, maar hebben ook twintig plekken in het land om pillen te laten testen. Dat is toch een tweeslachtigheid? Voor onze fractie is dit experiment met legale wietteelt absoluut geen opmaat tot legalisering. Sterker nog, voor ons is nu de kernvraag: Hoe voorkomt de regering dat er een verdergaande normalisering van drugsgebruik optreedt? Hoe voorkomen we dat we met dit experiment het onzalige signaal afgeven dat drugs oké zijn?

Tot slot

We staan op een kruispunt en we moeten nagaan wat een goed leven is met 17 miljoen mensen op een beperkt stukje van de wereld. Het is een leven met minder schulden, met meer rust, meer aandacht voor elkaar, betere zorg voor de schepping, met een dienstbare, mensgerichte overheid. Het is een leven in veiligheid en vrijheid.

Maar als dit het moment van reflectie is op het goede leven, dan moeten we ook nagaan wat wij hier elkaar aandoen. We lijden hier in de Tweede Kamer een intens leven waar we allemaal in sociaal opzicht een prijs voor betalen. En die is voor sommigen zo hoog dat zij vroegtijdig stoppen. Of noodgedwongen moeten stoppen of tijdelijk moeten stoppen.

En iedere keer als dat bij een collega gebeurt, raakt dat ons allemaal. Het raakt in ieder geval mij. Omdat we ons realiseren dat we zelf ook kwetsbare mensen zijn. Zelf ook moeite hebben om een goed leven te leiden met de geliefden om ons heen.

Ik heb niet de finale wijsheid om deze spanning die we allemaal voelen op te lossen. Maar het beetje wijsheid dat ik heb, deel ik graag. Ik gun ons graag:

Iets meer geld voor ondersteuning in ons werk hier.

Iets meer zondagsrust.

En bovenal: de zegen van onze goede God.

Rob Jetten – Bouwen aan het Nederland van de toekomst (APB 2019)

Lees hier de inbreng van D66-fractievoorzitter Rob Jetten tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen 2019.

Ook namens mijn fractie wil ik mijn medeleven betuigen aan de familie en nabestaanden van advocaat Wiersum die vanmorgen in Amsterdam op een hele laffe wijze is doodgeschoten. Als we de eerste berichten mogen geloven, is dit een aanval op onze rechtsstaat. Waarbij niet alleen kroongetuigen, maar ook advocaten die mensen bijstaan in strafzaken het leven niet meer zeker zijn. En ik dank de minister voor de eerste brief die hij vandaag naar de Kamer heeft gestuurd. Ik vertrouw erop dat alles op alles wordt gezet om de onderste steen boven te krijgen.

Voorzitter,

De Algemene Beschouwingen van een fractievoorzitter van een coalitiepartij kennen doorgaans een vast stramien. De behaalde resultaten van het kabinet worden met gepaste trots opgesomd. De oppositie voorgehouden dat er al veel voor elkaar is gekregen. De bewindspersonen krijgen eventueel een pluim op de hoed. Verwijzend naar een rapport wordt natuurlijk wel nog even benadrukt dat ‘we er nog lang niet zijn’.

Ga ik dat helemaal anders doen? Het is mijn eerste keer, dus ik ga het proberen. Maar of ik de verleiding kan weerstaan, dat kan ik niet beloven. Ik vind het wel comfortabel dat het hier een tikkeltje voorspelbaar is. Een oase van rust en orde.

Eerlijk is eerlijk: politieke kalmte past mijn radicale fractie normaal gesproken niet. Maar nu ben ik er blij mee. Want wij staan in Nederland in het oog van een wereldstorm. De Verenigde Staten en China voeren een roekeloze handelsoorlog. Rusland raast in onze Europese achtertuin. En de regisseur van Brexit verdient inmiddels een Oscar voor beste horrorfilm. Hier in Nederland, in het oog van de storm, kan ook wel eens een windje opsteken. Tussen partijen. Binnen partijen. Baudet heeft het over de ‘brokstukken van onze beschaving’. Maar kijk, voorzitter! Samen brengen we hier wel iets tot stand.

Ons pensioenstelsel is gered voor de toekomst. Mede dankzij de samenwerking tussen coalitie en de PvdA en GroenLinks. Nederland heeft nu het eerste concrete klimaatplan van de wereld. Mede dankzij de inzet van natuurorganisaties én bedrijven. Een kinderpardon: gevluchte, hier gewortelde kinderen mogen blijven. Mede dankzij een moedige stap van het CDA. Het bedrijfsleven gaat betalen voor de lastenverlichting van mensen. Mede dankzij een flexibele wending van de VVD. En grote bedrijven als Shell gaan voortaan gewoon winstbelasting betalen. Dankzij het initiatief van collega-Kamerlid Bart Snels.

U ziet, dames en heren in Vak K, nu heb ik het toch gedaan. Ik kon de verleiding om de successen van het afgelopen jaar op te sommen nu al niet weerstaan. Maar dat doe ik voor u! Want u moet weten: Volgens de laatste peilingen bent u populairder dan ooit. De kiezers van Asscher en Klaver worden almaar enthousiaster. Nu die van Thieme nog. Maar sinds vorige week weet u: daar wordt hard aan gewerkt door mijn fractie!

Voorzitter,

Ik ben nu bijna een jaar fractievoorzitter. Na een stevige inwerkperiode, sta ik hier vandaag voor mijn eerste Algemene Beschouwingen. Al een stukje minder zenuwachtig dan voor mijn eerste interview met Frits Wester.

Van alle dertigers in dit debat zit ik het nog het dichtst bij de twintig. Dat verklaart wellicht de energieke start van mijn fractie na de zomer. Die heeft —zo heb ik gemerkt—tot wat ongemak geleid. Maar voorzitter, dat vind ik een mooi compliment. Voor mij gaat politiek over meer dan de dagelijkse verontwaardiging. Of de gevatte tweet. Politiek is meer dan kalmpjes aan managen, een procentje bijplussen in beleidskaders en plaatjes met gemiddelde koopkracht. De politiek is er – in mijn ogen – om de grote vraagstukken niet uit de weg te gaan, maar om juist te durven agenderen. Vraagstukken over leven en dood. Zoals Pia Dijkstra doet met haar wet voltooid leven. Vraagstukken over emancipatie en gelijke kansen. Zoals Vera Bergkamp doet met een pleidooi voor een tijdelijk vrouwenquotum. Of de simpele erkenning dat voor internationale problemen geen nationale oplossingen bestaan. Dat Europese samenwerking ons niet verzwakt, maar versterkt.

Soms komen de grote vragen ongevraagd op ons af. Dat is nu het geval. Om de natuur te beschermen moeten we de uitstoot van stikstof drastisch naar beneden brengen. Maar hoe? Willen we minder huizen bouwen? Minder natuur? Minder treinen? Minder vee? Mijn fractie maakt een keuze. Wij willen de veestapel halveren, zodat we meer huizen kunnen bouwen voor jonge gezinnen. Van biggen naar bouwen. De overheid moet boeren helpen met afbouwen of doorgaan voor eerlijke prijzen. Wie het daar niet mee eens is daag ik uit een visie ernaast te leggen. Een keuze. Welke keuze dan ook! Daar begint het debat.

Waar het mij om gaat, bij al deze grote kwesties, is dat politici laten zien waar zij voor staan. Dat wij hier in de politieke arena maatschappelijke discussies aanjagen en durven te beslechten. En ja, als radicaal-liberaal én als dertiger ben ik ongeduldig. Ik ga de toekomst hopelijk nog een stuk langer meemaken dan sommigen van u in Vak K. Laat staan de jongste generatie die de straat op gaat voor de bescherming van onze planeet.

Van mij dus geen lezingen over stilstand en behoud. Wat mij betreft richten we onze blik niet op onze schoenen, maar op de horizon.  Laten we kijken naar de horizon. Hoeveel kinderen moeten nog astma krijgen voordat we serieus werk maken van schone lucht? Hoeveel kinderen moeten nog starten op school met een taalachterstand voordat we eindelijk een vuist maken voor eerlijke kansen? Hoeveel Amerikaanse bedrijven moeten onze privacy schenden voordat we de techreuzen gaan aanpakken? Hoeveel dieren moeten levend verbranden in een stal voordat we ons realiseren dat het zo niet langer kan met die bio-industrie? Hoe lang kunnen we nog wegkijken van racisme voordat we zeggen: samen zijn wij Nederland en dit is de eenentwintigste eeuw? En hoeveel mannelijke premiers moeten we nog zien langstrekken voordat er eindelijk een vrouw aan het roer staat van vak K?

De geschiedenis leert dat wij Nederlanders op het cruciale moment antwoord kunnen geven op de grote vragen. Na de Tweede Wereldoorlog stonden we aan de wieg van de Europese Unie. Toen de dijken braken bij de Watersnoodramp hebben we de Deltawerken gebouwd. En toen zich in de jaren zestig nieuwe energiebronnen aandienden, stapten we in slechts vijf jaar over van kolen naar gas. Nu is er weer zo’n cruciaal moment.

De economie van vroeger brokkelt af. Van Rotterdam tot de Tweede Maasvlakte ligt veertig kilometer petrochemie dat zichzelf opnieuw moet uitvinden. En de Groningse gaskraan gaat eindelijk dicht. We moeten dus op zoek naar nieuwe welvaart. Een nieuwe economie. De nieuwe generatie mag niet de dupe worden van het beleid van nu. Daarom stel ik met Gert-Jan Segers een generatietoets voor om bij alle toekomstige wetten na te gaan of ze wel eerlijk zijn voor jongeren.

Maar dat is lang niet genoeg. Het gaat er nu echt om spannen. Kiezen we voor behoud? Of voor optimisme en investeringen?

D66 wil investeren. Investeren in de nieuwsgierigheid van Eindhoven. In de biotechnologie van Delft. In de energie van Rotterdam. Het kweekvlees van Maastricht. De aardappelen van Wageningen. De ontdekkingen van Leiden. En de branie van Amsterdam. Nu is het moment om de daad bij het woord te voegen. Als we worden betaald om geld te lenen, moeten we investeren in de toekomst. Wij zijn geen samenleving van renteniers, maar van pioniers.

Het is goed dat dit kabinet dat nu ook ziet. Maar dan zeg ik wel tegen de ministers in Vak K: Het geld moet snel naar concrete projecten. Trek de Noord-Zuid lijn door naar Schiphol. Verbind de Randstad met lightrail. Investeer in vakonderwijs, wetenschap, kennis en innovatie voor de start-ups en scale-ups van morgen. En laat het denken daar niet ophouden. Laat elektrische vliegtuigen als eerste uit Nederland opstijgen. Laat kunstmatige intelligentie nieuwe deuren openen voor kankeronderzoek. En breng de gezondheid van onze planeet in kaart met ruimtesensoren.

Kan de premier toezeggen dat het investeringsfonds concreet zal worden gebruikt voor wetenschap en innovatie? En kan hij beloven dat het kabinet uiterlijk eind dit jaar een concrete investeringsagenda naar de Kamer stuurt, zodat het geld volgend jaar kan gaan rollen?

Ja, er zijn grenzen aan de groei. De stikstofcrisis heeft dat nog eens duidelijk gemaakt. Maar soms is slim sterker dan groot. David versloeg Goliath. Ajax klopte Juventus. Én Real Madrid. Het kan. Als we een begin maken.

Als we die nieuwe economie tot stand brengen, dan moet het kansen bieden voor iedereen. We hebben te lang gedacht dat het met meer welvaart wel goed zou komen. Maar de vruchten van de economische groei komen niet bij iedereen terecht. De ongelijkheid groeit. Ik zie dat om mij heen gebeuren.

Zelf had ik geluk. Als jonge leidinggevende bij ProRail kreeg ik kansen en zekerheid met een vast contract. Tegelijkertijd zag ik hoe mijn zusje, die in de zorg werkte, flexcontract na flexcontract afliep. Voor haar was een hypotheek lang ver weg. Zij hoort tot een groeiende groep jonge mensen—theoretisch- of praktisch opgeleid—die druk ervaart. Prestatiedruk, bindende studieadviezen en onnodige selectiecriteria in het onderwijs. Onzekere banen, torenhoge huren en een heftige combinatie van werk en privé. Hoe geven we die nieuwe generatie weer kansen en zekerheid in de 21ste eeuw? Dat doen we in de eerste plaats door de ramp op de woningmarkt het hoofd te bieden. De zekerheid van een dak boven je hoofd is geen voorrecht. Het is een recht. De maatregelen die het kabinet gisteren heeft aangekondigd zijn een goede stap. Twee miljard investeringen om de woningmarkt aan te jagen. Speculanten en beleggers aanpakken; starters helpen. En natuurlijk vooral: bouwen, bouwen, bouwen.

Als een huis weer bereikbaar is, moeten mensen ook weer zeker zijn dat werken loont. Het dreigement van de minister-president aan de grote bedrijven om hun belastingverlaging te schrappen als de lonen niet stijgen, bleek geen lege huls. Dat is vast voor ons allemaal een beetje wennen. Mijn fractie gaat er vanuit dat zijn waarschuwing ook voor 2021 geldt. Is de premier het met mij eens dat een loonstijging van 2.5% veel te laag is?

Als werken gaat lonen, dan moet de arbeidsmarkt ook weer in balans. Mensen moeten kunnen kiezen of ze mét of zonder baas willen werken. Vrijheid als keuze, en niet als toevlucht. Maar dan moet die vrijheid wel blijven lonen. Het kabinet verkleint nu het fiscale verschil tussen zelfstandigen en werknemers. Mijn fractie wil een garantie van het kabinet dat de opbrengst van die maatregel ook bij zelfstandigen blijft. Kan de premier die geven?

Zonder goed onderwijs geen gelijke kansen. Het onderwijs is een paspoort voor de toekomst. En het lerarentekort dat we nu zien, is een maatschappelijke crisis. Dat heeft in de eerste plaats met geld te maken en de onderhandelingen over de cao tussen scholen en vakbondsbesturen. Ik wil het kabinet oproepen om nog eens heel goed te kijken naar welke rol het kan nemen bij het vlottrekken van deze cao-onderhandelingen. En daarbij is wat mij betreft alle creativiteit nodig. Ik ben heel blij om te horen dat zo’n oproep vandaag eigenlijk door alle partijen wordt gedaan. Naast de onderhandelingen over de cao, moeten we ook kijken hoe de inzet voor de verlaging van de werkdruk uitpakt en hoe we dat verder kunnen continueren.

Ik was met een aantal collega’s afgelopen voorjaar bij de manifestatie op het Malieveld en sprak daar met heel veel leraren die blij waren met de inzet voor werkdrukverlaging. Omdat ze bijvoorbeeld op school voor het eerst in jaren weer een conciërge konden aanstellen, die allerlei nuttige klusjes in het schoolgebouw doet zodat leerkrachten zich kunnen focussen op het voorbereiden en geven van lessen. Wat kan het kabinet nog meer doen om de werkdruk te verlagen en meer mensen te verleiden om misschien hun tijdelijke contracten om te zetten in vaste contracten en hun deeltijdcontacten om te zetten in voltijdcontracten? Want we hebben al die creativiteit nodig om dat lerarentekort op te lossen.

Voorzitter,

Ik groeide op in een modern, vrolijk en veelkleurig Nederland. Een open en tolerant land van mensen met alle soorten achtergronden, paspoorten, dromen en ambities. Een land van iedereen. Maar gaandeweg is die openheid onder druk komen te staan. Transgenders die bij Uber worden geweigerd ervaren uitsluiting. Joden die horen dat de ruiten van hun ontmoetingsplaats zijn ingegooid, herkennen de donkere patronen van de geschiedenis. Geboren en getogen Nederlanders die te horen krijgen dat ze zich moeten invechten, herkennen die patronen evengoed.

Conservatieve politici hebben van het uitbuiten en aanjagen van alle soorten onbehagen hun verdienmodel gemaakt. Al bijna twintig jaar is het bij elk probleem alle ballen op elke moslim. Niet alleen nieuwkomers, maar ook de derde en vierde generatie. Nederlanders die hier wonen die worden gewantrouwd. Wie liefde of loyaliteit voelt voor het land van haar voorouders zou geen volwaardige Nederlander kunnen zijn. Maar dat miskent de essentie van identiteit. Die is altijd meervoudig en gelaagd. Ik ben Brabander, Nederlander, Europeaan, politicus, homo, zoon én Feyenoorder. Allemaal tegelijkertijd.

Het miskent óók de essentie van Nederlanderschap. Dat staat niet vast. Het is een gedeelde zoektocht die continue aan de gang is. Eigenlijk had ik gedacht dat het een andere kant op zou gaan in de conservatieve hoek. Vijf jaar geleden las ik over een jonge, veelbelovende CDA’er die een wat meer liberale opvatting leek te hebben over identiteit. Hij zei in het buitenland getroffen te zijn door de kracht van diversiteit. Maar wat is er gebeurd met die verlichte ziel? Nu diezelfde verlichte ziel wordt getipt als CDA-leider drukt hij zich uit in luie sombermans-anekdotes over onaangepaste migranten. Dat soort woorden hebben gevolgen in de echte wereld.

Ik denk aan een hier geboren vriend die bij een sollicitatie het compliment kreeg dat hij wel “heel goed Nederlands sprak”. Een voorbeeld uit duizenden. Wie in dit land met een Arabische achternaam solliciteert maakt drie keer minder kans op het krijgen van een baan als iemand met een Nederlandse achternaam die zich met een strafblad. Laat dat even op u inwerken. Drie keer zo weinig kans.

We hebben nu dus een duidelijke opdracht. Een beschaafd alternatief bieden. Dat alternatief bestaat in een nieuwe houding. De politiek moet het hele verhaal vertellen. Dat het onacceptabel is als religieuze extremisten kinderen indoctrineren met haat. Dat we hard moeten optreden tegen radicalisering. Maar ook dat alle migrantengroepen een hoger onderwijsniveau halen dan ooit. Dat nieuwe Nederlanders niet alleen naar de huisarts gaan, maar steeds vaker zelf huisarts worden. En bovendien dat Nederlanders, van welke generatie dan ook, hier thuis zijn.

Kan de premier hier daarom morgen verschijnen als premier van alle Nederlanders? Wil hij zijn vertrouwen uitspreken in de mensen die van Nederland hun thuis hebben gemaakt? En wil hij dan namens zijn kabinet vertellen wat het gaat doen om de laatste grote drempels weg te nemen voor Nederlanders met een migratieachtergrond die keer op keer worden geweigerd als ze solliciteren voor een stage of baan?

Voorzitter,

De politiek is er om de grote vragen te stellen en te beantwoorden —vragen van vrijheid, gelijkheid, tolerantie, leven en dood. Maar die vragen gaan ook over vertrouwen in de overheid, toegang tot het recht en de kwaliteit van onze democratie.

Vertrouwen in de overheid begint met de kwaliteit van de dienstverlening. Ik zou eigenlijk een vraag willen stellen aan iedereen in vak K. Wie van u heeft GEEN problemen met een uitvoeringsorganisatie? Dat zijn er inderdaad maar heel weinig, zelfs niemand. En voorzitter, dat is wederom iets waar we gelukkig om kunnen lachen, maar ook heel pijnlijk. Dat dus heel veel Nederlanders, of ze nu een rijbewijs of toeslag aanvragen, niet de dienstverlening krijgen die wij van de overheid verwachten. En dan moeten we heel terecht een spiegel voor onszelf houden, want dat ligt niet aan de hardwerkende mensen achter een servicebalie, maar aan de manier waarop wij die uitvoeringsorganisaties met allerlei wetgeving opzadelen. Gisteren heeft de Koning daar bij de troonrede hele mooie woorden aan gewijd. Ik vraag het kabinet: welke daden voegt het bij de mooie woorden van onze Koning?

Wie ook zitten te wachten op daadkracht van het kabinet, zijn mensen die moeite hebben met de toegang tot het recht, de mensen die hulp nodig hebben en zijn aangewezen op de sociale advocatuur. Daar zijn grote tekorten. De gezondheid van de rechtsstaat staat onder druk, er zijn heel veel sociale advocaten die overwegen te stoppen met hun werk. Wat gaat het kabinet doen om dit zo snel mogelijk op te lossen? De versterking van de rechtsstaat moet hand in hand gaan met de versterking van onze democratie. Ik zie uit naar de wetsvoorstellen van minister Ollongren volgend op het belangrijke werk van de staatscommissie parlementair stelsel. Maar de Kamer hoeft nu niet op z’n handen te zitten. We kunnen hier zelf iets doen.

Want kijk nu even naar de realiteit van dit debat. Honderden, zo niet duizenden hardwerkende ambtenaren hebben maanden gewerkt aan de voorbereiding van de begrotingen. Afgelopen weekend hebben we dat onder embargo ontvangen en hebben de medewerkers en Kamerleden van onze fracties zo’n hele begroting moeten doorspitten. En vandaag al hebben we een debat. Vandaag al moesten oppositiepartijen een tegenbegroting inbrengen. Dat laat zien hoe ongelijk de strijd tussen kabinet en Kamer in de afgelopen jaren is geworden. We zetten onszelf als democratie op achterstand. En bang voor de publieke opinie hebben we ons daar de afgelopen jaren niet over durven uit te spreken. Mijn oproep aan de Kamer is: laten we kritisch kijken naar de manier waarop wij debatten aanvragen en moties indienen, maar laten we ook kijken naar hoe we de financiering van de staten-generaal kunnen versterken zodat wij onze controlerende taak ook goed kunnen uitvoeren.

Voorzitter, tot slot:

Mijn partij ging als de progressieve motor het kabinet in. In het eerste jaar leek het motortje een beetje te pruttelen. Nu houden we vaart en koers. Vanaf nu is het tijd om te bouwen aan het Nederland van over 30 jaar. Als het aan mij ligt, is Nederland dan een soort Berlijn aan de Rijn. Een plek waar creativiteit in de lucht hangt. Waar radicale, nieuwe ideeën worden omarmd. Waar culturen elkaar vinden. Waar de geur van optimisme de straten vult.

In 2050 is Nederland wat het hoort te zijn. Berlijn aan de Rijn. Divers, open, dynamisch, tolerant, energiek en vrij. Een land waar hijskranen de wolken doorboren. Waar de windmolens draaien. Een land met kansen, huizen en nieuwe zekerheden voor iedereen. Of je nu Kajsa, Carola, Khadija of Mark heet.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Door Webredactie op 18 september 2019 om 17:30

ChristenUnie en D66 willen af van schommelingen gemeentebegroting

De ChristenUnie en D66 willen af van de huidige ‘trap-op-trap-af systematiek’ die bepaalt hoeveel geld gemeenten krijgen. Nu is het gemeentebudget afhankelijk van hoeveel het kabinet in dat jaar uitgeeft. Dat leidt momenteel tot grote tekorten en dus bezuinigingen in veel gemeenten, omdat het kabinet minder uitgeeft dan vooraf gedacht.

De huidige trap-op-trap-af-systematiek zorgt voor grote schommelingen in de bijdrage van de Rijksoverheid aan gemeenten. Geeft het kabinet meer geld uit dan gepland, dan krijgen gemeenten ‘ineens’ meer geld. Maar wordt er landelijk minder uitgegeven, dan moeten ook gemeenten direct bezuinigen, zelfs met terugwerkende kracht. Alsof je in mei te horen krijgt dat je het jaar ervoor toch minder salaris krijgt.

Volgens de beide coalitiepartijen zijn er betere manieren om de hoogte van het gemeentefonds te bepalen. Bijvoorbeeld door te kijken naar begrotingstrends over verschillende jaren. Het gemeentebudget is dan wel gekoppeld aan de Rijksbegroting, maar de grote schommelingen zijn eruit.

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers: “Het is niet uit te leggen dat gemeenten moeten bezuinigen omdat het Rijk zóveel geld heeft dat het niet eens lukt om alles uit te geven. Dat als het kabinet geen JSF koopt, gemeenten minder kunnen doen voor mensen die zorg nodig hebben, kinderen die jeugdzorg nodig hebben en dak- en thuislozen die een dak boven hun hoofd nodig hebben. Het is belangrijk om meerjarig financiële zekerheid te geven aan gemeenten.”

D66-fractievoorzitter Rob Jetten: “Voor het behoud van bibliotheken en zwembaden hebben gemeenten zekerheid nodig. Wij hebben geluisterd naar de lokale bestuurders die nu de noodklok luiden.”