Poliflw

Het debat over de toekomst van de vreugdevuren op Scheveningen op 17 oktober 2019 was het debuut in de gemeenteraad van waarnemend burgemeester Johan Remkes. En hij deed dat overtuigend. Een wereld van verschil met zijn voorgangster, waarbij een 2-minuten debat nog ruim 3 uur kon duren. In het debat lagen twee keuzes voor: of een jaar overslaan, het voorstel van Joris Wijsmuller namens de Haagse Stadspartij, of eerst afwachten of er in de korte tijd die tot de jaarwisseling rest een vergunningswaardig voorstel van de organisatoren komt voor een veel kleiner vuur. De raad volgde in meerderheid het procesvoorstel van Remkes, waarmee een definitief oordeel werd uitgesteld tot eind november. Het voorstel van de Stadspartij om een duidelijke uitspraak te doen werd verworpen. Wijsmuller: “De meerderheid van de partijen durfde het nog niet aan om de knoop door te hakken. Uitstel van executie dus. Vanuit Remkes kan ik dit nog wel begrijpen: hij legt eerst de bal bij de organisatoren, en houdt zo zijn handen nog vrij.” Remkes toonde daadkracht met een belangrijke mededeling voor alle Scheveningers die bij de jaarwisseling schade hebben geleden, maar nog altijd wachten op een vergoeding. “De gemeente rondt nog dit jaar alle schadegevallen na de vonkenregen op Scheveningen af. En dat gaan wij ruimhartig doen”.

De bijdrage van fractievoorzitter Joris Wijsmuller:

‘Voorzitter, als laatste spreker resteert er niet veel om toe te voegen. Wel vind ik dat de raad nu een duidelijke uitspraak moet doen over wel of geen vuren bij de jaarwisseling, waarvoor ik zo een motie ga indienen. Maar allereerst wil ik langs deze weg namens de Haagse Stadspartij de Oonderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV) nogmaals danken voor het kraakheldere en niet mis te verstane rapport. Het rapport bracht ordening in de vele zaken die wij al wisten, deed alle ruis en twijfels die er nog waren verstommen, en brengt een goede focus op de lessen die uit de dramatische jaarwisseling getrokken moeten worden.

Op de reactie van het college op het rapport is wél nog het nodige op aan te merken, maar het meeste acht ik nu minder relevant omdat ik ervan overtuigd ben dat de collegereactie met de nieuwe waarnemend burgemeester anders zou zijn geweest dan die van zijn voorgangster. Want zijn voorgangster heeft lang de kop in het zand gestoken, en de boel in afwachting van het OvV-rapport voor zich uitgeschoven. U weet dat ik haar daar al vanaf januari op heb aangesproken, dat ik voor de zomer nog de motie ‘Geen plannen, geen vlammen’ heb ingediend, en haar ook na de zomer nog heb bevraagd of zij al in overleg met betrokkenen bezig was om voorbereidingen voor de jaarwisseling op Scheveningen te treffen. Hierop is steeds ontkennend en ontwijkend gereageerd, dus u zult begrijpen dat ik verbaasd en ontstemd was om te lezen dat er al langer gesprekken met de organisatoren van de vuurstapels zijn gevoerd. Kan het college deze gesprekken in het licht van de eerdere ontkenningen toelichten, en aangeven of er afspraken en/of toezeggingen zijn gedaan?

In de collegereactie wordt uitgegaan van nieuwe vuurstapels in aangepaste vorm op basis van een vergunningprocedure. Zo denkt het college de aanbevelingen van de OvV op te kunnen volgen. Maar de OvV stelt terecht dat een vergunning op zich nog geen garantie is voor een vlekkeloos evenement. En de OvV heeft voor haar onderzoek niet alles onderzocht. Zo is er nog geen nader onderzoek gedaan naar de risico’s op vliegvuur. Er is nog geen nader onderzoek gedaan naar de millieueffecten van vreugdevuren zoals de stikstofuitstoot bij Natura2000-gebieden. En er is ook nog geen nader onderzoek is gedaan naar de Arbo-vereisten die nodig zijn om een vreugdevuur in welke omvang dan ook veilig te kunnen opbouwen. Daarnaast hebben wij nog geen zicht op een adequate en transparante veiligheidsorganisatie waarbij de rollen en verantwoordelijkheden van organisator, toezichthouder, vergunningverlener en facilitator helder zijn. Voorzitter, er resten nog slechts 10 weken tot aan de komende jaarwisseling. Daarom dien ik de volgende motie in waarin de raad uitspreekt dat:

Het voor de komende jaarwisseling te kort dag is om een evenement met vreugdevuren vlekkeloos te organiseren;

Er tijdens de jaarwisseling 2019/2020 geen vreugdevuren op het strand voor Scheveningen en Duindorp worden toegestaan.

De motie is mede ondertekend door NIDA en de PvdD.

En overigens ben ik van mening dat, voordat er nieuwe vuren in welke vorm dan ook op Scheveningen komen, het eerst en vooral duidelijk moet zijn hoe de schade van de afgelopen jaarwisseling afgehandeld wordt. Ik heb de moties van PvdA en CU/SGP over de schadeafhandeling dan ook mee ondertekend.

Voor de andere vreugdevuren in de stad, waarover de eerste inspreekster sprak, geldt dat er op dit moment geen vergunningsprocedure is opengesteld. Moeten die dan nog wel doorgaan? En als er dan al vuren gedoogd gaan worden, geldt dan de norm die brandweer stelt zoals de heer Barker in zijn motie heeft voorgelegd? Graag een reactie van de burgemeester specifiek gericht op de vreugdevuren in Escamp en Laak.

Tot slot wil ik herhalen wat ik in de eerste vergadering na de jaarwisseling al gezegd heb: tot en met 31 december 2018 kon het beleidskader voor de vuurstapels op breed draagvlak in deze gemeenteraad rekenen. Wij zijn dus allemaal verantwoordelijk voor de ontstane gedoogcultuur en wij hebben allemaal onvoldoende rekenschap genomen van de mogelijke veiligheidsrisico’s. Een belangrijke les hierbij is dat wij ons niet moeten laten leiden door de vrees voor ongeregeldheden en het bewaren van de lieve vrede, maar dat de veiligheid en alle daarvoor noodzakelijke vereisten altijd voorop moeten staan. Hierbij hoort ook het bewaken van de juiste termijnen die nodig is om het zorgvuldig en veilig voor te bereiden. Ik reken dan ook op bredere steun voor mijn motie, en ben heel benieuwd naar de reactie van de waarnemend burgemeester.’

Tweede Termijn:

‘Ik heb waardering voor de waarnemend burgemeester die in eerste termijn met gezag en geloofwaardigheid inkleuring heeft gegeven van de vergunningsprocedure. En de bal en verantwoordelijkheid zo in eerste instantie bij de organisatoren legt. En trecht benadrukt dat het nog allerminst zeker is dat de vuren in aangepaste vorm vergund kunnen worden. Ook is het glashelder dat er nog altijd geen plan is. Dat wordt gaandeweg tijdens de vergunningprocedure in elkaar geknutseld. Onder stoom en kokend water. De vereiste zorgvuldigheid is dan snel het kind van de rekening.

De rol van omwonenden wordt in dit korte tijdsbestek gereduceerd tot een zienswijze in de vergunningprocedure en de eventuele mogelijkheid om een voorlopige voorziening bij de rechter aan te vragen; een zware verantwoordelijkheid. Tijd voor beroep is er domweg niet, want ga maar na: bij grote evenementen – daar hebben we hier over – moet de vergunning normaal gesproken uiterlijk 18 weken voorafgaand worden aangevraagd; dat was dus 27 aug. De burgemeester heeft wel de bevoegdheid om in bijzondere gevallen ontheffing te verlenen. Dat doet hij klaarblijkelijk, en nu resten er nog maar 10 weken. Het vergunningsbesluit van het college moet uiterlijk 4 weken voor het evenement zijn genomen, en voor de zienswijzeprocedure staat 4 weken; dat betekent dat van de 10 weken er nog maar 2 resteren om zienswijzen zorgvuldig te beoordelen en een collegebesluit te nemen. Voor de 6 weken beroepstermijn is er daarna uberhaupt onvoldoende tijd.

Hoewel het niet dus zeker is dat de vergunning rond komt, zwemmen we langs deze weg met stoom en kokend water een fuik in. Dat is niet verstandig, zeker niet in de wetenschap dat er een cultuuromslag nodig is, leidend tot herstel van vertrouwen. Daar is tijd voor nodig. En een raad die zelf ook verantwoordelijkheid durft te nemen. Alle reden dus om voor mijn motie ‘Jaartje overslaan’ te stemmen.’

De ingediende (en niet aangenomen) motie:

Motie: Jaartje overslaan

Indiener: Joris Wijsmuller, Haagse Stadspartij

De raad van de gemeente Den Haag, in vergadering bijeen op 17 oktober 2019, ter bespreking van Raadsmededeling Reactie Onderzoeksraad voor Veiligheid ‘Vliegvuur op Scheveningen’ (RIS303630).

Constaterende, dat:

• De Onderzoeksraad voor Veiligheid in een glashelder rapport heeft geconcludeerd dat de Haagse vreugdevuren niet langer op de huidige wijze kunnen worden georganiseerd;

• De organisatie van een dergelijk grootschalig evenement – in welke aangepaste vorm dan ook – een grondige voorbereiding vereist waarin de veiligheidsrisico’s in kaart worden gebracht en deze risico’s zo goed mogelijk worden geminimaliseerd door veiligheidsmaatregelen;

• Een openbare vergunningsprocedure, waarbij politie en brandweer een eigenstandige adviesfunctie hebben, ruimte aan burgers voor inspraak moet geven alsmede mogelijkheden van bezwaar en beroep zodat alle belangen, bezwaren en zorgen expliciet op tafel komen.

Overwegende, dat:

• Een vergunning op zich nog geen garantie is voor een vlekkeloos evenement;

• Er nog geen nader onderzoek is gedaan naar de risico’s op vliegvuur;

• Er nog geen nader onderzoek is gedaan naar de milieueffecten van vreugdevuren zoals de stikstofuitstoot in de nabijheid van Natura2000-gebieden;

• Er nog geen nader onderzoek is gedaan naar de Arbo-vereisten die nodig zijn om een vreugdevuur in welke omvang dan ook veilig te kunnen opbouwen;

• Er nog geen zicht is op en draaiboeken zijn voor een adequate en transparante veiligheidsorganisatie waarbij de rollen en verantwoordelijkheden van organisator, toezichthouder, vergunningverlener en facilitator helder zijn;

• Er nog slechts 10 weken en 5 dagen resten tot aan de komende jaarwisseling.

Spreekt uit, dat:

• Het voor de komende jaarwisseling te kort dag is om een evenement met vreugdevuren vlekkeloos te organiseren;

• Er tijdens de jaarwisseling 2019/2021 geen vreugdevuren op het strand voor Scheveningen en Duindorp worden toegestaan.

En gaat over tot de orde van de dag.

Joris Wijsmuller, Haagse Stadspartij

Adeel Mahmood, Nida

Robert Barker, PvdD

De Haagse Stadspartij is positief over de fietsstrategie ‘Ruim baan voor de fiets’. Het is hard nodig dat we met andere ogen naar de inrichting van de stad kijken, niet langer uitgaan van de auto, maar het langzaam verkeer met voetgangers en fietsers centraal zetten. Deze nota zet hierin goede stappen waar je niet tegen kunt zijn. Of dit beleid ook echt succesvol wordt, hangt echter af in hoeverre het stadsbestuur ook het lef heeft om de ruimte voor de auto in te perken. Want ‘Ruim baan voor de fiets’ betekent eenvoudigweg: minder ruimte voor de auto!

De nota kon rekenen op brede steun in de gemeenteraad. Ook werd een motie van de Haagse Stadspartij aangenomen om de fietsroute van Laakmolen tot naar het centrum te verbeteren.

In de raadsbehandeling heeft Joris Wijsmuller namens de Haagse Stadspartij aandacht gevraagd voor de standplaatsen van bomen. Fietspaden die geasfalteerd worden vlak langs bomen, gaan namelijk ten koste van de groeiplaatsen. Wethouder Van Asten zei toe dat hij zich gaat verdiepen in onderzoek naar alternatief materiaal voor verharding waarmee ook de standplaatsen van bomen kunnen worden verbeterd, en komt daar in de nieuwe bomennota op terug. Ook heeft de Stadspartij zich uitgesproken tegen een nieuw recreatief fietspad dwars door Natura2000-gebied het Oostduinpark. Het voorstel samen met de Partij voor de Dieren om dit nieuwe fietspad te schrappen, werd echter door de raad verworpen.

Wijsmuller was ongeduldig naar plannen om ruim baan voor de fiets te maken op de Gedempte Gracht als alternatieve route voor de Grote Marktstraat, nu de drukste en meest conflictrijke fietsroute door het centrum. Op de vraag wanneer wij plannen voor herinrichting van de Gedempte Gracht nu eindelijk kunnen verwachten, zei de wethouder toe om de raad hierover in het voorjaar van 2020 te informeren.

Trekfietstracé

Goede en veilige fietsroutes zijn een belangrijke basis voor het fietsbeleid. Het Trekfietstracé is een van de sterfietsroutes en zorgt voor een verbinding tussen Ypenburg en het Centrum en sluit aan op de nieuwe fietsbrug over de A4. Op dit moment wordt onderzocht hoe de oversteek van het Trekfietstracé over de Vliet aantrekkelijker en comfortabeler kan worden gemaakt als alternatief voor de Nieuwe Tolbrug (beter bekend als de Kippenbrug). Maar er is nog een missing link. De inrichting van het Trekfietstracé richting het centrum houdt op bij de brug over de Laak ter hoogte van de Laakmolen. Om deze ontbrekende schakel aan te pakken diende Wijsmuller samen met Robin Smit van de PvdD een motie in met het verzoek aan het college om de route van het Trekfietstracé richting centrum vanaf de Laakmolen tot en met het Rijswijkseplein voor de fietser aantrekkelijker en comfortabeler te maken. De motie werd aangenomen.

De aangenomen motie:

Motie: Van Laakmolen naar het centrum

Indiener: Joris Wijsmuller, Haagse Stadspartij

De raad van de gemeente Den Haag, in vergadering bijeen op 17 oktober 2019, ter bespreking van het voorstel Ruim baan voor de fiets, fietsstrategie 2040 (RIS302969).

Constaterende, dat:

• Goede en veilige fietsroutes een belangrijke basis zijn voor het fietsbeleid;

• Het Trekfietstracé een van de sterfietsroutes is en zorgt voor een verbinding tussen Ypenburg en het Centrum en aansluit op de nieuwe fietsbrug over de A4.

Overwegende, dat:

• Er op dit moment wordt gestudeerd naar een goede oplossing voor de oversteek van het Trekfietstracé over de Vliet als aantrekkelijk en comfortabel alternatief voor de Nieuwe Tolbrug (ook bekend als Kippenbrug);

• De inrichting van het Trekfietstracé richting het centrum ophoudt bij de brug over de Laak ter hoogte van de Laakmolen.

Verzoekt het college uitwerking te geven aan het aantrekkelijker en comfortabeler voor de fietser maken van de route van het Trekfietstracé richting centrum vanaf de Laakmolen tot en met het Rijswijkseplein als onderdeel van de planuitwerking voor het Waterfrontpark, en de raad hierover te informeren.

En gaat over tot de orde van de dag

Joris Wijsmuller, Haagse Stadspartij

Robin Smit, PvdD

Op zaterdag 7 september jl. stond ter afsluiting van de Fusion Beach Challenge op het strand in Kijkduin een vuurwerkshow gepland. De Haagse Stadspartij heeft samen met de Partij voor de Dieren het college om opheldering gevraagd hoe ondanks alle regelgeving het toch mogelijk is dat bedrijven toestemming kunnen krijgen voor een schadelijke vuurshow in Natura 2000 gebied.

Het meeste vuurwerk ‘knalt’ op zwart buskruit en bij deze verbranding komen er onder meer CO2, fijnstof, stikstof- en zwaveloxiden vrij. De duingebieden in en rond Kijkduin behoren zoals bekend tot de zwaar beschermde Natura 2000 gebieden. Fractievoorzitter Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij vindt het dan ook onbegrijpelijk dat er toch een vuurwerkshow kan plaatsvinden: “Met de recente uitspraken rondom stikstof en de PAS-regeling, plus het feit dat vrijwel al het duingebied zich al in een overbelaste situatie bevindt, is het ronduit bizar dat kennelijk elk willekeurig evenement een vuurwerkshow bij Natura 2000 gebied kan organiseren. Daar moet snel verandering in komen!”

De Haagse Stadspartij wil van het college weten of er een vergunning was afgegeven, of hiervoor advies was ingewonnen zoals de Wet Natuurbescherming voorschrijft, of dit niet in strijd is met de APV en of het college bereid is stappen te nemen om dit soort vuurwerkshows aan strengere regelgeving te binden en zo mogelijk te verbieden. Ook staat in de huisregels van de Nota Westduinpark en Wapendal ‘Topnatuur voor de stad’ opgenomen dat het voor gebruikers van het strand en het duin gebied verboden is vuurwerk af te steken. Wijsmuller: “Waarom mogen bedrijven dit dan wel?”

De ingediende vragen:

Schriftelijke vragen: Vuurwerkshow in Natura 2000 gebied

Datum: 9 september 2019

Aan de voorzitter van de gemeenteraad,

Op zaterdag 7 september jl. stond ter afsluiting van de Fusion Beach Challenge in Kijkduin om 21.00 uur een vuurwerkshow gepland op het strand ter hoogte van strandtent 14. De show met consumentenvuurwerk werd volledig gesponsord en geschoten (gefakkeld) door de Rijswijkse Vuurwerkhal, maar is uiteindelijk vanwege de weersomstandigheden op de dag zelf afgeblazen. Het meeste vuurwerk ‘knalt’ op zwart buskruit (buskruitmengsel van kaliumnitraat, houtskool en zwavel). Wanneer dat verbrandt, komen er onder andere CO2, fijnstof, stikstof- en zwaveloxiden vrij. De duingebieden in en naast Kijkduin behoren zoals bekend tot de Natura 2000 gebieden.

Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stellen de raadsleden Joris Wijsmuller en Robert Barker  de volgende vragen:

Was het college op de hoogte van de geplande vuurwerkshow ter afsluiting van de Fusion Beach Challenge?

Het behandelen van een melding of vergunningsaanvraag voor handelingen met vuurwerk gebeurt door de Omgevingsdiensten. Zij voeren deze taken voor de provincie en de gemeenten uit en houden ook toezicht op de naleving van de vuurwerkregels en -vergunningen. Is er een vergunning verleend voor het afsteken van dit vuurwerk? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is er rekening gehouden met de wet natuurbescherming en advies ingewonnen?

Is er een evenementenvergunning voor de afsluiting van Fusion Beach Challenge verleend? Zo ja, onder welke voorwaarden?

Is een dergelijke vuurwerkshow in Natura 2000 gebied niet strijdig met artikel 2:18 Rookverbod in bossen en natuurterreinen van de APV? Zo nee, waarom niet?

Hoe wordt er zorg gedragen bij een dergelijk evenement dat alle vuurwerkresten worden opgeruimd en er geen schadelijke stoffen op het strand of in de zee worden achter gelaten?

Hoe verhoudt deze vuurwerkshow zich met de huisregels van de Nota Westduinpark en Wapendal ‘Topnatuur voor de stad’ waarin staat opgenomen “respecteer de ruimte en de rust daarom ook geen geluid- en lichthinder en laat ook geen drones vliegen; hoe gezellig het ook is, steek ik geen barbecue en/of vuurwerk aan en maak geen open vuur”? Denkt het college niet dat er een verkeerd signaal wordt afgegeven aan gebruikers van het strand wanneer bedrijven en evenementen wel van deze regels mogen afwijken? Zo nee, waarom niet?

Is het college het met ons eens dat met de recente uitspraken rondom stikstof en de PAS-regeling en het feit dat vrijwel al het duingebied zich al reeds in een overbelaste situatie bevindt (zie bijgaande kaart van het RIVM) het ongewenst is dat elk willekeurig evenement een vuurwerkshow bij Natura 2000 gebied kan organiseren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is het college bereid stappen te nemen om dit soort vuurwerkshows aan strengere regelgeving te binden en zo mogelijk te verbieden?

Joris Wijsmuller

Robert Barker

De Haagse Stadspartij heeft samen met de PvdD, PvdA en ChristenUnie-SGP het college van burgemeester en wethouders om opheldering gevraagd over de Leiding door het Midden (LdM), het project waarmee tienduizend Haagse woningen worden gekoppeld aan de restwarmte van de industrie in de Rotterdamse haven. Minister Wiebes heeft bekend gemaakt dat Gasunie dit project van Eneco gaat overnemen, en wethouder Van Tongeren spreekt van “grote stappen vooruit om een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Fractievoorzitter Joris Wijsmuller noemt dit “prematuur gejubel” en heeft namens de vier partijen vragen gesteld over de gebrekkige informatievoorziening en of dit project wel aan de Haagse voorwaarden kan voldoen.

De Warmterotonde, waar de LdM onderdeel van is, is een omstreden project. Minister Wiebes presenteert het als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen extra CO2-uitstoot nodig is. Maar de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – is met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als bron van luchtvervuiling (o.a. stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland. Criticasters vrezen dat deze vervuilende industrie levensduur verlenging krijgt wanneer tienduizenden huishoudens voor hun warmte hiervan afhankelijk worden gemaakt. Ook werd onlangs bekend dat de Leiding over Oost is uitgelopen tot een drama met grote financiële schade voor provincie en gemeente tot gevolg.

Het Haagse gemeentebestuur heeft voorwaarden aan de LdM verbonden: het transportnet moet toegankelijk zijn voor lokale duurzame warmte, lokale initiatieven moeten voorrang krijgen en de havenbedrijven die de restwarmte leveren moeten versneld gaan verduurzamen. Maar minister Wiebes gaat er van uit dat het transportnet zeker tot 2035 gevoed wordt met restwarmte uit de fossiele industrie. Wijsmuller: “Den Haag wil al in 2030 klimaat neutraal zijn. Wij moeten dus Haagse lokale duurzame warmte zien te versnellen, maar lokale initiatieven hebben voor het gebruik van deze transportleiding zo het nakijken.”

Ook heeft het stadsbestuur zich op het standpunt gesteld dat de LdM Den Haag geen extra geld mag gaan kosten. Wijsmuller plaatst hier vraagtekens bij: “Den Haag is met 1 op de 5 woningen volgens de wethouder – dat zijn meer dan 50.000 woningen! – de grootste belanghebbende bij dit miljoenenproject. Minister Wiebes wil van betrokken gemeenten garanties zien, dus daar kleven grote grote risico’s aan. Dat de wethouder nu zo blij reageert, vind ik prematuur gejubel. Eerst moet zij de gemeenteraad maar eens beter gaan informeren.”

De ingediende vragen:

Schriftelijke vragen: Informatievoorziening Leiding door het Midden (LdM)

Datum: 10 september 2019

Staatsbedrijf Gasunie gaat de leidingen voor de LdM aanleggen om restwarmte uit de Rotterdamse haven naar Den Haag te vervoeren. Dat meldt minister Eric Wiebes (Economische Zaken) in een brief van 9 september aan de Tweede Kamer. Het doel van LdM is de verduurzaming van het bestaande warmtenet in Den Haag. In reactie op de brief van de minister stelt wethouder Van Tongeren in het AD vandaag: “Dit zijn grote stappen vooruit om uiteindelijk een op de vijf Haagse woningen op een duurzame manier te verwarmen.” Een op de vijf betekent meer dan 50.000 Haagse woningen.De provincie Zuid-Holland gaat de vergunningsprocedure voor de LdM in alle zes betrokken gemeenten – waaronder Den Haag – coördineren en het traject planologisch beschermen. Dit werd door Gedeputeerde Staten al voor de zomer gemeld in een brief met bijlagen van 16 juli jl. aan de Provinciale Staten.

Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stelt het raadslid Joris Wijsmuller  de volgende vragen:

1. Waarom heeft het college de gemeenteraad niet geïnformeerd over het voornemen van de provincie Zuid-Holland om als planwetgever voor de LdM op te treden door een provinciaal inpassingsplan (PIP) op te stellen en voor alle vergunningen de provinciale coördinatieregeling (PCR) uit de Wet ruimtelijke ordening (Wro) toe te passen?

2. Het tracé van de transportleiding voor de LdM is circa 23 kilometer lang, circa 10 meter breed, loopt over het grondgebied van zes gemeenten (Vlaardingen, Schiedam, Midden-Delfland, Delft, Rijswijk en Den Haag) en valt binnen het plangebied van meer dan twintig bestemmingsplannen. Het PIP en de PCR bieden planologische bescherming waarbij volgens Gedeputeerde Staten de voordelen vooral liggen in een integrale afweging, een overzichtelijk proces van alle benodigde besluiten, het beperken van procedurele risico’s en de verwachtte tijdswinst. Kan het college toelichten welke consequenties het PIP en de PCR hebben voor de rol van de gemeente en de besluitvorming in de gemeenteraad bij omgevingsrechtelijke en planologische procedures?

3. In de brief van Gedeputeerde Staten staat: “De zes gemeenten hebben ambtelijk én bestuurlijk aangegeven dat zij het project LdM, het voorkeurstracé en het verzoek aan de provincie omtrent een PIP/PCR steunen.” Wat precies en wanneer precies is hierover door het college besloten?

4. Voor realisatie van de LdM is een aparte rechtspersoon opgericht (LdM CV) die nu nog van Eneco is, maar wordt overgedragen aan Gasunie. In de brief van Gedeputeerde Staten wordt vermeld: “Momenteel wordt tussen de LdM CV en elk van de zes gemeenten gesproken over de samenwerkingsovereenkomsten (SOK) in het kader van de aanleg en ligging en het betrekken van de omgeving.” Wat precies wordt er in de SOK vastgelegd? Is het college bereid om de concept-SOK met de gemeenteraad te delen alvorens deze wordt ondertekend? Zo nee, waarom niet?

5. Duidelijkheid over de vraagontwikkeling is cruciaal voor de businesscase van het project. Minister Wiebes vermeld in zijn brief dat hij samen met de provincie Zuid-Holland in gesprek gaat met de gemeenten om voldoende garanties voor warmte-afname te organiseren. Is het college voornemens om de benodigde garanties af te geven? Zo ja, is het college bereid om deze garanties eerst aan de gemeenteraad voor te leggen alvorens hierover besloten wordt?

6. Met de LdM is een investering van minimaal 140 miljoen gemoeid. Volgens minister Wiebes betekent de gewenste toekomstgerichte (over-) dimensionering hogere kosten en grotere onzekerheid over uiteindelijke benutting van transportcapaciteit. Met de huidige tarieven voor warmte leidt dit ertoe dat deze eerste fase van het warmtetransportnet niet zonder financiële steun vanuit de overheid tot stand kan komen. Op welke wijze gaat de gemeente Den Haag, de grootste belanghebbende partij met volgens de wethouder in potentie ruim 50.000 aan te sluiten woningen, hieraan financieel bijdragen?

Het project wordt door minister Wiebes gepresenteerd als ‘duurzaam’ omdat voor het gebruik van restwarmte geen additionele/extra CO2-uitstoot nodig is. Terwijl de bron van deze restwarmte – het fossiele industriële havencomplex in Rotterdam – met bijna 20% van de Nederlandse CO2-uitstoot en als grote bron van luchtvervuiling (waaronder stikstofdioxide) de grootste vervuiler van Nederland is.

7. Eneco gaat LdM CV overdragen aan Gasunie, met als perspectief de realisatie van gereguleerd, onafhankelijk netbeheer en een transportnet waarop meerdere duurzame warmtebronnen kunnen aansluiten. Draagt Eneco hierbij ook het Haagse Stadsverwarmingsnet aan Gasunie over? Zo nee, waarom niet?

8. Een harde voorwaarde voor het college om aan het project LdM mee te doen is dat bedrijven die deze restwarmte leveren ook versneld verduurzamen. Zowel in de brief van de minister als de brief van GS staat hierover helemaal niets opgenomen. Op welke wijze denkt het college dat aan deze voorwaarde van versneld verduurzamen kan worden voldaan?

9. Volgens de brief van minister Wiebes zal het transportnet met warmte van 70 tot 100oC tot 2035 gevoed worden met de restwarmte die overblijft vanuit fossiele industriële processen. Een van de voorwaarden van het college is echter dat het netwerk geschikt moet worden gemaakt voor lokale warmte (zoals geothermie) en lokale duurzame initiatieven altijd voorrang krijgen. Is deze voorwaarde wel reëel wanneer het net tot 2035 gevoed wordt met fossiele industriële restwarmte uit de Rotterdamse haven? Zo ja, kan het college toelichten wat onder deze condities en in het licht van de ambitie om al in 2030 klimaatneutraal te zijn nog de mogelijkheden zijn voor geothermie en andere lokale duurzame initiatieven om gebruik te kunnen maken van dit transportnet?

10. Is het college met ons van mening dat de uitspraken door de wethouder in het AD vandaag prematuur zijn, zeker zolang er geen duidelijkheid is over het kunnen voldoen aan de Haagse voorwaarden aan de LdM? Zo nee, waarom niet?

Joris Wijsmuller

Robert Barker

Janneke Holman

Pieter Grinwis

Het kan verkeren in de politiek. Partijen als GroenLinks en Groep de Mos protesteerden voor de verkiezingen nog fel tegen uitbreiding van Madurodam. Maar stemmen – nu ze in het college zitten – kritiekloos in met de plannen voor uitbreiding. En de Haagse Stadspartij – die in 2017 nog onder voorwaarden had ingestemd – stemt nu tegen. Fractievoorzitter Joris Wijsmuller legt uit wat er in de raad van 18 juli 2019 gebeurde.

“Het besluit voor uitbreiding van Madurodam is een ingrijpend besluit vanwege de aantasting van de Scheveningse bosjes ter grootte van een voetbalveld. De Haagse Stadspartij zat in 2017 in het college en heeft toen uiteindelijk ingestemd met deze uitbreiding onder voorwaarde dat de aantasting van de Stedelijke Groene Hoofdstructuur volledig gecompenseerd wordt met een nieuw en aaneengesloten stuk bos. Gerwin van Vulpen heeft zich hier destijds hard voor gemaakt. Maar in het voorgestelde bestemmingsplan wordt alleen het talud als groencompensatie opgevoerd (een strook die al groen is maar ingeklemd tussen wegen ligt), en dat biedt onvoldoende compensatie. De Bomenstichting Den Haag heeft aangetoond dat hier hooguit 58 bomen bijgeplant kunnen worden, en niet 125 zoals veronderstelt wordt. Om volledige compensatie zeker te stellen heb ik namens de Stadspartij een motie ingediend waarin het college opgedragen wordt om nog dit jaar een bestemmingsplan aan de raad voor te leggen om het noordelijke deel van de Ver Huellweg en het werkterrein aan de Dr. Aletta Jacobsweg te vergroenen en aan de natuur terug te geven. Want dit was de afgesproken compensatie, en een bestemmingsplan biedt rechtszekerheid dat het kan worden gerealiseerd. Maar mijn voorstel werd door de huidige collegepartijen verworpen.

Verder valt op dat de begrenzing van Madurodam nu in het bestemmingsplan afwijkt van het Planuitwerkingskader (PUK) uit 2017 met name bij de dienstingang aan de Haringkade. Een verslechtering ten opzichte van de PUK. Daarom stelde ik een wijziging voor om de plankaart te corrigeren in overeenstemming met de PUK. Maar ook dit voorstel werd door de collegepartijen op advies van wethouder Revis verworpen. En daarnaast heb ik de motie ‘PAS op de plaats’ van Robert Barker (PvdD) mee ondertekent; dit gaat over de normen voor de uitstoot van stikstof (bedreiging voor biodiversiteit) die na een recente uitspraak van de Raad van State veel strenger moet worden bewaakt. Ook op dit punt klopt het bestemmingsplan niet. Maar zelfs dit werd door de collegepartijen gebagatelliseerd. Voor de Haagse Stadspartij restte daarom maar 1 conclusie: het bestemmingsplan kon niet onze instemming krijgen.

Tot slot heb ik de wethouder nog om uitleg gevraagd hoe het nu zit met de zogenaamde ‘businesscase’ waarover veel verwarring bestaat. Want een van de vier uitgangspunten in het besluit van 2017 was dat bewoners bij de uitwerking van de businesscase zouden worden betrokken. Maar bewoners hebben nog nooit een businesscase gezien! De wethouder beweert nu dat de businesscase al in 2017 bij de vertrouwelijke stukken zat. Die heb ik opgezocht en 2 notities gevonden: een variantenstudie, en een notitie van Madurodam over nut en noodzaak. Als de wethouder deze notities bedoelt, kan hij beter hierover open en transparant zijn en deze stukken openbaar maken, zo legde ik hem voor. Maar de wethouder wil hier niet langer bij stilstaan; hij wil door en Madurodam geen strobreed in de weg leggen. Dat heeft Revis ook in het coalitieakkoord laten opnemen, en hier hebben GroenLinks en Groep de Mos braaf voor getekend. Ze verschuilen zich daarbij nu achter ‘een eerder genomen besluit’ terwijl ze andere eerder genomen besluiten – zoals bv het migratiemuseum, betaald parkeren bij de Haagse markt, of om de Eneco-aandelen NIET te verkopen – wel zonder problemen terugdraaien. Het kan verkeren in de politiek.”

Het Haagse gemeentelijke voedselbeleid moet worden uitgebreid, vinden Partij voor de Dieren, Haagse Stadspartij, en PvdA. Ze dienen vandaag een voorstel in met acht maatregelen voor gezond, lokaal, seizoensgebonden en duurzaam geproduceerd voedsel.

‘Mes en vork zijn onze belangrijkste wapens in de strijd tegen klimaatverandering,’ vindt Robert Barker (PvdD). ‘De gemeente heeft hier een voorbeeldfunctie, maar geeft daar op dit moment halfslachtig invulling aan. De gemeente moet bij eigen bijeenkomsten en door in gesprek te gaan met horeca de vleesconsumptie verminderen en voedselverspilling tegengaan.’

Door voedsel van dichtbij te halen is ook een wereld te winnen voor het klimaat, vindt Janneke Holman (PvdA). ‘Waarom zouden we tomaten van duizenden kilometers verderop importeren, als we naast de kassen in het Westland wonen? In Den Haag kunnen we veel meer inzetten op lokaal, seizoensgebonden en betaalbaar voedsel, bijvoorbeeld op scholen en in verzorgingstehuizen.’

‘Gezond voedsel kan de verschillen tussen arm en rijk verkleinen’, weet Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij). Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de inwoners uit Haagse krachtwijken te weinig geld heeft om gezond eten te kopen. ‘Met kennis, een bewustwordingscampagne en het stimuleren van gemeenschapsinitiatieven rond voedsel kan de gemeente hier het nodige aan doen.’

Wethouder Van Tongeren (GroenLinks) wilde voedsel niet in het besluit over de nieuwe kadernota duurzaamheid opnemen omdat zij naar zeggen ‘de financiële consequenties nog niet kan overzien’. Met het voorstel ‘Duurzaam voedsel, nog een tandje bijzetten’ helpen de initiatiefnemers het college verder op weg naar Den Haag klimaatneutraal in 2030.

Den Haag was in 2017 de eerste gemeente in Nederland met een ambitieus en breedgedragen klimaatpact. Dit heeft na de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 geleid tot een aangescherpt gemeentelijk doel: klimaatneutraal in 2030. De verwachtingen waren dan ook hooggespannen: waar zou de nieuwe wethouder Duurzaamheid en Energietransitie mee komen? De nieuwe kadernota Duurzaamheid ligt er nu, maar is met teleurstelling ontvangen: het ontbreekt aan nieuw beleid en nieuwe betekenisvolle stappen.

Hieronder de inbreng van de Haagse Stadspartij tijdens de commissiebehandeling.

Inbreng raadslid Joris Wijsmuller 1e termijn:

“Dankzij het klimaatpact met ruim 300 ondertekenaars heeft het stadsbestuur een enorme sprong in ambitie gemaakt: van klimaatneutraal in 2040 naar 2030. Daar zijn wel grote nieuwe stappen voor nodig, en dat kan nooit zonder aanvullend beleid. Maar waar blijven nu de betekenisvolle stappen die ons door dit college zijn beloofd????

Wethouder Van Tongeren heeft een vage kadernota zonder concrete tussendoelen gepresenteerd. Wanneer je de besluiten van het raadsvoorstel bekijkt, moet je vaststellen dat bijna alles al staand beleid is. Met geothermie en circulaire economie worden zelfs stappen terug gedaan, de rem gaat er op. En voedsel, een van de belangrijkste oorzaken van CO2 uitstoot, ontbreekt zelfs geheel. De enige twee nieuwe punten zijn het tegengaan van ‘single use plastics’ en de focus op duurzame daken met een groen of een wit dak. Maar alleen met het tegengaan van wegwerpplastic en witte daken wordt Den Haag echt niet 10 jaar eerder klimaatneutraal.

Rol van de raad

De wethouder heeft energiedemocratie hoog in het vaandal staan, maar biedt met deze vage nota zonder concrete tussendoelen – een van de belangrijkste uitgangspunten uit het klimaatpact – de raad geen sturing. We wachten nu al een tijd op concrete stappen in de wetenschap dat alles wat nu wordt uitgesteld de opgave alleen maar moeilijker en duurder maakt. Maar als het aan de wethouder ligt moeten we opnieuw een half jaar wachten op een programmabrief die we dan slechts voor kennisgeving krijgen toegestuurd. Zo kan de raad niet sturen; dit moet minstens jaarlijks een raadsvoorstel zijn. En in de kadernota moeten concrete (tussen)doelen worden opgenomen.

Als je meters wilt maken gaan de kosten voor de baat, maar dat zie je financieel niet terug. Met het dividend van Eneco kan nu al heel goedkoop heel veel geld geleend worden. Waarom doet dit college dat niet? Het college wacht en hoopt op geld volgend jaar uit de opbrengst van Eneco-aandelen. Eneco is groot geworden met fossiel, dus wat de HSP betreft moeten de opbrengsten van Eneco worden gebruikt voor de energietransitie. Te beginnen met de inzet van het dividend om incidentele kosten te slechten, want de kosten gaan voor de baat. Belangrijk is ook om waar mogelijk aan te sluiten bij natuurlijke momenten. Bij iedere verhuizing, iedere verbouwing en iedere investering moeten bewoners en ondernemers hun kansen kunnen benutten, en daarom moet er al snel geld beschikbaar komen voor subsidieregelingen. De bestaande regelingen lopen nu echter af zonder dat duidelijk is hoe het nu verder gaat. Dit kan zo niet, wethouder!

Solidariteit

Bij alle veranderingen die nodig zijn is de betaalbaarheid het grote vraagstuk. Wie gaat nu de rekening betalen, en wie gaat er nu van profiteren? Dat geldt voor isolatie, voor de kosten die worden doorberekend in de energierekening, voor de introductie van het electrisch- of inductiekoken, voor de betaalbaarheid van schone mobiliteiteit, voor de tarieven voor het openbaar vervoer, en ga zo verder. Dit is een cruciaal vraagstuk wat de overheid moet oplossen, en dit vraagstuk heeft bij de laatste verkiezingen voor velen de doorlag gegeven in het stemhokje. Waarom staat er in het dictum van het raadsvoorstel dan niets over het organiseren van solidariteit en betaalbaarheid? De Haagse Stadspartij wil hiervoor in ieder geval heldere uitgangspunten opnemen. En wij stellen voor dat de gemeente energiecoöperaties actief en financieel gaat ondersteunen.

(Rest)Warmte

Bij de energietransitie ligt de focus terecht bij warmte. De huidige gasgestookte Electriciteitsfabriek (STEG) aan het De Constant Rebequeplein heeft een belangrijk bijproduct: restwarmte, waarmee al sinds jaar en dag het zeer rendabele Haagse stadsverwarming wordt gevoed. Hierop zijn momenteel zo’n 18.000 huishoudens op aangesloten. Maar het warmtecontract met de STEG loopt af in 2023, en Eneco wil dit nu vervangen door een hele dure pijp aan te leggen voor restwarmte van de fossiele industrie uit Rotterdam. De wethouder kondigt hiervoor al een uitvoeringsplan aan. De Haagse restwarmte wordt zo dus ingeruild voor de restwarmte van 30 kilometer verderop; moeten wij nu dan de Haagse restwarmte op zee lozen? Hoe kan het dat de vieze restwarmte van de olieindustrie als ‘hernieuwbare energie’ wordt gedefinieerd, en onze restwarmte botweg wordt afgeschreven? En waarom worden er tientallen kilometers pijpleidingen vanuit de Botlek naar Den Haag (en naar Leiden) aangelegd, terwijl de warmtevraag in de regio Rotterdam veel groter is met ook gemeentes als Spijkenisse, Ridderkerk en Capelle die ook ook energieplannen willen maken? In wiens belang is het om uitgerekend deze restewarmte naar Den Haag en Leiden te leggen?

Lokale warmte krijgt geen voorrang

Een andere grote zorg is dat de pijpleiding naar de Botlek Haagse lokale warmte wegconcurreert. Geothermie wordt door dit college met extra voorwaarden vertraagd, terwijl men al wel uitgaat van een uitvoeringsplan voor de Botlekpijk (ook wel Leiding door het Midden genoemd) waarvoor de stad wordt opengegooid. Zo’n ingrijpend besluit met grote nadelige gevolgen mag er niet zomaar doorheen worden gerommeld. Is de wethouder in ieder geval bereid om de raad eerst een raadsbesluit voor te leggen alvorens er met een uitvoeringsplan wordt gestart? Hoe staat het met de procedures voor vergunningsaanvragen voor geothermie? En waarom wordt er niet begonnen met het ontwikkelen van bodembeleid?

Voedsel

Voedsel is met stip de belangrijkste oorzaak voor (oa CO2) vervuiling, maar het ontbreekt volledig in de kadernota. Terwijl er al het nodige op het gebied van voedsel in gang was gezet. Is de Haagse voedselstrategie een stille dood gestorven? Gebeurt er nog iets met het Voedselthemapark? Wat gebeurt er met The New Farm? Nederland wil in 5 tot 10 jaar wereldwijd koploper zijn in gezond en duurzaam voedsel, en het startschot hiervoor werd 2 jaar geleden op de nationale voedsel top gegeven – niet toevalig hier in Den Haag in The New Farm. En nu laat dit college het volledig afweten?  Kringlooplandbouw is al onderdeel van Rijksbeleid, en juist hier ligt een belangrijke taak voor de stad, om nabijheid te organiseren, de verbinding met de ommelanden te stimuleren en vooral te faciliteren. Waarom is voedsel geen onderdeel meer van het duurzaamheidsbeleid?”

Naschrift:

De eerste termijn duurde uiteindelijk 5 uur en de wethouder gaf nauwelijks antwoord (zie artikel AD onderaan). En ook onze vragen in tweede termijn een week later werden slechts sporadisch beantwoord (zie hieronder, met de antwoorden in vette letter). Het raadsvoorstel komt nu ongewijzigd op de agenda in de gemeenteraad van 16 mei, en de Haagse Stadspartij zal met de nodige voorstellen komen om de kadernota aan te scherpen.

Vragen 2e termijn:

Welke instrumenten worden ingezet om duurzame daken groen of wit te realiseren? Komt in commissiebrief in mei.

Hoe staat het met vergunningsaanvragen voor Geothermie, bv in Ypenburg? Heeft het college al een besluit genomen over de opsporingsvergunning? Komt schriftelijk zsm.

Waar blijft het plan van aanpak om de energiecentrale aan het Constant Rebequeplein te verduurzamen? Komt in brief mei over de planning 2019.

De wethouder gaf aan niet te geloven in sturing door tussendoelen te stellen. Maar hoe dan wel? Hoe kan de raad dan wel sturen om de ambities te realiseren? Komt in programmabrief in sept.

Is de wethouder bereid om de raad voor een verstrekkende stap als Leiding door het Midden eerst een raadsvoorstel aan te bieden voordat er aan een uitvoeringsplan begonnen wordt? Hoe staat het met het streven om het stadsverwarmingnetwerk terug te brengen naar lagere temperatuur? Hoe open is een stadsverwarmingsnet van 90 graden? Waarom is het uitgangspunt ‘Lokale duurzame initiatieven krijgen altijd voorrang’ afgezwakt? Er is wel een raadsvoorstel nodig, naar verwachting komt in het 3e kwartaal uitvoeringsplan en ook de samenwerkingsovereenkomst waarin de afspraken met Eneco over de voorwaarden komen te staan.De antwoorden op de overige vragen volgen later.

Hoe staat dit college tegenover biomassa? Krijgt dat in Den Haag een kans? Voor de helderheid: de HSP is tegen biomassa, maar wat vindt het college? Geen standpunt.

Waarom staat er helemaal niets over de ambitie om meer bomen toe te voegen, wat toch echt hard nodig is vanwege het beleid voor klimaatadaptatie? Wethouder is voorstander van bomen en verwijst door naar andere wethouder.

Hoe staat de wethouder tegenover visie minister duurzame kringlooplandbouw, en welke rol ziet zij hierin voor de stad Den Haag? Geen standpunt.

Is de wethouder bereid tot een vervolgstudie over laag temperatuur netwerken? En waar ziet u kansen voor snelle pilots? Er komt een schriftelijke reactie en verwijst naar de te organiseren conferentie met bewoners in mei.

Voor bv warmtekoude-opslag en lokale netten is er hard bodembeleid nodig, want als iedereen dat individueel. Wethouder is het eens dat bodembeleid nodig is, maar blijft doorverwijzen naar nota grondbeleid met andere portefeuillehouder.

Haags ‘Duurzaam’ debat is vooral frustrerend

Door Malou Seijdel, AD 29-03-19, 13:35

Een gevoel van teleurstelling. Dat is wat Haagse politici gisteren overhielden aan de raadsvergadering, waarin ze wethouder Van Tongeren urenlang het hemd van het lijf vroegen over de nieuwste duurzaamheidsplannen voor de stad. ,,We willen actie, maar die zien we niet.”

HSP-raadslid Joris Wijsmuller windt er geen doekjes om. ,,De nieuwe nota Duurzaamheid blinkt uit in vaagheid”, zegt hij na de bijna vijf uur durende vergadering over de plannen die Van Tongeren (GroenLinks) onlangs presenteerde. ,,Antwoorden op de vele vragen heeft ze vandaag niet gegeven. Dat is vermoeiend en frustrerend.”

Bijna alle Haagse partijen waren het er gisteren over eens: er moeten stappen worden gezet als Den Haag in 2030 klimaatneutraal wil zijn, maar concrete plannen ontbreken. ‘Hoeveel gaat de energietransitie Hagenaars kosten?’ ‘Hoe worden ze geholpen als ze hun woning willen isoleren?’ En: ‘Waarom staat er nergens iets over het onderwerp voedsel?’ Deze en andere vragen keerden gisteren telkens terug, maar de wethouder kon ze niet beantwoorden.

Teleurgesteld

Robert Barker van de Partij voor de Dieren: ,,Ik was al teleurgesteld over de nota en dat ben ik nu nog méér. Wat zijn nu precies de budgetten en hoe gaan ze verdeeld worden? De wethouder geeft geen duidelijkheid over doelen, keuzes en acties.”

Ook vanuit de coalitie klinkt kritiek. ,,Onze partij is blij dat er plannen liggen voor verduurzaming, maar met name over de kosten is nog te veel onduidelijk”, zegt VVD-raadslid Chris van der Helm. ,,Hagenaars willen weten of de energietransitie hen geld gaat kosten, en zo ja hoeveel.”

Volgens de PvdA is het ‘moeilijk groen doen als je rood staat’. Zo heet dan ook het plan dat PvdA-raadslid Janneke Holman gisteren presenteerde. ,,We moeten zorgen dat subsidiegeld voor de energietransitie niet alleen terecht komen bij mensen in de betere wijken, die de weg naar de geldpotjes al weten te vinden”, legt ze uit. ,,Dat geld moet juist naar wijken die nog achterblijven.” Ook mensen met een kleine koopwoning en weinig spaargeld moeten meer financiële mogelijkheden krijgen om te verduurzamen, vindt de PvdA. ,,Want die mensen kunnen zelf niet investeren in goede isolatie, een warmtepomp of zonnepanelen”, aldus Holman.

Wij zijn solidair met de Groningers. Daarom zijn we tegen de gaswinning en voor een fatsoenlijke schadeafhandeling. Doe ook mee met onze fakkelmanifestatie! (Samen met Den Haag Fossielvrij , Haagse Stadspartij, PvdA Den Haag, GroenLinks Den Haag, ChristenUnie SGP Den Haag & D66 Den Haag.)

Haagse Fakkelmanifestatie Solidair met Groningen

Doel is de mensen uit Groningen een hart onder de riem steken en iedereen op te roepen zelf concrete actie te ondernemen. • 19:00 Start op de Grote Markt in Den Haag bij Haagse Harry. • 19:15 Groepsfoto (en heel veel selfies;) Laat zien dat je solidair bent en doe mee! Gebruik de hashtags: #gasterug #solidairmetgroningen. De groepsfoto sturen we naar Groningen. -------- De toegebrachte schade, de grote onzekerheid waarin de Groningers moeten leven en het gebrek aan steun, staan in onze ogen symbool voor het feit dat het altijd individuele mensen zijn die de prijs betalen voor onze gemakzuchtige fossiele energievoorziening. De actie wordt ondersteund door verschillende partijen en groepen Haagse burgers, die op verschillende manieren bezig zijn om Den Haag zo snel mogelijk van het gas af te krijgen. De recente gasbeving in Groningen is een wake-up call, die ons extra motiveert om aandacht te vragen voor de concrete maatregelen om fossielvrij te worden, ook die je als individu nu al kan nemen. Je hoeft niet verder af te wachten; je kunt morgen beginnen om je eigen huis van het gas af te krijgen. Als locatie voor deze manifestatie hebben we het beeld van Haagse Harry op de grote markt gekozen, omdat hier het haags warmtemanifest is overhandigd aan de Haagse wethouder Joris Wijsmuller voor oa wonen en duurzaamheid, die ook zelf aanwezig zal zijn. Voor meer informatie over dit burgerinitiatief van onderop over lokale Haagse duurzame warmte: http://haagswarmtemanifest.nl/ Er zullen fakkels zijn. Neem geen eigen fakkels mee, wees voorzichtig als je met een fakkel staat en trek geen brandbare kleding aan. Mocht je spandoeken mee willen nemen ga dan helemaal achterin tegen het hek aan staan, dan zorgen wij dat de fakkels wat meer aan de voorkant komen.