GraverMaat: Op de foto boven dit artikel staat Sandra Bovenkamp.
Zij is de initiator van de Whatsapp groep Verruiming Kinderpardon. Ze coördineerde het opstellen van de diverse resoluties door verschillende CDA-ers in het land. Ik was een van die leden die een resolutie wilde indienen.
Voorzitter Ruth Peetoom gaf mij ook het advies of me aan te sluiten bij het “Wolvekamp”. Van ‘s morgens 7.00 uur tot middernacht pingelde mijn IPhone. Meer dan 40 CDA-ers sleutelde aan twee resoluties. De groep werd aangenaam verrast door de plotselinge “draai” van de Tweede Kamerfractie.
Op het congres werden de resoluties in een deelsessie besproken en later kon Sandra, op uitnodiging van de voorzitter, verslag doen over “onze” werkzaamheden.
Een klaterend applaus kreeg ze zowel bij de deelsessie als in de plenaire vergadering!
Tijdens de lunch zochten we elkaar op in de Zuidzaal.
Tip: Klik op de kleine onderstaande foto’s om een beeldvullende afbeelding te krijgen.
NRC:
Na de draai voor een ruimer kinderpardon bleef het rustig op het CDA-congres.
Kritiek op Buma klonk er wel, maar in de marge.
Om 7.30 uur zaten we al aan het ontbijt. Om 9.30 uur begint de deelsessie waar in onze resoluties behandeld worden.
Na de draai had het CDA-congres van de vluchtelingenkinderen kunnen worden, deze zaterdag in de Kromhouthal in Amsterdam-Noord. En van een partijleider in het nauw, Sybrand Buma. Steeds meer CDA-leden wilden dat het kinderpardon zou worden verruimd en zouden dat gaan afdwingen in een resolutie. Buma zelf wilde er heel lang niets van weten, maar draaide. En zo werd het een congres van vooral veel opluchting.
Buma’s leiderschap is voorlopig gered. En de CDA’ers die al een tijdlang verlangen naar een minder conservatief-rechtse koers van de partijtop hebben nieuwe hoop gekregen: als het lukt om de ideeën over het kinderpardon te veranderen, waarom dan niet die over het klimaat? Want dat is, blijkt in de wandelgangen van het congres, ook een grote zorg van flink veel actieve CDA-leden. Buma en ook de twaalf provinciale lijsttrekkers van het CDA willen dat bij ambitieuze klimaatplannen steeds wordt bedacht: begrijpen ‘gewone mensen’ het nog? Kost het ze niet te veel geld? En jaag je bedrijven niet het land uit als je te streng voor ze wordt?
„Als je het rentmeesterschap serieus neemt”, zegt Hermien Heijmer uit Ommen ’s ochtends, „moet je de industrie niet zo willen beschermen. Je moet niet zo bang zijn voor banenverlies. Met die angst worden de mensen stilgehouden.”
Later die middag wordt een resolutie van de twaalf lijsttrekkers voor de provinciale verkiezingen, die vinden dat er een eind moet komen aan het „drammen” over het klimaat, wel gewoon aangenomen door het congres. Maar ook een voorstel van de CDA-jongeren wordt aangenomen: over „grote stappen” die moeten worden gezet tegen de klimaatverandering waarbij „de grote industrie niet mag achterblijven”.
In een zijzaaltje, waar wordt gediscussieerd over de voorstellen, zegt Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg dat de resolutie van de jongeren wordt gezien „als signaal” en dat de resolutie daarom toch oké is – eerder had de partij die afgeraden.
Helemaal blij zijn de CDA-jongeren daar niet mee. „Misschien is afraden toch beter”, zegt een van hen nog tegen Van Toorenburg. Bij een voorstel over de studieschuld – maak de rente daarop aftrekbaar van de belasting – gaat het wel zoals het CDJA het wil. De Tweede Kamerfractie moet in Den Haag gaan proberen om dat voor elkaar te krijgen. Dat is tegen de zin van Buma en het partijbestuur.
In de Telegraaf was Buma deze zaterdagochtend met plannen gekomen over een hardere aanpak van criminaliteit: hogere straffen, meer bevoegdheden voor politie en justitie. Ze staan ook in zijn congresspeech, aan het begin van de middag. Die draait verder vooral om ‘het midden’, Buma zegt steeds maar weer dat zijn CDA dáár staat. Voor de zaal klinkt het als een antwoord op de groeiende kritiek dat de partij onder zijn leiding te rechts wordt. „Je hebt die boodschap gehoord, toch?” zegt een Tweede Kamerlid later.
Maar heel anders dan anders is het verhaal van Buma niet. Hij komt weer met de ‘verweesde’ burgers over wie hij in 2017 de HJ Schoolezing hield – die zich bedreigd voelen door migratie en globalisering. In Amsterdam noemt Buma hen „de kleine luyden van onze tijd”, die een hekel hebben aan schreeuwers en „veilig willen leven”. „Die blijven verweesd achter als het midden zich steeds meer in een hoekje laat drijven.”
Bij de koffie en de broodjes zijn er CDA’ers die klagen over Buma’s voortdurende nadruk op die ‘bezorgde burgers’, zonder duidelijke oplossingen. Na een discussie over de klimaatplannen zegt Arjan Kaaks uit Wassenaar dat hij in zijn partij „durf en stoutmoedigheid” mist. En hij vraagt zich af, zegt hij, of Buma wel van gedachten zou zijn veranderd over het kinderpardon als de ChristenUnie daar niet steeds over was begonnen, en als er geen actie was gevoerd in de Haagse Bethelkapel voor een Armeens gezin.
De kritiek op Buma overheerst het congres verder niet. En fans van de CDA-leider zijn er ook, zoals oud-minister Hans Hillen. Die zegt: „Sybrand doet het prima. Gewoon doorgaan, niet zeuren.” Blij is Hillen trouwens ook, omdat hij zelf niet meer in de politiek zit. „In deze tijd is er geen dag dat je positie zeker is, er is zoveel emotie. Maar Buma is een stevige boei.”
Buma’s CDA voor bezorgde burgers, wie wil dat nog?
Het CDA moet minder conservatief-rechts worden, vindt een groot deel van de partij. Leider Sybrand Buma wacht zaterdag een lastig congres. „Ik had ook graag het woord ‘barmhartigheid’ van hem gehoord.”
Als kiezer had je de afgelopen weken zomaar kunnen denken dat het CDA minder conservatief-rechts is geworden, door opeens vóór een verruiming van het kinderpardon te zijn. Daar was partijleider Sybrand Buma altijd tegen geweest.
Maar toen werd het dinsdag – en was het niet de VVD, maar het CDA dat op de voorpagina van De Telegraaf kritisch was over de klimaatplannen van Rutte III. Had VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff het eerder nog in die krant gehad over ‘klimaatdrammers’? Nu waren het twaalf CDA-lijsttrekkers uit de provincies die vonden dat er een eind moest komen aan het ‘dromen en drammen’ over het klimaat.
Een steun in de rug van Buma, die in het Provinciehuis van Utrecht zelf had mogen meedenken over het idee van de twaalf lijsttrekkers.
Sandra aan het woord in de deelsessie. Vanaf haar plaats in de zaal.
Er is niet langer één CDA, het zijn er twee.
Er is het CDA dat opkomt voor de ‘bezorgde burgers’, voor wie klimaatplannen te snel gaan en te duur zijn, of die zich bedreigd voelen door migratie.
Dat is al jaren het CDA van Sybrand Buma.
En er is het CDA dat het heeft over ‘rentmeesterschap’ en compassie, zorgen voor de aarde en voor je naaste, dus ook vluchtelingen.
Dat is het oude CDA, dat nu weer van zich laat horen.
Op zaterdag houdt de partij een verkiezingscongres in Amsterdam. Wat zeker is: als Buma drie weken geleden níet met het voorstel voor een ruimer kinderpardon was gekomen, was zijn leiderschap op dit congres in gevaar gekomen.
Sandra Wolvekamp geeft een toelichting op onze resoluties.
Leden waren vast van plan om de fractie door een resolutie te dwingen tot een draai over dat pardon, met hulp van oudgedienden als oud-minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin.
In de onderhandelingen over het kinderpardon, verruimen of niet, gebruikte Buma de stemming in zijn partij om VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff onder druk te zetten. Pas op, zei Buma, mijn congres komt in opstand. Hij kreeg zijn zin: het kinderpardon werd verruimd.
Wat ook zeker is: er is nog steeds een deel van de partij dat achter Buma’s rechts-conservatieve verhaal staat over mensen die zich in de steek gelaten voelen. Want behalve een voorstel over het kinderpardon, dat zal worden aangenomen, is er op het congres ook een resolutie van de afdeling Limburg die pleit voor een hardere aanpak van criminele asielzoekers en kortere asielprocedures.
CDA lid uit Huizen, ook actief in de Whatsapp Groep.
Deze zaal liep vol om de resoluties te besprek. De gespreksleider, de nieuwe voorzitter, zei na het daverend applaus voor Sandra dat hij dat hij in de 6 jaar dat hij deelsesssie leidde nog nooit had meegemaakt.
Nog een lid uit onze groep die vragen aan Buma stelde.
De Limburgse CDA-lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen, oud-Tweede Kamerlid Ger Koopmans, is een voorman van deze stroming. Hij had bedacht dat de lijsttrekkers samen met een verhaal moesten komen over het klimaat. Ze waren half januari bij elkaar gekomen in Utrecht, een paar dagen nadat Dijkhoff in De Telegraaf had gezegd dat hij bij de klimaatplannen nog liever het kabinet liet vallen dan de burger. Koopmans had bedacht dat er een resolutie moest komen voor het congres, op de avond zelf was bedacht dat er ook een opiniestuk geschreven moest worden.
Hij kijkt er tevreden op terug. „Het was heel geslaagd.” Al moeten we niet alles uit die publicatie even letterlijk nemen. Het klimaatdebat „is gekaapt door felle voor- en tegenstanders, door drammers en sceptici”, schreven de twaalf. Wie er bedoeld worden met ‘drammers’? „Daar wordt niemand mee bedoeld. Het stuk moet natuurlijk ook gelezen worden. Ik vond het mooi gevonden: dromers en drammers.”
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/02/hz22featured.jpg?w=800&ssl=1)
hoe het CDA partijleider Buma bijstuurt naar het midden
Mgr. De Korte hield een prachtige “preek”.
Het CDA, zegt het prominente lid Dave Ensberg, is de kernboodschap van de christen-democratie kwijtgeraakt.
Ensberg, een schoolbestuurder die deze maand directeur wordt van Jantje Beton, organiseerde het verzet van lokale afdelingen over het kinderpardon.
Hij vindt dat het CDA een middenpartij moet zijn, geen rechtse partij. Hij schreef deze week op Joop.nl een opiniestuk over de toekomst van de partij.
Niet de partijleider moet de koers bepalen, schreef hij, maar de leden. Het congres van zaterdag wordt volgens hem hét moment „om de Haagse koers te verleggen”.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/01/data40839676-6948e7.jpg?w=800&ssl=1)
Lees ook: Opeens mocht het weer over het kinderpardon gaan
Dave Ensberg stelt een vraag aan Buma.
Ensberg zegt nu: „Bezorgdheid van mensen kan een aanleiding zijn om ideeën te ontwikkelen, maar in de christen-democratie gaat het om geloof, hoop en liefde.
Ik mis in de partijtop het besef waarom we ooit zijn opgericht.”
Ensberg is blij met de draai van Buma over het kinderpardon, die na aandringen van lokale politici tot stand kwam.
Al praatte Buma nog altijd „als een jurist”, met rationele argumenten.
„Ik had ook graag het woord ‘barmhartigheid’ van hem gehoord.”
Buma heeft het CDA versmald, zegt Dave Ensberg.
„We zijn de partij geworden van tweeverdieners in de provincie, met een gezin, een Vinex-huis en een middeninkomen.
Behoudende mensen. Iedereen heeft het over de lage peilingen, maar we maken het CDA op die manier zelf klein.
Ik ben een kind van uit Suriname gevluchte ouders, ben overtuigd vegetariër, woon in de stad en wil dat mijn kind van vijf weken op een gezonde planeet opgroeit.
Dave kan ook goed luisteren. Dave wordt de nieuwe directeur van Jantje Beton.
We missen de veelzijdigheid van Nederland, omdat de partijtop achter politieke marketeers aanloopt.”
Sinds de gloriejaren van premier Jan Peter Balkenende laat het CDA zich adviseren door Motivaction. Dit marketingbureau maakt analyses van politieke doelgroepen en vertelt partijen hoe die groepen bereikt kunnen worden. Het CDA kreeg het advies zich te richten op de ‘moderne burgerij’. Dat zijn mensen, analyseerde Motivaction, die weinig ideologisch, maar wel cultureel conservatief zijn. Ze zijn volgens het bureau „gericht op hun baan en hun gezin, cultureel behoudend, soms wat angstig over de boze buitenwereld”. Daar werd de bezorgde burger uitgevonden
Diverse leden van de Whatsapp groep “Wolvekaamp” zagen elkaar voor het eerst in de Zuidzaal tijdens de inderhaast geïmproviseerde lunch.
Enkele leden aan de lunch. We maken hier kennis met elkaar. We treffen de twee Sandra’s aan. Sandra Wolvekamp is de initiator van de Whatsapp groep. De andere Sandra is nauw betrokken rond de Asielkerk Bethel in Den Haag. Ad Koppejan was in de jaren 2010, samen met Katleen Ferrier en Ab Klink, dissident in de Tweede Kamerfractie. Ik heb hem in Arnhem op het beruchte CDA congres op de foto gezet. Leuk hem hier weer te ontmoeten na meer dan 8 jaar. Dave uit Tilburg schoof ook aan en twee CDA raadsleden uit Waalwijk.
Even op mijn telefoon kijken of er nog een nieuw Whatsappje is. Op de achtergrond de raadsleden uit Waalwijk.
Nog meer leden van onze groep. Zelfs uit Zuid-Limburg.
Geïmproviseerde lunch in de Zuidzaal. Sophie moest vide goederenlift naar boven. Leuk om de gexzichten achter de vele berichtjes te zien.
Tijdens de luch gingen de leden van onze Whatsapp groep in gesprek met CDA fractievoorzitter Buma.
Ingezoomd op discussiërende CDA-ers tijdens de lunchpauze en de fotograaf.
Leden van onze Whatsappje groep in gesprek met Buma. Waarover spraken de 5 heren?
In de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, met Buma als lijsttrekker, koos het CDA voluit voor de „squeezed middle”, zegt Nelleke Weltevrede, landelijk campagneleider van het CDA.
„De middenklasse die ziet dat hun kinderen het niet beter gaan krijgen dan zij, voor hen is de toekomst angstig. Ze hebben zorgen over werk, huisvesting. Voor die groep zijn wij er altijd geweest.”
Het CDA baseert zich op het boek The road to somewhere van de Britse journalist David Goodhart, over het Brexit-referendum. Goodhart verdeelt kiezers in twee groepen: de anywheres, hoog opgeleide kosmopolieten met connecties, en de somewheres, die een overzichtelijk en praktisch leven willen en bang zijn voor verandering.
In het tijdschrift Christen Democratische Verkenningen (CDV) schreef Weltevrede dat het CDA zich voor de verkiezingen van 2017 op de somewheres moest richten. Want: „verbindende politiek is [..] veel minder bruikbaar dan vroeger”. Genuanceerde boodschappen krijg je niet op tv. En het CDA moest zich „invechten tussen PVV en VVD en nieuwkomers als Jesse Klaver en Thierry Baudet”. Weltevrede, in CDV: „Dat gaat niet met een zeer genuanceerde boodschap waarin voor elk wat wils is.”
In de HJ Schoolezing in 2017 had Buma het over „gewone Nederlanders” die zich „verweesd” zijn gaan voelen door globalisering en immigratie. Hij zei: „Alsof de elite er met hún vrijheid en gelijkheid vandoor is gegaan en ze aan de nieuwkomers gaf.”
Een jaar later voorspelde hij in deze krant een nieuwe Fortuyn-revolte als het kabinet klimaatplannen zou doorzetten zonder draagvlak onder de bevolking.
Ook voor de Provinciale Statenverkiezingen wordt de bezorgde burger toegesproken. Het bureau Joe Public heeft, in opdracht van het partijbureau, de campagne ‘een hele goede morgen’ bedacht. De campagne kostte ruim een ton. In een spotje wenst Sybrand Buma een jongen in een tramhokje goedemorgen. „Onze opdracht had als titel: ‘groeten is gratis’”, zegt Weltevrede. „Het bureau is met het idee van goedemorgen gekomen. We weten dat veel mensen zich druk maken over hoe mensen met elkaar omgaan. We willen ze laten nadenken: ik kan de buschauffeur wél gedag zeggen als ik de bus binnenstap. Dat ligt dichter bij mensen dan het beleid van provincies.”
Het artikel van Weltevrede stuitte op verzet bij Rien Fraanje, tot 2017 directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Hij schreef een tegenstuk in CDV: Marketing moet de politieke boodschap niet bepalen. Het CDA, zegt Fraanje aan de telefoon, moet zich onderscheiden van „doelgroepenpartijen” als D66, PVV of GroenLinks. „Dat zijn partijen die zich uitsluitend op één doelgroep richten: ouderen, hogeropgeleiden of ‘boze burgers’. Traditionele middenpartijen als het CDA richten zich op de manier waarop álle groepen samenleven. Mijn verdriet en teleurstelling is dat we dat spel zijn gaan meespelen.”
Manfred Weber wordt binnengehaald. Europese lijsttrekker van de christelijke partijen.
Politieke marketing is volgens Rien Fraanje in alle partijen doorgedrongen, niet alleen in zijn CDA. Maar het CDA, zegt hij, „heeft een opdracht van solidariteit, emancipeert en verheft. Als we eerst gaan peilen wat groepen willen horen, slaat het debat dood.” Zorgen benoemen, dat kan Sybrand Buma. Maar komt hij ook met oplossingen? Fraanje: „Terecht vragen we aandacht voor de zorgen van burgers. Gebruik je die zorgen om een visie te ontwikkelen, dan is het goed. Nu wordt het alleen gebruikt om kiezers te winnen.”
Onder leiding van Pieter-Jan Dijkman, directeur van het Wetenschappelijk Instituut, werkt een commissie nu aan zo’n toekomstvisie. In die commissie zitten relatief jonge CDA’ers, maar ook oudgedienden als Lans Bovenberg, Leonard Geluk en Ab Klink. Buma steunt dit ‘strategisch beraad’. Van veel leden is wel bekend dat ze kritisch zijn over zijn rechtse koers.
CDA’ers verwachten veel van deze commissie. De uitkomsten kunnen hard aankomen, zeker nu de partij er zo slecht voorstaat in de peilingen. En omdat hun visie op christen-democratie zo goed als zeker niet zal aansluiten op die van Buma. Dijkman heeft al gezegd dat het CDA niet alleen bezorgde burgers moet napraten, maar ook „hoopvolle, richtinggevende perspectieven” moet bieden.
Het strategisch beraad van het CDA verwoordt daarmee een sentiment dat in de achterban sterk leeft. Ook de nieuwe partijvoorzitter, Rutger Ploum, is voor een CDA dat „compassie” predikt. In een interview met Trouw zei hij bovendien dat het CDA (lees: Buma) het standpunt over klimaat „beter had mogen uitleggen”. „Sybrand Buma heeft altijd gezegd: wij willen Parijs halen. Maar dat kan je begrijpelijker uitleggen.”
De meeste Tweede Kamerleden steunen Buma nog voluit, net als de provinciale lijsttrekkers.
Maar lokale afdelingen hebben iets geleerd van het kinderpardon, zegt partijprominent Dave Ensberg: van onderaf oefen je nog altijd invloed uit.
Een pagina vol met “ondersteuners” kinderpardon motie.
En dan is er, terecht, een klaterend applaus.
Kandidatenlijst Eerste Kamerverkiezingen.
Heeft Buma nog toekomst in het CDA? „Hij is bijna zeven jaar partijleider. Zeven is een Bijbels getal”, zegt Dave Ensberg. „Na de zeven vette jaren in Egypte kwamen de zeven magere jaren. Hij zal bij zichzelf te rade moeten gaan of hij nog verder wil. Politieke leiders zijn passanten, idealen zijn voor eeuwig.”
Afscheid voorzitter Ruth Peetoom.
De vergaderzaal verschoot van kleur: rood! Lievelingskleur van Ruth.
Staande ovatie voor de scheidend voorzitter.
Ons Whatsapp groep lid Nicolien ontmoet oud-premier Jan Peter Balkenende.
In de Volkskrant las ik nog het nodige:
De flanken keren terug bij het CDA.
Zeven jaar leek het alsof het CDA zijn vleugels was kwijtgeraakt, maar het kinderpardon en het asielbeleid hebben het debat in de partij teruggebracht. Dat levert spanningen op. Want hoe met een links geluid vooral rechtse kiezers te trekken?
Toen klonk ineens die roep om verruiming van het kinderpardon. Niet afkomstig uit fractie of partijtop, maar uit dat nog steeds aanzienlijke reservoir aan lokale volksvertegenwoordigers en actieve leden.
Maar toch: het was cruciaal de kwestie voor het partijcongres geregeld te hebben.
”Mijn beeld is dat onze actie vooral ondersteunend is geweest”, zegt Sandra Wolvekamp, raadslid in Meppel. Zij was het ook die de tekst voor de resoluties schreef waarover zaterdag op het congres wordt gestemd. Dat stemmen is nu een formaliteit. “Inhoudelijk is het doel wel bereikt”, oordeelt Wolvekamp. “Op deze manier loopt het keurig langs de partijlijn”, vindt ze. “We zijn als CDA krachtig lokaal georganiseerd, dat zie je terug”. Van een bijsturing van de koers, weg van de boze burger tot wiens spreekbuis Buma zich maakte, wil ze niet weten. “We moeten als CDA zorgen voor wie kwetsbaar is, dat is het sociale gezicht van de partij”.
Die partijlijn weegt zwaar bij het CDA, een van de weinige partijen die nog een echte ledendemocratie cultiveren.
Een andere basiswaarde is de subsidiariteit: leg verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neer. “Een echte leden-partij is van onderaf bij te sturen”, zegt Ensberg. Voor hem betekent dat in de nabije toekomst ook een lijsttrekkersverkiezing, omdat de houdbaarheid van Buma niet oneindig is. Perspectief, dat is waar CDA-ers om vragen. Ensberg wil een optimistische partij, Wolvekamp wil een meer sociaal gezicht.
