Poliflw

Speech Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten

Dit weekend speechte fractievoorzitter Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten. Lees hier zijn toespraak over hoe radicale politiek verenigd kan worden met pragmatisme.

Het was een ijskoude zondagochtend in langzaam wegebbende jaar 2018. Ik stapte de auto uit en werd door Amsterdam getrakteerd op een Hollands doorkijkje. Alsof ik in het Rijksmuseum naar een schilderij van Pieter de Hoogh stond te kijken. Een donker steegje, te benauwd voor twee mensen tegelijk. Achter de betonnen poort danste het licht op bescheiden golfjes in de westelijke haven van de hoofdstad. Geduldig wiegende zeilboten moesten met deze temperatuur nog wat langer geduld hebben. Ik dacht aan Jacques Brel—‘dans le port d’Amsterdam’—probeerde de rest van de woorden voor de geest te halen, en neuriede het melodietje voor me uit. Alles om nog even niet te denken aan de snel naderende ontgroening door Jort Kelder in de nieuwe studio van het legendarische actualiteitsprogramma Buitenhof.

Toen ik werd overvallen door de lichtbak van de draaiende camera’s lachte Kelder mij opvallend mild toe. Zo mild, dat ik de ontstane ruimte kon benutten om te vertellen waarom ik nu precies doe wat ik doe. Wie ik ben. En vooral: welke radicale politiek mijn partij voorstaat.  „Ik zie er misschien wat netter uit,” zei ik, “maar ik voel wel dat radicalisme in me.”

Na het weekend kreeg ik twee giechelende medewerkers op bezoek met een cadeau. Een delfts blauw tegeltje met de tekst: ‘zoek de radicaal in jezelf’. Dat tegeltje staat sindsdien op de schouw in mijn werkkamer. Als ik er naar kijk denk ik aan de bron van dat radicale. Dan weet ik weer even waarom ik zei wat ik toen zei. Meer dan eens heb ik het gevoel éérst een Jonge Democraat en dan pas D66’er te zijn.

Nu ik het genoegen krijg terug te zijn op het oude nest, wil ik het met jullie hebben over wat ik zoek in mezelf en in mijn partij. Radicalisme.

Ik heb het dan niet over het radicalisme dat door de AIVD wordt gedefinieerd als “een gevaar voor de democratische rechtsorde”. Ook heb ik het niet over radicalisering onder jongeren, ook al zou het misschien nuttig zijn in dit gezelschap die materie nog eens door te nemen. Dan hadden we wellicht eerder signalen kunnen oppikken over een zekere scheidend JD-voorzitter .

Ik heb het over de radicaal-liberale politieke traditie geboren in de late negentiende eeuw. Een traditie geënt op de vernieuwing van het democratisch parlementair stelsel en het uitbouwen en beschermen van de rechten en vrijheden van het individu in verbondenheid met de gemeenschap.

In Nederland werd deze progressieve herijking voor het klassiek liberalisme belichaamd door de Radicale Bond. D66 kan haar inspiratie via de later opgerichte Vrijzinnig Democratische Bond herleiden naar precies die radicale voedingsbodem. Niet gek dus dat de huidige onderkoning van Nederland, Thom de Graaf, D66 wilde positioneren in wat hij noemde ‘het radicale midden’.

Dezelfde radicale geschiedenis behoort uw roemrijke organisatie toe. Al in 1916 werd in Utrecht besloten tot de oprichting van een organisatie voor vrijzinnige politieke jeugd. De enige serieuze twist was over de naamgeving. ‘Jonge Radicalen’ was lang favoriet, maar de oprichtingsvergadering besloot uiteindelijk tot ‘Jonge Democraten’. Het duurde nog 68 jaar voordat de échte Jonge Democraten opstonden in Café Eik en Linden hier in Amsterdam. Dat was drie jaar voor mijn geboorte.

De oprichting van een politieke jongerenorganisatie kon niet direct op enthousiasme rekenen bij de toch al jonge moederbeweging van Hans van Mierlo. Ten eerste was het formaliseren van partijstructuren fundamenteel in strijd met zijn idee van een Beweging die zichzelf zou opheffen. Ten tweede vond hij het net als iedere partijvoorman verdomd lastig zo’n horzel bij zich in de tent te hebben.

Hij zei, in een vraaggesprek bij het tweede lustrum van de JD: ‘op een onverwacht moment, toen wij even niet keken, zijn jullie tegen onze zin ontstaan’. Het wantrouwen tussen partijleider en jongerentak werd al snel wederzijds. Mijn illustere voorganger Alexander Pechtold kan erover meepraten.

Sinds haar oprichting heeft de JD zich als radicale horzel bewezen. En hoewel zélfs ik na amper een jaar fractievoorzitterschap sympathie kan opbrengen voor Van Mierlo’s standpunt, weet ik als geen ander: dat gehorzel is maar goed ook. Het is zelfs een essentiële voorwaarde voor het succes en het voortbestaan van D66.

Zonder de politieke durf en het inlevingsvermogen van de JD was Paars er niet als vanzelfsprekend gekomen. Zonder Paars zaten we nu nog steeds onder de verstikkende, betuttelende plak van het CDA. Zonder Paars geen waardig levenseinde. En zonder Paars had ik niet in ieder geval de keuze gehad met mijn vriend te trouwen. Ik heb overigens geen plannen om dat ook daadwerkelijk te doen… Geheim tussen ons. Vertel maar niet aan hem.

Zonder de denkkracht van de JD had D66 nooit jongere generaties kunnen redden van de financiële last van de vergrijzing met de verhoging van de AOW-leeftijd en de afschaffing van de vervroegde uittreding. Zonder de inspiratie van de JD had D66 nooit jonge mensen een kans kunnen geven op de huizenmarkt met de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.

Toegegeven, de JD-motie voor afschaffing van ALLE luchtvaart in Europa was nog wat vergezocht in 1994, maar zonder de druk en steun van jonge mensen was D66 misschien nooit de enige serieuze klimaatpartij van Nederland geworden.

Zonder de schwung van de JD waren wij wellicht niet de enige echte onbeschroomd anti-populistische partij geworden. Het was JD-voorzitter Jan Paternotte die in de campagne voor de Europese grondwet twee weken lang met een caravan achter Geert Wilders. Hij kreeg daarmee net zoveel aandacht voor het pro-Europese verhaal in het NOS-journaal. Tot blinde woede van Wilders, die zich liet verleiden de telefoon te pakken, Hilversum te bellen, en verongelijkt door de hoorn te schreeuwen: ‘Zeg, zijn jullie allemaal lid van D66 daar?!’

Pechtold volgde snel met het moedige, radicaal-vrijzinnige antwoord op Wilders. Pas vijftien jaar later realiseerde VVD-leider Rutte zich dat meelachen met de nationaal-demagogen niet helpt. Maar toen hij direct na het trekken van die conclusie zendtijd opeiste van de publieke omroep voor een debat dat de keuze in het stemhokje vernauwde tot rechts en extreem-rechts, heb ik zelf de neiging moeten onderdrukken om Hilversum te bellen en verongelijkt door de hoorn te blaffen: ‘Zeg, zijn jullie nu allemaal lid van de VVD geworden daar?!’

Het was dezelfde Jan Paternotte die in zijn tijd constateerde dat bij de vakbonden eigenlijk iedereen oud was. In de Sociaal Economische Raad zat niemand van onder de 50. Zo konden jonge mensen natuurlijk niet vertegenwoordigd worden. En dus vond hij steeds nieuwe manieren om de discussie los te wrikken. De bezetting van het FNV gebouw in Sloterdijk liep nog wat stroef. Maar daarna kwam de machine op gang. Lodewijk de Waal werd uitgeroepen tot de irritantste man van Nederland. Jan poseerde voor de krant met een babyboomer op zijn rug. De last van het verleden goed in beeld gebracht.

En snel daarna ging de JD, in samenwerking met het CDJA, naar de SER om te eisen dat de toekomst aan tafel kwam zitten. Onder toeziend oog van de politie en de vaderlandse pers werd de oude stoel van Abraham Kuyper door JD’ers en CDJA’ers het gebouw in gedragen als jongerenzetel. De discussie barstte toen eindelijk los. Experts gaven de JD gelijk. En de CNV besloot in haar SER-delegatie dan eindelijk een jongerenvertegenwoordiger mee te nemen. En, dames en heren, wie was dat? Jawel, de oud-snuffelstagiair van Alexander Pechtold, Jesse Klaver. Zonder de JD dus geen kloeke carrièrestart voor Jesse Klaver.

En dan nog even dit: de politieke actualiteit maakt dat ik hier vandaag ben in grote dankbaarheid. Want zonder het wikken, wegen, uitdenken, doorzetten en doordrukken van de Jonge Democraten had onze minister Koolmees nooit zijn meest indrukwekkende prestatie van zijn carrière kunnen leveren. Een opluchting, een doorbraak en een overwinning voor jonge mensen in het hele land: de grootste pensioenhervorming ooit!

Verantwoordelijkheid van traditie

De traditie waarin die hervorming tot stand kon komen, de JD-traditie van voorlopen en van vurig en radicaal agenderen is het waard te laten leven.

Toen ik bij de JD rondliep—dat was zo ongeveer in het prehistorisch tijdperk—deden we ook voorstellen die nu steeds vaker terugkeren in politieke debat.

De legalisering van soft en harddrugs. De veilige en vrije omgang met prostitutie. Thema’s waar politici in Den Haag zich liever niet aan branden.

Nu loop ik daar zelf rond. En ik zie dezelfde bekrompenheid om me heen. Maar niet bij onze eigen partij. Want welke koers D66 ook vaart, of we nu wel of niet in een kabinet zitten, wij staan altijd open voor discussies met de JD.

Niet omdat het zo leuk is. Als ik alleen maar leuke dingen zou willen doen zou ik de hele dag poppetjes tekenen op de posters van Forum voor Democratie. Nee we doen het omdat onze partij anders allang haar bestaansrecht was verloren. Als we niet al die taboes hadden doorbroken en al die hervormingen hadden doorgevoerd die hun oorsprong vonden op JD-congressen als deze waren we weg geweest. Electoraal weggevaagd. Irrelevant en onherkenbaar.

Tegenwoordig is de reactionaire kant van het politieke spectrum behoorlijk bedrijvig in het slechten van taboes.  Daar wordt het IQ van mensen langs een ethnische meetlat gelegd. Daar wordt het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw een paar tandjes teruggeschroefd.

Als er dus ooit een reden is geweest vrijzinnige taboes af te stoffen is het de populariteit van radicaliserend rechts. Daarom ben ik hier vandaag. Om samen met jullie de strijdbijl op te pakken. Om jullie te zeggen dat ik altijd zal kiezen voor de jonge radicalen in deze zaal die taboes willen doorbreken.

Maar daarbij moet me nog wel iets van het hart. Als JD-voorzitter heb ik het zelf ook allemaal niet perfect gedaan. Als ik terug kon gaan in de tijd had ik heel veel anders gedaan. Ik had beter mijn best gedaan om ervoor te zorgen dat deze zaal een echte afspiegeling zou zijn van de samenleving. Minder speeltuin voor hoogopgeleiden, meer kweekvijver voor alle soorten vrijzinnige radicalen van goede wil.

We horen straks wie de nieuwe voorzitter wordt. Ik zou hem of haar willen vragen goed te maken wat ik niet adequaat heb gedaan. De NRC omschreef onze club in de jaren negentig als ‘een gemêleerd gezelschap, van leren jacks tot parelkettinkjes, jasjes-dasjes en vlotte sweaters.’ Als de krant weer een profiel maakt in de jaren twintig van deze eeuw, dan hoop ik op een gemêleerd gezelschap, van hoofddoekjes tot hotpants, jasjes-dasjes en boerenoveralls.

En dan nog iets. Ik snap dat de realiteit van de politiek soms lastig is. De compromissen. Het meel in de mond. De langzame voortgang. Wat dat betreft is het een bevrijding hier zonder beperking te kunnen filosoferen. Maar politiek is geen spel of vertier, zelfs niet in deze vrijblijvende omstandigheden. Wat je hier agendeert zegt iets over de essentie van de vereniging. De standpunten die je hier verkondigt zijn niet vrijblijvend. Ook niet als die gaan over kinderporno of kindereuthanasie.

Het is misschien hier ook verleidelijk om politicusje te spelen. Maar het heeft geen zin. Het draagt niets bij. Jullie hebben de kans Van Mierlo ongelijk te geven. Pak je rol. Werk geduldig aan voorstellen die geesten uit flessen rukken, revoluties ontketenen voordat die uitbreken, de macht verbeelden en een spiegel voorhouden.

Ik zie de rol van de Jonge Democraten als radicale aanjager, als maker van de toekomst. De volgende verkiezingen zijn alweer bijna over twee jaar. En dus vraag ik jullie: ga met andere organisaties in gesprek. Geef opvolging aan het duurzaamheidsmanifest dat jullie samen met negen andere politieke jongerenorganisaties sloten. Denk na over de volgende formatie. Wat moet er in het coalitieakkoord staan? Hoe ziet een akkoord eruit #voordetoekomst? Mensen moeten het kunnen inbeelden voordat ze ermee instemmen. Dat vergt de inspanning van jonge radicalen, creatieve denkers, grootaandeelhouders in de toekomst.

En vergeet daarbij dan ook niet te praten met radicaal-andersdenkenden. Jonge JFVD’ers. Jullie leeftijdsgenoten kunnen makkelijk nog worden gered uit de klauwen van de boreale uil.

De verantwoordelijkheid van traditie II

Voor D66 zijn de afgelopen twee jaar vaak een oefening in geduld geweest. Een constante onderhandeling met andersdenkenden om onze radicale voorstellen dichterbij te brengen. Wij leven met religieuze toewijding bij het refrein van het lustrumlied van de JD uit 1994: ‘pragmatisch en heel radicaal’. Voor ons gaat radicalisme hand in hand met gematigd handelen.

Ik weet dat dat vaak tot onbegrip heeft geleid, zeker ook in dit gezelschap. We hadden veel dingen liever anders gezien, ik ben de eerste om dat toe te geven. Het intrekken van het raadgevend referendum zonder duidelijk alternatief. De dividendbelasting. Maar denk je eens in. Een pro-Europees klimaatkabinet dat haar grootste investering doet in het onderwijs. Is dat niet precies wat we willen, democraten jong en oud? Is dat niet een ongelofelijke prestatie in een land met een meerderheid aan rechtse en extreemrechtse zetels?

Ik knok er iedere dag met mijn collega’s keihard voor, want voor niets gaat de zon op. Als het lukt in de komende weken na het succes van een Pensioenakkoord ook een Klimaatakkoord te sluiten dan hebben wij onze anderhalf miljoen kiezers kunnen geven waar ze om vroegen en wat zij verdienen: verandering en vooruitgang.

Bovenal is onze kabinetsdeelname het waard omdat deze ongewone samenwerking de laatste hoop is voor het samenwerkende midden. Omdat regeren, ook in deze samenstelling, ons radicalisme met ons pragmatisme verknoopt.

Partijen en mensen die tot elkaar komen en niet blijven steken in het dienen van één enkel belang. Consensuspolitiek. Dat is stroperig, soms zelfs vuil en vunzig, maar een stuk succesvoller recept voor stabiel en progressief bestuur dan het winner-takes-all geharrewar in de Angelsaksische wereld.

De beslissing om na onze historische zetelwinst in 2017 wel aan tafel te gaan zitten wordt ook ingegeven door de harde realiteit van de Tweede Kamer. Nederland heeft een conservatieve meerderheid. Dankzij de dysfunctionele zetels van de nationaal-populisten konden wij progressief beleid maken met partijen die daar eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Daar hadden we graag hulp bij gehad van andere partijen, maar die waren te bang om moeilijke concessies te doen.

Wie komt bij de volgende ronde wel serieus aan tafel zitten? Ik maak me zorgen. Forum heeft op rechts wel al gezegd te willen regeren. De VVD en het CDA willen best hun ziel verkopen. Luister naar Hugo de Jonge als hij zegt dat samenwerking met de PVV best mogelijk is. En neem hem daarin serieus. Luister naar Klaas Dijkhoff die samenwerking met Forum niet uitsluit. En neem hem daarin serieus. Een herhaling van het on-Nederlandse rampkabinet Rutte-I is een serieus gevaar.

Wat gaan wij progressieven daartegenover stellen? Loopt GroenLinks na twee keer nog een derde keer weg? D66 zal het progressieve motorblok bij elkaar proberen te houden. Dat is de verantwoordelijkheid van onze radicaal-pragmatische traditie. Dat is wie wij zijn.

We doen dit op voorwaarde dat de progressieve democratische politiek niet steunt op blinde loyaliteit of identiteit. Dan zijn we geen haar beter dan de PVV. Wij bedrijven ideeënpolitiek. Niet vanuit de tijdloze starheid van ideologie, maar steunend op een analyse van de wereld zoals die is in het hier en nu.

Het gaat uitstekend met Nederland, maar de afgelopen decennia zijn ook nieuwe muren ontstaan in onze samenleving.

Muren tussen mensen met en mensen zonder zekerheid.

Tussen mensen met wortels in Nederland en mensen met wortels elders.

En tussen mensen met macht en mensen zonder macht.

Als ik vandaag iets van jullie wil vragen is het dit: help ons de sloophamer op te pakken! Wat vinden jullie? Wat moeten we doen? Welke oplossingen zijn rechtvaardig voor jonge mensen? Ik sluit niet uit dat we het af en toe oneens zullen zijn. En ik waarschuw maar alvast dat het JD-kroonjuweel van de opheffing van het verbod op openbaar dronkenschap, kan moeilijk het antwoord op alles zijn.

De taak voor radicalen, jong en oud, is om de rustige vijver van de politiek in beweging brengen. Roeren in stilstaand water.

Ik kan niet voor jullie bepalen wat radicaal is. Radicalisme wordt op verschillende golflengten uitgezonden. Is het de verhoging van de vermogensbelasting? De afschaffing van privé-onderwijs? Het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien?

Ik weet wel: dat jullie hier zijn is een radicale daad op zich. Leg maar eens uit in de bus waarin jullie hiernaartoe gekomen zijn dat meer dan tweehonderd jonge mensen hier in een oververhitte kerk in Amsterdam een weekend lang debatteren over de vrijzinnige politiek.

En als JD’er én D66’er weet ik zeker: jullie slaan de golven waar D66 op surft. Of die vrijzinnige golf ooit tegen de deur van het Torentje aan zal slaan is voor een belangrijk deel afhankelijk van jullie enthousiasme en van onze samenwerking.

Het kan als wij het willen. Zoek de radicaal in jezelf!

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Het zijn de laatste dagen voor de Provinciale verkiezingen. Stem ook op 20 maart!

VVD Brabant

Zelfs onze eigen Klaas Dijkhoff helpt een handje deze campagne. Ga jij ook 20 maart VVD Brabant stemmen? #kiesvoordoen

GraverMaat: Op de foto boven dit artikel staat Sandra Bovenkamp.

Zij is de initiator van de Whatsapp groep Verruiming Kinderpardon.  Ze coördineerde het opstellen van de diverse resoluties door verschillende CDA-ers in het land. Ik was een van die leden die een resolutie wilde indienen.

Voorzitter Ruth Peetoom gaf mij ook het advies of me aan te sluiten bij het “Wolvekamp”. Van ‘s morgens 7.00 uur tot middernacht pingelde mijn IPhone. Meer dan 40 CDA-ers sleutelde aan twee resoluties. De groep werd aangenaam verrast door de plotselinge “draai” van de Tweede Kamerfractie.

Op het congres werden de resoluties in een deelsessie besproken en later kon Sandra, op uitnodiging van de voorzitter, verslag doen over “onze” werkzaamheden.

Een klaterend applaus kreeg ze zowel bij de deelsessie als in de plenaire vergadering!

Tijdens de lunch zochten we elkaar op in de Zuidzaal.

Tip: Klik op de kleine onderstaande foto’s  om een beeldvullende afbeelding te krijgen.

NRC:

Na de draai voor een ruimer kinderpardon bleef het rustig op het CDA-congres.

Kritiek op Buma klonk er wel, maar in de marge.

Om 7.30 uur zaten we al aan het ontbijt. Om 9.30 uur begint de deelsessie waar in onze resoluties behandeld worden.

Na de draai had het CDA-congres van de vluchtelingenkinderen kunnen worden, deze zaterdag in de Kromhouthal in Amsterdam-Noord. En van een partijleider in het nauw, Sybrand Buma. Steeds meer CDA-leden wilden dat het kinderpardon zou worden verruimd en zouden dat gaan afdwingen in een resolutie. Buma zelf wilde er heel lang niets van weten, maar draaide. En zo werd het een congres van vooral veel opluchting.

Buma’s leiderschap is voorlopig gered. En de CDA’ers die al een tijdlang verlangen naar een minder conservatief-rechtse koers van de partijtop hebben nieuwe hoop gekregen: als het lukt om de ideeën over het kinderpardon te veranderen, waarom dan niet die over het klimaat? Want dat is, blijkt in de wandelgangen van het congres, ook een grote zorg van flink veel actieve CDA-leden. Buma en ook de twaalf provinciale lijsttrekkers van het CDA willen dat bij ambitieuze klimaatplannen steeds wordt bedacht: begrijpen ‘gewone mensen’ het nog? Kost het ze niet te veel geld? En jaag je bedrijven niet het land uit als je te streng voor ze wordt?

„Als je het rentmeesterschap serieus neemt”, zegt Hermien Heijmer uit Ommen ’s ochtends, „moet je de industrie niet zo willen beschermen. Je moet niet zo bang zijn voor banenverlies. Met die angst worden de mensen stilgehouden.”

Later die middag wordt een resolutie van de twaalf lijsttrekkers voor de provinciale verkiezingen, die vinden dat er een eind moet komen aan het „drammen” over het klimaat, wel gewoon aangenomen door het congres. Maar ook een voorstel van de CDA-jongeren wordt aangenomen: over „grote stappen” die moeten worden gezet tegen de klimaatverandering waarbij „de grote industrie niet mag achterblijven”.

In een zijzaaltje, waar wordt gediscussieerd over de voorstellen, zegt Tweede Kamerlid Madeleine van Toorenburg dat de resolutie van de jongeren wordt gezien „als signaal” en dat de resolutie daarom toch oké is – eerder had de partij die afgeraden.

Helemaal blij zijn de CDA-jongeren daar niet mee. „Misschien is afraden toch beter”, zegt een van hen nog tegen Van Toorenburg. Bij een voorstel over de studieschuld – maak de rente daarop aftrekbaar van de belasting – gaat het wel zoals het CDJA het wil. De Tweede Kamerfractie moet in Den Haag gaan proberen om dat voor elkaar te krijgen. Dat is tegen de zin van Buma en het partijbestuur.

In de Telegraaf was Buma deze zaterdagochtend met plannen gekomen over een hardere aanpak van criminaliteit: hogere straffen, meer bevoegdheden voor politie en justitie. Ze staan ook in zijn congresspeech, aan het begin van de middag. Die draait verder vooral om ‘het midden’, Buma zegt steeds maar weer dat zijn CDA dáár staat. Voor de zaal klinkt het als een antwoord op de groeiende kritiek dat de partij onder zijn leiding te rechts wordt. „Je hebt die boodschap gehoord, toch?” zegt een Tweede Kamerlid later.

Maar heel anders dan anders is het verhaal van Buma niet. Hij komt weer met de ‘verweesde’ burgers over wie hij in 2017 de HJ Schoolezing hield – die zich bedreigd voelen door migratie en globalisering. In Amsterdam noemt Buma hen „de kleine luyden van onze tijd”, die een hekel hebben aan schreeuwers en „veilig willen leven”. „Die blijven verweesd achter als het midden zich steeds meer in een hoekje laat drijven.”

Bij de koffie en de broodjes zijn er CDA’ers die klagen over Buma’s voortdurende nadruk op die ‘bezorgde burgers’, zonder duidelijke oplossingen. Na een discussie over de klimaatplannen zegt Arjan Kaaks uit Wassenaar dat hij in zijn partij „durf en stoutmoedigheid” mist. En hij vraagt zich af, zegt hij, of Buma wel van gedachten zou zijn veranderd over het kinderpardon als de ChristenUnie daar niet steeds over was begonnen, en als er geen actie was gevoerd in de Haagse Bethelkapel voor een Armeens gezin.

De kritiek op Buma overheerst het congres verder niet. En fans van de CDA-leider zijn er ook, zoals oud-minister Hans Hillen. Die zegt: „Sybrand doet het prima. Gewoon doorgaan, niet zeuren.” Blij is Hillen trouwens ook, omdat hij zelf niet meer in de politiek zit. „In deze tijd is er geen dag dat je positie zeker is, er is zoveel emotie. Maar Buma is een stevige boei.”

Buma’s CDA voor bezorgde burgers, wie wil dat nog?

Het CDA moet minder conservatief-rechts worden, vindt een groot deel van de partij. Leider Sybrand Buma wacht zaterdag een lastig congres. „Ik had ook graag het woord ‘barmhartigheid’ van hem gehoord.”

Als kiezer had je de afgelopen weken zomaar kunnen denken dat het CDA minder conservatief-rechts is geworden, door opeens vóór een verruiming van het kinderpardon te zijn. Daar was partijleider Sybrand Buma altijd tegen geweest.

Maar toen werd het dinsdag – en was het niet de VVD, maar het CDA dat op de voorpagina van De Telegraaf kritisch was over de klimaatplannen van Rutte III. Had VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff het eerder nog in die krant gehad over ‘klimaatdrammers’? Nu waren het twaalf CDA-lijsttrekkers uit de provincies die vonden dat er een eind moest komen aan het ‘dromen en drammen’ over het klimaat.

Een steun in de rug van Buma, die in het Provinciehuis van Utrecht zelf had mogen meedenken over het idee van de twaalf lijsttrekkers.

Sandra aan het woord in de deelsessie. Vanaf haar plaats in de zaal.

Er is niet langer één CDA, het zijn er twee.

Er is het CDA dat opkomt voor de ‘bezorgde burgers’, voor wie klimaatplannen te snel gaan en te duur zijn, of die zich bedreigd voelen door migratie.

Dat is al jaren het CDA van Sybrand Buma.

En er is het CDA dat het heeft over ‘rentmeesterschap’ en compassie, zorgen voor de aarde en voor je naaste, dus ook vluchtelingen.

Dat is het oude CDA, dat nu weer van zich laat horen.

Op zaterdag houdt de partij een verkiezingscongres in Amsterdam. Wat zeker is: als Buma drie weken geleden níet met het voorstel voor een ruimer kinderpardon was gekomen, was zijn leiderschap op dit congres in gevaar gekomen.

Sandra Wolvekamp geeft een toelichting op onze resoluties.

Leden waren vast van plan om de fractie door een resolutie te dwingen tot een draai over dat pardon, met hulp van oudgedienden als oud-minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin.

In de onderhandelingen over het kinderpardon, verruimen of niet, gebruikte Buma de stemming in zijn partij om VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff onder druk te zetten. Pas op, zei Buma, mijn congres komt in opstand. Hij kreeg zijn zin: het kinderpardon werd verruimd.

Wat ook zeker is: er is nog steeds een deel van de partij dat achter Buma’s rechts-conservatieve verhaal staat over mensen die zich in de steek gelaten voelen. Want behalve een voorstel over het kinderpardon, dat zal worden aangenomen, is er op het congres ook een resolutie van de afdeling Limburg die pleit voor een hardere aanpak van criminele asielzoekers en kortere asielprocedures.

CDA lid uit Huizen, ook actief in de Whatsapp Groep.

Deze zaal liep vol om de resoluties te besprek. De gespreksleider, de nieuwe voorzitter, zei na het daverend applaus voor Sandra dat hij dat hij in de 6 jaar dat hij deelsesssie leidde nog nooit had meegemaakt.

Nog een lid uit onze groep die vragen aan Buma stelde.

De Limburgse CDA-lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen, oud-Tweede Kamerlid Ger Koopmans, is een voorman van deze stroming. Hij had bedacht dat de lijsttrekkers samen met een verhaal moesten komen over het klimaat. Ze waren half januari bij elkaar gekomen in Utrecht, een paar dagen nadat Dijkhoff in De Telegraaf had gezegd dat hij bij de klimaatplannen nog liever het kabinet liet vallen dan de burger. Koopmans had bedacht dat er een resolutie moest komen voor het congres, op de avond zelf was bedacht dat er ook een opiniestuk geschreven moest worden.

Hij kijkt er tevreden op terug. „Het was heel geslaagd.” Al moeten we niet alles uit die publicatie even letterlijk nemen. Het klimaatdebat „is gekaapt door felle voor- en tegenstanders, door drammers en sceptici”, schreven de twaalf. Wie er bedoeld worden met ‘drammers’? „Daar wordt niemand mee bedoeld. Het stuk moet natuurlijk ook gelezen worden. Ik vond het mooi gevonden: dromers en drammers.”

hoe het CDA partijleider Buma bijstuurt naar het midden

Mgr. De Korte hield een prachtige “preek”.

Het CDA, zegt het prominente lid Dave Ensberg, is de kernboodschap van de christen-democratie kwijtgeraakt.

Ensberg, een schoolbestuurder die deze maand directeur wordt van Jantje Beton, organiseerde het verzet van lokale afdelingen over het kinderpardon.

Hij vindt dat het CDA een middenpartij moet zijn, geen rechtse partij. Hij schreef deze week op Joop.nl een opiniestuk over de toekomst van de partij.

Niet de partijleider moet de koers bepalen, schreef hij, maar de leden. Het congres van zaterdag wordt volgens hem hét moment „om de Haagse koers te verleggen”.

Lees ook: Opeens mocht het weer over het kinderpardon gaan

Dave Ensberg stelt een vraag aan Buma.

Ensberg zegt nu: „Bezorgdheid van mensen kan een aanleiding zijn om ideeën te ontwikkelen, maar in de christen-democratie gaat het om geloof, hoop en liefde.

Ik mis in de partijtop het besef waarom we ooit zijn opgericht.”

Ensberg is blij met de draai van Buma over het kinderpardon, die na aandringen van lokale politici tot stand kwam.

Al praatte Buma nog altijd „als een jurist”, met rationele argumenten.

„Ik had ook graag het woord ‘barmhartigheid’ van hem gehoord.”

Buma heeft het CDA versmald, zegt Dave Ensberg.

„We zijn de partij geworden van tweeverdieners in de provincie, met een gezin, een Vinex-huis en een middeninkomen.

Behoudende mensen. Iedereen heeft het over de lage peilingen, maar we maken het CDA op die manier zelf klein.

Ik ben een kind van uit Suriname gevluchte ouders, ben overtuigd vegetariër, woon in de stad en wil dat mijn kind van vijf weken op een gezonde planeet opgroeit.

Dave kan ook goed luisteren. Dave wordt de nieuwe directeur van Jantje Beton.

We missen de veelzijdigheid van Nederland, omdat de partijtop achter politieke marketeers aanloopt.”

Sinds de gloriejaren van premier Jan Peter Balkenende laat het CDA zich adviseren door Motivaction. Dit marketingbureau maakt analyses van politieke doelgroepen en vertelt partijen hoe die groepen bereikt kunnen worden. Het CDA kreeg het advies zich te richten op de ‘moderne burgerij’. Dat zijn mensen, analyseerde Motivaction, die weinig ideologisch, maar wel cultureel conservatief zijn. Ze zijn volgens het bureau „gericht op hun baan en hun gezin, cultureel behoudend, soms wat angstig over de boze buitenwereld”. Daar werd de bezorgde burger uitgevonden

Diverse leden van de Whatsapp groep “Wolvekaamp” zagen elkaar voor het eerst in de Zuidzaal tijdens de inderhaast geïmproviseerde lunch.

Enkele leden aan de lunch. We maken hier kennis met elkaar. We treffen de twee Sandra’s aan. Sandra Wolvekamp is de initiator van de Whatsapp groep. De andere Sandra is nauw betrokken rond de Asielkerk Bethel in Den Haag. Ad Koppejan was in de jaren 2010, samen met Katleen Ferrier en Ab Klink, dissident in de Tweede Kamerfractie. Ik heb hem in Arnhem op het  beruchte CDA congres op de foto gezet. Leuk hem hier weer te ontmoeten na meer dan 8 jaar. Dave uit Tilburg schoof ook aan en twee CDA raadsleden uit Waalwijk.

Even op mijn telefoon kijken of er nog een nieuw Whatsappje is. Op de achtergrond de raadsleden uit Waalwijk.

Nog meer leden van onze groep. Zelfs uit Zuid-Limburg.

Geïmproviseerde lunch in de Zuidzaal. Sophie moest vide goederenlift naar boven. Leuk om de gexzichten achter de vele berichtjes te zien.

Tijdens de luch gingen de leden van onze Whatsapp groep in gesprek met CDA fractievoorzitter Buma.

Ingezoomd op discussiërende CDA-ers tijdens de lunchpauze en de fotograaf.

Leden van onze Whatsappje groep in gesprek met Buma. Waarover spraken de 5 heren?

In de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, met Buma als lijsttrekker, koos het CDA voluit voor de „squeezed middle”, zegt Nelleke Weltevrede, landelijk campagneleider van het CDA.

„De middenklasse die ziet dat hun kinderen het niet beter gaan krijgen dan zij, voor hen is de toekomst angstig. Ze hebben zorgen over werk, huisvesting. Voor die groep zijn wij er altijd geweest.”

Het CDA baseert zich op het boek The road to somewhere van de Britse journalist David Goodhart, over het Brexit-referendum. Goodhart verdeelt kiezers in twee groepen: de anywheres, hoog opgeleide kosmopolieten met connecties, en de somewheres, die een overzichtelijk en praktisch leven willen en bang zijn voor verandering.

In het tijdschrift Christen Democratische Verkenningen (CDV) schreef Weltevrede dat het CDA zich voor de verkiezingen van 2017 op de somewheres moest richten. Want: „verbindende politiek is [..] veel minder bruikbaar dan vroeger”. Genuanceerde boodschappen krijg je niet op tv. En het CDA moest zich „invechten tussen PVV en VVD en nieuwkomers als Jesse Klaver en Thierry Baudet”. Weltevrede, in CDV: „Dat gaat niet met een zeer genuanceerde boodschap waarin voor elk wat wils is.”

In de HJ Schoolezing in 2017 had Buma het over „gewone Nederlanders” die zich „verweesd” zijn gaan voelen door globalisering en immigratie. Hij zei: „Alsof de elite er met hún vrijheid en gelijkheid vandoor is gegaan en ze aan de nieuwkomers gaf.”

Een jaar later voorspelde hij in deze krant een nieuwe Fortuyn-revolte als het kabinet klimaatplannen zou doorzetten zonder draagvlak onder de bevolking.

Ook voor de Provinciale Statenverkiezingen wordt de bezorgde burger toegesproken. Het bureau Joe Public heeft, in opdracht van het partijbureau, de campagne ‘een hele goede morgen’ bedacht. De campagne kostte ruim een ton. In een spotje wenst Sybrand Buma een jongen in een tramhokje goedemorgen. „Onze opdracht had als titel: ‘groeten is gratis’”, zegt Weltevrede. „Het bureau is met het idee van goedemorgen gekomen. We weten dat veel mensen zich druk maken over hoe mensen met elkaar omgaan. We willen ze laten nadenken: ik kan de buschauffeur wél gedag zeggen als ik de bus binnenstap. Dat ligt dichter bij mensen dan het beleid van provincies.”

Het artikel van Weltevrede stuitte op verzet bij Rien Fraanje, tot 2017 directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Hij schreef een tegenstuk in CDV: Marketing moet de politieke boodschap niet bepalen. Het CDA, zegt Fraanje aan de telefoon, moet zich onderscheiden van „doelgroepenpartijen” als D66, PVV of GroenLinks. „Dat zijn partijen die zich uitsluitend op één doelgroep richten: ouderen, hogeropgeleiden of ‘boze burgers’. Traditionele middenpartijen als het CDA richten zich op de manier waarop álle groepen samenleven. Mijn verdriet en teleurstelling is dat we dat spel zijn gaan meespelen.”

Manfred Weber wordt binnengehaald. Europese lijsttrekker van de christelijke partijen.

Politieke marketing is volgens Rien Fraanje in alle partijen doorgedrongen, niet alleen in zijn CDA. Maar het CDA, zegt hij, „heeft een opdracht van solidariteit, emancipeert en verheft. Als we eerst gaan peilen wat groepen willen horen, slaat het debat dood.” Zorgen benoemen, dat kan Sybrand Buma. Maar komt hij ook met oplossingen? Fraanje: „Terecht vragen we aandacht voor de zorgen van burgers. Gebruik je die zorgen om een visie te ontwikkelen, dan is het goed. Nu wordt het alleen gebruikt om kiezers te winnen.”

Onder leiding van Pieter-Jan Dijkman, directeur van het Wetenschappelijk Instituut, werkt een commissie nu aan zo’n toekomstvisie. In die commissie zitten relatief jonge CDA’ers, maar ook oudgedienden als Lans Bovenberg, Leonard Geluk en Ab Klink. Buma steunt dit ‘strategisch beraad’. Van veel leden is wel bekend dat ze kritisch zijn over zijn rechtse koers.

CDA’ers verwachten veel van deze commissie. De uitkomsten kunnen hard aankomen, zeker nu de partij er zo slecht voorstaat in de peilingen. En omdat hun visie op christen-democratie zo goed als zeker niet zal aansluiten op die van Buma. Dijkman heeft al gezegd dat het CDA niet alleen bezorgde burgers moet napraten, maar ook „hoopvolle, richtinggevende perspectieven” moet bieden.

Het strategisch beraad van het CDA verwoordt daarmee een sentiment dat in de achterban sterk leeft. Ook de nieuwe partijvoorzitter, Rutger Ploum, is voor een CDA dat „compassie” predikt. In een interview met Trouw zei hij bovendien dat het CDA (lees: Buma) het standpunt over klimaat „beter had mogen uitleggen”. „Sybrand Buma heeft altijd gezegd: wij willen Parijs halen. Maar dat kan je begrijpelijker uitleggen.”

De meeste Tweede Kamerleden steunen Buma nog voluit, net als de provinciale lijsttrekkers.

Maar lokale afdelingen hebben iets geleerd van het kinderpardon, zegt partijprominent Dave Ensberg: van onderaf oefen je nog altijd invloed uit.

Een pagina vol met “ondersteuners” kinderpardon motie.

En dan is er, terecht, een klaterend applaus.

Kandidatenlijst Eerste Kamerverkiezingen.

Heeft Buma nog toekomst in het CDA? „Hij is bijna zeven jaar partijleider. Zeven is een Bijbels getal”, zegt Dave Ensberg. „Na de zeven vette jaren in Egypte kwamen de zeven magere jaren. Hij zal bij zichzelf te rade moeten gaan of hij nog verder wil. Politieke leiders zijn passanten, idealen zijn voor eeuwig.”

Afscheid voorzitter Ruth Peetoom.

De vergaderzaal verschoot van kleur: rood! Lievelingskleur van Ruth.

Staande ovatie voor de scheidend voorzitter.

Ons Whatsapp groep lid Nicolien ontmoet oud-premier Jan Peter Balkenende.

In de Volkskrant las ik nog het nodige:

De flanken keren terug bij het CDA.

Zeven jaar leek het alsof het CDA zijn vleugels was kwijtgeraakt, maar het kinderpardon en het asielbeleid hebben het debat in de partij teruggebracht. Dat levert spanningen op. Want hoe met een links geluid vooral rechtse kiezers te trekken?

Toen klonk ineens die roep om verruiming van het kinderpardon. Niet afkomstig uit fractie of partijtop, maar uit dat nog steeds aanzienlijke reservoir aan lokale volksvertegenwoordigers en actieve leden.

Maar toch: het was cruciaal de kwestie voor het partijcongres geregeld te hebben.

”Mijn beeld is dat onze actie vooral ondersteunend is geweest”, zegt Sandra Wolvekamp, raadslid in Meppel. Zij was het ook die de tekst voor de resoluties schreef waarover zaterdag op het congres wordt gestemd. Dat stemmen is nu een formaliteit. “Inhoudelijk is het doel wel bereikt”, oordeelt Wolvekamp. “Op deze manier loopt het keurig langs de partijlijn”, vindt ze. “We zijn als CDA krachtig lokaal georganiseerd, dat zie je terug”. Van een bijsturing van de koers, weg van de boze burger tot wiens spreekbuis Buma zich maakte, wil ze niet weten. “We moeten als CDA zorgen voor wie kwetsbaar is, dat is het sociale gezicht van de partij”.

Die partijlijn weegt zwaar bij het CDA, een van de weinige partijen die nog een echte ledendemocratie cultiveren.

Een andere basiswaarde is de subsidiariteit: leg verantwoordelijkheden zo laag mogelijk neer. “Een echte leden-partij is van onderaf bij te sturen”, zegt Ensberg. Voor hem betekent dat in de nabije toekomst ook een lijsttrekkersverkiezing, omdat de houdbaarheid van Buma niet oneindig is. Perspectief, dat is waar CDA-ers om vragen. Ensberg wil een optimistische partij, Wolvekamp wil een meer sociaal gezicht.

Een statement uit Den Haag De gevestigde orde zit al jaren stevig in het zadel dankzij ‘timing’. Op het juiste moment toeslaan met de juiste balans tussen daadkrachtige taal en een ‘sociaal’ wenselijke houding. Een rechte rug en een toekomstvisie zijn de kwaliteiten die we verwachten van een politicus. Maar woorden zijn nog geen daden en ellenlange kamerdebatten volgen en dossiers doorspitten om politici te controleren op hun uitspraken is vanzelfsprekend voor veel burgers ondoenlijk. Regelmatig om praktische redenen, maar ook wegens het partijbelang, wordt de daad nimmer of slechts deels bij het woord gevoegd. Zodoende heeft de één vertrouwen in uitspraken, is de ander het vertrouwen volledig kwijt en is de overgrote groep stemgerechtigden volledig afgehaakt. ‘One liners’ ofwel kernachtige uitspraken zijn in het leven geroepen om de publiciteit te trekken en het grote publiek te bespelen. De spindokters van Klaas Dijkhoff zijn zich bewust van de kracht achter social media en Facebook en zien ‘sentiment’ als krachtig wapen om de plek in het ivoren torentje veilig te stellen. Om het kind niet met het badwater weg te gooien, deelt Democratisch Platform Enschede - DPE het betoog, waar zij volledig achter staat, van onze minister. Met dien verstande dat deze rijkelijk laat komt in een maatschappij waarin ‘intolerantie’ jegens LHBTI-ers niet van gisteren is. Klaas Dijkhoff : Omarm de liefde Laat ze maar zeggen dat je liefde onrein is. Laat ze aan elkaar vertellen dat je er eigenlijk niet mag zijn. Laat ze het opschrijven zodat ze daarna kunnen zeggen dat het geschreven staat. Laat ze in besmuikte termen praten over wat God zou vinden. Laat ze cryptisch spreken over genezing en positionering met een homoseksuele identiteit. Laat ze zelfs te laf zijn om ronduit te zeggen: “Jij hoort er niet te zijn en zult branden in de hel.” Laat ze bang zijn voor gevoelens, voor liefde, voor wat ze niet snappen. Laat ze vrezen voor de waarheid en de werkelijkheid zodra die afwijkt van wat oude boeken zeggen. Laat ze de tegenstrijdigheid dat ze wel bewijs verlangen voor het dagelijkse, maar niet voor het wezenlijke. Laat ze de vrijheid het onredelijke te geloven. Laat ze de vrijheid hun onnozelheid te etaleren. Laat ze om vergeving hopen, want zij weten niet wat ze doen. Omarm niet wat zij zeggen, maar hoe weinig mensen dat herhalen. Omarm de bescherming die onze wetten je bieden tegen invloed van haat. Omarm de steun van iedereen die zich uitspreekt tegen deze pijnlijke daad van dwaling. Omarm je partner. Omarm de vrijheid. Omarm de liefde. Tweede Kamer VVD Klaas Dijkhoff COC Twente-Achterhoek

Photos from Democratisch Platform Enschede - DPE's post