Poliflw

Een verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen, een noodwet voor projecten als dijkversterking, aangepast veevoer en extra geld voor het uitkopen van varkensboeren: premier Mark Rutte presenteerde vanmorgen de kabinetsmaatregelen om de stikstofproblemen het hoofd te bieden.

Politieke redactie 13 november 2019 de Gelderlander

Maximumsnelheid snelwegen naar beneden

De plannen lekten grotendeels gisteren al uit via deze krant. De maatregelen zijn nodig om allerlei woning- en wegenbouwprojecten door te kunnen laten gaan. Veel vergunningen worden niet verstrekt nadat de rechter oordeelde dat er te veel stikstof wordt uitgescheiden in Nederland, waardoor natuurregels worden overtreden. Volgens Rutte kan Nederland zich dit niet veroorloven.

Om de boel vlot te trekken gaat de maximumsnelheid overdag in heel Nederland omlaag naar 100 kilometer per uur. Tussen 19.00 en 06.00 uur mag er op de plekken waar dat nu ook al mag nog wel 130 kilometer per uur gereden worden. Coalitiepartij VVD voelt er niets voor om de maximumsnelheid altijd én in het hele land te verlagen naar 100 kilometer per uur. Die optie levert wel de meeste stikstofruimte op, maar gekozen is dus voor een compromis.

Deze optie is doorgerekend door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en levert volgens het kabinet genoeg stikstofruimte op om de woning- en wegenbouw uit het slop te trekken én om de stikstofneerslag in de natuur te verlagen. ,,Volgens jaar moeten we zo 75.000 woningen kunnen bouwen‘’, aldus minister Stientje van Veldhoven (Wonen).

Rutte noemde het vanmorgen een ‘rotmaatregel’. ,,Niemand vindt het leuk, maar er speelt echt een groter belang. Dit is nodig om te zorgen dat Nederland niet op slot gaat en dat banen verloren gaan. We willen niet dat met Kerst onnodig banen zijn verdwenen in de bouw. Ik zou mezelf anders niet in de spiegel kunnen aankijken.’’ Rutte hoopt dat we over een paar jaar opnieuw 130 kilometer mogen rijden wanneer er meer elektrische auto's op de weg zijn en het verkeer minder uitstoot. Maar hij benadrukt dat hij dat niet kan beloven.

Wanneer de snelheidsverlaging ingaat, kan het kabinet nog niet zeggen. Er moeten borden langs de weg worden aangepast. ,,Het kan daarom niet overal tegelijkertijd gebeuren’’, aldus minister Cora van Nieuwenhuizen (Verkeer). Volgens haar gaat de snelheidsverlaging wel binnen enkele maanden overal in. Volgens de ANWB wordt de verlaging ‘een uitdaging’.

Gemeenten en provincies kunnen veel kleine woningbouw- en infraprojecten toestaan dan ze denken. Maar ze zijn te bang voor de gevolgen van de stikstof-uitspraak van de Raad van State en de PFAS-regels. Dat zegt Bouwend Nederland-voorman Maxime Verhagen.

Overleg

Verhagen overlegde dinsdag met premier Mark Rutte nog over de nieuwe bouwcrisis die is ontstaan door het schrappen van de PAS en de regels over de met PFAS vervuilde grond. De bouwsector vreest dat – als die problemen niet snel worden opgelost – duizenden banen op de tocht staan. De bouwers protesteerden vorige week nog in Den Haag.

Crisis

‘Inmiddels zit het in Den Haag wel tussen de oren,’ zegt Verhagen, ‘Maar ik heb er bij Mark Rutte en minister Van Veldhoven op aangedrongen om maatregelen te nemen. Maar ik heb ook op gewezen dat Rutte als premier is begonnen in een grote bouwcrisis. Het kan toch niet zo zijn dat er na dit kabinet opnieuw zo’n crisis is.’

Angst

Maar het probleem zit niet alleen in Den Haag, zegt Verhagen. ‘Bij decentrale overheden is er nu veel angst, en ze houden elkaar gevangen doordat ze geen maatregelen durven te nemen. Met name bij de PFAS-regels zie je dat ze veel strenger worden toegepast dan nodig is. Een typisch voorbeeld is een zandberg die in Zeist gewoon op straat is blijven liggen, omdat de aannemer het van de gemeente niet mocht afvoeren. Maar nu spelen er wel kinderen op, dus dat kan kennelijk wel. In dit geval heeft de minister zelf toestemming gegeven voor het weghalen van die zandberg, maar die opdracht had de gemeente zelf ook kunnen geven. Maar ze denken: we weten niks, dus er mag niks.’

Grenswaarde

Volgens Verhagen is het goed dat het rijk regels opstelt over het omgaan met door PFAS vervuilde grond, maar is de huidige strikte regelgeving volstrekt arbitrair. ‘Het RIVM doet er nu onderzoek naar, en die zal, liever vandaag dan morgen, met een grenswaarde komen. De strenge regels die vanaf 1 oktober gelden zijn oorspronkelijk bedoeld om de zaak voor die tijd vlot te trekken, maar hebben het tegenovergestelde bereikt: het grondverzet ligt helemaal stil door de PFAS-regels. Het is begrijpelijk dat volksgezondheid voorgaat, maar is het niet een beetje vreemd dat de middelen waar die stoffen in worden verwerkt, zoals tefalpannen en regenjassen, nog steeds volop geproduceerd worden?’

Het kabinet wil jeugdzorgcentra openen waar jongeren met meerdere complexe en zeldzame problemen terechtkunnen.

Plan GroenLinks

Premier Mark Rutte vindt het naar eigen zeggen belangrijk dat ook voor jongeren met ingewikkelde en 'weinig voorkomende problematiek goede hulp beschikbaar is'. Een plan van GroenLinks voor dit soort centra kan op steun rekenen van het kabinet.

Het gaat om expertisecentra waar jongeren terecht kunnen voor hun verschillende problemen. Zij worden momenteel vaak van het kastje naar de muur gestuurd, omdat er weinig instanties zijn die deze groep kunnen helpen. Het gaat vooral om jongeren met psychische problemen of jongeren die met justitie in aanraking zijn geweest.

GroenLinks wil jaarlijks 26 miljoen euro uittrekken voor het plan en in 2020 eenmalig 11,5 miljoen. De financiële dekking van het plan 'lijkt deugdelijk', aldus Rutte. Het geld komt uit een reservepotje van het ministerie van Volksgezondheid, dat zelf ook wel heil ziet in de speciale centra. (ANP)

Het incidentele extra rijksgeld voor de jeugdzorg brengt niet de benodigde financiële lucht in de gemeentelijke meerjarenbegrotingen. Zeker niet in 2021, als het accres bijna 315 miljoen euro lager is dan het accres over 2019. Daarbij valt de 300 miljoen euro die gemeenten in 2021 extra krijgen voor de jeugdzorg in het niet.

Volumegroei

De 400 miljoen euro die gemeenten dit jaar van het kabinet extra krijgen, dekt ook niet de kosten van de volumegroei van 12,1 procent van de afgelopen jaren. Dan zou moeten worden gedacht aan een bedrag van rond de 490 miljoen euro. Het compenseert evenmin de korting die het kabinet bij de decentralisatie van de jeugdzorg doorvoerde, vanaf 2017 450 miljoen euro structureel.

Moeizaam

De VNG heeft er de afgelopen tijd iets meer weten uit te slepen dan het kabinet aanvankelijk wilde vrijmaken voor de jeugdzorg. Die eerste berichten gingen over 350 miljoen euro in 2019, en de drie daaropvolgende jaren telkens 190 miljoen euro; in totaal 920 miljoen. Dat is opgeschroefd naar één miljard euro, verspreid over 3 jaar. Het waren moeizame gesprekken, zo blijkt uit een recente ledenbrief van de VNG. De open brief waarin de VNG dreigde de jeugdzorgtaken bij het rijk neer te leggen en uiteindelijk de bemoeienis van premier Mark Rutte hebben geleid tot de miljard van maandag, stelt de VNG. Zij vindt het teleurstellend dat het kabinet niet structureel extra geld wil vrijmaken. De gemeenten bespreken het onderhandelingsresultaat woensdag tijdens de algemene ledenvergadering van de VNG.