Poliflw

petitie van PAX voor vrede

Het is 75 jaar geleden dat de atoombommen vielen op Hiroshima & Nagasaki met honderdduizenden doden als gevolg. Dit mag nooit meer gebeuren, spreek je ook uit! Herdenk met ons mee en vraag Mark Rutte hetzelfde te doen!

Kernwapens zouden nooit meer gebruikt mogen worden. Daarom herdenk ik 75 jaar Hiroshima & Nagasaki, zeg ik ‘nooit meer kernwapens’, en vraag ik Rutte hetzelfde te doen.

teken de petitie

‘Wie naar de milieustraat wil moet dat alleen doen als het echt nodig is, vindt premier Mark Rutte. Hij constateert dat het bij de afvalverwerking „drukker is dan ooit” en waarschuwt „er geen uitje van” te maken.’ De VVD Veenendaal heeft, net voordat de premier deze uitspraak deed, over deze drukte vragen gesteld aan het college van burgemeester en wethouders.

Ook bij ons eigen afvalbrengstation loopt de drukte de spuigaten uit. Doordat er minder auto’s worden toegelaten; ontstaan er regelmatig gevaarlijke verkeerssituaties op de rijbaan van de Wageningselaan. Tevens zijn de bedrijven voorbij het afvalbrengstation daardoor moeilijk bereikbaar. De lengte van de wachtrij doet vermoeden dat de wachttijden om afval te brengen aanzienlijk zijn, dat is vervelend voor velen.

Inmiddels is de rij wachtende auto’s verplaatst naar het fietspad. Op zichzelf is dat veiliger voor het autoverkeer, maar hoe veilig is nu de fietser? In onze vragen hebben wij voorgesteld om in deze Coronaperiode een eenvoudig reserveringssysteem op te zetten, zodat toch eenieder in staat wordt gesteld om het grof vuil naar de stort te brengen, zonder anderen in gevaar te brengen. Wel zo prettig. 

Leo NooteboomRaadslid 

Op naar 20 maart

Op zaterdag 16 februari trapte de SP de campagne af voor de Provinicale Statenverkiezingen. Ontzettend belangrijke verkiezingen, want de nieuwe Staten kiezen later dit voorjaar de Eerste Kamer. Dus het is 2x stemmen voor de prijs van 1...

Dit was ook de boodschap die Tweede-Kamerlid Renske Leijten haar partijgenoten meegaf. De Eerste Kamer kan de vele slechte plannen van Mark Rutte tegenhouden. Daarom is een sterke SP daar hard nodig! Ze moedigde de actieve SP'ers aan om echt het gesprek aan te gaan met mensen, en hen zoveel mogelijk te overtuigen om SP te stemmen. Want als de (SP-)stemmers thuisblijven, blijft Rutte in het torentje...

'Partij-troubadour' Ruurt Wiegant, die overigens ook op de kieslijst staat, verzorgde een muzikale versnapering. Daarna werd duidelijk waarom een sterke SP niet alleen in de Eerste Kamer, maar ook in de Provinciale Staten zelf van groot belang is...

Kandidaat-statenlid Rob Molenkamp vertelde over de situatie in zijn stad, Amersfoort. Daar spannen het gemeentebestuur en het provinciebestuur samen om een bos te vernietigen en een weg aan te leggen. Deze 'Westelijke Ontsluiting' is vooral een duur grapje, zonder dat het iets bijdraagt aan de mobiliteit. Wel gaat het ten koste van de dassen, marters en andere dieren die daar leven. Al langere tijd voert de SP actie tegen de plannen, zo ook afgelopen maandag, toen de kapwerkzaamheden begonnen. Overigens is er bij die kap niet geheel volgens de regels geopereerd. In de vergadering van Provinciale Staten van 18 februari zal de SP vragen stellen over de diverse overtredingen tegen de Wet Natuurbescherming die geconstateerd zijn tijdens de 'proefkap' van 1500 bomen.

De situatie in Amersfoort is echter het topje van de ijsberg. Lijsttrekker en  fractievoorzitter Andrea Poppe deed uit de doeken wat voor puinhoop het provinciebestuur er - onder leiding van de VVD - van heeft gemaakt. Door een hang naar prestige zijn veel plannen vaak onvoldoende doordacht of doorberekend, en is er niet eerlijk gecommuniceerd over de kosten. Tegenvallers en budgetoverschrijdingen zijn het gevolg. En soms verdwijnt er zelfs geld. Bij de Utrechtse Uithoflijn is er mogelijk 10 MILJOEN EURO weggegeven aan - niemand die het weet. De jaarrekening van 2017 is nog steeds niet aangeleverd. En als gevolg daarvan past de rijksoverheid nu een flinke korting toe op de bijdragen die Utrecht kijkt vanuit het provinciefonds. En als klap op de vuurpijl blijkt er een sfeer van angst en wantrouwen te heersen onder de provincieambtenaren. Het is, wat de SP betreft, hoog tijd om de bezem erdoor te halen bij het Provinciebestuur. 

Daarom: STEM SP OP 20 MAART!

Programma Kandidatenlijst Maak kennnis met de Top 5 Filmpje Jan Breur: Stem SP

Staatssecretaris Barbara Visser (VVD) bracht gisteren een bezoek aan Veenendaal. Daar zette ze zorgmedewerkers in het zonnetje die veel voor anderen betekenen.

 In de woonkamer van zorgmedewerker Bettina Bakker ging Barbara Visser het gesprek aan over de zorg en reikte ze symbolisch een vaasje uit aan haar en Netty Stuivenberg vanwege hun bijdrage aan de gemeenschap. Het vaasje verwijst naar de uitspraak van premier Mark Rutte waarin hij Nederland vergelijkt met een broos vaasje. Een vaasje dat wij met zijn allen vasthouden. Ook VVD-fractievoorzitter van Veenendaal, Yvonne Bottema was hierbij aanwezig. Bettina werkt met demente bejaarden in de zorg en staat als vrijwilliger voor veel mensen klaar. Netty Stuivenberg is samen met haar man, al meer dan twintig jaar elke avond als vrijwilliger werkzaam in de zorg voor dezelfde groep, waarbij ze die extra aandacht geven, waar de mensen blij en gelukkig van worden.  Fractievoorzitter Bottema: “Dankzij mensen als Bettina en Netty zorgen we ervoor dat mensen liefdevolle zorg krijgen. Het is fantastisch dat onze staatssecretaris langs is gekomen om ze hiervoor persoonlijk te bedanken.”

Toen het onderzoek van de gebroeders Koch, over de kosten van gezondheidszorg, uitkwam, besteedde de televisiezender Fox Business hier aandacht aan. (1) Er werd uitgebreid gesproken over het feit dat Sanders' plan, Medicare for All, in tien jaar maarliefst 32,6 biljoen dollar zou kosten. Met een ingevlogen 'expert' werd er gemopperd over hoe socialisten maar gratis spullen willen weggeven - die betaald worden door de belastingbetaler. Dat dit onderzoek afkomstig was uit een rechtse denktank werd er niet bijverteld. Wat er ook niet werd bijverteld, is dat de kosten voor Medicare for All maarliefst twee biljoen dollar LAGER zijn dan voor het huidige systeem.

"De media vormen ons leven," schrijft Bernie Sanders. "Ze vertellen ons welke producten we moeten kopen en, door de hoeveelheid en de aard van de aandacht, wat 'belangrijk' is en wat 'onbelangrijk'. De media vormen ons politieke bewustzijn en informeren ons over de reikwijdte van wat 'realistisch' en 'mogelijk' is."(2) Als het segment op Fox Business de enige informatie zou zijn die je had over het onderzoek van de gebroeders Koch, zou je dus denken dat Medicare for All ontzettend duur is. Weet je er meer over, dan weet je dat Fox Business een vertekend beeld heeft gegeven. Maar dat vertekende beeld heeft wel gevolgen voor het politieke bewustzijn voor de kijkers van deze zender. "Wat ik opmerkelijk vindt," gaf kandidaat-congreslid Alexandria Occasio-Cortez over dit soort gekleurde berichtgeving over de zorg aan in een interview, "is dat er niet wordt gesproken over dat mensen afzien van medicijnen omdat ze die zich hier niet kunnen veroorloven, of dat mensen hier in de Verenigde Staten brute maatregelen ondergaan omdat ze hun medicijnen eveneens niet kunnen betalen." (3) In datzelfde interview gaat ze in op het feit dat media bij 'linkse' plannen altijd naar het prijskaartje vragen. Occasio-Cortez: "Hiermee lopen we in de val van rechts framing. Als zij iets willen, vragen wij nooit wat het gaat kosten. Wanneer zij onbegrensde oorlog willen goedkeuren, wanneer zij de belastingopbrengsten met twee biljoen dollar willen verminderen, vragen we nooit: hoe gaan JULLIE betalen voor de grootste kostenposten van de afgelopen twintig jaar. Alleen als het gaat over onderwijs, zorg en volkshuisvesting praten we over lege zakken. De waarheid is dat we daar op dezelfde manier voor betalen als voor eindeloze oorlog en belastingvoordelen van biljoenen dollars, met als verschil dat dit een daadwerkelijke investering is in de economie, waarmee welvaart wordt gecreëerd." (4)

"De corporate media bestaan uit bedrijven," legt Sanders uit, "zeer grote bedrijven, die in de eerste plaats tot doel hebben om zoveel mogelijk geld te verdienen. En in alle gevallen zijn de grootste mediaconcerns zelf eigendom van nog grotere conglomeraten die hun eigen specifieke economische belangen hebben." (5) Negentig procent van de Amerikaanse media is in de hand van een zestal bedrijven: Comcast, News Corp, Disney, Viacom, Time Warner en CBS. Honderden televisiestations, tijdschriften, radiozenders, kranten, websites - alles in de handen van deze zes bedrijven. Zij bepalen dus in grote mate wat de Amerikaanse bevolking hoort, ziet en leest - en hebben daarmee een meer dan stevige hand in het politieke discours "De kwestie van de controle van de grote bedrijven op de media en de mate waarin zij kunnen bepalen wat het Amerikaanse volk ziet, hoort en leest, baart mij al jaren zorgen," aldus Sanders. "Eigenlijk is het voor mij moeilijk om te begrijpen hoe iedereen die zich bekommert over de toekomst van dit land zich géén zorgen kan maken." (6)

Kennis is macht

In een democratie hebben mensen het voor het zeggen. Wat er in of door een gemeenschap gebeurt, is dus het gevolg van de keuzes die mensen maken. En die keuzes berusten op wat de mensen weten van de wereld. Als bedrijven bepalend zijn voor wat mensen weten, zetten ze de informatie die ze verspreiden onwillekeurig naar hun eigen hand. De nieuwsvoorziening moet in hun straatje passen. "Als er voortdurend aandacht is voor de Super Bowl, wordt er tegen ons gezegd dat voetbal en de National Football League onze onverdeelde aandacht verdienen," schrijft Sanders. "Als er heel weinig aandacht is voor het lijden van de 43 miljoen Amerikanen die in armoede leven, of voor de duizenden Amerikanen zonder ziektekostenverzekering die elk jaar sterven omdat ze niet naar een dokter kunnen als dat eigenlijk wel zou moeten, vertellen de corporate media ons dat dit geen kwesties van groot belang zijn." (7) De mediabedrijven sturen het wereldbeeld niet alleen via de hoeveelheid aandacht, maar ook via de manier waarop er over die onderwerpen gesproken wordt. Een sprekend voorbeeld daarvan is natuurlijk de wijze waarop Fox het onderzoek van de gebroeders Koch, over het zorgstelsel behandelde. Maar er zijn meer voorbeelden; Sanders noemt ondermeer Rupert Murdoch van NewsCorp (het bedrijf waar de Fox-zenders ook onder vallen): "In een tijd waarin wetenschappers steeds urgenter spreken over de planetaire crisis van de klimaatverandering, werkt Murdoch samen met de fossiele brandstofindustrie bij het afwijzen van de wetenschap. (...) De wetenschappers vertellen ons bijna unaniem dat we ons energiesysteem moeten omvormen van fossiele brandstoffen naar andere energiebronnen. Rupert Murdoch is het daar niet mee eens en honderden miljoenen mensen worden beïnvloed door zijn onwetendheid en speciale belangen." (8)

Kennis is macht. En daarom hebben grote bedrijven er belang bij de beschikbare kennis te sturen in hun belang. Dat is ook de reden dat Shell zo'n dikke vinger in de pap bij de Erasmusuniversiteit heeft. Op het hoogste niveau is overeengekomen dat Shell inspraak heeft over de onderwijsdoelen en in het curriculum van bepaalde studies. Tot zover het onafhankelijke onderwijs. Maar niet alleen Shell probeert de wetenschap en het onderwijs te beïnvloeden. Uit onderzoek van Kirsten Derksen blijkt dat de Europese Commissie behoorlijk wat invloed uitoefend op de opleiding Europese Studies in Nederland. Hoogleraren die aanspraak willen maken op subsidie, zijn gehouden aan een pro-Europese agenda (9). Terwijl meer Europa niet voor alles de beste oplossing is. Renske Leijten, Tweede-Kamerlid namens de SP: "Het zou heel goed zijn als juist die studenten, die later gaan werken bij allerlei Europese instituten, niet alleen kennisnemen van pro-Europese standpunten, maar ook van andere politieke standpunten en oplossingen." (10) En dat wordt nu juist belemmerd als de Europese Commissie alleen maar verdere eenwording wil stimuleren en het onderwijs daarvoor gebruikt.

Media in Nederland

Hoe zit het eigenlijk met de Nederlandse media? De publieke omroep (NPO) bestrijkt een groot deel van de radio en televisie - maar zijn zeker niet de enige speler. Zelfs niet de enige speler van formaat. Talpa, van John de Mol, bezit vier televisiezenders (goed voor 14% van het kijkersaandeel) en is met een marktaandeel van 32% en vier radiostations, marktleider op de radio. Talpa heeft het persbureau ANP gekocht. Het Duitse Bertelsmann bezit de 7 RTL-zenders; goed voor 23% van het kijkersaandeel. Dan zijn er nog een aantal kleinere zenders op radio en tv, waaronder de regionale zenders. Ook zie je een aantal bedrijven opduiken die juist in de Verenigde Staten tot de grote zes horen. Bij de dagbladen is het nog kariger. Er bestaat immers geen 'publieke' krant als tegenhanger van de commerciëlen. En bijna alle kranten zijn in bezit van slechts twee bedrijven: de Persgroep (50% marktaandeel), en het Mediahuis (39% marktaandeel). Een kleine 11% van het marktaandeel - de broodkruimels - is verdeeld over vijf bedrijven; goed voor zeven kranten. (11) Kort samengevat zijn het dus de NPO, de Persgroep, Talpa, Mediahuis en Bertelsmann, die bepalen wat de Nederlander hoort, ziet en leest. Wat wij weten van de wereld, is dus in handen van een klein groepje grote bedrijven.

Het grote verhaal

Weten hoe het medialandschap eruit ziet, hoe het ECHT zit, verklaart een hoop. "Vraag aan iemand wat de staatsideologie was in het Oostblok en een tiener zal het je vertellen: het communisme," schrijft Anja Meulenbelt in haar boek 'Feminisme'. "Maar vraag eens aan iemand bij ons in de Lage Landen wat hier de staatsideologie is. De meeste mensen zullen je aankijken als een kwibus. Wat hier de dominante leer is, de leer die ons wereldbeeld en ons mensbeeld bepaalt? Hebben we niet, zullen de meesten zeggen." (12) Onder die meesten bevindt zich zonder twijfel niemand minder dan de liberale premier van Nederland, Mark Rutte, die zijn zelfverklaarde gebrek aan visie ventileert aan eenieder die het maar horen wil: "Ik geloof niet in alomvattende blauwdrukken waarmee maatschappelijke problemen in één klap op te lossen zouden zijn. Als 'visie' betekent tot in detail voorschrijven waar we over 25 jaar uit moeten komen, dan verzet als liberaal alles in mij zich daartegen. Een land, een samenleving past niet in een mal." (13) Ironisch genoeg hanteert Rutte wel degelijk een mal. Er is een duidelijke ideologie in zijn handelen te ontwaren. Een ideologie waarin de grote bedrijven gepamperd worden, en waarin de kosten worden afgewenteld op gewone - veelal hardwerkende - inwoners. Milieu, zorg, vluchtelingen... wij stervelingen mogen betalen. De bedrijven - niet zelden de veroorzakers of minstens medeverantwoordelijk voor de problemen - worden enkel gespekt. Er is een mal. Een ideologie. Een blauwdruk. "Rutte volgt simpelweg de wetten - ironisch genoeg een soort neoliberale blaudruk - van het kapitalisme," schrijft Ron Meyer. "Lagere belastingen voor Kapitaal, langer doorwerken in meer onzekerheid voor Arbeid. (...) Is de man eindelijk schaamteloos ideologisch, wordt dat nog steeds niet herkend." (14) Aangezien de media grotendeels in handen zijn van gigabedrijven, is het de vraag of ze de blauwdruk wel WILDEN zien - of tonen. Zij hebben geen belang bij kritiek op het systeem waarin zij hun bakken met geld binnenharken; wel bij het ongezien houden van dit systeem. Ik wil niet beweren dat de media zich welbewust medeschuldig hebben gemaakt aan Rutte's leugens, maar ze hebben in ieder geval een motief. En dat is voldoende om je zorgen te maken...

Hoeveel aandacht hebben de media ervoor gehad dat informateur Gerrit Zalm een goedbetaalde functie bij Shell heeft? En dat Rutte een sterke band heeft met Unilever? Dat er tussen veel leden van het kabinet een rechtstreekse lijn van hen naar het grootbedrijf loopt? Welke journalist zie je vragen stellen over deze connecties, en een eventueel verband met het afschaffen van de dividendbelasting? Hoeveel onderzoeksjournalistiek wordt er überhaupt nog bedreven en gepubliceerd? Er wordt keurig verslag gedaan van incidenten, maar het grote verhaal blijft onverteld. "De discussie ging nauwelijks over het immorele systeem," zegt Meyer, "maar vooral over wie wanneer met wie gebeld had. Of wie wat op welk moment wist." (15) Rutte is een ideologische wolf in pragmatische schaapskleren - en de media ontmaskeren hem niet. Het is maar de vraag of ze dat willen.

Reclame

Het zijn niet alleen de mediabedrijven zelf die invloed uitoefenen op hoe wij de wereld zien. "Er is ook de buitengewone macht van de multinationale ondernemingen die miljarden dollars per jaar aan reclame-inkomsten verstrekken aan de eigenaren van de media," aldus Bernie Sanders. (16) En ook dat zien we terug in het Nederlandse medialandschap. De lokale kranten zijn vooral veredelde reclameblaadjes - al zijn deze reclames vooral lokaal gericht. Maar de regionale en landelijke dagbladen zijn ook in grote mate afhankelijk van reclame. In 2016 bestond maarliefst 21% van hun inkomsten uit adverteerdersgeld. Dat is een fors kleiner aandeel dan rond 2000, toen meer dan de helft van de inkomsten voortkwamen uit reclame, maar dat heeft er vooral mee te maken dat advertenties goedkoper zijn geworden. (17) Wat betreft commerciële radio- en televisiezenders; die behoeven geen toelichting. Zij ontlenen hun bestaansrecht aan advertentie-inkomsten - vandaar dat je daar struikelt over de reclameblokken en de sponsored content.

Je zou denken dat de publieke omroep wat tegenwicht zou bieden aan al dat commerciële geweld. Het tegendeel is echter waar. STER, het bedrijf dat de reclames verzorgt voor de NPO, had in 2017 een bedrijfsresultaat van maarliefst €178.940.000,- en in 2016 een bedrijfsresultaat van €187.399.000,-. (18) STER ziet de grote hoeveelheid reclame op de publieke omroep niet als problematisch: "De inkomsten van STER schelen de belastingbetaler veel geld." (19) schrijven ze op hun website, en "uit onderzoek blijkt dat 90% van de Nederlanders niet meer belasting wil betalen om een reclamevrije publieke omroep te krijgen." (20) Nu is dat laatste niet verwonderlijk. De belastingdruk is de laatste jaren al flink verschoven naar de gewone mensen. Maar als je mocht kiezen tussen meer belasting betalen om bedrijven zoals Shell te pamperen, of om onafhankelijke media te waarborgen - zou je dan nog steeds niet voor een reclamevrije publieke omroep zijn?

Vergis je niet: wie betaalt bepaalt. Zenderbazen en programmamakers, zowel bij commerciële als publieke omroepen, zullen zeker rekening houden met de gevoeligheden van hun adverteerders. Adverteerders verliezen is inkomsten verliezen. En dat geeft adverteerders een zekere machtspositie in de media - en dus over hoe wij de wereld gepresenteerd krijgen Sanders: "Deze machtige bedrijven hebben ook een agenda en het zou naïef zijn om niet te geloven dat hun standpunten en behoeften de berichtgeving over kwesties die belangrijk voor hen zijn beïnvloeden." (21) Of in de woorden van STER: "Reclame is deel van ons maatschappelijk leven." (22)

Media en democratie

Natuurlijk zijn er uitzonderingen in de media. In de VS heb je internetzenders zoals The Young Turks en DemocracyNow, die zich juist afzetten tegen het corporate karakter van de media en hun innige relatie met gekochte politici. Vanuit The Young Turks is zelfs WolfPac ontstaan - een initiatief om het grote geld bij de politiek weg te krijgen en de politiek weer terug te geven aan de gewone mensen. In Nederland zijn De Correspondent en Follow the Money nieuwssites die (vrij) onafhankelijk opereren. Deze moeten we koesteren.

Maar over het algemeen zijn de media onderdeel van het systeem. Het systeem van neoliberaal kapitalisme. Dat systeem is zo alomtegenwoordig, dat we het vaak niet eens meer zien. Anja Meulenbelt: "Het mag als het grootste succes van het neoliberalisme gelden dat die dominante leer - passend bij deze fase van het kapitalisme - wel alle aspecten van ons leven beheerst, maar dat we die leer niet eens een naam weten te geven." (23) De media hebben volop aandacht voor leuke plaatjes van het koninklijk huis, het liefdesleven van Jan Smit, en de uitslagen van het eredivisievoetbal. Zaken die welbeschouwd niet zo heel belangwekkend zijn, maar die het systeem ook niet in gevaar brengen. Berichten over de infiltratie van Shell en andere grote bedrijfsleven in onze overheid en het onderwijs, berichten die de vinger op de zere plek van het stysteem leggen, blijven zwaar onderbelicht. En dat, terwijl het systeem het verdient om uitgedaagd te worden.

"Geen enkel gezond mens ontkent dat de media een enorm belangrijke rol spelen bij het vormgeven van het publieke debat en het bepalen van politieke uitkomsten," schrijft Bernie Sanders. "Maar de huidige mediasituatie in Amerika, waar een handvol gigantische ondernemingen de informatiestroom controleert, vormt een zeer ernstige bedreiging voor onze democratie." (24) Onze democratie heeft belang bij een vrije, onafhankelijke pers. Maar, om met de journalist A.J. Liebling - waarmee Sanders zijn hoofdstuk over de media opent en sluit - te spreken: "De persvrijheid is alleen gewaarborgd voor degenen die eigenaar zijn van een pers." (25)

NOTEN:

1. BRON: Nieuwsbericht Fox Business; https://www.youtube.com/watch?v=PlrDaf4AtZo

2, 5, 6, 7, 8, 16, 21, 24, 25. Sanders, B., Onze Revolutie - een toekomst om in te geloven, Starfish Books 2016; vertaling Menno Grootveld 2018

3, 4. BRON: Interview The Young Turks; https://www.youtube.com/watch?v=xFVMmpOZzS8

9, 10. BRON: EenVandaag; https://eenvandaag.avrotros.nl/item/renske-leijten-sp-verbolgen-over-inmenging-brussel-in-nederlands-hoger-onderwijs/

11. BRON: NOS; https://app.nos.nl/datavisualisatie/2018/nosop3/medialandschap/index.html

12, 23. Meulenbelt, A., Feminisme - terug van nooit weggeweest, EPO 2015

13. Rutte, M., Nederland bij de tijd brengen: verandering én zekerheid (H.J. Schoo-lezing) 2013

14, 15. Meyer, R., Grip - in gesprek over de staat van ons land, Prometheus 2018

17. BRON: Stimuleringsfonds voor de Journalistiek; https://www.svdj.nl/nieuws/prima-resultaat-uitgevers-dagbladen/

18. BRON: Jaarrekening STER, 2017; https://www.ster.nl/media/4260/ster_jaarrekening2017.pdf

19, 20, 22. BRON: website STER; https://www.ster.nl/veelgestelde-vragen/

Daags nadat in de Verenigde Staten besloten is tot een grandioos belastingvoordeel van de superrijken, kocht de Republikeinse politicus Vern Buchanan uit de staat Florida een jacht om dat te vieren. Binnen in dat jacht bevindt zich een kleiner bootje (1). De progressieve, socialistische kandidaat-senator Alexandria Occasio-Cortez verwees hiernaar in een tweet die viral ging: "Nieuwe regel: eenieder die het okay vond dat de Republikeinse partij twee biljoen dollar uit de hoge hoed tovert voor cadeautjes aan mensen met jachten met kleine jachten erin, mag niet meer vragen hoe we gaan betalen voor mensen die chemobehandelingen nodig hebben." (2)

En gelijk heeft ze. Als er geld is om de mensen die in een overdaad aan weelde leven nog meer weelde toe te schuiven, is dat er ook voor de mensen die dat nodig hebben. Sterker nog: dat laatste zou prioriteit moeten genieten. De overheid moet staan voor solidariteit tussen alle mensen; niet voor het toeschuiven van luxe aan mensen die toch al teveel hebben. Zelfs een liberaal zou het daarmee eens moeten zijn. Uit welbegrepen eigenbelang; Adam Smith - de grondlegger van het liberalisme - schreef al: "Geen enkele maatschappij kan het goed gaan en gelukkig zijn, waarvan het grootste deel van de leden arm en ellendig is." (3) En in de VS is dat steeds meer het geval. Vandaar dat mensen als Alexandria Occasio-Cortez en Bernie Sanders een einde willen maken aan de gemanipuleerde economie.

een minimumloon om van te leven

In 'Onze Revolutie' beschrijft hoe Sanders de economie wil herstellen. Om te beginnen door het minimumloon dusdanig te verhogen dat het hoog genoeg is om van te leven. En niet dat - zoals nu het geval is - miljoenen Amerikanen er een tweede of zelfs derde baan bij moeten nemen om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Als je veertig uur per week werkt, moet dat voldoende zijn om jezelf te onderhouden en te kunnen bijdragen in je gezin. Sanders stelt een minimum-uurloon voor van vijftien dollar. Dat is goed voor de desbetreffende werknemers, die ondanks het feit dat ze werken onder de federale armoedegrens zitten - maar wel geconfronteerd worden met stijgende kosten voor gezondheidszorg, kinderopvang, onderwijs en huisvesting. Ook is het goed voor de middenstand. Hebben werknemers meer geld in hun portemonnee, dan wordt dat uitgegeven in winkels, restaurants, bedrijven. Daardoor onstaat juist ruimte om uit te breiden; zo leert de ervaring in de vijf steden en twee staten waar het minimumloon reeds is verhoogd naar vijftien dollar per uur. Zelfs voor de werkgevers is het goed, omdat hun personeel meer genegen is om bij een bedrijf te blijven dat zekerheid biedt. En hierdoor hoeft er dus niet telkens nieuw personeel opgeleid en ingewerkt worden - en dat scheelt weer in kosten. En tot slot is het goed voor de belastingbetaler. Grote bedrijven betalen hun personeel soms zo weinig, dat werknemers zijn aangewezen op sociale voorzieningen. En wie moet daarvoor betalen? Juist. Sanders: "Als je het allemaal bij elkaar optelt, blijkt dat de Amerikaanse belastingbetalers de lage lonen van Wal-Mart met tenminste 6,2 miljard dollar per jaar te subsidiëren (...). De familie Walton moet uit de bijstand." (4)

Hoewel het in Nederland nog niet zulke groteske vormen heeft als in de VS, zal ook hier het moment aanbrekend dat werknemers de te lage lonen van werkgevers via de belasting zullen moeten compenseren. Te beginnen met werknemers met een arbeidsbeperking. Het kabinet heeft bedacht dat werkgevers hen niet meer het minimumloon hoeft uit te betalen. Voor een aantal van hem zal er 'loondispensatie' zijn; oftewel: u en ik mogen voor die mensen bijleggen wat hun werkgever te weinig betaalt. Dat is oneerlijk en onrechtvaardig tegenover de belastingbetaler, en ronduit vernederend voor de werknemers om wie het gaat. Nog los van het feit dat er niet voor elk van hen dispensatie zal zijn, geeft het kabinet met deze maatregel een signaal af. Dat zij minder waard zijn dan anderen. Het is niet voor niets dat vanuit 'Wij Staan Op' een petitie is opgezet, onder de slogan 'Ben ik het niet waard?' In die petitie vragen zij om "een eerlijke oplossing voor gelijke behandeling met salaris, pensioen en/of uitkering." (5) Hoewel het verzoek misschien wat tam geformuleerd lijkt, geldt dat niet voor de uitingen van de 21-jarige Noortje van Lith. Zij is uitgegroeid tot het gezicht van de campagne en neemt geen blad voor de mond bij haar kritiek op het kabinet. "Het Wettelijk Minimumloon viert dit jaar zijn 50e verjaardag, we zijn nu aan een afbraak van het minimumloon begonnen door kabinet Rutte III. Mensen met een beperking mogen niet meer het minimumloon verdienen als zij een partner of vermogen hebben." Schrijft ze bijvoorbeeld op Twitter. (6) En toen Mark Rutte haar kritiek probeerde weg te lachen in een tweet, door te stellen dat ze 'natuurlijk knokt voor haar droombaan', wees ze hem subiet terecht: "Beste premier Rutte, het gaat mij niet om mijn droombaan, maar om gelijke rechten voor iedereen met een beperking. U zet ons nu neer als tweederangsburgers. U en uw kabinet kunnen zorgen voor gelijke rechten, gelijke kansen is heel iets anders. Denkt u daar eens over na." (7)

Belastingrechtvaardigheid

Met de lonen zijn we er nog niet. Er moet ook wat gedaan worden aan de belastingdruk, die onevenredig hoog bij de gewone mensen ligt. "Tot op de dag van vandaag kan ik nog steeds niet geloven dat het antwoord van het Congres op de ergste economische crisis sinds de jaren dertig nóg meer belastingverlagingen voor de rijken was." Schrijft Sanders. "Denk je dat ze ook maar even hebben overwogen om meer inkomsten te genereren teneinde de begroting in evenwicht te brengen? Natuurlijk niet. Zij eisten bezuinigingen." (8) "Arbeid betaalt, het grote geld profiteert." Schrijft Ron Meyer in 'Grip'. "Als dat geen klassenstrijd heet, wat dan wel?" (9) Het grote probleem is echter, dat er geen strijd heeft plaatsgevonden. Het grootkapitaal heeft schaamteloos en moeiteloos uit de staatsruif kunnen fourageren, en een grote politieke kaste heeft de burger ervoor de poeplap laten trekken. En dat moet maar eens afgelopen zijn. Sanders: "Naar mijn mening moeten we de miljardairsklasse een boodschap sturen: 'Je kunt niet alles krijgen.' (...) Je mag niet van alle voordelen van Amerika genieten als je weigert je verantwoordelijkheden als Amerikaan te aanvaarden. We hebben een eerlijk en progressief belastingstelsel nodig." (10)

Als eerste beschrijft Sanders zijn 'Corporate Tax Dodging Prevention Act'; die hij samen met Brian Schatz en Jan Schakowsky heeft voorgesteld. "Dit wetsvoorstel zou de belastingprikkels voor bedrijven wegnemenom hun winsten te verplaatsen en banen en fabrieken naar het buitenland te verhuizen: door het belasten van de bedrijfswinsten, ongeacht waar ze worden gegenereerd." (11) Ook bepleit hij het versterken van de erfbelasting (Estate Tax). Deze belasting op landgoederen is de afgelopen jaren behoorlijk verzwakt - en Sanders heeft voorstellen om dit te herstellen. "Versterking ervan is één van de eerlijkste manieren om de vermogensongelijkheid te verminderen en tegelijkertijd aanzienlijke nieuwe inkomsten genereren die het land nodig heeft om de middenklasse weer op te bouwen." (12) Ook stelt het maatregelen voor om ervoor te zorgen dat van alle belastingvoordelen niet het grootste gedeelte naar de allerrijksten gaat. Lage inkomstenbelastingen op vermogenswinsten en aandelendividenden af te schaffen voor de rijken. De vrijstelling afschaffen van vermogenswinsten op legaten en giften. En het beperken van belastingaftrek van de rijkste 2 procent.

Ook aan onze zijde van de Atlantische Oceaan denken progressieve krachten na over belastingrechtvaardigheid. Peter Mertens bepleit in zijn gelijknamige boek de invoering van een 'miljonairstaks'. "Geen nieuwe belasting op mensen die door hard werken een vermogen hebben weten bij elkaar te sparen, of die een huis hebben geërfd van hun ouders of grootouders. Focussen dus, met een focusbelasting op de 3 procent allerrijksten. (...) De taks laat alle vermogens lager dan 1 miljoen euro ongemoeid. Bovendien wordt de woning die het gezin betrekt vrijgesteld voor een bedrag van 500.000 euro. Concreet: de onbelaste schijf bedraagt in de meeste gevallen 1,5 miljoen euro." (13) Dat is eigenlijk een heel lief voorstel voor de miljonairs. Ze zullen echt geen pijn van voelen. Maar de inkomsten zullen aanzienlijk zijn: "Met de miljonairstaks kan jaarlijks 9,5 euro worden gevonden om te investeren in sociale, ecologische en industriële innovatie." (14)

"Progressieve belastingen zijn een onmisbaar instrument om iedereen te laten meedelen in de mondialisering," zegtThomas Piketty, "en nu het steeds duidelijker wordt dat die progressiviteit ontbreekt, zou dat ertoe kunnen leiden dat de steun voor die mondialisering wegvalt." (15). Hij bepleit een wereldwijde vermogensbelasting. "De winst voor de democratie zou groot zijn: het is niet eenvoudig om nuchter te discussiëren over de grote uitdagingen van de moderne wereld - de toekomst van de sociale staat, de financiering van de overstap op nieuwe energiebronnen, de staatsvorming in de zuidelijke landen enzovoort - als de wereldwijde verdeling van rijkdom en vermogens zo ondoorzichtig is. (...) Het is belangrijk om goed te begrijpen dat belasting altijd meer om het lijf heeft dan heffing: het is een manier om definities en categorieën vast te leggen, normen te creëren en een juridisch kader voor economische activiteiten te scheppen." (16)

Andermans geld

Als de grote bedrijven gewoon de lonen betalen die zij hun werknemers verschuldigd zijn komt dat de economie ten goede. Als zij hun eerlijke bijdrage leveren via de belastingen, komen er middelen vrij voor maatschappelijke vooruitgang en komt er duidelijkheid die nodig is om open en en eerlijke discussies te voeren over de toekomst van de wereld. En ja, de mutinationals houden dan echt nog wel ruim voldoende over om zich te blijven wentelen in weelde.

Helaas; het grootbedrijf is niet geïnteresseerd in eerlijke discussies. Of in middelen voor maatschappelijke vooruitgang. Zij willen gewoon hun machtspositie behouden, en samenleving (en ook de natuur) tot de laatste druppel uitknijpen. Niet voor niets probeerde premier Rutte de kritiek van Noortje van Lith weg te lachen. Niet voor niets heeft Shell zich ingekocht in de Erasmus Universiteit en het politieke bestel. En niet voor niets worden mensen als Alexandria Occasio-Cortez in de Verenigde Staten op de meest vuile manieren aangevallen, zoals door gouverneurskandidaat Ron de Santis: "Neem nou dit meisje, Occasio-Cortez, of wat ze ook moge zijn, zij bevindt zich in een totaal ander universum." (17)

Je kunt beweren dat wij ons in een ander universum begeven. Maar je kunt niet doorgaan op de manier waarop het nu gaat. De waarschuwing die Margaret Thatcher ooit had voor socialisten, geldt nu - meer dan ooit - voor het internationale grootkapitaal: "Vroeg of laat raakt andermans geld op." (18)

NOTEN:

 

1. BRON: Nieuwsbericht The Young Turks: https://www.youtube.com/watch?v=x450px99BJQ

2. Occasio-Cortez, A. via TWITTER; vertaling door mijzelf

3. BRON: citaten.net: https://citaten.net/zoeken/citaten_van-adam_smith.html

4, 8, 10, 11, 12. Sanders, B., Onze Revolutie - een toekomst om in te geloven, Starfish Books 2016; vertaling Menno Grootveld 2018

5. Wij staan op! Gelijke kansen op de arbeidsmarkt: https://petities.nl/petitions/wij-staan-op-gelijke-kansen-op-de-arbeidsmarkt?locale=nl

6, 7. Van Lith, N. via TWITTER

9. Meyer, R., Grip - in gesprek over de staat van ons land, Prometheus 2018

13, 14. Mertens, P. (red), De miljonairstaks - en zeven andere briljante ideeën om de samenleving te veranderen, EPO 2015

15, 16. Piketty, T., Kapitaal in de 21ste eeuw, Éditions du Seuil 2013; vertaling Lidewij van den Berg, Marianne Kaas, Ankie Klootwijk, Daan Pieters en Manik Sarkar 2014

17. BRON: Nieuwsbericht The Young Turks: https://www.youtube.com/watch?v=Zk1V3iecJyU; vertaling door mijzelf

18. Vertaling door mijzelf

Maandag debatteerden Tweede Kamerleden en Europarlementariërs gezamenlijk over de Staat van de Europese Unie. Eickhout wil van premier Mark Rutte weten waarom de Nederlandse regering dwarsligt bij voorstellen om te voorkomen dat Europese burgers bij een volgende crisis weer te rekening gepresenteerd krijgen. Dit is zijn analyse over de staat van de Europese Unie in Nederland.

Het is tien jaar geleden dat de financiële crisis in de Verenigde Staten begon. Na een periode van groei stortte de economie keihard in, met grote menselijke gevolgen. Werkloosheid, armoede, onzekerheid, politieke spanningen in Europa.

Inmiddels zien de economische groeicijfers er rooskleurig uit en trekt ook de werkgelegenheid aan. De economie krabbelt op na een lange periode van crisis. Toch zijn er kanttekeningen te plaatsen bij de groeicijfers.

Niet voor alle Europeanen

Ten eerste: het economisch herstel bereikt lang niet alle Europeanen.

De eurozone bereikte qua omvang van de economie in 2016 weer het niveau van voor de crisis. Maar kijken we naar armoedecijfers van Eurostat, dan zien we dat er in de eurozone 5,8 miljoen mensen meer die in armoede leven dan voor de crisis.

De werkgelegenheid stijgt, maar ook het aantal Europeanen dat tegen hun wil een tijdelijk contract of een nul-uren-contract heeft. Het percentage jongeren dat geen baan heeft en geen opleiding volgt, is hoger dan in 2008.

Buitengewoon beleid

Ten tweede: het herstel is in grote mate te danken aan een buitengewoon monetair beleid.

De rente staat op nul procent en de Europese Centrale Bank (ECB) heeft ongekende hoeveelheden obligaties opgekocht. De ECB moest handelen omdat de politiek het naliet of te traag was. Het is maar zeer de vraag of de ECB bij een volgende klap nog genoeg mogelijkheden heeft om de economie te stabiliseren.

Ten derde: De groeicijfers van nu zeggen weinig over het vermogen van de eurozone om een nieuwe crisis te voorkomen, of om een nieuwe schok te doorstaan zonder dezelfde sociale ellende die we in de eurocrisis hebben gezien in grote delen van de unie.

Momentum

Er is een momentum om het bouwwerk van de eurozone te versterken. Er ligt een routekaart van de Europese Commissie. De Franse president Emmanuel Macron wil de eurozone schokbestendig maken en optreden tegen sociale dumping. Het eerste hoofdstuk van het Duitse coalitieakkoord bevat een agenda voor een rechtvaardig Europa van gelijke kansen. Duitsland en Frankrijk hebben aangekondigd samen het voortouw te willen nemen.

In de Tweede Kamer en in het Nederlandse kabinet wordt er vaak argwanend gekeken naar deze ontwikkelingen. Het is Nederland goed recht om een eigen lijn te trekken, maar trekt Nederland niet aan de verkeerde kant? De regering wil door met de euro, maar staat op de rem bij vrijwel alle mogelijke voorstellen om de muntunie stabieler en socialer te maken.

Moet de ECB, waarop geen enkel parlement controle kan uitoefenen, dan straks opnieuw de kastanjes uit het vuur zal halen als een euroland in de problemen komt?

Is de eurozone in staat is om de klap op te vangen als de markten het vertrouwen verliezen in - pak hem beet - Italië? Is het verantwoord om alle discussies over een versterking van de eurozone te blokkeren?

Dr. No

Wopke Hoeksta, de Nederlandse minister van Financiën stuurde samen met een paar kleine noordelijke euro en niet-eurolanden een brief waaraan hij de bijnaam Dr. No heeft te danken.

In plaats van aan te haken bij nieuwe Duits-Franse initiatieven voor een stabielere en crisisbestendige eurozone, lijkt de strategie van Nederland om Duitsland op de lijn van oud-minister Schäuble te krijgen: grote spaaroverschotten, meer vrijhandel, meer interne markt en bovenal bezuinigen om het stabiliteitspact te respecteren.

Natuurwet

“Het eigen huis op orde” noemt de regering het. Maar het is precies dit beleid, dat de onzekerheid van Europanen heeft vergroot. Het is het beleid dat de politieke verhoudingen tussen noord en zuid op scherp heeft gezet.

Wat nog wel het meest aan stoort, is de manier waarop de premier dit beleid verkoopt alsof het een natuurwet is.

Het is een economisch beleid toegesneden op multinationals die nauwelijks belasting afdragen. Meer markt en snijden in de sociale zekerheid en de publieke sector. Het is dit rechtse recept dat als alternatiefloos wordt gepresenteerd, waardoor burgers zich afkeren van de EU.

Lage staatsschuld

In zijn speech in Berlijn beweerde de premier dat landen met een lage staatsschuld goed voorbereid zijn op de volgende crisis. Maar Spanje en Ierland hadden voor de crisis een staatsschuld van ver beneden de zestig procent van het BBP en moesten daarna toch bij het noodfonds aankloppen. Waarom ziet deze regering de staatsschuld als grote boeman? En is het een goed vooruitzicht als overheden opnieuw inspringen voor private schulden?

Gezonde langer termijn overheidsfinanciën zijn belangrijk, maar het was het de uit de klauwen gewassen financiële sector, de oververhitting van de huizenmarkt, een overschot aan krediet die onder andere Spanje en Ierland deden ontsporen.

Gereguleerde interne markt

Dan het andere stokpaardje van de regering: de interne markt. Die kan ons welvaart brengen, zeker. Maar alleen onder voorwaarde dat die goed gereguleerd is. Door alleen te concentreren op het wegnemen van barrières maken we dezelfde fout als in de jaren voorafgaand aan de crisis. Toen konden kredieten op steeds verder gedereguleerde markten ongeremd naar Zuid-Europa vloeien en financiële producten alsmaar complexer en gevaarlijker worden. Het liberaliseren van het dienstenverkeer heeft bovendien voor sociale spanningen gezorgd, onder andere in de transportsector.

Verdere verdieping van de interne markt kan alleen als dit leidt tot een verbetering van de sociale situatie. Niet voor niets stemde het Europees Parlement vorige week het controversiële voorstel voor de e-card voor diensten weg.

Belasting op techbedrijven

“Het huis op orde” betekent wat mij betreft dat de eurolanden garanderen dat gewone mensen nooit meer de prijs betalen voor onverantwoorde risico’s die in de financiële sector genomen worden.

“Het huis op orde” betekent wat mij betreft dat de EU-lidstaten eindelijk in staat worden gesteld om de grootste bedrijven fatsoenlijk belasting te laten betalen. Zorg dat de race naar de bodem bij vennootschapsbelasting gestaakt wordt. Dat er met een Europese grondslag niet langer met winsten geschoven kan worden.

Onder andere Frankrijk wil vaart maken met een Europese aanpak voor een belasting op de grote techbedrijven. Bij het debat over de Europese Raad bespeurde was er bij de minister-president weinig enthousiasme over de nieuwe voorstellen van de Europese Commissie. Ik zie het gevaar dat Apple, Facebook, Google nog jarenlang vrijwel geen belasting afdragen als we moeten wachten totdat er in G20 of OESO-verband overeenstemming.

Nog niet stormbestendig

De economische groeicijfers mogen ons geen zand in de ogen strooien. De eurozone is nog niet stormbestendig en presteert te mager op sociaal vlak. Tien jaar na de crisis is het hoog tijd om dat aan te pakken. Niet alleen met de zeven dwergen uit het noorden maar met al onze bondgenoten in Europa.

Mark Rutte wil iedereen in Veenendaal oproepen om te gaan stemmen op 21 maart. Bij voorkeur op de VVD!