Poliflw

De provincie heeft op het terrein van de arbeidsmarkt geen wettelijke taken. Toen de SP voor het eerst deelnam in het provinciale college is er voor de eerste keer  een Actieplan Arbeidsmarkt gekomen. De SP is blij dat het  “actieplan arbeidsmarkt” sindsdien onderdeel uitmaakt van het provinciaal beleid. Dat betekent niet dat we geen kritiek hadden op het nieuwe actieplan.

Ongelijke behandeling op arbeidsmarkt

Het nieuwe actieplan arbeidsmarkt van het nieuwe college van VVD-FvD-CDA en Lokaal Brabant, is voornamelijk gericht op kennisindustrie, kenniseconomie en hoogopgeleid talent.

Hoewel de 50plussers en laaggeletterden wel genoemd worden, laten de doelen en ambities van dit college geen twijfel bestaan waar de middelen en inspanningen hoofdzakelijk naar toe zullen gaan nl. kennisindustrie, kenniseconomie, hoogopgeleid talent.

De SP is niet tegen kennisindustrie/-economie en talenten, maar we zijn voor een rechtvaardige en eerlijke verdeling van (provinciale) middelen, inspanningen en kansen in de arbeidsmarkt voor alle Brabanders en alle ondernemingen. Dit college wil dat de provincie zich zelf bezighoudt met werknemers en werklozen met toptalenten. Ze dragen alle andere werknemers en werklozen over aan de 5 arbeidsregio’s waarmee de provincie wegloopt van hun eigen verantwoordelijkheid die zij  voor alle werkenden en werkloze Brabanders zouden moeten hebben.   

Hoewel de wereld om ons heen fors aan het veranderen is, lijkt het dat dit college zich hiervan of niet bewust is, of zich er niets aantrekt. Ze dendert door met het blijven focussen op top, top en nogmaals top. Inmiddels weten we dat het VVD-stokpaardje: door het bedienen van de top zal de rest vanzelf volgen, niet automatisch opgaat.  

Ieder Brabander is even belangrijk

Dit college schrijft de werknemers en werklozen die ongeschoold zijn of een lager opleidingsniveau hebben, in feite af!  In 2019 vormde in Brabant de lager opgeleiden werklozen 60% van het werklozenbestand! Je zou dus verwachten dat bij het actieplan arbeidsmarkt de focus op deze grote groep zou liggen, of dat er minstens evenveel aandacht en inspanning voor zou zijn als voor toptalent en kennisindustrie/-economie. Het tegendeel is echter waar. Onze pogingen in de Statenvergadering van 19 juni 2020 om als provincie ook voor deze groep werknemers en werklozen dezelfde aandacht, inspanning en middelen te geven stuitte op grote weerstand van dit coalitie en de oppositiepartijen…... Ons amendement voor een evenwichtige aandacht, inspanning en toedeling van middelen voor alle werkenden en werkzoekenden in Brabant heeft helaas niet gehaald waardoor wij niet voor het statenvoorstel “Actieplan Arbeidsmarkt” voor de komende 4 jaar hebben ingestemd.

Corona en de effecten

Wij hebben in deze Coronaperiode ervaren welke waardevolle bijdrage werd en nog steeds wordt geleverd door werknemers in de vitale sectoren. Onder hen zijn ook heel veel laaggeschoolde beroepen zoals schoonmaak, huisvuilophalers, vakkenvullers, kassières, transportmedewerkers etc.

Al maanden worden we door deskundigen geattendeerd op de negatieve effecten van de corona op de economie en werkgelegenheid. Inmiddels is duidelijk dat de coronacrisis diepere sporen zal trekken dan de kredietcrisis. Wij zullen in ons land dit jaar rekening moeten houden met mogelijk zo’n 36% meer faillissementen wat gepaard zal gaan met toenemende werkloosheid. Ook in Brabant! Maar dit college lijkt dovemans oren te hebben en wil zich desondanks voornamelijk bezighouden met toptalent, kennisindustrie, kenniseconomie. Onze motie om een plan van aanpak op te stellen voor het behoud en stimuleren van de werkgelegenheid in de vitale beroepen en een evenwichtig verdeling van de middelen en inspanningen voor de werknemers en werklozen die geen of een lagere opleiding hebben, heeft het ook niet gehaald.

Aandachtsgroep Laageletterden

In het Actieplan Arbeidsmarkt wordt ‘170.000 Brabanders die “laaggeletterden” zijn’ als aandachtsgroep genoemd zonder concrete doelen en ambities te vermelden. De dag voor de statenvergadering werden wij ook nog verrast met de mededeling dat na 2020 fors bezuinigd wordt op de subsidie voor taalvaardigheid van Cubiss. Deze subsidie zorgde ervoor dat activiteiten voor laaggeletterden werden gefinancierd.  Dit college wil dat de 5 arbeidsregio’s aandacht gaan geven aan de laaggelleterden! Hiervoor stellen zij 1 miljoen beschikbaar voor 50plussers, laaggeletterden en let op: ook “andere doelen” wat dat dan ook mogen zijn. De laaggeletterden worden dus de dupe van de bezuinigingsoperatie van dit college.

Onze motie waarin wij een concrete doelstelling stelden voor het terugdringen van laaggeletterdheid in Brabant heeft het niet gehaald. D66 die mede-indiener van de motie was,  trok zich terug en nam genoegen met de bereidheid van het college om over de voortgang van tijd tot tijd rapportage uit te brengen.

Aanpak Discriminatie op het Arbeidsmarkt

Er is discriminatie op de arbeidsmarkt of je nou aan de top zit of een stageplaats zoekt. Natuurlijk niet bij ieder bedrijf, maar het komt op alle niveaus voor. Om een voorbeeld te geven uit landelijke cijfers: de bbl- en bol studenten met een niet-westerse migratieachtergrond moeten vaak veel vaker solliciteren dan hun autochtone studiegenoten, soms wel 3 of 4 keer vaker. Een baan vinden kan al lastig zijn, maar is vaak nog moeilijker als je bijvoorbeeld een Turkse, Marokkaanse of Antilliaanse achtergrond hebt. Zij hebben 40 procent minder kans om een reactie te krijgen op hun sollicitatie. Er is sprake van discriminatie op de werkvloer vanwege herkomst of afkomst, geslacht, godsdienst, handicap of leeftijd. Zelfs premier Mark Rutte moest erkennen dat ook Nederland institutioneel racisme kent.

Dit zijn landelijke cijfers maar in Brabant is het niet veel anders. Brabant dat zich internationaal wil profileren, in een arbeidsmarkt waar van laag tot hoog  mensen van verschillende etniciteiten werken, kan naar de mening van de SP niet zonder een duidelijke aanpak om discriminatie tegen te gaan.

Wij zijn van mening dat discriminatie op de arbeidsmarkt tegengegaan moet worden. Werk is een van de wezenlijkste voorwaarden om mee te kunnen doen in onze maatschappij, om te kunnen participeren en het gevoel te hebben er bij te horen in onze samenleving. Vanuit dit belang dienden wij daarom een motie in waarin wij het college hebben gevraagd om met een plan van aanpak te komen om de discriminatie op de arbeidsmarkt in Brabant zoveel mogelijk te voorkomen en tegen te gaan.We zijn dan ook blij dat deze motie met als mede-indieners: GL, D66 en PvdD is aangenomen

Arbeidsmigranten

Als SP hebben wij ook aandacht gevraagd voor de positie van de Arbeidsmigranten. Er is te veel negatieve beeldvorming rondom arbeidsmigranten. Zij worden door sommige werkgevers naar Brabant gehaald, en/of via tussen personen geworven in het land van herkomst of komen uit eigen initiatieven hierheen om te werken. Arbeidsmigranten hebben al jaren te kampen met huisvestigingsproblemen, slechte arbeidsvoorwaarden, ed. De uitkomst van het onderzoek van CoMensha samen met Tilburg University (december 2019) heeft eerder de basis gelegd om de weerbaarheid en zelfstandigheid van arbeidsmigranten te vergroten. De uitbuiting van deze groep wordt door RIEC (Regionaal Informatie- en Expertisecentrum) met een aanvalsplan bestreden.

De SP snapt de gevoeligheid van dit onderwerp voor sommige partijen en bij een deel van de Brabanders. Het fenomeen Arbeidsmigranten is in Brabant een feit en realiteit en zal altijd bestaan. We moeten weten dat arbeidsmigranten in het bestaande liberale kapitalistische denkwereld deel uitmaken van strategieën en worden gebruikt als instrument voor goedkope arbeid, het creëren van concurrentie op arbeidsvoorwaarden en het creëren van concurrentie tussen de werknemers, en  zo een onderdeel vormen van het economische verdienmodel.

De SP voert al heel lang strijd tegen dit verdienmodel waar werknemers/arbeiders -al dan niet van verschillende afkomsten- tegen elkaar uitgespeeld worden. Zolang dit liberale kapitalistische verdienmodel bestaat zal een deel van onze arbeidsmarkt beschikbaar blijven voor de arbeidsmigranten.

De SP is daarom van mening dat in het actieplan arbeidsmarkt ook aandacht en inspanningen moeten zijn voor bijna 92.000 (2018) arbeidsmigranten die een bijdrage leveren aan de Brabantse economie.

Hiertoe hebben wij een motie ingediend met D66, Groen Links, Partij voor de Dieren en ChristenUnie SGP als mede-indieners. We zijn erg blij dat deze is aangenomen. Hier verzoeken wij het college:

Om in de uitvoering van de actieplan Arbeidsmarkt, samen met de gemeenten, vakbonden en ondernemingen/sectoren waar veel arbeidsmigranten werkzaam zijn te komen met een plan van aanpak waarin:

•          de uitbuiting van de arbeidsmigranten tegen gegaan kan worden

•          de positie van de arbeidsmigranten zoals huisvestiging, arbeidsvoorwaarden, scholing te verbeteren zodat hun participatie in onze samenleving bevorderd wordt.

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

‘Ik zie je’ is na ‘ik hou van je’ misschien wel het belangrijkste wat je tegen iemand kunt zeggen.

Maar hoe vaak zeggen we het eigenlijk? Wanneer heb jij het tegen iemand gezegd? Ik zie je. Ik hoor je. Wanneer hoorde je dat voor het laatst? Geen plan, niet al het geld van de wereld, geen debat kan daar tegenop. Erkenning.

Het gemis van mijn moeder, is niet het gemis van een lichaam, van een fysiek zijn. Het is het gemis van de vrouw die mij altijd zag zoals ik werkelijk ben. Altijd. Gezien worden zoals we zijn. We hebben allemaal nodig. Mensen die strijden die strijden tegen racisme, mensen die werken in de zorg. Nu zien we ze, nu zijn het helden, maar dat waren ze altijd al. En onze samenleving kent zoveel meer helden, die zijn wegbezuinigd, genegeerd, verstopt. Onderwijzers, kunstenaars, politie agenten, schoonmakers, klimaatactivisten, mensen die strijden tegen racisme. We zien jullie. 

Woorden kunnen krachtiger zijn dan duizend zwaarden, woorden kunnen inspireren en aanzetten tot grootse daden, maar woorden mogen nooit leeg zijn. Als je mensen werkelijk ziet, dan betekent dat ook iets voor je daden.

Nederland heeft nu massaal gezegd tegen de mensen in de zorg: ik zie je. Dat zijn woorden van hoop. Maar deze woorden blijven leeg als je niets doet aan de werkdruk en onderwaardering. Daarom moet de zorg niet alleen een bonus krijgen voor hun harde werk tijdens Corona, maar structureel betere beloning omdat hun goede werk ook structureel is. Nederland ziet eindelijk de waarde van schoonmakers, mensen in de distributie centra, vakkenvullers. Eindelijk is duidelijk wat de echt cruciale beroepen van onze samenleving zijn. Maar als we deze mensen echt zien, dan zie we hun struggle om rond te komen. Dan geef je geen miljarden aan multinationals, dan verhoog je het minimumloon.

Na de immense Klimaatprotesten van vorig jaar zei de regering eindelijk: de aanpak van klimaatverandering is prioriteit. Maar als je het geluid van de klimaatgeneratie echt hoort, dan accepteer je niet langer dat grote vervuilende bedrijven niet hoeven te betalen. Dat de CO2-heffing wordt afgezwakt, dat het vliegverkeer weer moet gaan groeien, dan zoek je in de coronacrisis geen reden om een stapje minder doen, maar zet je een tandje bij. 

Ik vind het een groot compliment waard dat Mark Rutte eindelijk erkent dat er sprake is van institutioneel racisme, al wil hij het niet zo noemen. Die woorden inspireren, maar moeten ook aanzetten tot grootse daden. In deze maand van Keti Koti kan hij, als premier van alle Nederlanders, deze woorden betekenis geven door namens Nederland excuses te maken voor het slavernijverleden. Want een sorry voor toen, is zoveel meer dan een excuus. Je kan alleen verder met de toekomst als wij ons verleden erkennen. Het is de sterkst denkbare erkenning van de pijn van velen. Het zegt: ik zie je.

Corona heeft ons de wereld op een andere manier laten zien. Dat betekent dat we niet terug kunnen naar hoe het was. Niet terug kunnen naar bezuinigen op de zorg, de politie en het onderwijs, cultuur. Niet terug kunnen naar ongeremd de wereld over vliegen. Niet terug kunnen naar bedrijven die in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen ophouden. Niet terug kunnen naar wegkijken van racisme.

En laat niemand je vertellen dat je moet wachten. Wachten tot het wél uitkomt om te demonstreren. Wachten tot het wel uitkomt om klimaatverandering aan te pakken. Wachten tot het juiste moment om de bio industrie af te schaffen. Wachten tot KLM is gered voordat we de zorg kunnen belonen. Wachten tot we de culturele sector kunnen redden. De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.

De tijd van wachten is voorbij. En die grote verandering kunnen we niet over laten aan de mensen en aan de partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Daarom ben ik erop gebrand om GroenLinks voor het eerst een regering in te leiden. Samen met onze linkse en progressieve bondgenoten van PvdA, SP en D66. Omdat onze beweging de beste garantie is dat we niet teruggaan naar hoe het was, terug naar de status quo.

Wij zijn de beste garantie op verandering.

Vijf jaar geleden begon ons avontuur. Vier zetels, geen geld, een uphill battle. We voelden ons een start up, knoopten de eindjes aan elkaar en bouwden op creativiteit, vastberadenheid en branie misschien wel de mooiste campagne uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe anders is het nu. We besturen in meer dan 100 steden, leveren de burgermeester van onze hoofdstad, zitten in driekwart van de provinciale besturen. Voor onze organisatie werken inmiddels meer dan 100 mensen en in de tweede Kamer heb ik 13 collega’s.

Maar met al dit waar we hard voor hebben gewerkt en wat we de afgelopen jaren hebben verdiend gaan we niet de volgende verkiezingen winnen. De kracht van onze campagne begint bij creativiteit, vastberadenheid & branie. De kracht van onze campagne ben jij. De kracht van onze campagne is dat wij een beweging zijn die staat voor een visie die durft in te gaan tegen de status quo. Die gelooft dat grote bedrijven de rekening moeten betalen, niet gewone mensen. Die gelooft dat de aanpak van klimaatverandering niet een optie, maar noodzaak. Die gelooft dat Nederland zich niet moet verstoppen achter de dijken, maar een leidende rol in de wereld moet spelen. Die gelooft dat ieder mens gelijk geschapen is, maar vooral gelijke behandeling verdient. Dat is wie wij zijn.

Wij staan ergens voor. Dat maakt ons gehaat, en het maakt ons geliefd. Het maakt mij trots om onderdeel te zijn van deze beweging. Vol dankbaarheid aanvaard ik vandaag opnieuw het lijsttrekkerschap van GroenLinks.

Ik voel me door jullie gezien en ik wil dat jij weet dat ik je zie. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Voor de klimaatgeneratie. Voor de vaders en moeder die de eindjes aan elkaar moeten knopen. Voor de helden van de zorg. Voor de strijders tegen racisme. Voor kunstenaars. Voor jongeren die tegen muren oplopen. Voor alle harde werkers van Nederland. 

Wij horen bij elkaar.

Samen zijn wij één beweging.

Ik sluit af met de voor mij belangrijkste levensles. De woorden waarmee ik mijn aanvaardingsspeech vijf jaar geleden afsloot. En het credo dat mij op de moeilijkste momenten in beweging houdt en ons ook bij de volgende verkiezingen naar de overwinning zal leiden. Het enige wat tussen jou en je dromen staat is je angst om te falen. Laat die angst los en alles is mogelijk. 

Wij gaan Nederland veranderen. 

 

Zij die denken dat de wereld van voor corona precies zo terugkeert na corona, leven in een illusie.’ Het zijn woorden van Mark Rutte, de premier die aan het hoofd van onze regering het land al weken stevig bij de hand neemt. Ze vielen wat weg in het debat over aantallen ic-bedden en het mogelijk versoepelen van de noodmaatregelen. Maar ze zijn veelzeggend.

Terwijl we van uur tot uur de coronacrisis te lijf gaan, is het denken over de wereld na Covid-19 in volle gang. Een wereld die nu in brand staat en er zodanig beschadigd uitkomt dat herstel van de oude orde niet meer mogelijk zal zijn. Een wereld die hoe dan ook geconfronteerd zal worden met een volgende mondiale crisis.

Veerkracht Natuurlijk ligt de focus op de korte termijn nog volledig op bestrijding van de gezondheidscrisis. We zitten er middenin, iedere dag worden mensen ziek en overlijden vaders, moeders, oma’s en opa’s, kinderen, geliefden. Maar er is een wereld na deze crisis. En we kunnen het ons niet veroorloven te wachten met nadenken over hoe die wereld eruit zal zien.

In een crisis zoals we die nu meemaken komt het aan op veerkracht. Dat betekent niet alleen: zorgen dat we uit deze crisis komen. Veerkracht is ook: de samenleving zo vormgeven dat ze minder vatbaar is voor volgende crises. We weten dat die gaan komen. Is het niet een volgend virus, dat misschien – God verhoede – nog agressiever en dodelijker om zich heen grijpt, dan is het wel de crisis van het nu even naar de achtergrond gedreven veranderende klimaat. Dus: hoe gaan we onze veerkracht vergroten? Hoewel het nog te vroeg is om volledig te kunnen zijn, tekent de noodzaak voor verandering én de kans op verbetering op een aantal terreinen zich onmiskenbaar af. Negen lessen waarmee we veerkracht versterken.

Les 1: De overheid doet ertoe

Als wereldwijd één ding duidelijk wordt in de aanpak van de coronacrisis, dan is het wel dat de samenleving een krachtige overheid nodig heeft die met vaste hand het stuur in handen neemt – niet alleen in tijden van crisis, maar ook daarna. We zien een rehabilitatie van de overheid die met behoud van vrijheden en instandhouding van de democratische rechtsstaat, de regie neemt over de richting die de samenleving op moet. Omdat de situatie dat vraagt en de bevolking het aan haar toevertrouwt.

Hiermee laat de overheid de rol los die ze zich sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zelf toebedeelde: als een partij op de achtergrond, die zoveel mogelijk vrijheid aan vooral het bedrijfsleven geeft. In plaats van een overheid die bureaucratisch, log en behoudend is – het imago dat door de vrije marktdenkers lang als vanzelfsprekend werd gevoed – zien we nu een overheid die krachtdadig, snel en vernieuwend te werk gaat.

Die zelfbewuste rol zal na deze crisis hard nodig blijven. Het zal ertoe leiden dat de overheid nu eindelijk weer meer sturend wordt in de richting waarin de economie zich moet ontwikkelen. Zodat sectoren die we nu allemaal zo belangrijk vinden (zorg, onderwijs, vuilophaal) op meer steun van de overheid mogen rekenen. En de sectoren die onze veerkracht groter maken, zoals groene industrie, versterkt worden.

Het betekent ook dat de assertieve overheid de vele innovaties die in publieke instituten, de universiteiten en kenniscentra worden ontwikkeld niet langer kosteloos aan het bedrijfsleven overdraagt, zonder een redelijk deel van de opbrengsten terug te laten vloeien naar de samenleving.

Daar hoort wel een kritische houding van burgers bij. Controle op de keuzes van die overheid, op de manier waarop ze de economie stuurt, publieke middelen inzet of met onze privacy omgaat, wordt des te belangrijker. De ruimte, financiële steun en fiscale voordelen die grote bedrijven de afgelopen decennia kregen, vaak betaald uit door burgers opgebrachte belastingen, zal er hoe dan ook door ingeperkt worden. Het publieke belang wordt weer belangrijker.

Les 2: Brede welvaart gaat boven economische groei

Onze welvaart meten we af aan economische groei. Wereldwijd drukken we dat uit in het bruto binnenlands product (bbp). Het geloof dat eraan ten grondslag ligt is dat economische groei tot meer welzijn en geluk leidt. De uitbraak van het coronavirus laat zien dat zowel geluk als welzijn door iets anders bepaald worden.

Door de focus op economische groei hadden overheden minder oog voor belangrijke investeringen in publieke diensten. Investeringen in onderwijs tellen in het bbp-systeem als kosten, en leveren dus negatieve cijfers op. Verkoop van vlees van wilde dieren, met het risico dat virussen overspringen op de mens, telt in het bbp als opbrengst en wordt dus gestimuleerd.

Deze crisis laat zien dat we met onze groeimodellen op het verkeerde paard wedden. Voor welvaart en geluk is niet altijd meer productie van goederen nodig, er zijn ook publieke diensten nodig die de samenleving leefbaar, veilig en gezond houden. Zoals: gezondheidszorg, onderwijs, sociale voorzieningen, kennisontwikkeling en onderzoek. Uitgaven die vaak niet in financiële groei zijn uit te drukken.

Deze crisis toont aan dat we juist de diensten die geld kosten hard nodig hebben. Dat we dus naar nieuwe modellen moeten zoeken, die inzicht geven hoe activiteiten voor brede welvaart zorgen, welvaart die naast economische ook ecologische en sociale voorspoed brengt. Als we onze groei voortaan sturen op basis van zulke modellen, vergroten we enerzijds onze veerkracht tijdens gezondheidscrises en worden we anderzijds weerbaarder tegen die andere grote crisis, de klimaatcrisis.

Les 3: De publieke sector levert meer op dan hij kost

Een van de grote misverstanden van de afgelopen decennia is het geloof dat de overheid geen onderdeel van de vrije markt is. Daarbij is uit het oog verloren dat de overheid niet alleen een functie als marktmeester heeft, maar ook onderdeel van de markt is: namelijk als opdrachtgever en werkgever van al die diensten die samen de publieke sector vormen.

We zien nu dat de overheid zich als werkgever in de publieke sector niet als een verantwoordelijke baas heeft gedragen. Jarenlang is er bezuinigd op diensten die van publiek belang zijn. Het business model van het bedrijfsleven gold als lichtend voorbeeld.

Dat het bedrijfsleven, de private partijen, het publieke belang niet altijd goed bedienen zagen we al voor de corona-uitbraak. Maar nu we met een acute gezondheidscrisis zitten is het voor iedereen zonneklaar. De private sector neemt niet de verantwoordelijkheid voor het ‘vitale’ werk.

En nu delen van die private sector volledig stilvallen, is de overheid nodig voor een financieel vangnet. De gevolgen zijn duidelijker dan ooit: er zijn te weinig bedden, te weinig medicijnen en een tekort aan ervaren en geschoolde krachten.

Ook de publieke voorzieningen waar mensen elkaar tegenkomen zijn langzaam afgebroken. Buurthuizen, bibliotheken, ontmoetingscentra, plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten, waar buurtinitiatieven ontstaan, wijkzorg geleverd wordt. Ze zijn in groten getale wegbezuinigd. Het kostte immers geld. Veel te weinig aandacht was er voor de sociale netwerken die hiermee verdwenen.

Dankzij de corona-crisis erkennen we het belang van sociale betrokkenheid en de publieke sector weer. We leren dat een gezonde, welvarende samenleving geld kost. De hogere uitgaven hiervoor zullen we na deze crisis moeten beoordelen op kwaliteit en toegevoegde waarde, in plaats van alleen op kostenefficiëntie.

Les 4: Vitale functies laten we niet aan de markt over

De farmaceutische industrie, in Nederland met name het Zwitserse Roche, vond bescherming van het eigen verdienmodel belangrijker dan het bijdragen aan de publieke zaak. In dit geval: testen op besmetting met het coronavirus. Tegelijkertijd leerden we dat Nederland de eigen productie van vaccins en testmaterialen al jaren geleden de nek omdraaide. De overheid dacht dat de markt het beter en goedkoper kon. De markt besloot vervolgens dat andere activiteiten lucratiever zijn.

Na decennia van neoliberaal beleid maakt deze crisis duidelijk dat het roer om moet. Overmatige privatisering van vitale functies – zoals zorg, elektriciteit of openbaar vervoer – maakt ons kwetsbaar. In Nederland zien we hoe het zorgsysteem piept en kraakt. De introductie van marktwerking en financiële verwaarlozing eisen nu hun tol.

Grote crises laten zien dat het van levensbelang is dat de overheid zeggenschap heeft over vitale functies.

Les 5: De ketens moeten korter

De econoom Milton Friedman legde ooit beeldend uit hoe een potlood gemaakt wordt. De schakels die tot het eenvoudige tekengerei leiden zijn talrijk en over de hele wereld verdeeld. Dat is geen probleem als de ketens goed functioneren. Maar bij een crisis vallen schakels uit. En als zo’n schakel niet vervangen kan worden – wat nogal eens het geval is in onze geglobaliseerde economie – dan hebben we geen potloden meer. Of mondkapjes. Of vaccins.

Verbaasd zien we de afhankelijkheid die we onszelf oplegden. En verschrikt vragen burgers hoe het kan dat de overheid niet koopt wat nodig is. Modulaire productie, waarbij afzonderlijke schakels vervangen kunnen worden door andere, is een oplossing. Het dichter bij huis produceren helpt ook. Korte ketens zijn immers makkelijker te beïnvloeden. Natuurlijk betekent dit niet dat we voortaan alles lokaal moeten produceren. Dat is een idealistische illusie, de wereld is er te verbonden en te bevolkt voor.

Maar de wereld waar productie exclusief geconcentreerd is op de plek waar dat het goedkoopste is, zullen we moeten verlaten. Voor Nederland geldt dat het stimuleren van lokale en Europese modulaire productie oplossingen biedt. Het verkleint afhankelijkheid en het versterkt de Europese eenheid. Een meer diverse economie maakt ons weerbaarder. Lokale productie is bovendien goed voor de werkgelegenheid.

Les 6: Internationale samenwerking is van levensbelang

Het virus houdt zich niet aan grenzen, net als bij die andere mondiale crises, de bankencrisis van 2008 en de voortsluipende klimaatcrisis. Om ze het hoofd te bieden is internationale samenwerking nodig. Helaas waren de afgelopen jaren niet bepaald de hoogtijdagen van het multilateralisme. Europa wil maar geen eensgezind project worden, grote landen als de VS, China, Brazilië, Turkije, Rusland en India kiezen voor protectionistische politiek en spelen de nationalistische kaart als het ze uitkomt. Een mondiale crisis toont de zwakheid daarvan aan.

Zowel binnen Europa als wereldwijd is samenwerking en solidariteit onmisbaar bij het bestrijden van crises. We kunnen nog zo trots zijn op onze spaarzaamheid, we kunnen eigenwijs ons gelijk willen krijgen in het bekritiseren van uitgaven van andere landen en we kunnen de vinger heffen naar landen die door corrupte leiders niet uit de armoede komen. Maar daarmee lossen we geen mondiale crisis op en maken we onszelf op termijn alleen maar kwetsbaar.

Solidariteit en wederzijdse hulp (ja, wij hebben ook hulp nodig, zie de tekorten aan ic-bedden en mondkapjes) vergroten onze weerbaarheid. Wie die les nu nog niet accepteert, zal hem spoedig leren, als corona een nieuwe vlaag van ziekte en dood over het Afrikaanse continent uitstort.

Les 7: Gezonde natuur is geen hoax

De virussen die de wereld de afgelopen jaren teisterden, zijn aan elkaar verwant en hebben te maken met de manier waarop we met de natuur omgaan. Corona is immers een zoönose, een ziekte die van dier op mens overgaat. Net als SARS, MERS en ebola ontstond corona hoogstwaarschijnlijk door het eten van wilde dieren. De VN waarschuwde in 2016 in een stevig rapport voor dit soort ziektes.

De afname van ecosystemen en biodiversiteit en de toename van de hoeveelheid dieren die mensen houden, zorgen voor veel nieuwe risico’s. De kans op het overspringen van ziekte van dier op mens is groter dan ooit.

China vaardigde inmiddels een verbod op de handel in wild vlees af. Het zal niet het laatste verbod zijn. Als we ons beter tegen ziektes als corona willen weren, dan is er geen andere weg dan drastische veranderingen in onze verhouding tot land en dieren door te voeren.

We moeten versneld maatregelen tegen klimaatverandering doorvoeren. Natuurgebieden moeten in ere worden hersteld, zodat wilde dieren daar weer hun leefgebieden hebben, op noodzakelijke afstand van mensen.

Het betekent dat eetgewoontes moeten veranderen. En het heeft gevolgen voor de manier waarop we in het westen dieren houden. Overmatig gebruik van antibiotica, uitbraken van varkenspest: deze crisis markeert het einde van de bio-industrie.

Les 8: Werk geeft zekerheid

Voor grote groepen mensen betekent een crisis als de huidige een directe bedreiging van hun bestaanszekerheid. Mensen met flex- of nulurencontracten vliegen er als eerste uit. Zzp’ers met weinig buffers zien hun opdrachten verdampen. Tijdelijke contracten worden ineens heel onzeker. Zelfstandig ondernemers met personeel moeten hun moeizaam opgebouwde buffers aanspreken.

In Nederland, kampioen flex- en tijdelijke contracten, treft die onzekerheid heel veel mensen. Met alle gevolgen van dien: stress waar gezondheidsklachten uit voortkomen, hoge kosten voor bijstandsuitkeringen, onzekerheid die verlammend werkt op de veerkracht en weerbaarheid van mensen.

De huidige verhouding tussen werknemers met een vast contract en mensen die een of andere vorm van een losser contract hebben, is overduidelijk uit de hand gelopen. Ook hier weer heeft de vrije markt de ruimte gekregen en hadden de vakbonden te weinig invloed op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Het is enorm belangrijk dat er bijgestuurd wordt, om bij een volgende crisis minder mensen aan de huidige onzekerheid bloot te stellen.

Les 9: Zeggenschap is van belang

Het sociale kapitaal in de maatschappij is als de kleefpasta die individuen tot één samenleving maakt. Sociaal kapitaal houdt in dat mensen contacten onderhouden, voor elkaar zorgen, dezelfde dingen als goed ervaren. Hoe meer sociaal kapitaal, hoe meer onderling vertrouwen en hoe minder onzekerheid en onveiligheid. In de coronacrisis zien we hoe het ervoor staat met dat sociale kapitaal, en dat valt in Nederland helemaal niet tegen.

Een gevolg hiervan is dat we ervaren hoe het is om aan een groot gemeenschappelijk project te werken. Samen bestrijden we dezelfde vijand. Het gedrag van ieder mens doet ertoe, iedereen heeft invloed.

Ineens lijkt de kloof tussen politiek en burger, tussen wetenschap en samenleving, tussen stedelijke en provinciale gebieden verdwenen. We doen het samen en zijn samen verantwoordelijk. Dat maakt dat polarisatie, het venijn dat de samenleving al zo lang verscheurt, ineens uit beeld verdwijnt.

Om dit vast te houden na de crisis moet er iets veranderen. Betrokkenheid van mensen betekent zeggenschap, gehoord worden, ertoe doen. We kunnen niet, net als na de financiële crisis van 2008, crises blijven oplossen over de hoofden van burgers heen. Nu we de kracht van samenwerking zien hebben we een leidraad voor de toekomst. Terug naar het oude - Rutte zei het al - gaat niet meer.

Het nieuwe Nederland zullen we samen - met gebruikmaking van het sociale kapitaal - tot stand moeten brengen. Iedereen is daarbij nodig, iedere stem telt. Zo kunnen we een breed gedragen nieuwe weg in slaan. Een weg die ons weerbaarder en veerkrachtiger dan ooit zal maken.