In Nederland worden ministeries gecontroleerd door een eigen inspectie. De rapporten van de inspecties zijn van groot belang voor het controlerende werk van de Tweede Kamer op de regering. Daarom moeten we kunnen vertrouwen op de onafhankelijkheid van de Inspectie. Maar in januari bleek dat het fout zit. Michiel van Nispen Tweede Kamerlid namens de SP: ‘De Justitietop heeft de inspectie jarenlang onder druk gezet om onderzoeksresultaten aan te passen en kritische bevindingen weg te laten. Onderzoeken naar klachten hierover zijn zelfs stopgezet. Dit kan natuurlijk echt niet. En ik word hier echt heel kwaad van.’
Bij maar liefst negen rapporten van de Inspectie bleek het fout te zijn gegaan. Het gaat bijvoorbeeld om onderzoeken naar overvallen, het inzetten van de nekklem nadat eerder een arrestant daarbij overleed en het toelaten van vluchtelingen in Nederland die in het bezit waren van martelvideo’s. Van Nispen: ‘Dat zijn politiek gevoelige rapporten. Het heeft er alle schijn van dat niet de waarheid voorop is gesteld, maar het imago van de minister en zijn ministerie.’
Het is niet de eerste keer dat Michiel van Nispen twijfelt aan het werk van het ministerie. Eerder bleek het onderzoekscentrum van het ministerie ook al te sjoemelen met onderzoek. Van Nispen: ‘Ook door die kwestie werd het vertrouwen beschadigd. Vooral toen bleek dat de klokkenluider die nog complimenten van de minister kreeg werd afgeluisterd! Dat was echt een schande’.
Om nieuwe situatie op het Ministerie van Justitie en Veiligheid te voorkomen dienen de SP en D66 plannen in voor een onafhankelijkere Inspectie:
Rapporten behoren ongecensureerd aan de Tweede Kamer gestuurd te worden. Suggesties en opmerkingen vanuit beleidsafdelingen van ministeries en vanuit het veld/onderzochte instanties horen thuis in een openbare reactie, zo nodig gevolgd door een nawoord van de Inspectie. Wijzigingen in rapporten moeten altijd transparant en navolgbaar zijn.
Inspectie houden de communicatie over en timing van onderzoeken en rapporten in eigen hand, zonder bemoeienis van het departement.
De Inspectie Justitie en Veiligheid moet juridisch zelfstandig worden, zoals bijvoorbeeld de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Het hoofd van de inspectie is dan niet langer verantwoording schuldig aan de minister.
Om de inspectie niet alleen organisatorisch, maar ook financieel onafhankelijk te laten zijn, moet er een aparte begroting komen.
De Inspectie bevindt zich op de 35e verdieping van het ministerie. Dat moet anders. De Inspectie moet, net als het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum, fysiek op afstand van het Ministerie.
Michiel van Nispen (SP) en Maarten Groothuizen (D66) doen deze voorstellen in het debat met minister Grapperhaus over het aanpassen van Inspectierapporten
