Op een gedenkwaardig koude dag, 28 februari, organiseerde de SP Zeist een openbare informatie-avond over de woningmarkt in Zeist. Onder leiding van Henny Fokkema werden Willem de Bruin (Woongoed Zeist), Rob de Wit (huurdersplatform Seyst), Sander Jansen (wethouder Wonen van Zeist) en onze lijsttrekker, Annemieke Pluijgers, bevraagd op hoe zij aankijken tegen de bereikbaarheid van sociale huurwoningen en de betaalbaarheid van vrije sectorhuur voor de verschillende inkomensgroepen in Zeist. Als wethouder Wonen van Utrecht was ook Paulus Jansen aanwezig om over de situatie in Utrecht te spreken.
De vraag of er wel of geen voldoende sociale huurwoningen zijn in Zeist is volgens Willem de Bruin niet eenduidig te beantwoorden. Als je de markt zijn werk laat doen hoeft er geen tekort te zijn, aan de andere kant kun je ook spreken van schaarste, afhankelijk van de regels die je als overheid stelt voor het bepalen van welke huishoudens met welk inkomen recht hebben op een sociale huurwoning. Over 2015 zouden 12.690 huishoudens recht hebben op een sociale huurwoning (met een huur tot 711 euro) tegen een beschikbaarheid van 11.220 woningen voor deze groep. De huidige woonvoorraad sluit echter niet goed aan op het type huishoudens: veel eensgezinswoningen worden namelijk bewoond door 1- of 2-persoonshuishoudens. Echtscheiding en verweduwing zijn hier belangrijke oorzaken van. Volgens De Bruin kun je ook niet de woningschaarste direct afmeten aan de hand van de wachttijden, omdat veel mensen wel als woningzoekende zijn ingeschreven, maar pas later op zoek gaan naar een woning.
Tekort aan sociale huurwoningen of niet, verkoop van sociale huur zoals in 2015 met een deel van de woningen aan de Ter Braaklaan zou volgens De Bruin nu geen eerste optie meer zijn. Waarom dat zo is, blijkt vooral door een vraag van een mevrouw uit het publiek die aan de Ter Braaklaan woont, duidelijk te worden. De bewoonster confronteert De Bruin er mee dat Woongoed Zeist jaren terug toezeggingen heeft gedaan dat de huurwoningen van de Ter Braaklaan gerenoveerd zouden worden, maar dat hier tot op heden nog niets van is terechtgekomen. Oorzaak is volgens De Bruin de procedure waarbij ook de vereniging van eigenaren (van de woningen die eerder in de verkoop zijn gegaan) akkoord moeten gaan met de renovatie. Ergo: woningen willekeurig in de verkoop doen levert de woningcorporatie misschien op de korte termijn geld op. Maar op de lange termijn ook een bestuurlijk onoverzichtelijke situatie waar vooral de huurders van aangrenzende huurwoningen de dupe van lijken te worden.
Dat ook voor sociale huurwoningen soms een te hoge huur betaald moet worden, komt naar voren als Rob de Wit komt te spreken over een eerste protestactie in 2013 tegen een huursverhoging die Seyster Veste (de voorganger van Woongoed Zeist) had ingesteld. Een protestactie die toen nog niet veel uithaalde, bij een latere actie begon de wooncorporatie toch wel serieus in gesprek te gaan met de huurdersorganisatie. Inmiddels begint de trend van jarenlange huursverhogingen langzaamaan te kenteren. Paulus Jansen refereert hierbij aan de afspraak die hij als wethouder in Utrecht met de wooncorporaties heeft weten te maken om de huur niet meer te laten stijgen dan met het inflatieniveau. Ook heeft hij voor een aantal huurders (met een, in verhouding tot hun inkomen, te hoge huur), een huursverlaging weten te realiseren middels een huurkorting. Hierdoor betalen huurders die aanvankelijk een huur boven de aftoppingsgrens hadden, nu weer een huur onder die grens. Een maatregel die overigens op verzet stuit van de Autoriteit Woningcorporaties, zo maakt Paulus Jansen met lichte verontwaardiging duidelijk.
Waar in Zeist in de afgelopen jaren vooral in Kerckebosch veel sociale woningen zijn gesloopt (waar een deel niet van wordt teruggebouwd in de sociale huur) geldt dat ook in Utrecht de voorraad sociale woningen met 4000 is afgenomen, door sloop maar ook door verkoop van bestaande woningen. Er komen echter op dit moment weer 1800 sociale woningen bij. Maar alleen sociale woningen bijbouwen is niet afdoende. Paulus Jansen wil zich ook inzetten voor een norm van meer woonoppervlak voor een huur van 711 euro. En daarnaast moet voor nieuw te bouwen middeldure huur (tot 900 euro) met commerciële partijen de afspraak worden gemaakt dat de woningen voor een periode van minstens 20 jaar in het segment middeldure huur moeten blijven. Ook meer regionale afstemming zou er wat Paulus Jansen betreft moeten komen. Daartoe zou er in het samenwerkingsverband met 16 gemeenten rond Utrecht een regionale afspraak moeten komen om in elke gemeente 3% meer sociale huur te realiseren.
SP-lid Gerrit van de Berkt in gesprek met Paulus Jansen, wethouder wonen in Utrecht
Ook Sander Jansen ziet graag dat ook andere kleinere gemeenten meer bijdragen aan het bouwen van meer betaalbare woningen. Volgens hem is er geen tekort aan sociale huurwoningen, maar wel een tekort aan betaalbare woningen, daarbij doelend op vooral middeldure huur- en koopwoningen. Het bouwen van woningen in het segment goedkope koop (tot 200.000), die de gemeente zelf subsidieert, wordt, hoewel in de woonvisie 2016-2020 nog expliciet opgenomen als doelstelling, niet meer actief bevorderd door het college. Achterliggende reden is dat het bouwen van goedkope koopwoningen vooral het effect heeft van een onbedoelde subsidie aan een koper die de woning bij verkoop gemakkelijk voor een ton extra van de hand kan doen. Waardoor de goedkope koopwoning op termijn dus geen goedkope koopwoning meer is.
Op een ander punt roept de woonvisie ook vragen op. Want volgens de woonvisie is de sociale woningvoorraad voor nu en in de toekomst voldoende. Tegelijkertijd becijfert het rapport van onderzoeksbureau Rigo, waar de woonvisie nota bene expliciet naar verwijst, dat er tot 2020 ruim 8600 sociale woningen nodig zijn voor de gemeente Zeist. Waar de huidige voorraad, volgens de woonvisie, echter 8140 woningen bedraagt. Sander Jansen werd dan ook gevraagd hoe dit verschil te verklaren is. Zijn verklaring was dat de cijfers uit het Rigo-rapport berekend waren aan de hand van een rekenmodel dat in kaart heeft gebracht hoe groot de regionale behoefte aan sociale huurwoningen is, waaruit vervolgens naar rato van het aantal inwoners van Zeist is berekend hoeveel sociale huurwoningen Zeist dan extra zou moeten bijbouwen. De woonvisie zelf echter is alleen uitgegaan van de lokale situatie, waardoor dus dit verschil zou zijn te verklaren. Maar minder sociale huurwoningen bijbouwen dan het Rigo-rapport aanbeveelt, die kant moet je als gemeente zeker niet opgaan, zo stelde Paulus Jansen vast.
VVD-lijsttrekker en wethouder wonen Sander Jansen en SP-lijsttrekker Annemieke Pluijgers krijgen vragen vanuit het publiek
Na de vragenronde en een ingelaste pauze ging onze lijststrekker (Annemieke Pluijgers) met Sander Jansen, als wethouder én lijsttrekker van de VVD, in debat over de stelling dat het college te weinig heeft gedaan om het tekort aan sociale huurwoningen terug te dringen. Sander was het duidelijk niet eens met de stelling, die Annemieke daarentegen met verve verdedigde. Ook werd nog gedebatteerd over de stelling dat goedkope koopwoningen die tot twee ton mogen kosten, te duur zijn voor de doelgroep (huishoudens met een inkomen tot rond 36.000) waarvoor deze woningen bestemd zijn. Annemieke bracht, ter verdediging van de stelling in dat 45 procent van de Zeister huishoudens niet het inkomen verdient voor een hypotheek van twee ton (waarvoor je een inkomen van 45.000 moet hebben). Sander bracht hiertegen in dat onder die groep van 45 procent juist veel ouderen zijn die ook vermogen hebben opgebouwd, waardoor een hypotheek dus wel mogelijk zou zijn. Misschien een valide argument, ware het niet dat juist ouderen minder geneigd zijn te verhuizen dan jongeren. En dan nog, hoe ‘goedkoop’ zijn dan de goedkope koopwoningen in Zeist als je met een laag inkomen toch nog eigen vermogen nodig hebt? Een verlaging van de bovengrens van twee naar anderhalf ton, zou dan ook wenselijk zijn, zoals Annemieke voorstelde. Dan maak je goedkope koopwoningen ook betaalbaar voor een grote groep. En laat het juist die betaalbaarheid van woningen zijn waar de VVD zich in de persoon van Sander Jansen naar eigen zeggen sterk voor wil maken.
VVD-lijsttrekker Sander Jansen en SP-lijsttrekker Annemieke Pluijgers in debat