Poliflw

Nieuwe Democraat: Grote uitdagingen

Deze week valt bij de leden van D66 de nieuwe Democraat op de mat. Het ledenblad van D66 staat dit keer in het teken van ‘grote uitdagingen’.

Het ledenblad tijdens de coronacrisis

En toen was daar – uit het niets, leek het wel – de coronacrisis. Democraat sprak met D66-senator Peter van der Voort, hoofd intensive care in Groningen, die het aantal ic-bedden op zijn afdeling in korte tijd moest zien te verdriedubbelen.

Intussen stampte minister Wouter Koolmees (SZW) met het kabinet in een paar weken een noodmaatregel uit de grond om zoveel mogelijk te voorkomen dat bedrijven failliet gaan en mensen hun baan verliezen.

Download en lees de hele editie → (pdf).

Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot haalde zich flink wat op de hals, toen hij vorig jaar september de halvering van de veestapel bepleitte als antwoord op de stikstofcrisis. Opportunist? De Groot strijdt al zijn hele werkzame leven voor een toekomstbestendige visie op landbouw en natuur. Daarover een interessant gesprek met Tjeerd.

Op initiatief van Tweede Kamerlid Paul van Meenen reisde D66 maandenlang langs diverse basis- en middel- bare scholen door het hele land. Om ideeën op te halenvoor een nieuwe onderwijsvisie; voor het onderwijs van de toekomst. Democraat ging mee met Paul en Rob Jetten naar de Amsterdamse Bijlmer. Verslag van het laatste Scholenreis-bezoek voor de onderwijs-lockdown begon…

Specialisten noemen hem een witte raaf; een eenzame strijder. IT-platform AG Connect riep hem in maart uit tot IT-politicus van het jaar 2019. Tweede Kamerlid Kees Verhoeven over de grote uitdagingen op het gebied van (ethische) technologie. “Desnoods moet je techreuzen een kopje kleiner maken.”

Democraat gaat in gesprek met wethouders Berend de Vries (Tilburg), Paul van Meekeren (Purmerend) en Maarten van Vierssen (Apeldoorn) over hoe je lokaal het klimaat helpt met schone energie.

Een gesprek met D66-wethouder Fleur Spijker en raadslid Sander van Diepen uit Leiden over de crisis op de woningmarkt.

Voortaan ook de Democraat ontvangen?

Sluit je aan. Door lid te worden ontvang je het ledenblad via de post, ben je straks weer welkom bij al onze bijeenkomsten en besluit je mee over de toekomst van onze partij. Word lid.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Over de hypocrisie van supermarkten

Dit weekeinde kwam een grote supermarktketen in het nieuws met een aanbieding van aardappelen uit Israël, terwijl in Nederland aardappels met miljoenen overheidsgeld worden doorgedraaid. Lees hier het pleidooi van Kamerlid Tjeerd de Groot.

Supermarkten houden graag zelf een aantal misverstanden levend. Zo zouden consumenten bepalen wat er in de schappen ligt. Supermarkten weten als geen ander consumenten te verleiden tot precies die aankoop die de verkoper goed uitkomt. Sinds wanneer vragen consumenten om aardappels uit Israël? Het tweede misverstand is dat duurzaamheid in de landbouw het voedsel duurder maakt. Niets is minder waar: de prijs van landbouwgrondstoffen is een buitengewoon klein deel van de prijs van het product in de schappen. Als de graanprijs zou verdubbelen – wat onwaarschijnlijk is – wordt een brood slechts een dubbeltje duurder. Het derde misverstand is hun duurzaamheidsimago. Vaak maken supermarkten goede sier met een duurzaam of diervriendelijk product, maar slechts voor een beperkt deel van hun assortiment. De suggestie van duurzaamheid is slechts bedoeld voor hun imago: de diervriendelijke kip ligt op ooghoogte, de kiloknaller ligt gewoon twee schappen daaronder.

Inkopers van supermarkten letten op drie zaken: de prijs, de prijs en de prijs. Dit heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de moeilijke situatie in de Nederlandse land- en tuinbouw. Boeren kunnen alleen het hoofd boven water houden door steeds intensiever te produceren, ten koste van henzelf en ten koste van de natuur. Supermarkten zouden makkelijk hun hele assortiment duurzaam kunnen maken, zonder dat ons voedsel duurder wordt. Probleem is dat mededingswetgeving verhindert, omdat deze alleen toeziet op zogenaamde eerlijke concurrentie. Dit betekent dat ook deze wetgeving er alleen op gericht tot een zo laag mogelijke prijs voor consumenten te komen, uiteraard binnen de wettelijke normen voor de productie van voedsel. Daarom voorziet D66 een andere weg. Net zomin als kledingwinkels nog kleding in de schappen leggen die gemaakt is door kinderen, zullen supermarkten simpelweg hun gehele assortiment moeten verduurzamen. Daarbij hoort een eerlijke prijs voor de boeren.

Laten we de weg van het geld volgen. Duurzaamheidsprestaties van bedrijven zijn in toenemende mate relevant voor institutionele beleggers als pensioenfondsen en andere aandeelhouders. Ongeveer driekwart van de bedrijven heeft al een duurzaamheidsverslag, laat supermarkten hieraan meedoen. Hiervoor zijn diverse internationale standaarden beschikbaar, bijvoorbeeld ‘The Sustainability Consortium’. Ook zijn er diverse initiatieven om de vergelijkbaarheid van jaarverslagen te verbeteren, zoals het Global Reporting Initiative. Nodig is dat er een standaard komt voor supermarkten die een maat vormt voor de mate waarin hun assortiment duurzaam wordt. Externen moeten deze standaard kunnen toetsen, net zoals accountants dat nu doen over de deugdelijkheid van een jaarverslag. Dit helpt beleggers om de goede keuzes te maken. Een mogelijkheid die daarbij kan worden uitgewerkt is om verschillende ambitieniveaus in deze standaard in te bouwen, noem het brons, zilver en goud.

Wat heeft de boer hieraan? Bij een duurzaam assortiment hoort een eerlijke prijs. En bij een eerlijke prijs hoort ook een afzetgarantie voor de lange termijn. Zo ontstaat rust en zekerheid bij boeren. Duurzaamheid omvat immers niet alleen milieu, maar ook de economie. De standaarden kunnen worden doorvertaald naar verwerkende bedrijven. Boeren die meedoen kunnen dan tevens steun ontvangen vanuit het Europese landbouwbeleid. Boeren die daarentegen tegen de laagste prijs willen doorproduceren voor de wereldmarkt kunnen dat doen, maar verliezen op den duur wel de zekerheid van een thuismarkt, zeker als dit systeem ook in landen als Duitsland wordt geadopteerd. Andere deelnemers in de voedselketen, vooral de verwerkende industrie, kunnen bijvoorbeeld fiscale voordelen krijgen als zij hun gehele assortiment verduurzamen. Zo gaat het voor boeren en voedselverwerkers ook lonen om duurzamer te gaan werken.

Duurzame productie moet de standaard worden en niet de uitzondering. Samen met collega Joost Sneller hebben we daarom een voorstel ingediend in de Tweede Kamer die de minister opdraagt om met supermarkten en de verwerkende industrie een hierboven beschreven systeem uit te werken.  Alleen het voldoen aan de wet garandeert dierenwelzijn onvoldoende en leidt nog steeds tot afbraak van onze biodiversiteit.

Minister Schouten ontraadde ons voorstel. Zij praat met heel veel met boeren en omhelst regionale initiatieven, maar dit miskent hoe de markt werkt. De meeste boeren hebben namelijk geen contact met de markt; dat loopt via de verwerkende industrie en de retail. Een transitie naar duurzame landbouw begint bij de markt! Een transitie leid je door aan een touwtje te trekken, niet door tegen het touwtje te duwen.

Het gaat erom de randvoorwaarden voor een gezonde markt te scheppen, zoveel mogelijk binnen de eigen spelregels van deze markt. Gelukkig was er een Kamermeerderheid voor dit voorstel van D66. Helaas deden een aantal partijen niet mee die zeggen het boerenbelang hoog in het vaandel te dragen. Boeren hebben belang bij een eerlijke prijs. Daarom moeten we de negatieve prijs en duurzaamheidsspiraal doorbreken.

Te lang is deze problematiek onbesproken gebleven, omdat supermarkten zich blijven verschuilen achter een aantal voor hen comfortabele misverstanden. Achter deze misverstanden gaan wanpraktijken schuil ten koste van de Nederlandse boer en nu ook de belastingbetaler, zoals het voorbeeld van de aardappelen uit Israël ons laat zien. Het wordt tijd dat supermarkten verantwoordelijkheid nemen. Die hete aardappel is te lang doorgespeeld.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Op zaterdag 25 januari 2020 waren een 100-tal D66 leden en gasten van  de Statenfractie, het regiobestuur van D66 Noord-Holland en de D66 afdelingen Langedijk en Heerhugowaard Event Center in Heer Hugo in Heerhugowaard voor een ledenvergadering en daarna nieuwjaarsreceptie.

De algemene regionale vergadering (ARV) verliep soepel en alle besluiten zijn ongewijzigd aangenomen.

De gastsprekers zijn onder meer Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot en Europarlementariër Samira Rafaela gaven een update over hun werkzaamheden. Daarna vertelden de nieuwe Noord-Hollandse Statenleden Marcel Steeman en Emre Kanik hun ervaringen in de provinciale politiek.

Samira Rafaela, Marcel Steeman, Emre Kanik, Ilse Zaal, Arja Kapitein, Amelie Strens, Tjeerd de Groot

Een Statenzaal bijna vol met alleen D66-ers was een bijzondere bijeenkomst. Zeer vereerd waren we ook met de opening door de Commissaris van de Koning.

D66 Statenleden, gedeputeerden en fractiemedewerkers uit heel Nederland kwamen op zaterdag 23 november bij elkaar in het provinciehuis in Haarlem. In maart zijn er overal veel nieuwe Statenleden aangetreden. Er is kennis gemaakt en kennis uitgewisseld. Woordvoerders hebben overleg gevoerd over actuele onderwerpen – ook Tweede Kamerleden Jessica van Eijs en Tjeerd de Groot waren erbij. Er waren werksessies over natuur & landbouw, wonen & ruimte, politieke communicatie, duurzame mobiliteit en klimaatbeleid.

D66

Na de lunch vertelde Sjakel van Wesemael, directeur natuur & recreatie van PWN, alles over de uitdagingen van het beheren van Nationaal Park Zuid-Kennemerland in het bezoekerscentrum van de Kennemerduinen in Overveen. De Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit van de Provincie Noord-Holland (ofwel: PARK), Steven Slabbers, zette vervolgens glashelder uiteen hoe je de kwaliteit van het landschap kunt behouden door verstandig te ontwikkelen.

En toen wilden velen het Nationaal Park ook nog wel even bekijken, dus nam boswachter Koen ons mee over de natuurbrug naar een hoog punt waar we het hele gebied konden overzien. Het onderling overleg ging natuurlijk ondertussen gewoon door.

MSteeman

ConnyvS

Fractievoorzitter Alice Olde Reuver of Briel gaf in de raadsvergadering van 6 november aan dat ze de uitspraak van Tjeerd de Groot van D66 over het halveren van de veestapel niet handig en kwalijk vond. Maar we hebben wel een enorm stikstofprobleem. Waar het om gaat volgens Olde Reuver of Briel, en wat ook staat in het rapport Remkes, is dat we maatwerk moeten leveren. En vooral ook dat boeren moeten worden geholpen. In de kwetsbare gebieden moet samen met de boeren worden gekeken naar oplossingen. Boeren, die willen stoppen, krijgen daarbij hulp. En boeren, die door willen, worden geholpen richting kringloop- of circulaire landbouw.  De D66-fractievoorzitter maakte deze opmerkingen naar aanleiding van een door CDA en VVD ingediende motie, waarin zij  het College opdragen de belangen van “ onze agrarische sector en onze bouwsector”  in overleg met Provincie en Rijk onder de aandacht te brengen.

De fractie van D66 vroeg zich af waarom CDA en VVD deze motie hadden gemaakt. Is er zo weinig vertrouwen in de eigen bestuurders bij de provincie? Bovendien wordt er al veel gedaan in Hof van Twente en in Twente. Er zijn al pilots met kringlooplandbouw. En we zijn actief op Twents niveau met Mineral Valley. Nadat de wethouder in zijn beantwoording had aangegeven dat er inderdaad al veel gebeurde, maar dat voor hem bij verder overleg een motie als deze wel een steun in de rug was, besloot ook de fractie van D66 in te stemmen met deze motie.

Afgelopen maandag, 4 november, heeft onze Statenfractie samen met Tweede Kamerlid en landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot een boerderij bezocht en een Politiek Café over landbouw georganiseerd.

We kijken terug op een geslaagd werkbezoek. Tijdens de goedbezochte ledenbijeenkomst in het Heerenhuis werd door De Groot op duidelijk wijze uitgelegd hoe hij tot zijn landbouwplan voor de aanpak van de stikstofuitstoot is gekomen. Zijn plan is een bewuste stap van een lang proces naar een duurzaam model van kringlooplandbouw. Hiervan moet ook de boer meer profiteren.

Voorafgaand aan het Politiek Café heeft De Groot met onze Statenleden een bezoek gebracht aan een boerderij in Noord-Groningen. De ondernemers zien dat hun boerderij nog niet hypermodern is maar ze werken hard aan het sluiten van de kringloop. Zij zien hierin de toekomst, ook voor de bedrijfsopvolging. Aan de keukentafel beaamde De Groot dat hij het ook zo ziet: “Het huidige systeem is een doodlopende weg waarbij boeren zich tot de neus in de schulden steken en dat hoeft niet. Door de kringloop te sluiten van voer, opbrengst en reststromen én door meer steun van de coöperaties waarin zij leveren, krijgt de boer zelf meer grip op de bedrijfsvoering. Nu verdient iedereen aan de landbouw, behalve de boer”.

Tijdens de ledenbijeenkomst in het Heerenhuis kwam De Groot terug op de nodige structurele verandering. Hij gaf gepassioneerd uitleg over de invoer van diervoeder uit verre landen die onze wereld niet ten goede komt. Onze veestapel kan op een andere wijze gevoederd worden, bijvoorbeeld uit reststromen van andere bedrijfssectoren zoals de horeca. Dit betekent dat we als consumenten meer voor onze agrarische producten zullen moeten betalen en onze veestapel zal reduceren. De boer verdient daarbij tijd en ruimte om te kiezen. Kiezen voor een meer toekomstbestendig en duurzaam bedrijfsmodel of kiezen om met de nodige ondersteuning af te bouwen en te stoppen. Daar is budget voor beschikbaar en dat is het het eerlijke verhaal. D66 blijft dit eerlijke verhaal vertellen.

Het bericht Landbouwwerkbezoek Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot verscheen eerst op Groningen.

Afgelopen maandag, 4 november, heeft onze Statenfractie samen met Tweede Kamerlid en landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot een boerderij bezocht en een Politiek Café over landbouw georganiseerd.

We kijken terug op een geslaagd werkbezoek. Tijdens de goedbezochte ledenbijeenkomst in het Heerenhuis werd door De Groot op duidelijk wijze uitgelegd hoe hij tot zijn landbouwplan voor de aanpak van de stikstofuitstoot is gekomen. Zijn plan is een bewuste stap van een lang proces naar een duurzaam model van kringlooplandbouw. Hiervan moet ook de boer meer profiteren. 

Voorafgaand aan het Politiek Café heeft De Groot met onze Statenleden een bezoek gebracht aan een boerderij in Noord-Groningen. De ondernemers zien dat hun boerderij nog niet hypermodern is maar ze werken hard aan het sluiten van de kringloop. Zij zien hierin de toekomst, ook voor de bedrijfsopvolging. Aan de keukentafel beaamde De Groot dat hij het ook zo ziet: “Het huidige systeem is een doodlopende weg waarbij boeren zich tot de neus in de schulden steken en dat hoeft niet. Door de kringloop te sluiten van voer, opbrengst en reststromen én door meer steun van de coöperaties waarin zij leveren, krijgt de boer zelf meer grip op de bedrijfsvoering. Nu verdient iedereen aan de landbouw, behalve de boer.” 

Tijdens de ledenbijeenkomst in het Heerenhuis kwam De Groot terug op de nodige structurele verandering. Hij gaf gepassioneerd uitleg over de invoer van diervoeder uit verre landen die onze wereld niet ten goede komt. Onze veestapel kan op een andere wijze gevoederd worden, bijvoorbeeld uit reststromen van andere bedrijfssectoren zoals de horeca. Dit betekent dat we als consumenten meer voor onze agrarische producten zullen moeten betalen en onze veestapel zal reduceren. De boer verdient daarbij tijd en ruimte om te kiezen. Kiezen voor een meer toekomstbestendig en duurzaam bedrijfsmodel of kiezen om met de nodige ondersteuning af te bouwen en te stoppen. Daar is budget voor beschikbaar en dat is het het eerlijke verhaal. D66 blijft dit eerlijke verhaal vertellen.

Samen met D66 De Kempen, D66 Helmond en D66 Eindhoven organiseert D66 Dommelvallei op woensdag 20 november 2019 een bijeenkomst over de stikstofproblematiek.

Tjeerd de Groot, Tweede Kamerlid voor D66, lanceerde onlangs zijn plannen voor de toekomst van de landbouwsector in Nederland. Zie https://d66.nl/halveer-veestapel/. Na de uitspraak van de Raad van State is er een heuse ”stikstofcrisis” ontstaan. Wat betekent deze uitspraak voor bijvoorbeeld de bouw van woningen, de landbouwsector en vele andere belangrijke projecten die nu stil dreigen te vallen? Tjeerd de Groot gaat met ons in gesprek over dit thema. Ook Gaby van den Waardenburg, wethouder voor D66 in Helmond met onder andere ruimte en wonen in de portefeuille, laat haar licht op dit onderwerp schijnen. Andere sprekers volgen zo snel mogelijk.

We heten je graag welkom op woensdag 20 november 2019 in Centrum Hofdael te Geldrop. Inloop vanaf 19.30 uur, aanvang 20.00 uur. We vragen je vriendelijk om je aan te melden via Eventbrite, zodat we een idee hebben hoeveel mensen we kunnen verwachten. Hopelijk tot dan!

Praktische informatie: Wat: politiek café over de stikstofcrisis Wanneer: woensdag 20 november 2019. Inloop vanaf 19.30 uur, aanvang 20.00 uur Waar: Centrum Hofdael, Molenstraat 23, 5664 GT GELDROP Wie: leden van D66 en andere geïnteresseerden Aanmelden: https://www.eventbrite.nl/e/tickets-politiek-cafe-over-stikstof-met-tjeerd-de-groot-ea-74937697671 en via ons Facebook event https://www.facebook.com/events/804059336695118/?ti=ia

Het bericht Politiek cafe over de stikstofcrisis met Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot verscheen eerst op Gemert-Bakel.

Tjeerd de Groot: “Vandaag ga ik in gesprek met boeren”

Vandaag ga ik het gesprek aan met boeren die in Den Haag komen demonstreren. Zoals ik al jarenlang spreek met boeren over hun toekomst. Zo’n gesprek is nu harder nodig dan ooit.

Al decennia passen boeren zich aan. Ze beantwoorden nieuwe regels met nieuwe technieken. Of met harder werken. Of met allebei.

“Het water staat me aan de lippen… en met mij zijn er velen”, zei een boer laatst tegen me. Hij wilde weten welke keuzes hij nog kon maken. Het plaatje van zijn onderneming moest gewoon kloppen: voor hemzelf en zijn gezin. Bovendien wilde hij de omgeving goed achterlaten voor zijn kinderen.

Zeventig uur werken voor weinig geld, dat is niet de toekomst die boeren zich voorstellen als ze beginnen. Ze houden van hun dieren en het landschap. Het liefst willen ze dier- en natuurvriendelijk ondernemen. “Maar ja, wat moet je?” vroeg de boer me. “Het gaat gewoon niet anders. Ik sta met mijn rug tegen de muur.”

Hij begreep ook niet dat boerenbestuurders en politici maar blijven vertellen dat “we” de beste boeren van de wereld zijn. Alsof alle problemen vanzelf verdwijnen als we maar een beetje trotser op de boeren zijn. “Van waardering kan de schoorsteen niet roken”, zo zei hij treffend.

Al dertig jaar zet ik me in voor een modernere, duurzame landbouw. Voor de boer én voor de samenleving. En al net zolang hoor ik deze verhalen van boeren . Al tientallen jaren hebben mensen zich ingezet om boeren een goede toekomst te geven. Maar er kwamen vooral nieuwe regels en steeds weer veranderingen. En de boer paste zich aan, investeerde in nieuwe technieken, kocht nieuwe apparatuur en deed zijn best. Elke keer als hij erin slaagde goedkoper te produceren, verlaagde de supermarkt de inkoopprijs. Ondertussen gaf de hoge productie ook problemen: mest, stankoverlast, uitputting van de bodem en vervuild grondwater. Wat er dus gebeurde was dat boeren nauwelijks iets verdienen, maar ondertussen de kritiek over vooral de intensieve houderij van varkens en kippen aanhield. Dat roer moet nu echt om.  Zowel voor de boer als voor de aarde.

Anders. Oke. Hoe dan anders? En zonder dat er elke maand een andere maatregel genomen wordt? De oplossing is te vatten in één begrip: kringlooplandbouw. Nu moeten boeren heel veel middelen kopen om te produceren, zoals dure kunstmest, dure bestrijdingsmiddelen en kostbaar voer. Zonde van het geld. Dat kan anders. Er is ook voer dat mensen niet kunnen of willen eten. Een koe eet gras, varkens zijn van nature opruimers van eten dat anderen niet eten en kippen zijn insecteneters. En dan de mest. Nu is een varkenshouder tienduizenden euro kwijt aan het afzetten van mest. In de stal komen pies en poep bij elkaar en dat gaat rotten. Een varken is zindelijk, dus zorg voor een stal waar goede mest uit komt, dan kun je eraan verdienen! En de akkerbouwer gebruikt nu nog veel dure kunstmest en bestrijdingsmiddelen, terwijl natuurlijke bodems zelf voor gezonde planten kunnen zorgen. Dat valt te leren. Met leiderschap, hulp en visie.

De visie van D66 is: met minder dieren meer verdienen. Minder dieren, doordat we geen duur voer geven dat mensen ook kunnen eten. Als koeien gras, varkens restproducten en kippen insecten eten, dan heeft de boer lagere kosten en het is beter voor de aarde. Meer verdienen kan een boer als we hem helpen deze producten met een goed verhaal tegen een betere prijs op de markt af te zetten.

Al in het regeerakkoord van twee jaar geleden hebben we met Christenunie, CDA en VVD uitgesproken dat de huidige manier van voedsel produceren niet houdbaar is. We hebben het ministerie van Landbouw honderden miljoenen gegeven om boeren te ondersteunen. Of voor hen die dat niet willen of kunnen, hulp én financiële steun bij het stoppen. Helaas ligt dat geld nog op de plank en is er nauwelijks een euro van uitgegeven. Terwijl voor vier op de tien boeren, zo bleek deze week uit onderzoek, stoppen best bespreekbaar is, mits er een goede financiële regeling tegenover staat.

De stikstofcrisis heeft de noodzaak van de omslag naar kringlooplandbouw nog groter gemaakt. We willen in dit land namelijk, behalve duurzaam voedsel produceren, ook huizen kunnen blijven bouwen voor de vele, vaak jonge mensen die op de woningmarkt nu geen huurhuis én geen koophuis kunnen krijgen.

Vandaag ga ik naar het Malieveld. Met een warm hart voor de moderne boer. Met open vizier en zin in een goed gesprek. En met de boodschap dat boeren in mijn ogen meer geholpen zijn met een duidelijk perspectief voor de toekomst dan met een blik op het verleden. Een boodschap waarvan ik als geen ander begrijp dat die bij sommige boerengezinnen hard aankomt. Maar het is wel de eerlijke boodschap. Op weg naar een nieuwe toekomst.

Tjeerd de Groot

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Halvering veestapel?

Nederland is een relatief klein, dichtbevolkt land en telt op dit moment duizenden landbouwbedrijven met in totaal ca. 100 miljoen kippen, 12 miljoen varkens, 4 miljoen runderen en 600.000 geiten. Zoals u wellicht al via andere media vernomen hebt, heeft D66 een visie waaruit blijkt dat kringlooplandbouw op lange termijn de enige duurzame manier is om voedsel te produceren. Ook de minister wil inmiddels dat boeren (die dat nog niet doen) overgaan op kringlooplandbouw. Dat betekent dat deze boeren keuzes moeten maken hoe in hun specifieke situatie over te schakelen op kringlooplandbouw. Daar komt bij dat veel boeren geen opvolger hebben. D66 vindt dat het kabinet onze boeren, de hoeders van ons landschap en producenten van ons voedsel, moet helpen. Hiervoor is een half miljard euro beschikbaar gesteld. Daarnaast moet er extra geld komen om boerenbedrijven uit te kopen. Nu er ook een uitspraak ligt van de Raad van State over vermindering van stikstof is dit hét moment om door te pakken en heeft ons Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot geopperd het aantal varkens, kippen en geiten in Nederland te halveren. Niet van vandaag op morgen, maar met een plan voor kringlooplandbouw dat decennialang kan worden doorgevoerd, zodat boeren weten waar ze aan toe zijn. Geen hap-snap-beleid.

Wat koeien betreft: Daar is de problematiek minder urgent. In het Klimaatakkoord staat dat het aantal koeien rond natuurgebieden en veenweidegebieden moet verminderen. Maar ook daarbuiten zullen boeren een omslag naar kringlooplandbouw moeten maken. Voor de ene boer is dat makkelijker dan voor de andere. D66 vindt dat de minister meer geld vrij moet maken om met maatwerk alle boeren te helpen deze omslag te maken. Ook de boeren die willen stoppen.

Het plan van D66 om het aantal dieren omlaag te brengen, ligt zeer gevoelig bij coalitiepartners CDA en VVD, die een grote agrarische achterban hebben. D66 vindt dat ook de banken, die de agrarische bedrijven financieren, hun verantwoordelijkheid moeten nemen en over de brug moeten komen. Zij zullen fors moeten afschrijven op de investeringen die zij hebben gedaan in de bio-industrie. Het zijn geen prettige berichten, maar wij nemen onze politieke verantwoordelijkheid. Aan onze achterban en toekomstige generaties zijn wij verplicht nú politieke te keuzes maken. Marleen van der Meulen, raadslid D66 in Lochem