Afgelopen donderdag werd in de gemeenteraad de algemene politieke beschouwingen en de begroting behandeld. Hieronder vindt u de integrale tekst van fractievoorzitter Pim Bliek tijdens de eerste termijn van het debat.
Voorzitter, er is al veel gezegd deze middag over de nieuwe begroting voor het komende jaar. Wat de PvdA betreft is de begroting op zich prima op orde en staan er geen gekke dingen in. Of eigenlijk is dat wat vooral opvalt: er verandert bijna niks ten opzichte van 2018. Wat wel ontbreekt in deze begroting is daadkracht.
Voorzitter, we staan vandaag op een natuurlijk moment van bezinning en reflectie vindt de PvdA. Immers, we zijn nu zo ongeveer halverwege deze extra lange raadstermijn van zes jaar. Deze coalitie is bijna drie jaar geleden ontstaan en bijna drie jaar zit daar het college dat zij hebben voorgedragen. Dit is wat ons betreft een goed moment om eens de balans op te maken. Waar staan we nu eigenlijk na drie jaar? Dat ook de coalitiepartijen hier behoefte aan heeft blijkt wel uit de enorme hoeveelheid moties die zij vandaag willen indienen, dit heeft ons verrast.
Voor de PvdA zijn er een aantal belangrijke punten waarmee we aan deze periode zijn begonnen. Punten die wij met veel overtuiging in de afgelopen drie jaar vanuit onze idealen naar voren hebben gebracht. Ik heb het dan natuurlijk over zorg, welzijn, milieu en wonen. Over die onderwerpen had en heeft de PvdA uitgesproken standpunten.
De PvdA vindt dat de zorg in onze gemeente voor iedereen die dat nodig heeft toegankelijk, betaalbaar en goed moet zijn. Al met al is de PvdA tevreden over de zorg in onze gemeente. We maken ons wel nog zorgen over de problemen en wachtlijsten bij de jeugdzorg. Te vaak nog zoeken ouders zich wanhopig een ongeluk naar de juiste zorg en te vaak nog is de gemeente daarbij te weinig een hulp. Het kan nog beter. Ook vragen wij al herhaaldelijk om meer informatie en meer debat in deze raad over de zorg en de financiering.
Dan het tweede punt: welzijn. Dit is een nogal breed begrip maar ik pak er 1 aspect uit waar we ons de afgelopen drie jaar nadrukkelijk voor hebben ingezet en dat is overlast van verkeer en parkeren. Dit soort overlast is voor veel mensen direct en ingrijpend van invloed op hun welzijn. Lawaai, trilling, geur en luchtverontreiniging maken mensen ongelukkig en ziek. Deze coalitie en dit college doet wat de PvdA betreft veel en veel te weinig om de overlast op een aanvaardbaar niveau te brengen. En nee voorziter, een toezichthouder in de Oude Kom is ook dweilen met de kraan open en geen oplossing.
Dit kan gewoon anders voorzitter maar dan moet je dat wel durven. Voer vergunningparkeren in voor bewoners. Zorg niet alleen voor een verbod op grote vrachtwagens maar stimuleer ook het gebruik van kleine elektrische wagens en deel GEEN ontheffingen uit aan ondernemers. Dit soort maatregelen voer je niet in een jaartje in natuurlijk, maar laten we er een begin mee maken en laten we ambitieus zijn en laten we doorpakken.
Een logisch volgend onderwerp is het milieu voorzitter. Dit is een onderwerp dat de PvdA zeer aan het hart gaat. We hebben maar 1 planeet aarde en we zijn nog steeds als mensheid bezig deze in rap tempo om zeep te helpen. Als ik alleen al de berichten van de afgelopen weken hoor over de afname van het aantal diersoorten dan schrik ik daarvan voorzitter. Daarom vindt de PvdA het van levensbelang dat ook wij hier onze gemeente ons steentje bijdragen aan de transitie die we nu toch echt razendsnel moeten gaan doormaken. Gelukkig hebben we elkaar in deze raad op dit onderwerp vrij vaak kunnen vinden. We hebben samen met GroenLinks hierin opgetrokken en gelukkig kregen we daarbij vaak ook steun van alle andere partijen.
Maar voorzitter, doen we dan genoeg? Wat ons betreft mag het nog wel een tandje harder. Hoe zit het nou met die LED lampen? Hoe staat het nou met het nieuwe afvalbeleid? Ik hoor geen inwoner erover praten dat we dit doel met elkaar moeten gaan halen. Voorzitter, wat is hier aan de hand? Dit gaan we echt alleen halen als het in elke straat EN in elke kroeg in onze gemeente het gesprek van de dag is! Graag een reactie van het college.
Dan het onderwerp wonen voorzitter. De PvdA maakt zich al jaren druk om de toenemende woningnood. Tijdens de verkiezingscampagne in 2015 werden we nog net niet uitgelachen door de andere partijen en in de afgelopen drie jaren heb ik gelukkig kunnen zien dat andere partijen de noodzaak zijn gaan inzien en standpunten van ons overnemen. Daar ben ik blij mee.
Minder blij wordt de PvdA van het totale gebrek aan actie vanuit het college. We missen echt elk gevoel van urgentie bij dit college. We krijgen niet de indruk dat dit echt de aandacht heeft en dat men zich hier echt druk om maakt. Want wat is er eigenlijk in de afgelopen drie jaar voor elkaar gebokst voorzitter? En kom nou niet aanzetten met die oude plannen van vorige colleges die nu eindelijk een millimeter vooruitgang boeken.
Ik wil de coalitiepartijen vragen hier in tweede termijn op in te gaan, eens te durven relfecteren met elkaar. Hoe gaan we dit nou bijbuigen? Is die regierol die jullie bedacht hadden niet te passief gebleken? Focust het college niet teveel op enkel en alleen de Lange Weeren? Waar blijven de plannen voor Edam? Voor Oosthuizen? Voor Beets? Voor Kwadijk? Het zou u sieren als u een openlijke reflectie aandurft.
Voorzitter, bij dit jaarlijkse belangrijke moment in uw raad hoort ook al enkele jaren een traditie. Het is namelijk vaste prik dat we een weekje voor de behandeling van de begroting door LijstKras worden getrakteerd op een ronkend stukje proza in de NiVo over hoe geweldig ze het wel niet doen en dat zo ongeveer alles sinds de uitvinding van het elektrische broodmes aan de dames en heren van LijstKras te danken is.
Deze goedkope propaganda kennen we ondertussen. In plaats van reclame te maken zou LijstKras zich moeten schamen dat het er na 3 jaar met de benen op tafel zo weinig resultaten zijn. Een handjevol nieuwe sociale huurwoningen en verder zijn wat oude plannetjes afgestoft. Dit schamele resultaatje met trots melden alsof het de beste nieuwe uitvinding sinds het gesneden brood is, dat is gewoon de boel voor de gek houden.
En dan nog iets over dat stukje van LijstKras in de krant voorzitter. Daar staat namelijk allerlei informatie in die alleen de ambtenaren of het college zouden kunnen weten. De gemeenteraad is van veel genoemde feiten nog helemaal niet op de hoogte. Wie schrijft nou eigenlijk die stukjes? Wethouder Koning? Een ambtenaar? Ik weet het niet voorzitter, maar ik maak hier wel bezwaar tegen. Als de Wethouder nieuws te melden heeft over bouwprojecten dan hoort hij de raad te informeren en dan niet via de krant.
Voorzitter, de PvdA vindt dat het tijd is voor een raadbrede aanpak van het probleem van de woningnood. Wij maken ons zorgen om senioren, maar met name de jongeren staan aan de kant op de woningmarkt omdat zij nog helemaal moeten beginnen.
Enkele weken geleden werd ik door een bezorgde moeder uit Edam aangesproken via Facebook en ik ben bij haar op de koffie geweest. Ik kon me deze mevrouw ook nog herinneren omdat ik haar tijdens de campagne langs de deuren ook al gesproken had. Ook toen maakte haar verhaal een diepe indruk op mij. Nu drie jaar later aan de koffie hoorde ik eigenlijk nog steeds hetzelfde zeer schrijnende verhaal.
Haar zoon, een hardwerkende jongen die goed met zijn handen werkt, kan geen betaalbare woning vinden. Voor een sociale huurwoning verdient hij net iets teveel en daarboven is er in Edam niets te krijgen tenzij je dik 1200 euro per maand kunt ophoesten. De zoon is nu halverwege de twintig en vindt het thuis niet meer leuk. Ook zijn ouders hebben het zwaar met hem in huis. Zoonlief krijgt door zijn frustraties over de woningnood steeds fanatiekere rechts-radicale standpunten en ideeën en dat baart zijn ouders echt grote zorgen. Ze zijn ook bang dat hem een keer wat overkomt of dat hij te agressief wordt.
Voorzitter, ik ben echt geschrokken van dit verhaal. Niet alleen om de inhoud maar ook omdat dit kennelijk na drie jaar geen centimeter is opgeschoven. Drie jaar voorzitter! Dat is in de politiek niet zo lang maar voor die ouders en die jongen een eeuwigheid. Al jaren raakt die jongen meer en meer gefrustreerd en wordt hij radicaler en radicaler. Regelmatig leidt dit tot heftige discussies en schreeuwpartijen tijdens het avondeten. Zijn ouders lopen op eieren. Ik heb grote bewondering voor het geduld en de liefde van de ouders voor hun zoon maar ik ben echt -weer- geschrokken van dit verhaal voorzitter.
Want voorzitter, dit is maar 1 verhaal. Maar het is niet het enige verhaal, er zijn er zoveel meer. Eigenlijk staat een volledige generatie aan de kant. Dit probleem raakt direct aan een belangrijke sociaal democratische waarde van verbinding. Als we dit probleem niet aanpakken verbreken we de verbinding tussen mensen. En voorzitter, dit zal ons allemaal gaan raken. Ik roep de collega’s op: probeert u zich een minuutje in te denken wat dit allemaal voor gevolgen heeft. Voor het welzijn en de gezondheid van mensen. Wat de stress met hen en hun omgeving doet. Wat dit voor gevolgen heeft voor het beroep op zorg. Wat dit doet met gezinnen, met relaties, met de solidariteit tussen groepen, met de samenhang van onze gemeenschap, maar ook met criminaliteit. Voorzitter, als ik hier bij stil sta word ik daar stil van.
Voorzitter, waar echt dringend behoefte aan is echte starterswoningen. Kleine appartementen, studio’s et cetera. Met een huur van rond de 700-900 euro voor de vrije sector en daaronder voor de sociale sector. Koopappartementen en -studio’s met een prijs tussen de 100 en 160 duizend euro. Een echte starterswoning is wat de PvdA en de jongeren betreft dus niet een “starterswoning” in de Broeckgouw van dik 2 ton, laat dat helder zijn.
Om die reden stelt de PvdA een motie voor waarin wij oproepen tot het instellen van een taskforce volkshuisvesting jongeren. Deze taskforce zou dan kunnen bestaan uit een Wethouder, ambtenaren en raadsleden, bij voorkeur van alle politieke partijen 1 raadslid. Die taskforce kan zich dan oriënteren op mogelijke locaties voor woningbouw, innovaties, tijdelijke wooneenheden, tiny housing, enzovoort. Laten we eens echt out of the box gaan denken en ons vol hiervoor inzetten. De taskforce zou ook participatiebijeenkomsten kunnen organiseren met jongeren, ontwikkelaars, woningbouwcorporaties enzovoort. De organisatie en kunde ligt dan bij de ambtenaren, de politieke samenwerking wordt geborgd via de deelnemende raadsleden. Als alle partijen meedoen dan maken we hier een werkgroep van die echt gaat voor concreet resultaat.
Voorzitter, laten we dit vandaag doen. Volgens mij vinden we dit allemaal belangrijk en we moeten in actie komen. De motie vindt u in iBabs en ik roep alle partijen op om mee te doen met de PvdA en samen te werken aan concrete oplossingen.
Dan voorzitter een aantal observaties van de afgelopen drie jaar over hoe dit college functioneert en hoe deze coalitie opereert. Het is ons namelijk opgevallen dat we in die drie jaar veel voorstellen hebben aangenomen die structureel en incidenteel op de begroting drukken. Echter, de meeste van die voorstellen lopen achter in de uitvoering. Dit is wat de PvdA betreft slecht voor het aanzien van de politiek en het betekent ook dat er in ook deze begroting wederom voor tonnen aan gebakken lucht zit die toch niet wordt waar gemaakt.
Ik noem een paar voorbeelden:
2016: de derde ontsluitingsweg, weer een reservering van 260k. En er is nog geen schep de grond in. Eind 2016 reserveren we 6,5 miljoen voor het vervangen van alle lantaarnpalen voor LED. Voorzitter, uit betrouwbare bron heeft de PvdA vernomen dat zelfs de ambtenaren die erover gaan niet eens precies weten hoe het daarmee nou staat. Na twee jaar! Dat parkeerverwijssysteem waar ik het zoeven al over had. Nou vooruit, eergisteren kon ik ineens in iBabs lezen dat de inkoop wordt gestart. Voor een bedrag waarvan ik me afvraag of het college gaat uitkomen met het investeringskrediet dat voor het hele plan is verleend.
Voorzitter, ik heb er nog eentje: de Parallelweg. Een investeringskrediet van dik 8 ton en daar zouden we een mooie kiosk, een toiletvoorziening, ondergrondse afvalcontainers en een invalidenlift voor krijgen. Voorzitter, het is nu twee jaar verder en het enige dat er staat is een keet met twee beheerders erin. Het terrein zelf is een puinzooi en de overlast is nog net zo groot. Er is geen kiosk, geen toilet en geen lift. Na twee jaar! Ik word er eerlijk gezegd een beetje moedeloos van zo. En nu stelt de coalitie per motie voor een slagboom te plaatsen. Toen collega Slotboom van de PvdA dit bij de behandeling van het plan al voorstelde vond de coalitie dat maar gezeur.
Voorzitter, ik had al gezegd dat ik zo halverwege de termijn het een natuurlijk moment vind om de balans op te maken. Als we dat nu doen na drie jaar dan moet de PvdA helaas constateren dat er teveel niet gebeurt en teveel niet goed gaat. Zo krijgen we signalen van derden dat zij grote moeite hebben om met de gemeente concrete zaken te doen. Bijvoorbeeld doordat deze coalitie een splitsing heeft gemaakt tussen bouwen en grondbeleid. Daardoor schijnt het bijna ondoenlijk te zijn om met de gemeente redelijke afspraken te maken over een grondprijs voor bijvoorbeeld sociale woningbouw. De ene ambtenaar zegt dit, de andere zegt dat en per saldo kom je geen steek verder. De indruk ontstaat, in ieder geval bij externe partijen, dat afdelingen in het gemeentehuis elkaar de tent uit vechten en bezig zijn met een soort machtsstrijd. Voorzitter, van dit soort verhalen wordt de PvdA niet blij. Want als deze verhalen ook maar voor een kwart kloppen dan hebben we al een groot probleem.
Heeft dit college nog wel grip op de afdelingen in het gemeentehuis? En hebben de collega’s hier in de raad eigenlijk nog wel vertrouwen in hoe dit gaat? Zijn zij het niet met ons eens dat hier drastisch iets moet gebeuren? Hebben ZIJ nog wel de indruk dat dit college in staat is dit vlot te trekken? Als ik de stroom aan moties van de coalitiepartijen vandaag zie dan krijg ik de indruk dat ze zelfs daar ongeduldig beginnen te worden.
De conclusie vandaag van de PvdA is dat deze coalitie na drie jaar ploeteren helaas te weinig grip heeft op de zaken. Er zijn natuurlijk wel besluiten genomen, maar de uitvoering komt niet van z’n plek. Ondertussen smeken de starters nog steeds om woningen, blijft de overlast van verkeer en parkeren groeien, worden we nauwelijks duurzamer en merken de inwoners gewoonweg te weinig van de gemeente in positieve zin. Dat is slecht voor het aanzien voor de politiek en het bestuur voorzitter, en daar gaan geen 100 stukjes proza van LijstKras genoeg voor zijn om dat weer recht te breien.
Voorzitter, ik ga afronden. Wat de PvdA betreft is het vijf voor twaalf. Als deze coalitie succesvol wil zijn – en de PvdA gunt u dat oprecht – dan moet ze NU uit de startblokken en als de wiedeweerga aan een inhaalrace gaan beginnen. Dan steunen ze onze motie voor de taskforce volkshuisvesting jongeren, dan gaan de wethouders eens een stevig gesprek aan met de organisatie, dan gaan bij de afdelingen rondom ruimtelijke ordening, bouwen en grond de koppen ferm tegen elkaar, dan gaan bijvoorbeeld de taboes over parkeren van tafel, dan gaan ze NU AAN DE SLAG!
Als u dat gaat doen zult u de PvdA aan uw zijde vinden. Want wij strijden voor goede zorg voor iedereen, voor betaalbare woningen voor iedereen, voor een schoon milieu voor iedereen en voor een prettige en veilige leefomgeving voor iedereen. Als u als coalitiepartijen samen met dit college nu eens echt in actie komt dan strijden wij met u mee en dan zult u ons als bondgenoot vinden.
Voorzitter, voor zover mijn eerste termijn, dank u wel.
