Poliflw

Begin volgend jaar verschijnt het onderzoeksrapport van de enquêtecommissie. Naar aanleiding van eerdere parlementaire enquêtes zijn meerdere bewindspersonen afgetreden, maar Kat benadrukt dat dit zeker niet het doel is van het onderzoek. “Dat oordeel moet de politiek vellen. Wij houden ons als commissie bezig met de beantwoording van de onderzoeksvragen. Welke conclusies aan de bevindingen worden verbonden, is aan de Tweede Kamer.”

Belangrijker dan het politieke oordeel is naar haar mening welke opvolging wordt gegeven aan de aanbevelingen. “Mijn hoop is dat de politiek met het rapport in de hand gaat zorgen voor besluiten die Groningen nodig heeft.” De bewoners moeten daarbij volgens Kat het uitgangspunt zijn. “We moeten hén houvast geven dat het anders kan.”

Ook op een andere manier kan de commissie naar haar mening bijdragen aan toekomstperspectief en mogelijk aan herstel van vertrouwen. “Als commissie kunnen we erkenning en herkenning bieden voor het leed dat Groningers is aangedaan, zodat mensen die al jarenlang wachten op duidelijkheid stapje voor stapje weer verder kunnen met hun leven.” Dan moet de overheid wel het boetekleed durven aantrekken, geeft Kat aan. “We moeten de ernst van de situatie duidelijk maken en toegeven waar fouten zijn gemaakt. Alleen door het eerlijke verhaal te vertellen kunnen lessen worden getrokken voor de toekomst.”

‘We moeten echt stappen zetten om armoede en schuldenproblematiek in Nederland tegen te gaan. Veel te veel kinderen groeien op met armoede, waardoor zij niet de kansen in het leven krijgen die ze verdienen. Met concrete en stevige maatregelen moeten we schulden en armoede tegengaan. Daarbij moet de overheid het goede voorbeeld geven, bijvoorbeeld door een verantwoorde incasso. Schulden moeten niet verergerd worden maar juist opgelost. Ik ben blij met de inzet van de coalitie. Uiteraard ben ik pas echt tevreden als we dit ook hebben gerealiseerd. Voor we zover zijn, zijn dit echt goede stappen. Het belangrijkste is nu dat we het gaan waarmaken. Aan de slag dus!‘

Deze bovenstaande prioriteiten heb ik ook genoemd in mijn brief aan de verkenners. Ook heb ik daarin gewezen op de noodzaak van een vernieuwing van de politieke cultuur. Naar aanleiding van het debat en de opdracht waar u nu voor staat, wil ik daar in deze brief meer duiding aan geven. Eén van de problemen die ik signaleer, is dat er te weinig echt politiek debat plaatsvindt over de onderwerpen die er werkelijk toe doen.

De afstand tussen coalitiefracties en kabinet is kleiner geworden, waarmee de afstand tussen coalitie en oppositie is toegenomen. Politieke afspraken worden vooraf op een te gedetailleerd en instrumenteel niveau gemaakt. De rol van het parlement moet worden versterkt, waarbij er meer ruimte moet zijn voor gewijzigde inzichten over de uitvoerbaarheid of effecten van beleid en voor goede ideeën uit samenleving en parlement. Of die nu via een coalitie- of een oppositiepartij in het debat worden gebracht: een goed idee is een goed idee. De aanbevelingen van de Staatscommissie Parlementair Stelsel zijn een goed uitgangspunt om de parlementaire democratie toekomstbestendig te maken.

Daarnaast staat de publieke verantwoording onder druk. Er zijn te veel voorbeelden uit de afgelopen jaren, waarbij pas na te lang doorvragen door media en parlement aan het licht kwam wat er werkelijk gebeurd was. Een gebrek aan heldere, juiste en volledige informatie voedt het wantrouwen tussen Kamer en kabinet. De Kamer moet zich te vaak richten op het achterhalen van wat er werkelijk is gebeurd. Kabinet en Kamer dienen zich er beide van bewust te zijn dat kennis van de waarheid een startpunt is voor verbetering. Hiervoor moet de informatievoorziening aan de Kamer verbeteren. Op de Kamer rust dan de verantwoordelijkheid deze informatie te gebruiken om te leren van gemaakte fouten en het beleid voor mensen te verbeteren.

Daar komt bij dat de overheid steeds strenger wordt voor burgers die fouten maken. De politiek lijkt andere normen te hanteren voor burgers, dan voor zichzelf. Vaak gaat het over het vertrouwen van burgers in de overheid, maar een groot probleem is ook dat de overheid te weinig vertrouwen heeft in burgers. Wie een fout maakt wordt te snel gezien als fraudeur. De combinatie van complexe, vaak wijzigende regelgeving, te weinig aandacht voor de uitvoering van beleid en belemmeringen in de toegang tot de rechtspraak, holt de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid van burgers uit. Dit terwijl de overheid zelf onvoldoende uitvoering weet te geven aan rechterlijke uitspraken, zoals de Urgenda-uitspraak en het stikstofarrest. Een betrouwbare overheid dient zich tenminste zelf aan wetten en regels te houden. Hierbij past ook toetsing van wetten aan de Grondwet.

Meer aandacht voor de menselijke maat, investeren in een meer persoonlijke dienstverlening en ruimte en waardering voor professionals in de uitvoering, conform de aanbevelingen van de Tijdelijke Commissie Uitvoeringsorganisaties is nodig, evenals een versterking van de rechtsbijstand. Ook de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag benadrukt het belang van vermindering van complexiteit, meer ruimte voor maatwerk, meer oog voor de menselijke maat en het voorkomen van financiële prikkels voor fraudebestrijding. De aanpak van racisme en discriminatie verdient daarbij bijzondere aandacht, zoals de toeslagenaffaire pijnlijk illustreerde.

In het debat van 1 april jl. heb ik uitgesproken dat het van belang is dat de noodzaak tot verandering bij iedereen doordringt. Dat het nodig is dat politici in woord en daad laten zien te willen en kunnen breken met ingeslepen gewoonten uit het verleden. Dit zal noodzakelijk zijn voor herstel van vertrouwen. Een vernieuwing en verbetering van de politieke cultuur vraagt inspanning van ons allen. In het kabinet en in de Kamer, in de coalitie en in de oppositie. De komende weken moeten uitwijzen of er voldoende vertrouwen kan ontstaan dat deze vernieuwing vorm zal krijgen.

Vandaag heeft de Kamer gedebatteerd over de verkiezingsuitslag. We hebben gesproken over de valse start van de verkenning en het vinden van een weg vooruit. Hoe moeilijk dat ook is, dat is wel wat Nederland nu van ons verwacht.

Wat we nu nodig hebben is rust en een zorgvuldig proces. Daarom heb ik het initiatief genomen om Herman Tjeenk Willink aan te stellen als informateur. Een grote meerderheid van de Tweede Kamer heeft mijn voorstel vandaag gesteund.

Hij krijgt de opdracht bij alle fracties te verkennen op welke wijze de vorming van een kabinet kan plaatsvinden. In het bijzonder zal hij onderzoeken of, en zo ja onder welke voorwaarden, er voldoende vertrouwen tussen partijen bestaat – of weer kan ontstaan – om een breed gedragen weg uit de ontstane impasse te vinden. Het verslag van dit onderzoek zal binnen drie weken worden uitgebracht aan de Tweede Kamer.

Voor veel Nederlanders was onduidelijk wat zij van de overheid konden verwachten en dat willen D66 en GroenLinks in de toekomst voorkomen. Niet alleen in geval van een wereldwijde virusuitbraak, maar ook in het normale, dagelijkse leven biedt een consulaire wet meer zekerheid. Want ook als je in het buitenland aan het werk of op vakantie bent, kunnen er (persoonlijke) rampen voltrekken, waar je niet op voorbereid bent en hulp van de Nederlandse overheid bij nodig hebt.

Alexander Pechtold benoemd tot erelid D66

Voormalig D66-leider Alexander Pechtold is vanmiddag op het partijcongres in Breda benoemd tot erelid van D66. Dat maakte partijvoorzitter Annemarie Spierings bekend. Pechtold werd uitgebreid toegesproken door waarnemend D66 vice-premier Wouter Koolmees.

Koolmees roemde Pechtold als de man die D66 “heeft gered van de politieke dood”. Het erelidmaatschap is de hoogste onderscheiding binnen D66. Slechts een handvol D66’ers ging Pechtold voor, zoals Hans van Mierlo, Els Borst en Jan Terlouw.

Partijvoorzitter Spierings roemde Pechtolds inzet voor de partij: “De bevlogenheid van Alexander liet me in 2010 de stap zetten om lid te worden van D66. Onder andere door zijn inzet voor de vereniging, kwam D66 er vanaf 2006 weer bovenop. Die enorme betrokkenheid bij de vereniging heeft hij altijd vastgehouden en daar zijn we hem heel dankbaar voor.”Koolmees voegde daaraan toe: “Samen met anderen professionaliseerde hij de partijorganisatie. Onder zijn leiding verdrievoudigde het ledental. En hij gaf de partij inhoudelijk weer kleur op de wangen met een duidelijke hervormingsagenda en zijn voortdurende strijd tegen de ideeën van Geert Wilders.”

Pechtold boekte met D66 de ene verkiezingsoverwinning na de andere. In 2014 werd de partij de grootste bij de Europese verkiezingen en bij de gemeenteraadsverkiezingen in datzelfde jaar veroverde D66 meer dan 40 gemeenten, waaronder Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Groningen. Onder Pechtold groeide D66 in de Tweede Kamer van 3 zetels in 2006 naar 19 zetels in 2017, de een-na-beste uitslag in de geschiedenis van de partij. Koolmees: “Alleen Hans van Mierlo heeft ooit een hogere uitslag gehaald. Alexander, dan ben je in onze partij een hele grote meneer.”

Koolmees zelf bewaart vooral goede herinneringen aan de vele akkoorden die hij samen met Pechtold namens D66 sloot. Hij memoreerde onder meer het Lenteakkoord in 2012, na de val van het kabinet Rutte-I van VVD, CDA en PVV. En het Herfstakkoord, waarbij D66 in 2015 vanuit de oppositie 500 miljoen euro voor het onderwijs wist te regelen. Koolmees: “Hij durfde vanuit de oppositie z’n nek uit te steken, samen te werken, verantwoordelijkheid te nemen in crisisjaren. Hij is erin geslaagd van D66 weer een relevante partij te maken.”

Wil je het moment terugkijken? Kijk dan hier.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Congres 110 | Minister Wouter Koolmees over gelijke kansen

Lees hier de toespraak van onze vicepremier & minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees op het 110de D66-congres terug. Kijk je de speech liever terug? Klik hier!

Democraten!

Misschien was u erbij, misschien ook niet. In januari 2017 stond ik hier ook, op het congres in Nieuwegein. We maakten ons op voor de eindsprint, naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart van dat jaar. Naar 19 zetels en ons kabinet.

Ik heb u toen meegenomen, in het D66-verhaal van “kansen voor iedereen”. De titel van ons verkiezingsprogramma Een progressief verhaal om kloven in de samenleving, – een dreigende tweedeling – tegen te gaan.

Ik ben hier vandaag op dit podium, omdat ik het opnieuw wil hebben over kansengelijkheid. Sinds januari 2017 is er namelijk het nodige gebeurd. We hebben grote stappen gezet. En daar ben ik trots op. Dat is een duidelijk D66-stempel op dit kabinet. Maar ik waarschuwde de aanwezigen toen al: het is een proces van lange adem, van hele lange adem.

Ik wil u laten zien waar we staan.

– Wat hebben we sinds de TK-verkiezingen van 2017 bereikt?

– Welke uitdagingen zijn er als het gaat om kansengelijkheid?

– En wat is de agenda die nog voor ons ligt?

Maar eerst wil ik kort met u stilstaan bij de analyse. Bij de vraag of in Nederland er een eerlijke kans is voor iedereen. En als je van een afstandje kijkt naar Nederland zie je best een egaal, vlak land. Aan de oppervlakte valt het wel mee met de ongelijkheid. De ongelijkheid van het besteedbaar inkomen is de laatste jaren nauwelijks toegenomen. Dat is het inkomen dat mensen iedere maand krijgen, nadat ze belasting hebben betaald en misschien toeslagen hebben ontvangen.

Maar als je inzoomt, zie je dat het inkomen voor deze herverdeling een stuk ongelijker is geworden. We zijn dus meer gaan herverdelen. Om het anders te zeggen: Het kost steeds meer moeite om de verschillen recht te trekken.

En het is natuurlijk goed dat de verschillen in inkomen in Nederland niet te groot zijn, maar het maskeert wat er eigenlijk aan de hand is. We repareren achteraf wat er aan de voorkant niet goed gaat. We compenseren mensen voor de groeiende ongelijkheid van kansen. Terwijl we juist beter kunnen investeren in die kansen.

En waar zit die ongelijkheid van kansen nu in? Het Sociaal en Cultureel Planbureau, omschrijft dit als een verschuiving: van de klassieke tegenstelling tussen de haves en havenots naar de nieuwe tegenstelling tussen cans en cannots.

Het gaat er niet alleen meer om wat je hebt, of je voldoende geld en een goed netwerk hebt. Maar het gaat er steeds meer om wat je kan. Om vaardigheden die nodig zijn om mee te komen in een snel veranderende wereld en mensen die achterblijven en zich niet goed genoeg kunnen aanpassen.

En dat leidt tot gescheiden werelden. In de werelden van hoog- en laagopgeleiden. Arm en rijk Migrant en niet migrant. Zij komen elkaar niet meer tegen, en leven in hun eigen ‘bubble’. Verschillen, oké, maar het probleem is dat sommigen nooit het verschil kunnen maken. Hun gebrek aan kansen wordt bepaald, door de positie van hun ouders.

Kinderen van arme ouders krijgen vaker een lager schooladvies dan kinderen van rijke ouders. Dus: kinderen met gelijk talent, maar een ander schooladvies. Alleen omdat de ene ouder meer verdient dan de ander. Dat vind ik niet acceptabel.

Als die kinderen op zoek gaan naar een baan, bepaalt vervolgens hun achternaam de kans op succes. Maar ook omgeving speelt een rol. Als je nog nooit een rechter of chirurg hebt ontmoet, lijkt het moeilijker om er een te worden. Gescheiden werelden vergroten dus de kloof tussen cans and cannots. Dat vind ik schokkend en zorgelijk. Wie als een dubbeltje geboren wordt, blijft vaker een dubbeltje, omdat hij simpelweg de kans niet krijgt om een kwartje te worden.

En dan ben ik weer terug bij het begin van mijn analyse. Namelijk bij de noodzaak om minder achteraf te herverdelen, en meer te investeren vooraf om problemen te voorkomen. Daar hebben we grote stappen gezet, maar ook nog een lange weg te gaan.

We hebben veel bereikt in dit kabinet. Genoeg om uren over te praten. Maar laat ik er een paar voorbeelden uithalen. En dan begin in natuurlijk bij onderwijs. We investeren deze kabinetsperiode, bijna 2 miljard in onderwijs en leraren. 9% salarisverhoging voor leraren, vermindering van de werkdruk. Ook maken we de overgang van vmbo naar mbo beter, zodat meer leerlingen eindigen met een diploma op zak. Als stapelaar weet ik hoe belangrijk dat is, en je hiermee nieuwe werelden dichterbij brengt. Ook investeren we in voor- en vroegschoolse educatie, zodat minder kinderen een achterstand hebben voordat ze aan hun onderwijs carrière begonnen zijn. Hierdoor verbeteren we het fundament en geven we mensen een gelijkere start in de samenleving.

En ook zetten we een aantal broodnodige stappen om de arbeidsmarkt meer in balans te brengen.

– We verkleinen de verschillen door vaste banen minder vast te maken en flexibele banen minder flexibel.

– En ook verkleinen we verschillen tussen werknemers en zzp’ers en zzp’ers onderling.

– We maken een bodem in de zzp-markt door een minimumtarief, waardoor we de meest kwetsbare groep beschermen.

Tegelijkertijd zorgen we dat ondernemers meer ruimte krijgen om te ondernemen.

We brengen de twee werelden van werkenden dichterbij elkaar. Flexwerkers hebben vaker een migrantenachtergrond, zijn vaker lager opgeleid. Ze wonen in minder goede wijken, werken vaker onder hun opleidingsniveau en verdienen minder. Door voor hen een vaste baan dichterbij te brengen, verkleinen we de kloof en vergroten we de kansen.

Ook zorgen we voor meer kansen voor Nederlanders met een migranten afkomst.

– Door mensen vanaf dag één de taal te leren

– Door migranten aan het werk te helpen

– Door discriminatie aan te pakken.

Want wie mee wil doen, moet een eerlijke kans krijgen.

Kunnen we dan na deze kabinetsperiode op onze lauweren rusten? Nee. Verandering gaat niet van de ene op de andere dag, kloven in de samenleving blijven bestaan, en nieuwe ontwikkelingen blijven zich voordoen. We moeten dus blijven werken aan gelijke kansen voor iedereen.

Persoonlijk zie ik een aantal grote uitdagingen. Ik begin bij de overheid zelf. We hebben het voor mensen ingewikkeld gemaakt, Om hun weg te vinden bij instanties en in systemen. Zelfs ik vind het aanvragen van de kinderopvangtoeslag ingewikkeld. En dan weet ik er nog best wat van, zeg ik onbescheiden.

Maar er zijn genoeg mensen die minder goed mee kunnen komen. Het verschil tussen de cans en cannots waar ik het eerder over had. Voor degenen die al moeite hebben om hun been bij te trekken, maken we het alleen maar ingewikkelder, en soms ook onuitlegbaar.

Ik geef u een voorbeeld. Ik heb recent gesproken met een ‘werkende arme’. Een man van 62 die al een aantal jaren in een uitkering zat. Om weer aan een baan te komen volgt hij cursussen zodat hij een nieuw vak leert. Een schoolvoorbeeld zou ik willen zeggen.

En halverwege het jaar vindt hij eindelijk die nieuwe baan. En hij gaat er per maand €200,- op vooruit. Het is geen vetpot, maar hij is blij dat hij werkt.

Maar het jaar daarna schrikt hij zich rot. Hij moet €3500 huurtoeslag terugbetalen, omdat hij net boven de inkomensgrens is uitgekomen. Of in gewone taal: hij heeft –per ongeluk- te veel verdiend om toeslagen te krijgen. Dat extra geld, en vaak zelfs nog meer, moet dus terug worden betaald, met als risico dat iemand in de schulden terecht komt.

Dat ontmoedigt en frustreert. Dat kan anders.

– Ervoor zorgen dat de overheid bereikbaar is.

– Dat regelingen eenvoudiger worden.

– En mensen beter begrijpen wat er van ze wordt verwacht.

Maar dat betekent ook dat we niet meer voor ieder probleem een specifieke regeling kunnen optuigen. Daar moeten we eerlijk over zijn.

Ook hier geldt: Die regelingen zijn ook zo moeilijk, omdat we achteraf gedetailleerd willen repareren wat aan de voorkant niet goed gaat. Dat loopt vast.

We moeten af van de reflex om elke tiende procent koopkrachtachteruitgang te compenseren. Het is zo veel belangrijker dat mensen zich goed kunnen ontwikkelen, een baan vinden die bij hen past.

En dat begint met onderwijs. Daar wordt het fundament gelegd voor de toekomst, om mee te doen in de samenleving.

– Het onderwijs zou ervoor moeten zorgen dat de verschillen die mensen van huis uit mee krijgen zo klein mogelijk worden gemaakt.

– Dat iedereen met hetzelfde talent ook dezelfde kans krijgt.

Daarvoor moeten we kritisch kijken naar alle facetten van het onderwijs.

Als D66-er denk ik aan een breed systeem waarin alle kinderen vanaf jonge leeftijd de hele dag meedoen. Zodat je taalontwikkeling niet wordt bepaald

doordat je wel of niet naar de kinderopvang gaat. Dat muziekles en sport er voor iedereen is

en niet alleen als je naar de BSO gaat. Dat er altijd bijles is als je het nodig hebt en niet alleen als je ouders het kunnen betalen.

Een breed aanbod van school, zodat kinderen van jongs af aan gelijke kansen krijgen. Maar ook zodat ouders ontlast worden in het spitsuur, omdat ze op één plek terecht kunnen. En zodat de keuze om te werken vrijer wordt.

Daar zie ik ook nog wel een uitdaging. Voor werkende ouders is het moeilijk om gezin en werk goed te combineren. We zien dat de zorg voor de kinderen nog steeds vooral op de schouders van de moeder ligt. De Wet WIEG: zes weken verlof voor vaders, is een mooi begin, maar er is meer nodig.

Een paar feiten. Na de geboorte van het eerste kind, daalt het inkomen van vrouwen veel sterker dan dat van mannen. En het blijft daarna ook lager. Nederlandse vrouwen werken het meest in deeltijd van alle westerse landen. Typisch Nederlands is de anderhalfverdiener, waarbij de vrouw vaak de ma-di-do-er is. In geen enkel Europees land is het gat in gewerkte uren tussen mannen en vrouwen zo groot als bij ons. Dat zet vrouwen op achterstand, ook qua uurloon, carrièreperspectief en pensioenopbouw. En de grootste kans op armoede heb je in Nederland als je kind bent, vooral van een alleenstaande ouder. U hoort mij vaak over pensioen, maar op basis van de feiten maak ik mij eerlijk gezegd meer zorgen over het aantal arme kinderen, dan over het aantal arme ouderen.

Het moet daarom nog veel gemakkelijker worden om werk en gezin te combineren. Dat helpt vrouwen om zelfstandig en vrij te zijn, en te werken aan een goede loopbaan. Dat helpt de toekomst van de kinderen, van wie de ouder zich uit de armoede kan werken.

Maar er is nog iets: Sectoren als de zorg, het onderwijs en de kinderopvang kampen nu al met personeelstekorten. Terwijl de vergrijzing echt is begonnen, en de komende jaren veel mensen met pensioen gaan. Te weinig personeel is niet het enige probleem in deze sectoren. Ook de salarissen en hoge werkdruk verdienen aandacht. Maar als we het gemakkelijker en aantrekkelijker maken om een paar uur in de week meer te werken, helpt dat om tekorten aan te pakken.

Congres,

Er ligt nog een belangrijke agenda te wachten. En dat zie ik ook als een opdracht aan onszelf, als progressief liberale partij. Voor de komende jaren. Maar om kansen eerlijk te kunnen verdelen, moeten we ook zorgen dat we het in de toekomst blijven verdienen.

Zorgen dat we een slimmer en schoner land worden. D66 wil investeren in de toekomst. Investeren in verdienvermogen, Waarmee we willen investeren in innovatie, wetenschap, infrastructuur. Ik heb de oproep van Rob gezien in de Volkskrant en ben het er helemaal mee eens, Ik wil ook dat we daar deze kabinetsperiode een goed begin maken. Zorgen dat Nederland voorop blijven lopen. Want de toekomst begint vandaag.

Dank u wel!

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

D66 wil mensen sneller uit de schulden helpen. Kamerlid Rens Raemakers: ‘Mensen in de schulden zitten vaak jarenlang in onzekerheid. Onzekerheid over hun financiële situatie, en of ze de schuldhulp in mogen. Daarom willen we dat mensen binnen zes maanden na aanvraag te horen krijgen of ze de schuldsanering in mogen.’

‘Vaak komen mensen in de schulden door pech, of door één verkeerde beslissing. D66 wil dat mensen de kans krijgen om wat van hun leven te maken. Dat geldt zeker voor mensen die zelf uit de schulden willen komen.’

In Nederland kampen maar liefst 1.4 miljoen huishoudens met problematische schulden of het risico daarop. Mensen met schulden leven constant onder hoogspanning. Iedere keer is het maar de vraag of er genoeg geld is voor de boodschappen, of bijvoorbeeld een nieuwe wasmachine. Door mensen sneller toegang te bieden tot de schuldsanering zijn zij ook sneller schuldenvrij.

Naast een sneller besluit over de schuldsanering wil D66 dat mensen die in de schuldsanering zitten ook twee keer per jaar een aflospauze kunnen inlassen. Raemakers: ‘In de schulden zitten is ontzettend zwaar, ook als je in de sanering zit. Je kunt door pech of een verkeerde beslissing echt jaren achter elkaar op een houtje moeten bijten. Er blijft dan geen geld over voor iets extra’s. Om mensen die in de schulden zitten ook wat lucht en ruimte te bieden willen we daarom dat je twee keer per jaar een aflospauze van een maand kan inlassen. Zodat je een dagje uit kan in de zomer, en cadeautjes kan kopen met kerst. Dat beetje extra maakt het leven van mensen echt beter.’

Naast de snellere schuldhulpverlening en de aflospauze wil D66 nog meer maatregelen om de Nederlandse schuldenproblematiek aan te pakken. Zo pleiten we voor een hardere aanpak van malafide incassobureaus, een kosteloze eerste betalingsherinnering bij boetes van de overheid en verhogingspauzes voor onbetaalbare boetes. Raemakers:  ‘Uiteindelijk heeft niemand er wat aan als mensen in de schulden zitten. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om mensen niet de schulden in te duwen. En malafide incassobureaus die verdienen aan het te makkelijk maken van schulden pakken we aan. Natuurlijk hebben mensen de eigen verantwoordelijkheid om schulden te voorkomen. Maar we moeten er in ieder geval alles aan doen om ervoor te zorgen dat mensen minder makkelijk schulden maken.’

Lees hier onze plannen voor een schuldenvrije toekomst

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

D66 wil bouwen aan het nieuwe verdienmodel van Nederland. Aan verduurzaming van onze economie, aan een eerlijke en open arbeidsmarkt en aan een dienstbare financiële sector. Aan een land dat onderneemt en bloeit en na stilstand weer vooruit gaat.

Nieuwe welvaart vraagt om groei van onze economie. Dat is de beste manier om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Groei zorgt voor nieuwe banen. Groei zorgt voor innovatie en vernieuwing. En duurzame groei is de sleutel naar een welvarende toekomst. Allereerst moet de overheid zijn financiën op orde brengen, tegelijkertijd kan zij ruimte maken en gericht investeren. D66 heeft een groeiagenda om deze kansen te pakken.

Een sterke democratie: jouw stem wordt belangrijker

D66 wil dat mensen meer betrokken zijn bij de politiek. Het is dan ook goed dat het kabinet de analyse onderschrijft van de staatscommissie Remkes dat onze democratie moet worden versterkt.

Het kabinet neemt 11 concrete punten van Remkes over. Zeven andere punten van de commissie Remkes worden verder onderzocht en daar wordt later een standpunt over bepaald.

Ons Tweede Kamerlid Joost Sneller constateert dat er stappen worden gezet om onze democratie te vernieuwen en te versterken. Hij wil dat het kabinet nu vaart maakt: “Een deel van de bevolking voelt zich niet betrokken. Voor een gezonde democratie is het belangrijk dat we dit niet zomaar accepteren. Het doel is een democratie waarin iedereen mee kan doen. D66 vindt het goed dat het kabinet dit erkent en met verbeteringen komt. Nu moeten we doorpakken.”

Al sinds 1966 wil D66 dat de kiezer meer invloed heeft op de samenstelling van de Tweede Kamer. Het kabinet komt naar aanleiding van het rapport van de commissie Remkes met een nieuw kiesstelsel. Het kabinet gaat hiervoor drie varianten verder onderzoeken. Joost Sneller: “Dit wordt de grootste verandering van ons kiesstelsel sinds 1917. De kiezer krijgt meer te zeggen, bijvoorbeeld doordat kiezers kunnen stemmen op een partij of op een kandidaat. Dit leidt tot meer gekozenen met een eigen mandaat en geeft regionale kandidaten meer kans.”

Grondwet aanpassen in verenigde vergadering

Een voorstel om de Grondwet aan te passen moet nu twee keer door de Tweede en de Eerste Kamer worden aangenomen. De tweede keer is dat met tweederde meerderheid. Dat gaat veranderen. Sneller: “Het aanpassen van onze Grondwet verdient extra aandacht. Tegelijkertijd moet het wel mogelijk zijn om mee te groeien met een veranderende democratie.” Daarom wordt de tweede behandeling van het wetsvoorstel gedaan door de Tweede en Eerste Kamer samen, in de verenigde vergadering. Daarnaast wordt het toetsen van wetten aan de Grondwet door de rechter (constitutionele toetsing) onderzocht.

Verder wordt onder andere onderzocht:

Het terugzendrecht van de Eerste Kamer. Soms vindt de Eerste Kamer een wetsvoorstel in het algemeen goed, maar ziet ze wel enkele problemen. Op dit moment heeft de Eerste Kamer maar twee mogelijkheden: het wetsvoorstel toch overnemen, of omwille van één punt een heel wetsvoorstel wegstemmen. Met het terugzendrecht kan de Eerste Kamer het wetsvoorstel verbeteren en terugsturen naar de Tweede Kamer. Vervolgens beslist de Tweede Kamer of ze de verbeteringen accepteert.

Het kabinet gaat het correctief bindend referendum verder onderzoeken. Door een referendum bindend te maken wanneer een aantal drempels wordt gehaald, moet de uitslag worden overgenomen. Dat is het verschil met het raadgevend referendum waarbij de uitkomst niet overgenomen hoeft te worden. D66 is voorstander van het correctief bindend referendum.

Digitaal campagne voeren en het gebruik van microtargeting. Door de inzet van microtargeting kan de autonomie van de kiezer worden aangetast. Ook zijn er voorbeelden van buitenlandse inmenging in verkiezingen.

D66 heeft met haar leden de visie om de democratie te versterken vastgelegd in “Democratie van Nu”. Veel punten van Democratie van Nu en de staatscommissie Remkes komen overeen, waaronder het nieuwe kiesstelsel, een algoritme-waakhond, meer gebruik van burgerfora, het correctief referendum en het via internet raadplegen van mensen. Het kabinet onderschrijft de analyse van de commissie Remkes en gaat met bijna alle aanbevelingen aan de slag. Alleen de gekozen formateur staat wel in Democratie van Nu en werd ook aanbevolen door de commissie Remkes, maar wordt niet overgenomen door het kabinet.

In september wordt in de Tweede Kamer gesproken met de minister van Binnenlandse Zaken over dit onderwerp. Naast genoemde punten zijn er nog vele andere zaken waar het kabinet werk van maakt, zoals een jongerenparlement en beter burgerschapsonderwijs. D66 spoort het kabinet aan om ambitie te tonen en door te pakken.

Lees hier het interview met onze minister Kajsa Ollongren over de voorstellen.

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Speech Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten

Dit weekend speechte fractievoorzitter Rob Jetten op het zomercongres van de Jonge Democraten. Lees hier zijn toespraak over hoe radicale politiek verenigd kan worden met pragmatisme.

Het was een ijskoude zondagochtend in langzaam wegebbende jaar 2018. Ik stapte de auto uit en werd door Amsterdam getrakteerd op een Hollands doorkijkje. Alsof ik in het Rijksmuseum naar een schilderij van Pieter de Hoogh stond te kijken. Een donker steegje, te benauwd voor twee mensen tegelijk. Achter de betonnen poort danste het licht op bescheiden golfjes in de westelijke haven van de hoofdstad. Geduldig wiegende zeilboten moesten met deze temperatuur nog wat langer geduld hebben. Ik dacht aan Jacques Brel—‘dans le port d’Amsterdam’—probeerde de rest van de woorden voor de geest te halen, en neuriede het melodietje voor me uit. Alles om nog even niet te denken aan de snel naderende ontgroening door Jort Kelder in de nieuwe studio van het legendarische actualiteitsprogramma Buitenhof.

Toen ik werd overvallen door de lichtbak van de draaiende camera’s lachte Kelder mij opvallend mild toe. Zo mild, dat ik de ontstane ruimte kon benutten om te vertellen waarom ik nu precies doe wat ik doe. Wie ik ben. En vooral: welke radicale politiek mijn partij voorstaat.  „Ik zie er misschien wat netter uit,” zei ik, “maar ik voel wel dat radicalisme in me.”

Na het weekend kreeg ik twee giechelende medewerkers op bezoek met een cadeau. Een delfts blauw tegeltje met de tekst: ‘zoek de radicaal in jezelf’. Dat tegeltje staat sindsdien op de schouw in mijn werkkamer. Als ik er naar kijk denk ik aan de bron van dat radicale. Dan weet ik weer even waarom ik zei wat ik toen zei. Meer dan eens heb ik het gevoel éérst een Jonge Democraat en dan pas D66’er te zijn.

Nu ik het genoegen krijg terug te zijn op het oude nest, wil ik het met jullie hebben over wat ik zoek in mezelf en in mijn partij. Radicalisme.

Ik heb het dan niet over het radicalisme dat door de AIVD wordt gedefinieerd als “een gevaar voor de democratische rechtsorde”. Ook heb ik het niet over radicalisering onder jongeren, ook al zou het misschien nuttig zijn in dit gezelschap die materie nog eens door te nemen. Dan hadden we wellicht eerder signalen kunnen oppikken over een zekere scheidend JD-voorzitter .

Ik heb het over de radicaal-liberale politieke traditie geboren in de late negentiende eeuw. Een traditie geënt op de vernieuwing van het democratisch parlementair stelsel en het uitbouwen en beschermen van de rechten en vrijheden van het individu in verbondenheid met de gemeenschap.

In Nederland werd deze progressieve herijking voor het klassiek liberalisme belichaamd door de Radicale Bond. D66 kan haar inspiratie via de later opgerichte Vrijzinnig Democratische Bond herleiden naar precies die radicale voedingsbodem. Niet gek dus dat de huidige onderkoning van Nederland, Thom de Graaf, D66 wilde positioneren in wat hij noemde ‘het radicale midden’.

Dezelfde radicale geschiedenis behoort uw roemrijke organisatie toe. Al in 1916 werd in Utrecht besloten tot de oprichting van een organisatie voor vrijzinnige politieke jeugd. De enige serieuze twist was over de naamgeving. ‘Jonge Radicalen’ was lang favoriet, maar de oprichtingsvergadering besloot uiteindelijk tot ‘Jonge Democraten’. Het duurde nog 68 jaar voordat de échte Jonge Democraten opstonden in Café Eik en Linden hier in Amsterdam. Dat was drie jaar voor mijn geboorte.

De oprichting van een politieke jongerenorganisatie kon niet direct op enthousiasme rekenen bij de toch al jonge moederbeweging van Hans van Mierlo. Ten eerste was het formaliseren van partijstructuren fundamenteel in strijd met zijn idee van een Beweging die zichzelf zou opheffen. Ten tweede vond hij het net als iedere partijvoorman verdomd lastig zo’n horzel bij zich in de tent te hebben.

Hij zei, in een vraaggesprek bij het tweede lustrum van de JD: ‘op een onverwacht moment, toen wij even niet keken, zijn jullie tegen onze zin ontstaan’. Het wantrouwen tussen partijleider en jongerentak werd al snel wederzijds. Mijn illustere voorganger Alexander Pechtold kan erover meepraten.

Sinds haar oprichting heeft de JD zich als radicale horzel bewezen. En hoewel zélfs ik na amper een jaar fractievoorzitterschap sympathie kan opbrengen voor Van Mierlo’s standpunt, weet ik als geen ander: dat gehorzel is maar goed ook. Het is zelfs een essentiële voorwaarde voor het succes en het voortbestaan van D66.

Zonder de politieke durf en het inlevingsvermogen van de JD was Paars er niet als vanzelfsprekend gekomen. Zonder Paars zaten we nu nog steeds onder de verstikkende, betuttelende plak van het CDA. Zonder Paars geen waardig levenseinde. En zonder Paars had ik niet in ieder geval de keuze gehad met mijn vriend te trouwen. Ik heb overigens geen plannen om dat ook daadwerkelijk te doen… Geheim tussen ons. Vertel maar niet aan hem.

Zonder de denkkracht van de JD had D66 nooit jongere generaties kunnen redden van de financiële last van de vergrijzing met de verhoging van de AOW-leeftijd en de afschaffing van de vervroegde uittreding. Zonder de inspiratie van de JD had D66 nooit jonge mensen een kans kunnen geven op de huizenmarkt met de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.

Toegegeven, de JD-motie voor afschaffing van ALLE luchtvaart in Europa was nog wat vergezocht in 1994, maar zonder de druk en steun van jonge mensen was D66 misschien nooit de enige serieuze klimaatpartij van Nederland geworden.

Zonder de schwung van de JD waren wij wellicht niet de enige echte onbeschroomd anti-populistische partij geworden. Het was JD-voorzitter Jan Paternotte die in de campagne voor de Europese grondwet twee weken lang met een caravan achter Geert Wilders. Hij kreeg daarmee net zoveel aandacht voor het pro-Europese verhaal in het NOS-journaal. Tot blinde woede van Wilders, die zich liet verleiden de telefoon te pakken, Hilversum te bellen, en verongelijkt door de hoorn te schreeuwen: ‘Zeg, zijn jullie allemaal lid van D66 daar?!’

Pechtold volgde snel met het moedige, radicaal-vrijzinnige antwoord op Wilders. Pas vijftien jaar later realiseerde VVD-leider Rutte zich dat meelachen met de nationaal-demagogen niet helpt. Maar toen hij direct na het trekken van die conclusie zendtijd opeiste van de publieke omroep voor een debat dat de keuze in het stemhokje vernauwde tot rechts en extreem-rechts, heb ik zelf de neiging moeten onderdrukken om Hilversum te bellen en verongelijkt door de hoorn te blaffen: ‘Zeg, zijn jullie nu allemaal lid van de VVD geworden daar?!’

Het was dezelfde Jan Paternotte die in zijn tijd constateerde dat bij de vakbonden eigenlijk iedereen oud was. In de Sociaal Economische Raad zat niemand van onder de 50. Zo konden jonge mensen natuurlijk niet vertegenwoordigd worden. En dus vond hij steeds nieuwe manieren om de discussie los te wrikken. De bezetting van het FNV gebouw in Sloterdijk liep nog wat stroef. Maar daarna kwam de machine op gang. Lodewijk de Waal werd uitgeroepen tot de irritantste man van Nederland. Jan poseerde voor de krant met een babyboomer op zijn rug. De last van het verleden goed in beeld gebracht.

En snel daarna ging de JD, in samenwerking met het CDJA, naar de SER om te eisen dat de toekomst aan tafel kwam zitten. Onder toeziend oog van de politie en de vaderlandse pers werd de oude stoel van Abraham Kuyper door JD’ers en CDJA’ers het gebouw in gedragen als jongerenzetel. De discussie barstte toen eindelijk los. Experts gaven de JD gelijk. En de CNV besloot in haar SER-delegatie dan eindelijk een jongerenvertegenwoordiger mee te nemen. En, dames en heren, wie was dat? Jawel, de oud-snuffelstagiair van Alexander Pechtold, Jesse Klaver. Zonder de JD dus geen kloeke carrièrestart voor Jesse Klaver.

En dan nog even dit: de politieke actualiteit maakt dat ik hier vandaag ben in grote dankbaarheid. Want zonder het wikken, wegen, uitdenken, doorzetten en doordrukken van de Jonge Democraten had onze minister Koolmees nooit zijn meest indrukwekkende prestatie van zijn carrière kunnen leveren. Een opluchting, een doorbraak en een overwinning voor jonge mensen in het hele land: de grootste pensioenhervorming ooit!

Verantwoordelijkheid van traditie

De traditie waarin die hervorming tot stand kon komen, de JD-traditie van voorlopen en van vurig en radicaal agenderen is het waard te laten leven.

Toen ik bij de JD rondliep—dat was zo ongeveer in het prehistorisch tijdperk—deden we ook voorstellen die nu steeds vaker terugkeren in politieke debat.

De legalisering van soft en harddrugs. De veilige en vrije omgang met prostitutie. Thema’s waar politici in Den Haag zich liever niet aan branden.

Nu loop ik daar zelf rond. En ik zie dezelfde bekrompenheid om me heen. Maar niet bij onze eigen partij. Want welke koers D66 ook vaart, of we nu wel of niet in een kabinet zitten, wij staan altijd open voor discussies met de JD.

Niet omdat het zo leuk is. Als ik alleen maar leuke dingen zou willen doen zou ik de hele dag poppetjes tekenen op de posters van Forum voor Democratie. Nee we doen het omdat onze partij anders allang haar bestaansrecht was verloren. Als we niet al die taboes hadden doorbroken en al die hervormingen hadden doorgevoerd die hun oorsprong vonden op JD-congressen als deze waren we weg geweest. Electoraal weggevaagd. Irrelevant en onherkenbaar.

Tegenwoordig is de reactionaire kant van het politieke spectrum behoorlijk bedrijvig in het slechten van taboes.  Daar wordt het IQ van mensen langs een ethnische meetlat gelegd. Daar wordt het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw een paar tandjes teruggeschroefd.

Als er dus ooit een reden is geweest vrijzinnige taboes af te stoffen is het de populariteit van radicaliserend rechts. Daarom ben ik hier vandaag. Om samen met jullie de strijdbijl op te pakken. Om jullie te zeggen dat ik altijd zal kiezen voor de jonge radicalen in deze zaal die taboes willen doorbreken.

Maar daarbij moet me nog wel iets van het hart. Als JD-voorzitter heb ik het zelf ook allemaal niet perfect gedaan. Als ik terug kon gaan in de tijd had ik heel veel anders gedaan. Ik had beter mijn best gedaan om ervoor te zorgen dat deze zaal een echte afspiegeling zou zijn van de samenleving. Minder speeltuin voor hoogopgeleiden, meer kweekvijver voor alle soorten vrijzinnige radicalen van goede wil.

We horen straks wie de nieuwe voorzitter wordt. Ik zou hem of haar willen vragen goed te maken wat ik niet adequaat heb gedaan. De NRC omschreef onze club in de jaren negentig als ‘een gemêleerd gezelschap, van leren jacks tot parelkettinkjes, jasjes-dasjes en vlotte sweaters.’ Als de krant weer een profiel maakt in de jaren twintig van deze eeuw, dan hoop ik op een gemêleerd gezelschap, van hoofddoekjes tot hotpants, jasjes-dasjes en boerenoveralls.

En dan nog iets. Ik snap dat de realiteit van de politiek soms lastig is. De compromissen. Het meel in de mond. De langzame voortgang. Wat dat betreft is het een bevrijding hier zonder beperking te kunnen filosoferen. Maar politiek is geen spel of vertier, zelfs niet in deze vrijblijvende omstandigheden. Wat je hier agendeert zegt iets over de essentie van de vereniging. De standpunten die je hier verkondigt zijn niet vrijblijvend. Ook niet als die gaan over kinderporno of kindereuthanasie.

Het is misschien hier ook verleidelijk om politicusje te spelen. Maar het heeft geen zin. Het draagt niets bij. Jullie hebben de kans Van Mierlo ongelijk te geven. Pak je rol. Werk geduldig aan voorstellen die geesten uit flessen rukken, revoluties ontketenen voordat die uitbreken, de macht verbeelden en een spiegel voorhouden.

Ik zie de rol van de Jonge Democraten als radicale aanjager, als maker van de toekomst. De volgende verkiezingen zijn alweer bijna over twee jaar. En dus vraag ik jullie: ga met andere organisaties in gesprek. Geef opvolging aan het duurzaamheidsmanifest dat jullie samen met negen andere politieke jongerenorganisaties sloten. Denk na over de volgende formatie. Wat moet er in het coalitieakkoord staan? Hoe ziet een akkoord eruit #voordetoekomst? Mensen moeten het kunnen inbeelden voordat ze ermee instemmen. Dat vergt de inspanning van jonge radicalen, creatieve denkers, grootaandeelhouders in de toekomst.

En vergeet daarbij dan ook niet te praten met radicaal-andersdenkenden. Jonge JFVD’ers. Jullie leeftijdsgenoten kunnen makkelijk nog worden gered uit de klauwen van de boreale uil.

De verantwoordelijkheid van traditie II

Voor D66 zijn de afgelopen twee jaar vaak een oefening in geduld geweest. Een constante onderhandeling met andersdenkenden om onze radicale voorstellen dichterbij te brengen. Wij leven met religieuze toewijding bij het refrein van het lustrumlied van de JD uit 1994: ‘pragmatisch en heel radicaal’. Voor ons gaat radicalisme hand in hand met gematigd handelen.

Ik weet dat dat vaak tot onbegrip heeft geleid, zeker ook in dit gezelschap. We hadden veel dingen liever anders gezien, ik ben de eerste om dat toe te geven. Het intrekken van het raadgevend referendum zonder duidelijk alternatief. De dividendbelasting. Maar denk je eens in. Een pro-Europees klimaatkabinet dat haar grootste investering doet in het onderwijs. Is dat niet precies wat we willen, democraten jong en oud? Is dat niet een ongelofelijke prestatie in een land met een meerderheid aan rechtse en extreemrechtse zetels?

Ik knok er iedere dag met mijn collega’s keihard voor, want voor niets gaat de zon op. Als het lukt in de komende weken na het succes van een Pensioenakkoord ook een Klimaatakkoord te sluiten dan hebben wij onze anderhalf miljoen kiezers kunnen geven waar ze om vroegen en wat zij verdienen: verandering en vooruitgang.

Bovenal is onze kabinetsdeelname het waard omdat deze ongewone samenwerking de laatste hoop is voor het samenwerkende midden. Omdat regeren, ook in deze samenstelling, ons radicalisme met ons pragmatisme verknoopt.

Partijen en mensen die tot elkaar komen en niet blijven steken in het dienen van één enkel belang. Consensuspolitiek. Dat is stroperig, soms zelfs vuil en vunzig, maar een stuk succesvoller recept voor stabiel en progressief bestuur dan het winner-takes-all geharrewar in de Angelsaksische wereld.

De beslissing om na onze historische zetelwinst in 2017 wel aan tafel te gaan zitten wordt ook ingegeven door de harde realiteit van de Tweede Kamer. Nederland heeft een conservatieve meerderheid. Dankzij de dysfunctionele zetels van de nationaal-populisten konden wij progressief beleid maken met partijen die daar eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Daar hadden we graag hulp bij gehad van andere partijen, maar die waren te bang om moeilijke concessies te doen.

Wie komt bij de volgende ronde wel serieus aan tafel zitten? Ik maak me zorgen. Forum heeft op rechts wel al gezegd te willen regeren. De VVD en het CDA willen best hun ziel verkopen. Luister naar Hugo de Jonge als hij zegt dat samenwerking met de PVV best mogelijk is. En neem hem daarin serieus. Luister naar Klaas Dijkhoff die samenwerking met Forum niet uitsluit. En neem hem daarin serieus. Een herhaling van het on-Nederlandse rampkabinet Rutte-I is een serieus gevaar.

Wat gaan wij progressieven daartegenover stellen? Loopt GroenLinks na twee keer nog een derde keer weg? D66 zal het progressieve motorblok bij elkaar proberen te houden. Dat is de verantwoordelijkheid van onze radicaal-pragmatische traditie. Dat is wie wij zijn.

We doen dit op voorwaarde dat de progressieve democratische politiek niet steunt op blinde loyaliteit of identiteit. Dan zijn we geen haar beter dan de PVV. Wij bedrijven ideeënpolitiek. Niet vanuit de tijdloze starheid van ideologie, maar steunend op een analyse van de wereld zoals die is in het hier en nu.

Het gaat uitstekend met Nederland, maar de afgelopen decennia zijn ook nieuwe muren ontstaan in onze samenleving.

Muren tussen mensen met en mensen zonder zekerheid.

Tussen mensen met wortels in Nederland en mensen met wortels elders.

En tussen mensen met macht en mensen zonder macht.

Als ik vandaag iets van jullie wil vragen is het dit: help ons de sloophamer op te pakken! Wat vinden jullie? Wat moeten we doen? Welke oplossingen zijn rechtvaardig voor jonge mensen? Ik sluit niet uit dat we het af en toe oneens zullen zijn. En ik waarschuw maar alvast dat het JD-kroonjuweel van de opheffing van het verbod op openbaar dronkenschap, kan moeilijk het antwoord op alles zijn.

De taak voor radicalen, jong en oud, is om de rustige vijver van de politiek in beweging brengen. Roeren in stilstaand water.

Ik kan niet voor jullie bepalen wat radicaal is. Radicalisme wordt op verschillende golflengten uitgezonden. Is het de verhoging van de vermogensbelasting? De afschaffing van privé-onderwijs? Het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien?

Ik weet wel: dat jullie hier zijn is een radicale daad op zich. Leg maar eens uit in de bus waarin jullie hiernaartoe gekomen zijn dat meer dan tweehonderd jonge mensen hier in een oververhitte kerk in Amsterdam een weekend lang debatteren over de vrijzinnige politiek.

En als JD’er én D66’er weet ik zeker: jullie slaan de golven waar D66 op surft. Of die vrijzinnige golf ooit tegen de deur van het Torentje aan zal slaan is voor een belangrijk deel afhankelijk van jullie enthousiasme en van onze samenwerking.

Het kan als wij het willen. Zoek de radicaal in jezelf!

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook