Pessimisme is voor losers
Wat we nu vooral nodig hebben is een optimistisch boek over onze grote zorgen in Nederland. Niet de zorgen op korte termijn maar op (middel)lange termijn en daar hoort het corona virus niet bij. We worden op onze wenken bediend door een boek uit 2019, dus van voor de coronacrisis, in briefvorm geschreven door twee Nederlanders uit vaak tegenover elkaar staande werelden: Kees van Lede (1942) en Joris Luyendijk (1971). Ze komen niet alleen uit verschillende werelden maar ook uit verschillende generaties. De heer Van Lede was decennia lang goed ingevoerd in het internationale en lokale deel van Nederlandse bedrijfsleven en Joris had als journalist nogal wat kritiek op overheid, media en bankwezen.
Centrale vraag: wordt het geen tijd dat het liberale gedachtegoed een paar forse stappen terugzet na 25 jaar? Vaak was het in het bedrijfsleven en in de politiek de kortzichtigheid die won en was eventuele schade op lange termijn voor rekening van de gemeenschap. Bonus voor de top en malus voor de belastingbetaler. Het boekmotto ‘Men moet denken als een pessimist en handelen als een optimist’ geldt vaak voor een bedrijf, maar het omgekeerde is bij zorg ook heel handig, weten we inmiddels. Het is een nette discussie geworden die je soms in kranten ziet maar zelden op TV en het internet. Dertien brieven van Joris en dertien van Kees belichten om en om allerlei vraagstukken. Een aantal discussies strekken zich uit over meerdere brieven. Beide zijn het eens over de onhoudbaarheid van het (angelsaksische) aandeelhouderskapitalisme. Maar wat dan?
Er worden allerlei voorbeelden aangehaald die de problemen illustreren en laten zien dat pasklare oplossingen zelden te vinden zijn. Daar komt bij dat Nederland en Europa steeds onbeduidender worden in de wereld en we compromissen moeten sluiten, zeker in deze Trumpiaanse tijden.
Er wordt nog eens extra gewezen op de grote voordelen van democratie bij het zoeken naar oplossingen. Veel voorbeelden uit binnen en buitenland maken het boek goed leesbaar. Ook hier geldt dat je niet persé het boek van voor tot achter hoeft door te lezen. Het is ook prettig om door het rookgordijn van corona met de grote vraagstukken van Nederland bezig te zijn. Ik heb in ieder geval met veel plezier de derde druk gelezen.
