In de afgelopen maanden is nog maar eens gebleken hoe goed de zorg in Nederland is. En hoe belangrijk de mensen zijn die in de zorg werken. Zorgmedewerkers, van verpleger tot intensivist en van ziekenhuis tot verpleegtehuis, hebben een cruciale bijdrage geleverd aan het bestrijden van de coronacrisis. En nog steeds. Want de coronacrisis is bepaald nog niet voorbij. Bovendien, ook voor de coronacrisis leverden zorgmedewerkers al dag in dag uit belangrijk werk.
D66 wil de werkomstandigheden van mensen in de zorg verbeteren. Kort gezegd: minder werkdruk, meer vertrouwen en meer financiële waardering. Met overtuiging hebben we daarom de zorgbonus van € 1000 netto gesteund: terechte waardering voor een buitengewone prestatie. We vinden het frustrerend dat het zo lang duurt voor deze bonus wordt uitgekeerd. In het debat vandaag hebben we de minister nogmaals gevraagd tempo te maken.
De afgelopen weken klinkt de roep om een betere structurele beloning van zorgmedewerkers luid. Begrijpelijk. Goede salarissen in de zorg zijn van groot belang. Als waardering voor de mensen die het belangrijke werk doen. Maar ook om het werk aantrekkelijk te houden en zo de personeelstekorten tegen te gaan. Dus zou je zeggen: regel dat dan gewoon en stem voor die motie. De Kamer spreekt dan uit dat het salaris in de zorg omhoog moet, en dan gebeurt het ook. Toch? Zo simpel werkt het helaas niet. Hoe dat zit, is niet even makkelijk in een tweet te vatten, of een snelle oneliner. Daar zijn meer woorden voor nodig.
Er zijn twee belangrijke redenen waarom wij nu toch niet zomaar voor hogere zorgsalarissen kunnen en willen stemmen. De eerste reden heeft te maken met de manier waarop we in Nederland de zorgsalarissen betalen. Het ministerie van Volksgezondheid betaalt niet de salarissen van zorgmedewerkers. Dat gebeurt op basis van de zogeheten OVA-systematiek, oftewel de Overheidsbijdrage aan de Arbeidsontwikkeling. In de zorg gaan de sociale partners, werkgevers en werknemers, over de arbeidsvoorwaarden. Als politiek leveren we een bijdrage, ook door de juiste voorwaarden te scheppen. De politiek kan dus wel indirect sturen op betere salarissen. Daar denkt D66 graag over mee. Zo willen we dat het kabinet in gesprek gaat met sociale partners om te zien waar knelpunten zitten om vooral verplegenden en verzorgenden een beter salaris te kunnen bieden. Want laat ook duidelijk zijn: het gaat ons niet om de bestuurders met hoge salarissen, maar om de verpleegkundigen en verzorgenden. En dat alles moet op een manier die werkt, die uitvoerbaar is én die de autonomie van de vakbeweging en de werkgevers respecteert. Op die manier kunnen goede cao’s worden afgesloten voor zorgmedewerkers.
Een tweede reden waarom wij deze motie niet steunen is, omdat we zorgvuldig met de overheidsfinanciën om willen gaan. De overheid betaalt niet alleen de zorg. We betalen ook heel veel andere zaken die we met z’n allen belangrijk vinden: onderwijs, wegenonderhoud, verduurzaming van energie, veiligheidsmaatregelen, sociale voorzieningen, en ga zo maar door. En wat te denken van de enorme steunpakketten, waarmee we deze coronatijd het salaris van twee miljoen Nederlanders tijdelijk betalen, banen redden, ondernemers en bedrijven te hulp schieten, de culturele sector helpen, en nog veel meer. Dat konden we doen door de opgebouwde financiële buffers van de afgelopen jaren. En daar ligt wat ons betreft ook de prioriteit bij de begroting voor komend jaar: zorgen dat zo veel mogelijk mensen hun baan en inkomen kunnen houden, zeker in sectoren die de zwaarste klappen opvangen.
De salarissen van alle zorgmedewerkers één keer met slechts 1% verhogen, vraagt om 560 miljoen euro. Een forse verbetering vraagt dus om miljarden extra per jaar. Dat kan alleen op een verantwoorde manier. Een motie die alleen zegt ‘regel het, en zoek maar uit hoe’, klinkt sympathiek en daadkrachtig, maar is dat niet.
Ja, wij zijn bereid naar de waardering voor mensen in de publieke sector te kijken. Maar daar zeggen we meteen bij: dat gaat niet zomaar, dat gaat niet van de ene op de andere dag, dat gaat niet gratis. Zoals Ernst Kuipers – de voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg en een van de leidende mensen in de coronacrisis – vorige week ook zei: het zal zorgvuldig moeten. En voegen wij daaraan toe: met de eerlijke boodschap dat we dan elders ook keuzes moeten maken om dit te kunnen betalen. Wij vragen van iedere politieke partij in de Tweede Kamer om daarin actief mee te denken. Want als er naast het redden van banen en het overeind houden van ondernemers in zwaar getroffen sectoren ruimte is om de salarissen in de publieke sector te verbeteren, dan willen we dat natuurlijk voor elkaar krijgen.
Een makkelijk verhaal vertellen we niet. Dat realiseren we ons heel goed. Het is een stuk populairder om gewoon voor de motie te stemmen. Dat doen we nu dus niet. Wij blijven ons inzetten voor goede zorg, goed werk en een beter salaris. Zorgvuldig. Op een manier die werkt. Dat kan je van D66 verwachten.
Lodewijk Asscher