Er zijn mensen die het Nederlandse landschap plat, saai en monotoon vinden. De provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland vallen in elk geval onder ‘plat’. Maar achter het platte karakter van deze provincies gaat een fascinerende geschiedenis van landschapsvorming schuil die van grote waarde is, betogen de SP-lijsttrekkers van deze provincies in Trouw.
Enerzijds gaat het om de zichtbare littekens van de stormvloeden, anderzijds de afwisseling van klei en veen, samenhangend met periodes van lagere en hogere zeespiegels. Al deze natuurlijke processen zijn naderhand getemd door mensenhanden. De polders en droogmakerijen, de plassengebieden, de terpen, de afsluitbare Oosterschedekering, het Ruimte voor de Rivier-project, de Maeslantkering, de Hondsbossche Zeewering: uit alles blijkt hoe druk we zijn geweest het westen van het land leefbaar te maken en te houden. Maar saai? Monotoon?
Er is natuurlijk nog een ander stukje West-Nederland dat niet plat is: de duinen! De strakke kustlijn, de steile jonge duinen meteen grenzend aan het strand en de oudere bollengronden wat meer landinwaarts. Het zijn de schaarse stukjes zandgrond in de drie provincies. Kust en duinen bieden zowel tijdens als buiten het zomerseizoen veel plezier aan de bewoners en aan de vele bezoekers uit binnen- en buitenland. Deze recreatieve functie is van dubbel economisch belang. Het brengt geld in het laatje voor ondernemers, maar een verblijf aan de kust is doorgaans ook goed voor de fysieke en mentale gezondheid, of het nou een vakantie betreft of een dagje uitwaaien met de hond. Het opdoen van een ‘goed gevoel’ mag soft klinken, maar is de basis voor een hoge arbeidsproductiviteit en een positieve levenshouding.
Kust en duinen zijn er echter niet alleen voor de mensen. Ze zijn er ook om het beneden zeeniveau liggende achterland te beschermen. Op allerlei manieren wordt bespoedigd dat strand en duinen aangroeien en niet alleen afkalven. Kust en duinen herbergen ook planten en dieren die bescherming nodig hebben, soms omdat het om zeldzame en Europees beschermde soorten gaat, soms puur omdat ze het zand vasthouden. De duinen zijn ook onmisbaar voor de drinkwaterproductie. Kortom, de kust en de duinen zijn multifunctioneel.
Twee woorden zijn van toepassing op het kust- en duingebied: benutten en beschermen. Wij zijn van mening dat ‘benutten’ het de laatste jaren is gaan winnen van ‘beschermen’. Dit lijkt mede te zijn ingegeven door de lage rente, waardoor mensen met veel geld op de bank liever een recreatiewoning aan de kust kopen dan het teveel aan vermogen te laten wachten op betere tijden. De vorige regering wilde het bouwen van recreatiewoningen in het kust- en duingebied al vrij geven, maar na een storm van protest trok de dienstdoende minister de keutel weer in en verzon een ‘kustpact’. Hierna gingen ook lagere overheden kustvisies opstellen waar de win-win situaties over elkaar heen buitelen. De praktijk is echter dat men vaak wordt blij gemaakt met een dode zeemeeuw: veel kustgemeenten laten de teugels royaal vieren en projectontwikkelaars slaan hun slag waar dat maar kan. Nieuwbouw gaat dikwijls boven het opknappen van bestaande recreatieparken.
Je kunt ons kustgebied maar één keer ruïneren. Of het nou het Grevelingenmeer, Ouddorp, Hoek van Holland, Zandvoort, Petten of Julianadorp betreft: op veel plekken zie je de luxe bebouwing toenemen en de stacaravan van de mensen met een kleinere portemonnee verdwijnen. De Belgen die zo van de Zeeuwse kust houden zien straks geen verschil meer tussen Cadzand en Knokke. We kunnen niet zuinig genoeg zijn op onze kuststrook: een collectief bezit dat ons is geschonken door het samenspel van water, wind en vegetatie. We zullen ons vanuit de drie provincies de komende jaren gezamenlijk sterk maken voor het planologisch vastleggen van rust, ruimte, natuur, drinkwater en duurzame recreatie voor iedereen. Want veruit de meeste mensen willen net als Maggie MacNeal gewoon terug naar de kust. Niet naar hun appartement aan de kust.
Eric Smaling, Lies van Aelst, Ger van Unen
Lijsttrekkers SP provinciale staten Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland