Poliflw

Deze week vindt de Vierde Europese top van regeringsleiders van de Raad van Europa plaats in Reykjavik. SP-senator en president van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa Tiny Kox opende samen met de premier van IJsland en de Secretaris-Generaal van de Raad van Europa het algemeen debat, voorafgaand aan de slotverklaring: 'Het herstellen, versterken en wellicht opnieuw uitvinden van de Europese democratische veiligheid en op regels gebaseerd multilateralisme tegen agressief unilateralisme is een existentiële uitdaging geworden en een belangrijke reden om hier vandaag bijeen te komen. Onze Assemblee stelt het op prijs dat onze inbreng door u zo serieus wordt genomen. We complimenteren u met de resultaten.'

Hij sprak de volledige steun van de Assemblee uit voor het creëren van een alomvattend systeem om gerechtigheid voor Oekraïne te waarborgen. Een systeem dat onder andere bestaat uit een ad-hoc tribunaal voor the crime of agression, een schaderegister voor Oekraïense burgers en een mechanisme om de terugkeer van ontvoerde Oekraïnse kinderen te waarborgen.

De Assemblee steunt ook volledig, zei hij, een 'beter beschermd' Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, met het gezag van het Hof 'beter beschermd en de uitvoering van zijn uitspraken beter gegarandeerd', evenals de toetreding van de EU tot het Verdrag. 'Met u', voegde Kox eraan toe, 'willen we de gevaarlijke terugval van de democratie keren, door de onderliggende oorzaken aan te pakken en door bindende principes voor democratie in al onze lidstaten te formuleren.'

'En met u zijn we het erover eens dat het recht op een schone, gezonde en duurzame omgeving wordt erkend als een fundamenteel mensenrecht. Dit is het moment om te handelen', zei Kox. 'We staan voor enorme uitdagingen. Laten we de moed tonen om ze tegen te gaan. Onze burgers eisen het, onze burgers verdienen het. Laten wij degenen zijn die het doen.'

Vijfenzeventig jaar gelden namen meer dan 750 afgevaardigden uit heel Europa deel aan de historische stappen naar Europese vrede op het Congres van Europa in Den Haag. Tegen die achtergrond kwamen op 1, 2 en 3 maart de delegatieleiders, commissievoorzitters, vice-voorzitters en fractievoorzitters van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE) samen in het Vredespaleis in Den Haag. Onder leiding van, SP-senator en president van de assemblee, Tiny Kox werd er teruggeblikt op 75 jaar Raad van Europa, en werd er vooruit gekeken naar de toekomst van Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie.

Kox: ‘Vijfenzeventig jaar geleden, op een moment dat Europa in puin lag en rouwde om de miljoenen doden die de Tweede Wereldoorlog heeft veroorzaakt, kwamen hier in Den Haag honderden politici, wetenschappers, journalisten, schrijvers en anderen bijeen in het ‘Congres van Den Haag’ om te debatteren over de mogelijke contouren van een naoorlogs Europa. Dit om te voorkomen dat er opnieuw een derde, en mogelijke laatste wereldoorlog op Europese bodem zou uitbreken. De afgelopen dagen hebben we de uitdagingen besproken waarmee Europa nu wordt geconfronteerd. En hoe de top van de Raad van Europa die in mei in Reykjavik zal worden gehouden, kan helpen om samenwerking te versterken en indien nodig opnieuw uit te vinden om de fundamentele rechten en vrijheden van onze 700 miljoen burgers te beschermen.’

SP-senator Tiny Kox, president van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, is erg blij dat Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie zich gaat hervormen en versterken. Op korte termijn wordt daartoe een topontmoeting belegd van staatshoofden en regeringsleiders van de 46 lidstaten. Directe aanleiding is de Russische aanval op Oekraïne. Die leidde tot beëindiging, na 26 jaar, van het Russische lidmaatschap van de Raad van Europa. Diepere reden is de dringende behoefte aan een nieuwe Europese politieke architectuur en een effectiever multilateralisme.

Tijdens de jaarlijkse ministeriële conferentie in Turijn van de ministers van buitenlandse zaken van de lidstaten betoogde Kox dat na de unilaterale aanval van Rusland op Oekraïne de noodzaak tot versterking van het multilateralisme in Europa alleen maar dringender geworden is. 'Volgens de Assemblee, hoort de Raad van Europa de hoeder te blijven van democratische veiligheden, mensenrechten en rechtsstatelijkheid in Europa. Daarmee gaat hand in hand dat de Raad van Europa een echt platform moet blijven voor multilateralisme, evenals een onafhankelijk forum voor een uitgebreide en inclusieve politieke dialoog', aldus Kox in Turijn. ‘Dan – en alleen dan - kan de Raad van Europa fungeren als een hoeksteen van Europese politieke architectuur.’

Kox noemt de inval van Oekraïne als een van de redenen waarom een top nodig is: ‘Laten we ons inspireren door hoe we als Raad van Europa gereageerd hebben op Ruslands’ schaamteloze schending van onze verplichtingen: dat was onmiddellijk, resoluut en in voorbeeldige samenwerking. Lidmaatschap van de Raad van Europa krijg je niet voor niets. Juist omdat lidmaatschap bijdraagt aan de meest waardevolle, vitale en duurzame bescherming voor onze lidstaten en inwoners. Deze inwoners vragen nu, meer dan ooit, terecht, om een veiliger en duurzamer Europa.’

Het idee van een nieuwe top komt niet uit de lucht vallen. Al sinds 2017 wordt er vanuit de Parlementaire Assemblee bij de regeringen op aangedrongen. Kox: ‘Nu zijn onze regeringen ook zover. En terecht: als er ooit een moment was waarop de vraag beantwoord moet worden waartoe deze organisatie op aarde is, dan is dat nu!’ Als voorzitter van de Parlementaire Assemblee hield Kox de ministers voor dat er geen eenvoudige antwoorden te vinden zijn: ‘We zijn politici, geen tovenaars. Maar als de wil tot vernieuwing en versterking van het multilateralisme in Europa bestaat, dan zal er ook een weg gevonden kunnen worden, in het belang van onze meer dan 700 miljoen burgers in onze 46 lidstaten.’

De top duurde extreem lang en daar waar Rutte op voorhand zei geen akkoord te verwachten, kwam die er toch. Tijdelijk voorzitter Duitsland heeft net zolang onderhandeld, tot er een uitkomst was. Marijnissen: 'Iedereen is blij met de uitkomst, terwijl er grote tegenstellingen waren. Dat kan dus niet waar zijn. Doordat de regeringsleiders in een soort van snelkookpan zijn gezet lijkt het nu of iedereen wint, maar als het stof is opgetrokken zal duidelijk zijn dat vooral de Europese Commissie heeft gewonnen: hogere begroting, veel macht via het herstelfonds en gezamenlijke leningen en daarmee een forse verdieping van de euro. Het is diep ondemocratisch. Rutte had niet moeten accepteren dat er deze top besloten moest worden. De SP kan er niets anders van maken dan dat hij gezwicht is onder de internationale druk en voor een paar spiegeltjes en kralen toch instemt.'

De SP roept op om van de Coronacrisis vooral te leren dat we in lidstaten en de EU meer zelfvoorzienend moeten zijn met hulpmiddelen en vaccins. Ook sloot de SP geen giften uit voor landen die zwaar getroffen zijn. Marijnissen: 'Solidariteit is belangrijk. Maar wat er nu ligt is een gedrocht wat verkocht wordt onder de noemer "eenheid" terwijl het lidstaten tegen elkaar uitspeelt.'

De motie van SP-Kamerlid Jasper van Dijk om alleenstaande vluchtelingenkinderen op de Griekse eilanden in Nederland op te vangen, is vannacht helaas verworpen. Van Dijk had goede hoop dat de motie een meerderheid zou halen, maar uiteindelijk trokken coalitiepartijen ChristenUnie en D66 hun steun toch in.

De afgelopen maanden groeide de steun voor het plan om alleenstaande kinderen van de Griekse eilanden te halen enorm. Circa 150 gemeenten en ook provincies betuigden hun steun. In Europa zijn meer dan tien landen die zich bereid verklaarden om kinderen op te nemen. Dit in reactie op het Griekse verzoek aan de lidstaten om 2.500 alleenstaande kinderen op te nemen. De Nederlandse regering koos echter voor een plan om kinderen in Griekenland zelf op te vangen. Dit was overduidelijk een poldercompromis tussen de zwaar verdeelde coalitiepartijen. Het plan komt echter nauwelijks van de grond, blijkt uit onderzoek van de onder andere de Groene Amsterdammer. Om die reden nam opnieuw de druk toe om kinderen in Nederland op te vangen.

Van Dijk: ‘De kinderen bevinden zich in erbarmelijke omstandigheden op de Griekse eilanden. Het is Europees grondgebied, dus ook Nederland heeft hierin een taak. Dat was immers de afspraak na de vluchtelingencrisis in 2015. Er komt ondanks mooie beloften weinig terecht van een eerlijke verdeling van vluchtelingen in Europa. Over twee weken is er een nieuwe kans om het voorstel te doen, bij het debat over de Europese top.’

De voorzitters van de linkse fracties in het Europees Parlement en de Raad van Europa zeggen vandaag in een gezamenlijke verklaring dat georganiseerde solidariteit en respect voor fundamentele rechten het beste antwoord op de huidige gezondheids- en sociaaleconomische crisis zijn. Manon Aubry (Frankrijk, La France Insoumise), Martin Schirdewan (Duitsland, Die Linke) namens Verenigd Links in het Europees Parlement en Tiny Kox (Nederland, SP) namens Verenigd Links in de Raad van Europa concluderen dat in het post-pandemie-tijdperk de gezondheidszorg niet meer in private handen hoort te zijn, om toegang van iedereen tot goede zorg te garanderen.

Ook pleiten ze ervoor dat de Europese Unie toetreedt tot de twee belangrijkste verdragen van de Raad van Europa: het Europees Sociaal Handvest en het Europees Mensenrechtenverdrag, om zodoende respect voor fundamentele mensenrechten beter te beschermen voor iedereen in Europa. Ze stellen vast dat sommige regeringen de huidige crisis misbruiken om rechten van burgers onnodig in te perken. En in andere landen bestaat er het gevaar van onbalans tussen maatregelen en mensenrechten, aldus de linkse fractievoorzitters in Europees Parlement en Raad van Europa.

Geen enkele politicus durft met Ronald van Raak in de media in debat over het wachtgeld?

Beste collega-Kamerleden, ik bijt toch niet?

Deze week gebeurde het weer. Redacties van programma’s vroegen of ik bereid was om in debat te gaan over het wachtgeld. Omdat ik een wet heb gemaakt om dat wachtgeld af te schaffen en voor politici gewoon de WW te laten gelden, zoals voor iedereen. Zo’n verzoek doen redacties vaak vroeg in de morgen, zodat ze genoeg tijd hebben om een ander Kamerlid te vinden dat met mij in debat wil. Maar op het einde van de dag kwam de mededeling dat geen enkele politicus bereid is om het wachtgeld tegenover mij te verdedigen. Dat is vreemd, omdat bijna alle partijen tégen mijn wet zijn om het riante wachtgeld af te schaffen.

Vrijdag deed de regering de mededeling dat ze opnieuw gaat kijken naar het wachtgeld voor politici. Aanleiding is de ophef die deze week ontstond over het riante wachtgeld van GroenLinks-Kamerlid Isabelle Diks en VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff, die allebei gebruik maakten van extra wachtgeld, naast hun goedbetaalde baan als Kamerlid. Maar de regering hoeft helemaal niet naar het wachtgeld te ‘kijken’, want er ligt al een wet om het wachtgeld af te schaffen. Over deze wet zal in de Kamer ook een debat worden gevoerd en dan zal elke politieke partij toch moeten aangeven of ze dit steunt of niet. En welke argumenten ze daarvoor hebben.

Beste collega-Kamerleden, ik bijt toch niet? Als in de komende tijd de redactie van een of ander programma belt met de vraag of u met mij in debat wilt, zeg dan gewoon ‘ja’. Als u het wachtgeld voor politici wilt behouden, dan zult u daar toch wel goede redenen voor hebben? En als u goede argumenten hebt, waarom zou u die dan niet laten horen? Wie weet kunt u mij, of de kijkers of de lezers of de luisteraars alsnog overtuigen van de noodzaak dat politici veel beter voor zichzelf zorgen dan voor andere mensen. Maar als u die argumenten niet hebt, dan is er ook geen reden om dat wachtgeld in stand te houden. Kom op! Ik zie uit naar de discussies met u!

(Deze column is gepubliceerd op tpo.nl)

De Raad van State ziet het referendum als een goede manier om de 'gevoelens van isolement, vervreemding en uitsluiting' onder bepaalde groepen mensen in de samenleving te verminderen. Dat blijkt uit het advies van de Raad van State over de wet van de SP voor een bindend correctief referendum.

SP-Tweede Kamerlid Ronald van Raak: 'Ik ben heel blij met dit advies, maar toch ook verrast, omdat de belangrijkste adviseur van de regering in het verleden erg kritisch was over het referendum, dat moeilijk te verenigen zou zijn met onze parlementaire democratie. Dat was ook het belangrijkste argument van premier Mark Rutte om het referendum af te schaffen. Nu ziet de Raad van State het referendum als een "positief te waarderen aanvulling en correctie" op ons huidige stelsel. Dat is een grote kanteling.'

De Raad van State ziet ook andere voordelen van het bindend correctief referendum. Zo zorgt het ervoor dat politieke partijen scherp blijven en er rekening mee houden dat de compromissen die zij sluiten ook echt kunnen rekenen op voldoende steun van de bevolking. Onvrede van burgers komt eerder op de politieke agenda en mensen die zich niet gehoord voelen kunnen op deze manier hun stem laten horen.

Van Raak: 'Mooi vind ik ook de opmerking van de Raad van State dat "voor een stabiele democratie meer nodig is dan handhaving van de status quo." De Raad van State wijst erop dat een grote meerderheid van de mensen in ons land voorstander is van een referendum. Het bindend correctief referendum zoals we dat voorstellen is daarom een 'sluitstuk' van het parlementaire stelsel.'

In december pleitte de Staatscommissie Parlementair Stelsel onder leiding van Johan Remkes ook voor een correctief referendum. 'De democratie werkt niet voor iedereen even goed. De stem van niet álle burgers wordt voldoende gehoord. De bestaande politieke onvrede bij een deel van de bevolking kan leiden tot afhaken en afkeer van de democratie,' stelde Johan Remkes. Volgens de Staatscommissie zijn referenda een goed 'ventiel' of goede 'veiligheidsklep' op het moment dat volksvertegenwoordigers dingen doen die het volk écht niet wil. Dit pleidooi was voor de SP reden om in januari een wetsvoorstel in te dienen voor invoering van een bindend correctief referendum. Een wet die nu wordt ondersteunt door de twee belangrijkste adviseurs van de politiek.

Van Raak: 'Het referendum is het kleefkruid van onze democratie. In februari 2018 verdedigde ik in de Kamer tevergeefs een wet voor een correctief referendum, een wet die ooit door GroenLinks, PvdA en D66 was gemaakt, maar die door deze partijen plotseling niet meer werd gesteund. Aanleiding was de uitslag van het raadgevend referendum over het verdrag met Oekraïne, waar deze partijen vóór waren, maar de bevolking tégen was. Dit was voor de regering aanleiding om het raadplegend referendum maar af te schaffen. Sindsdien is er echter veel veranderd. Het is bijzonder dat zowel een Staatscommissie als de Raad van State nu een bindend correctief referendum voorstellen, een echt referendum waarvan het kabinet en de Kamer de uitslag niet meer naast zich neer kunnen leggen.'

Dinsdag debatteert de Tweede Kamer over de begroting van Binnenlandse Zaken. Daar wil de SP een begin maken met een nieuwe discussie over het correctief referendum. 'Ik hoop dat we na het mooie pleidooi van de Staatscommissie en het interessante advies van de Raad van State nu een inhoudelijke discussie kunnen voeren. Over de vraag hoe we onze parlementaire democratie kunnen versterken en wat daarbij de rol is van het referendum. De wetgeving is ingediend en de adviezen liggen op tafel. Ik denk dat het referendum plotseling een stuk dichterbij is,' zegt Van Raak.

Na de illegale annexatie van de Krim werd de Russische delegatie het stemrecht in de assemblee ontnomen. Dat leidde tot haar vertrek, wat vervolgens werd gebruikt als argument om voortaan geen enkele rapporteur van de assemblee op Russisch grondgebied toe te laten. Belangrijke onderzoeken naar eventuele schendingen van mensenrechten, de situatie van de bevolking op de Krim, het functioneren van democratische instituties in de grootste lidstaat van de Raad van Europa, konden niet langer doorgaan. De Europese Mensenrechtencommissaris werd evenmin in staat gesteld haar werk ter plekke te doen. En de betaling van contributie werd stopgezet.

Meer en meer werd duidelijk dat met het ontnemen van het stemrecht aan het Russische parlement de Parlementaire Assemblee in eigen voet had geschoten: het bieden van een excuus aan Rusland om weg te blijven in Straatsburg, en alle medewerking te blokkeren. Vijf jaar lang kon in de Assemblee (waarvan ik inmiddels 16 jaar lid ben) alleen veelvuldig over Rusland maar altijd zonder Rusland gesproken worden, wat vaak leidde tot verlamming van het werk. Ondertussen kon minister van buitenlandse zaken Lavrov van de Russische Federatie vijf jaar lang zonder enig probleem zijn rol spelen en opeisen in het Comité van Ministers, dat het intergouvernementele deel van de verdragsorganisatie representeert.

In al die jaren ben ik blijven wijzen op deze totale onbalans en ineffectiviteit in de Raad van Europa. Vaak tegen de stroom in omdat een aanzienlijk deel van de assemblee bevangen werd door nieuwe koude oorlogsretoriek. Gaandeweg werd echter duidelijk dat de hele organisatie zichzelf hiermee aan het marginaliseren was en daarbij  de dreiging groter werd dat Rusland uit de Raad van Europa als zodanig zou stappen (en daarmee haar inwoners het recht zou afnemen om zich bij schending van mensenrechten te kunnen wenden tot het Europees Mensenrechtenhof in Straatsburg).

Om een antwoord op deze grote crisis in de in 1949 opgerichte mensenrechtenorganisatie te vinden, werd eind 2017 een speciale commissie aan het werk gezet waarin alle parlementen meewerkten, inclusief Rusland. Op basis van de resultaten van die commissie, werd ik vervolgens door de assemblee als rapporteur gekozen, om voorstellen te doen over de rol en missie van de Raad van Europa en zijn assemblee, en de voornaamste uitdagingen te identificeren. Mijn rapport daarover werd in april j.l. met 3/4 meerderheid aangenomen door de assemblee. Het bevat enkele tientallen verbeter-punten, waarvan inmiddels een aanzienlijk deel al werk in uitvoering is.

De meeste aandacht echter werd getrokken door twee voorstellen van mijn kant. Allereerst dat er een einde moest komen dat landen naar eigen keuze of door handelen van de assemblee slechts in een van de twee statutaire organen. Voortaan zou gelden: je bent of in alle twee, of in geen een. En wie deelneemt, heeft gelijke rechten, in beide organen. Een tweede voorstel betrof het opzetten van een nieuw reactiemechanisme in geval een lidstaat zijn verplichtingen schendt op basis van het Statuut of het Mensenrechtenverdrag. Om te garanderen dat in zo'n geval niks doen niet langer een optie zou zijn, stelde ik voor om voortaan ook de parlementaire assemblee het recht te geven een schorsings- of uitzettingsprocedure te starten, in samenwerking met het Comité van Ministers en de Secretaris-Generaal van de Raad van Europa. Het nieuwe reactiemechanisme is aanzienlijk sterker dan de bestaande unilaterale sancties van de assemblee, die ineffectief zijn gebleken.

Beide voorstellen werden een maand later al, op de conferentie van 47 ministers van buitenlandse zaken in Helsinki, overgenomen. Om zover te komen, was het nodig dat in verschillende hoofdsteden actie werd ondernomen. Met name in Berlijn en Parijs, maar ook in Nederland. Minister Blok bleek in deze kwestie een degelijke bondgenoot voor mijn plannen. Nadat die plannen waren overgenomen, moest vervolgens gezorgd worden dat ze ook konden worden uitgevoerd. Daarbij was de bemoeienis van bondskanselier Merkel, president Macron en president Putin nuttig.

Daartoe zijn deze week de noodzakelijke besluiten genomen. De Russische delegatie is - met brede steun van de assemblee - in staat gesteld haar geloofsbrieven te presenteren en die zijn inmiddels goedgekeurd. En de Russische leden hebben dezelfde rechten  en plichten dan alle andere leden.

De terugkeer van Rusland naar de assemblee van de Raad van Europa kan ook een eerste stap zijn richting het verminderen van de confrontatiepolitiek die in heel Europa in de afgelopen jaren in zijn greep heeft gekregen en het herstel van de dialoog op al die terreinen waar mensenrechten, in Rusland en daarbuiten, in het geding zijn. Waaronder een gedegen onderzoek naar mogelijkheden van de Raad van Europa om Rusland beter te laten meewerken met het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van MH17 en de dood van zoveel onschuldige slachtoffers. Dat onderzoek komt er nu, mede op mijn voorstel, en rapporteurs van de Raad van Europa kunnen daarvoor ook naar Rusland gaan. Net als al onze andere rapporteurs, die al veel te lang hebben moeten wachten. De Mensenrechtencommissaris is inmiddels permissie gegeven in het najaar de Krim te bezoeken en alles te ondernemen wat zij passend vindt. En een dezer dagen is de achterstallige Russische contributie te verwachten in Straatsburg, een kleine 100 miljoen euro. Deze week zijn ook de eerste afspraken gemaakt over het uitwerken van het nieuwe reactiemechanisme dat ik heb voorgesteld en dat hopelijk snel operationeel wordt, waardoor lidstaten wellicht beter op hun tellen gaan passen. Dat kan geen kwaad. De Raad van Europa bestaat 70 jaar en dat mag worden gevierd. Maar alleen als er ook vol gas gegeven wordt om de effectiviteit van Europa's grootste mensenrechtenorganisatie drastisch te verbeteren.

De SP heeft in de Tweede Kamer een wet ingediend om het wachtgeld af te schaffen. Terwijl politici, als ze werkloos raken, op flink wat wachtgeld kunnen rekenen, gelden voor de rest van de Nederlanders gewoon de WW-regels. SP-Kamerlid Ronald van Raak vindt dat krom en wil daarom een einde maken aan deze speciale behandeling voor politici: ‘Politici maken regels voor iedereen, maar de regels die ze voor zichzelf maken zijn steeds maar weer veel ruimer. Tegelijkertijd bezuinigen ze al jaren op de normale werkeloosheidsvoorziening. Het is rechtvaardiger deze regels gelijk te trekken. Als politici daar een probleem mee hebben is de oplossing simpel: verhoog de WW voor iedereen.’

De wet geldt voor bestuurders in gemeenten en provincies en voor leden van het kabinet en de Tweede Kamer. Van 2012 tot 2018 werd bijna 25 miljoen euro aan wachtgeld betaald aan oud-politici. Door het wachtgeld af te schaffen kan dat bijna de helft goedkoper. Van Raak: ‘Voorstanders van het wachtgeld wijzen er vaak op dat politicus zijn zo’n onzeker beroep is en dat voor hen daarom andere regels zouden moeten gelden. Maar dan vergeten zij dat miljoenen andere mensen ook onzeker werk hebben, door de versoepeling van het ontslagrecht en door de explosie aan tijdelijke contracten. En juist politici hebben vaak een enorm netwerk en kunnen daardoor sneller aan een baan komen. Daarbij hebben politici ook nog eens een veel hoger salaris dan de meeste mensen.’