Nu er problemen zijn met onze energievoorziening gaan de gedachtes weer uit naar het plaatsen van kerncentrales. Er zijn zelfs deskundigen die spreken van groene energie als die uit zulke centrales komt. Tegenstanders zullen meteen reppen over die ene ramp in Tsjernobyl en die andere in Japan. Tsjernobyl ligt trouwens in Oekraïne, ook niet echt een gezellig land op dit moment. Men sprak toen van de grootste milieuramp sinds mensenheugenis. ‘Kijk’, zei ik tegen een vrouw destijds naast mij toen ik op een terras zat en naar de wolken keek, dat doe ik altijd als ik op een terras zit, ‘dat is een wolkje radio-actief’. Zij sloeg helemaal op tilt. Dat was niet mijn bedoeling, maar spinazie heb ik niet gegeten.
Toch is dat niet waar, van die grootste milieuramp aller tijden. Kijk eens goed om je heen. Toen ik in mijn jeugd door Brabant fietste zag ik korenvelden met klaprozen en korenbloemen. Ik zat op de boerenkar van de vader van een vriend van mij en wij gingen fluitend op weg naar een weiland niet bij de boerderij maar een eindje verder om de koeien te melken. Ik zag weilanden die geurden van de bloemen en kleurden van de vele soorten. Insecten te over, die we toen maar lastig vonden, vooral die steekvliegen, die sloeg je gewoon dood.
En nu? Raaigras, waar geen bloem op wil groeien en ook niet mag groeien. De enige kleur is groen, maar geen duurzaam groen. Gras voor de koe, die alleen maar heel veel melk moet produceren. De grootste milieuramp die al een eeuw lang zich voltrekt, overal ter wereld, stilletjes, door velen niet gezien, is het steeds sneller verdwijnen van de biodiversiteit. Dat is pas een tragedie en wij allemaal dragen eraan bij. Al die miljoenen soorten levens hebben elkaar nodig om te overleven en dan pas kan de planeet zichzelf in stand houden, maar wij vernietigen in rap tempo die miljoenen soorten.
Wij denken dat we vooruitgang hebben geboekt sinds Sicco Mansholt met zijn innovatieve landbouwbeleid. Hij wist toen niet beter, maar erkende op zijn sterfbed naar verluidt, dat hij de verkeerde route had gekozen. We moeten terug in de tijd om vooruit te komen, we moeten terug naar de kleinschaligheid van toen. We moeten de aarde niet langer uitputten.
Ik was op bezoek in het Loonse Bos. Op zondagochtend, het was mooi weer en helemaal niet koud voor de tijd van het jaar. Op het veld van 3 ha werkten vrijwilligers aan een nieuwe toekomst, die een terugkeer is naar het verleden: het voedselbos moet daar komen. Eerst moest het leven in de aarde weerkeren, dat is onderzocht en goed bevonden en nu wordt er zeer divers geplant. Over een paar jaar zal het vruchten, noten, groenten opleveren die zonder pesticiden of andere enge dingen tot wasdom zijn gekomen. En het bos houdt zichzelf in leven. Ik weet het, een klein druppeltje op een gloeiende plaat, maar we moeten ons gedrag ingrijpend veranderen. En het kan. Het gat in de ozonlaag wordt toch ook steeds kleiner.
Peter Kortz
