Gisteren is een motie van de ChristenUnie door een grote meerderheid van de raad aangenomen. In deze motie roepen we op om als gemeente op te komen voor de rechten van de groep staatlozen in Nederland.
In Utrecht wonen staatlozen. ‘Staatloos’ betekent dat iemand door geen enkel land – volgens de wetgeving van het betreffende land – beschouwd wordt als onderdaan. Staatlozen bezitten dus geen paspoort en geen nationaliteit. Sommigen zijn buiten de landgrenzen van Nederland geboren, maar velen zijn ook hier in Utrecht geboren en zijn staatloos omdat hun ouders dat zijn. Dit treft dus ook kinderen. Deze motie beperkt zich tot de groep staatlozen met verblijf. Ze verblijven legaal in Utrecht. Het gaat hier bijvoorbeeld over expats of mensen die als vluchteling zijn gekomen uit onveilige landen en een asielstatus voor onbepaalde tijd hebben.
Net als veel andere landen erkent Nederland de Staatloosheidsverdragen. Staatlozen krijgen via die weg alsnog een aantal rechten. Denk hierbij aan trouwen, kinderen registreren, naturaliseren. Dan dient men wel officieel de status ‘Staatloos’ te hebben en als zodanig in het Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP) te staan. Maar in Nederland komt een grote groep staatlozen niet in aanmerking voor deze rechten.
Het probleem is namelijk dat de gemeente een deel van deze mensen in de BPR geregistreerd heeft onder de status ‘Nationaliteit Onbekend’ en niet onder de status ‘Staatloos’. De status ‘Nationaliteit Onbekend’ is een juridische categorie die vele andere landen niet kennen. En met de status ‘Nationaliteit Onbekend’ kunnen veel personen geen aanspraak maken op de rechten die uit de Staatloosheidsverdragen voortvloeien. Daarmee is trouwen, naturaliseren en reizen onmogelijk. Een staatloze die die de status ‘staatloos’ heeft, kan dit wel.
Om van de status ‘nationaliteit onbekend’ af te komen en de status ‘staatloos’ te krijgen moeten mensen volgens het huidig beleid eerst zelf aantonen dat ze geen nationaliteit hebben van een ander land. Maar dat kunnen velen niet, want toon maar eens aan dat geen enkel land jou erkent. In sommige gevallen bestaat het land van herkomst zelfs niet meer. Hierdoor is voor mensen een kafkaëske situatie ontstaan, waar de gemeente een belangrijke rol in speelt.
De gemeente Utrecht kent een groep van 1309 mensen (peildatum 1-1-2018) die niet als Staatlozen in het BRP geregistreerd staat. Deze mensen staan nu geregistreerd met de status ‘Nationaliteit Onbekend'. Deze motie is dan ook een oproep aan de gemeente Utrecht om maximaal gebruik te maken van de uitvoeringsruimte en beleidsvrijheid met betrekking tot het vaststellen van de status staatloosheid. Zo kunnen we deze groep inwoners van Utrecht de kans bieden om echt mee te doen in onze stad die in 2012 is benoemd tot ‘The first human rights city in the Netherlands'.
De burgermeester gaf in zijn beantwoording aan dat hij de motie overneemt en dat mensen die belanden in een ‘papierwinkel’ op hulp van de gemeente kunnen rekenen. De tekst van de motie kun je hier vinden.
Wil je weten over dit onderwerp? Van harte welkom op de Dag van de Nationaliteit in Tivoli Vredenburg in Utrecht op 4 juni!