Poliflw

Als het aan het Europees Parlement ligt, dan is de tijd van verschillende oplaadkabeltjes voor telefoons, tablets en andere kleine elektronica voorbij. De tech-industrie kreeg tien jaar te tijd om met een universele lader te komen, maar kon het niet eens worden. Resultaat is dat de consument met steeds meer elektronisch afval blijft zitten.

“Wie heeft er geen la vol met snoeren en telefoonopladers?”, vraagt Europarlementariër Kim van Sparrentak. Een inwoner van de Europese Unie produceert per jaar zestien kilo elektronisch afval. “Als we nu vanuit Europa kiezen voor één universele lader voor elektronische apparatuur, dan scheelt dat enorm in het afval dat we jaarlijks met z’n allen produceren.”

“Het is tijd voor een omslag naar een kringloopeconomie en een duurzame digitale markt.” Van Sparrentak wil dat de Europese Unie de regels voor ecodesign aanscherpt zodat producten die op de Europese markt komen duurzamer, herbruikbaar te recyclen zijn. “We weten dat vrijwillige toezeggingen niet werken. Het is tijd voor wetgeving met het recht om te kunnen repareren en die geplande veroudering, zoals het gebrek aan software-updates, aanpakt.”

Meer effect

Europese standaarden hebben trouwens vaak veel meer effect dan alleen in de Europese Unie, merkt Van Sparrentak op. “Als fabrikanten voor één markt van 500 miljoen consumenten zich moeten houden aan standaarden, dan is het voor hen het voordeligst om die standaarden in hun producten wereldwijd aan te houden.”

Steun de oproep van het Europees Parlement en teken de petitie op Tilt!  

Het Europees Parlement en de EU-landen sloten woensdagochtend na een nacht onderhandelen een overeenkomst over het aanpakken van wegwerpplastic. Europarlementariër Bas Eickhout noemt de deal baanbrekend: “Een paar jaar geleden was zulke wetgeving ondenkbaar geweest. Het toont de almaar groeiende invloed van groene politiek.” 

“Plasticvervuiling is een veelkoppig monster en we zijn er nog lang niet”, reageert Eickhout, “maar dit is een heel grote stap in de goede richting. Er is een omschakeling in denken gaande.”    

Verbod op plastic

Er komt een verbod op een aantal plastic artikelen, waaronder op plastic eetgerei. Ook komt er een volledig verbod op zogenaamd oxo-plastic. Dat laatste is plastic dat verkocht wordt als bio-plastic, maar zeer schadelijk voor het milieu is omdat het in microplastic afbreekt. Een andere maatregel die in het oog springt is dat plastic flesjes geen losse doppen meer mogen hebben.

Ook worden landen verplicht om binnen nu en tien jaar vrijwel alle plastic flessen gescheiden in te zamelen. Verder zullen fabrikanten moeten gaan betalen voor de maatschappelijke kosten om het wegwerpplastic dat ze produceren op te ruimen, zo zullen sigarettenfabrikanten gaan opdraaien voor het opruimen van sigarettenfilters.

'Onnodige regeldruk'

“Enkele jaren terug was het ondenkbaar geweest dat de EU zo’n palet aan concrete maatregelen op specifieke plastic producten zou invoeren”, zegt Eickhout. In 2014 probeerde de toen net aangetreden eurocommissaris Frans Timmermans bijvoorbeeld nog het initiatief van de Europese Groenen om plastic tasjes aan te pakken van tafel te vegen. Dat vond hij ‘onnodige regeldruk’. 

De enorm positieve reacties nadat de regelgeving er toch doorkwam, heeft eraan bijgedragen dat steeds meer politici beginnen te beseffen dat het juist precies dit soort regels zijn die mensen van Europa willen zien. “Europese maatregelen die het belang van mens en milieu dienen in plaats van multinationals.”

Eickhout: “De nieuwe wetgeving toont dat de groene beweging ook op Europees niveau steeds meer een stempel begint te drukken op het verloop van politieke discussies en de uiteindelijke beleidskeuzes.”

De deal moet nog bekrachtigd worden door de EU-landen en het voltallige Europees Parlement, maar dat is een formaliteit. De wetgeving zal in de eerste helft van 2021 in werking treden.

Een greep uit de maatregelen in de nieuwe wetgeving:

Een verbod op alle oxo-afbreekbare plastic producten Een verbod op een aantal plastic producten voor eenmalig gebruik (zonder uitzonderingen) Wattenstaafjes, rietjes, roerstaafjes, en ballonenstokjes Bestek en borden Voedselbakjes van geëxpandeerd polystyreen Gescheiden inzameling van flessen: 77% in 2025, 90% in 2029 Verplichting voor lidstaten om consumptie van plasticbekers en voedselbakjes terug te dringen Producteisen voor plasticflessen PET-flessen moeten in 2025 voor minsten 25% uit gerecycled plastic bestaan, en alle plasticflessen voor minsten 30% in 2030 Doppen moeten vijf jaar na ingang van de wetgeving vast aan de fles blijven zitten na het afschroeven Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) voor onder meer: sigarettenfabrikanten, fabrikanten van vochtige doekjes, plasticzakjes, voedselverpakkingen, en ballonen.

De milieucommissie van het Europees Parlement scherpt de wetsvoorstellen voor het aanpakken van plastic voor eenmalig gebruik verder aan. “Er lag al een goed voorstel van de Europese Commissie op tafel”, zegt Europarlementariër Bas Eickhout, “maar vandaag maken we duidelijk dat het nog ambitieuzer moet. De plastic soep schreeuwt om fikse maatregelen.”

Volgens het voorstel van de Europese Commissie moet er een verbod komen op een aantal plastic producten die makkelijk in het milieu belanden, waaronder rietjes en ander plastic eetgerei. Eickhout: “Het gebruiken van wegwerpplastic waarvoor we allang goede alternatieven hebben, is niet meer van deze tijd. Vandaar dat de milieucommissie de lijst met verboden verder wil uitbreiden. Er komt ook een verbod op de lichtste plastic tasjes.”

Reductieverplichting

Een tweede groep plasticproducten komt onder een reductieverplichting te vallen, het gaat dan onder meer om ballonnen en sigarettenfilters. Eickhout: “Ook daar zal de milieucommissie meer producten toevoegen, denk bijvoorbeeld aan voedselbakjes.” Een ander punt om in de gaten te houden is de zogenoemde ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ waarbij producenten moeten betalen voor het inzamelen en verwerken van het afval dat ze veroorzaken. “De milieucommissie wil daar veel meer verantwoordelijkheid voor de kosten van het opruimen aan toevoegen. Nu is het de belastingbetaler die daarvoor opdraait. Maar de producenten zijn de daadwerkelijke veroorzakers van deze vervuiling en moeten daar dan dus ook voor betalen.”   

Visnetten

Opvallend is dat deze nieuwe wetgeving ook in gaat op het probleem van de zogenaamde spooknetten. De Europese visserijsector gaat bijzonder slordig om met hun - grotendeels van plastic gemaakte - visnetten. Maar liefst eenderde van de netten komt niet terug aan land. Ze blijven in zee drijven en vangen nog steeds vis en andere zeedieren. Eickhout: “De milieucommissie zal daar veel concretere actie willen zien. Zo gaan we EU-lidstaten verplichten een statiegeldsysteem in te voeren.”

“Het plasticprobleem staat hoog op de politieke agenda, dat is goed om te zien. De aanpak van plastic voor eenmalig gebruik is echter nog maar het begin. Er moeten snel maatregelen komen om al het plasticgebruik terug te dringen, en dat doe je onder andere met een belasting. Er is nog veel meer werk aan de winkel,” aldus Eickhout.

Op 23 oktober stemt het voltallige Europarlement over de voorstellen die woensdag door de milieucommissie worden aangenomen. In november zouden de onderhandelingen met de EU-landen over de uiteindelijke wetstekst moeten beginnen, maar die lijken op dit moment nog lang niet zo ver te zijn.

Van het afval dat ronddobbert in Europese zeeën, komt een derde rechtstreeks van schepen. De EU wil daar met nieuwe wetgeving verandering in brengen. Donderdag kreeg Europarlementariër Bas Eickhout steun van de milieucommissie van het Europees Parlement voor zijn voorstellen om deze bron van plastic en andere afval aan te pakken.  

Eickhout: “Er mogen geen economische voordelen te behalen zijn door afval in zee te dumpen, en daarnaast moet het dumpen per EU-wet verboden worden.”

Als schepen hun afval in een haven willen afgeven, dan moeten ze daar uiteraard voor betalen. Dat heeft echter als gevolg dat het aantrekkelijk wordt om afval in zee te gooien, om zo de afgiftekosten te ontlopen. Eickhout: “Er moet een vast bedrag ingevoerd worden, dat schepen altijd moeten betalen, ongeacht de hoeveelheid afval die ze afgeven. De havens lobbyen flink om deze voorgestelde regel af te zwakken, gelukkig is de milieucommissie daar niet voor bezweken. ‘Groene’ schepen die maatregelen nemen om minder afval te produceren en slim met afval omgaan, krijgen korting.”

Eickhout kreeg steun voor het uitbreiden van de wetgeving: “De wet gaat nu enkel over afgifte van afval. Maar tot op heden is er nog nergens een verbod voor schepen op het dumpen van afval in EU-wetgeving opgenomen. Daar moet verandering in komen. Zo dwingen we lidstaten om toereikende sancties en boetes in hun nationale wetgeving op te nemen.” Een ander uitbreiding waar Eickhout steun voor kreeg, is de toevoeging van boorplafonds. Binnen de Europese Unie zijn er meer dan tweehonderd offshore boorplatforms op zee met elk honderd tot tweehonderd werknemers, er moet duidelijke EU-regelgeving zijn voor de manier waarop deze boorplafonds met hun afval omgaan.

Tot slot pakt de milieucommissie een groot deel van de problematiek rondom rondzwervende visnetten aan. “Oude visnetten moeten eveneens zonder extra kosten afgegeven kunnen worden in havens om dumpen te voorkomen. Ook geven we korting aan schepen die goede maatregelen tegen het verliezen van netten nemen, en moeten vissers verloren netten gaan registreren. De laatste stap in de oplossing is een statiegeldsysteem voor visnetten, daar wordt momenteel echter hard aan gewerkt in een nieuwe EU wet omtrent plastic.”

Nadat ook de transportcommissie haar standpunt heeft ingenomen, waar Eickhout aan de onderhandelingstafel zit, stemt het volledige Europees Parlement over het uiteindelijke onderhandelingsmandaat. Daarna zullen de onderhandelingen met de EU-landen van start gaan.  

Van het afval dat ronddobbert in Europese zeeën, komt een derde rechtstreeks van schepen. De EU wil daar met nieuwe wetgeving verandering in brengen. Donderdag kreeg Europarlementariër Bas Eickhout steun van de milieucommissie van het Europees Parlement voor zijn voorstellen om deze bron van plastic en andere afval aan te pakken.

Eickhout: “Er mogen geen economische voordelen te behalen zijn door afval in zee te dumpen, en daarnaast moet het dumpen per EU-wet verboden worden.”

Als schepen hun afval in een haven willen afgeven, dan moeten ze daar uiteraard voor betalen. Dat heeft echter als gevolg dat het aantrekkelijk wordt om afval in zee te gooien, om zo de afgiftekosten te ontlopen. Eickhout: “Er moet een vast bedrag ingevoerd worden, dat schepen altijd moeten betalen, ongeacht de hoeveelheid afval die ze afgeven. De havens lobbyen flink om deze voorgestelde regel af te zwakken, gelukkig is de milieucommissie daar niet voor bezweken. ‘Groene’ schepen die maatregelen nemen om minder afval te produceren en slim met afval omgaan, krijgen korting.”

Eickhout kreeg steun voor het uitbreiden van de wetgeving: “De wet gaat nu enkel over afgifte van afval. Maar tot op heden is er nog nergens een verbod voor schepen op het dumpen van afval in EU-wetgeving opgenomen. Daar moet verandering in komen. Zo dwingen we lidstaten om toereikende sancties en boetes in hun nationale wetgeving op te nemen.” Een ander uitbreiding waar Eickhout steun voor kreeg, is de toevoeging van boorplafonds. Binnen de Europese Unie zijn er meer dan tweehonderd offshore boorplatforms op zee met elk honderd tot tweehonderd werknemers, er moet duidelijke EU-regelgeving zijn voor de manier waarop deze boorplafonds met hun afval omgaan.

Tot slot pakt de milieucommissie een groot deel van de problematiek rondom rondzwervende visnetten aan. “Oude visnetten moeten eveneens zonder extra kosten afgegeven kunnen worden in havens om dumpen te voorkomen. Ook geven we korting aan schepen die goede maatregelen tegen het verliezen van netten nemen, en moeten vissers verloren netten gaan registreren. De laatste stap in de oplossing is een statiegeldsysteem voor visnetten, daar wordt momenteel echter hard aan gewerkt in een nieuwe EU wet omtrent plastic.”

Nadat ook de transportcommissie haar standpunt heeft ingenomen, waar Eickhout aan de onderhandelingstafel zit, stemt het volledige Europees Parlement over het uiteindelijke onderhandelingsmandaat. Daarna zullen de onderhandelingen met de EU-landen van start gaan.