Poliflw

In het debat van afgelopen week bespraken we de conclusies van het rapport over de gevolgen van zestig jaar gaswinning. En de conclusie is helder: de belangen van de Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning in Groningen. Er is sprake van een ‘ongekend systeemfalen’ met rampzalige gevolgen. Er is te laat geluisterd, de gezondheid en veiligheid van Groningers is te lang genegeerd en geld was dominant bij besluiten over gaswinning. Zowel publieke als private partijen hebben hun plicht verzaakt.

De grote twijfels en zorgen die er al waren over de nieuwe Omgevingswet, zijn toegenomen nu de minister de invoering ervan heeft uitgesteld. “Invoering van deze mega-wet op deze korte termijn was vragen om moeilijkheden,” zegt Tweede Kamerlid Paul Smeulders.

GroenLinks initieerde een schriftelijk overleg over de kwestie naar aanleiding van een kabinetsbrief, waarin staat dat de invoering van de veelomvattende omgevingswet wordt uitgesteld vanwege de corona-crisis.

Uit een reconstructie van NRC bleek dat al langer bekend was dat de invoering onhaalbaar was. De nieuwe wet gaat namelijk gepaard met een enorme ICT-operatie, aangezien de vergunningsverlening in de toekomst vooral digitaal zal zijn.

De Omgevingswet wordt ook wel de grootste verandering van ons wettelijk stelsel sinds Thorbecke genoemd. De wet moet vanaf volgend jaar zo’n beetje alle wetgeving rond de ruimtelijke ordening en leefomgeving vervangen, decentraliseren en digitaliseren. 

Zorgen over zeggenschap voor burgers GroenLinks is fel tegenstander van de wet, omdat deze het beschermingsniveau verminderd en burgers minder mogelijkheden geeft om zich te beroepen op plannen in hun leefomgeving.

“In het woud aan regels en procedures wordt hun zeggenschap verkleind. De wet heeft vooral de belangen van ondernemers voor ogen”, vindt Paul Smeulders.

De invoering van de wet is een reusachtige operatie voor alle decentrale overheden: provincies, gemeenten en andere overheidsinstanties. “De signalen dat dit niet haalbaar was op deze termijn, ontvangen wij al lange tijd. Het kan nauwelijks een verrassing zijn dat ook de ambtenaren daar weet van hadden. Wel had het interne rapport hierover dat er blijkbaar was, aan de Tweede en Eerste Kamer gestuurd moeten worden.”

Huidige stelsel behouden?  GroenLinks noemt het verstandig dat de minister nu heeft besloten de invoering uit te stellen. Daarbij vindt de partij het belangrijk dat de vertraging geen invloed heeft op de invoering van noodzakelijke maatschappelijke transities, zoals de energietransitie.

GroenLinks vraagt zich of wat er mis mee is als het huidige stelsel gewoon blijft werken. Ook wil GroenLinks weten of het uitstel betekent dat ook de beschikbare budgetten worden overschreden. Moeten decentrale overheden extra kosten maken vanwege dit uitstel en waar kunnen ze die kosten verhalen? En wat kan de minister doen om signalen van overheden over problemen beter te horen en hen beter te ondersteunen?

Naar verwachting zal de minister binnen drie weken reageren.  

De VN-klimaattop (COP26) die in november van dit jaar in Glasgow zou plaatsvinden wordt uitgesteld. GroenLinks Europarlementariër Bas Eickhout: “De EU loopt achter met het huiswerk voor de klimaattop, het aangekondigde uitstel betekent niet dat we de voorbereiding links kunnen laten liggen. Een effectieve en solidaire aanpak van Covid-19 is uiteraard topprioriteit. De Europese klimaatwet en het aanslingeren van groene investeringen zijn dat echter ook. Economisch herstel en de aanpak van klimaatverandering moeten straks volledig samenvallen.”

Cruciale klimaattop

De COP26 vindt plaats aan het eind van een vijfjarig cyclus waarin landen hogere CO2-reductiedoelen moeten indienen. Eickhout: “Komt de wereld tijdens deze klimaattop niet met een fikse ophogingen in toezeggingen, dan verliezen we vijf jaar aan klimaatactie. De EU moet het voortouw nemen en ruim voor de klimaattop de boel op orde hebben. Dat is de enige manier om eerst China, en vervolgens de rest van de wereld tijdig mee te krijgen. De Europese Commissie heeft echter nog niet eens het voorstel voor ophoging van het Europese 2030-doel klaar. Terwijl er daarna nog vele maanden overheen kunnen gaan voordat de EU-landen het eens zijn.”

Klimaatwet en duurzaam investeren

Eickhout benadrukt dat klimaatactie en het economische herstel van het coronavirus één en hetzelfde moeten worden: “Dat doe je door de Europese economie te herstellen via een volledig duurzaam investeringspakket. Energiebesparing, duurzame energie, netwerkinvesteringen, schone productieprocessen, recycling, noem maar op. Strikt overkoepelend klimaatbeleid zorgt ervoor dat alle EU-landen die richting ingaan. Hiervoor is de klimaatwet noodzakelijk, mét ambitieus 2030-doel. De Europese Commissie moet het voorstel voor een opgehoogd 2030-doel dus eerder vandaag dan morgen op de onderhandelingstafel leggen.”

“De EU moet doorpakken op de groene agenda. Zo garanderen we duurzaam economisch herstel en zijn we voorbereid om de cruciale klimaattop in Glasgow een succes te maken, ook als deze in 2021 plaatsvindt”, besluit Eickhout.

De klimaatwet die de Europese Commissie vandaag presenteert, voldoet volgens GroenLinks niet aan de beloften van de Europese Green Deal. “Dit wetsvoorstel neemt wetenschappelijke noodseinen én de werking van het Parijsakkoord niet serieus. De EU moet nu een leidende rol spelen, om tijdens de klimaattop in Glasgow effectief te zijn. De kansen die de klimaatwet daarop biedt worden niet gegrepen”, oordeelt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. 

We vragen de Europese ministers voor klimaat om in de klimaatwet op te nemen dat de Europese Unie 65 procent minder CO2 uitstoot in 2030. Teken de petitie.

Cruciale klimaattop in Glasgow

De klimaattop die eind 2020 in Glasgow plaatsvindt (COP26) is het einde van een vijfjarige cyclus waarin landen hogere CO2-reductiedoelstellingen onder het Parijsakkoord moeten inleveren. Eickhout: “COP26 is de lakmoesproef voor de werking van het Parijsakkoord. Komt de wereld dit jaar niet met een fikse ophogingen in toezeggingen, dan riskeren we vijf jaar aan klimaatactie te verliezen. Een economische reus als de EU moet het voortouw nemen. Dat is de enige manier om eerst China, en vervolgens de rest van de wereld tijdig mee te krijgen.”

2030-doelstelling nog steeds niet op tafel

“De wetenschap is glashelder. De komende tien jaar moeten we de uitstoot wereldwijd sterk terugdringen om zicht te houden op de doelstellingen van het Parijsakkoord”, stelt Eickhout. “Natuurlijk steunen we dat de wet vastlegt dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Maar eigenlijk hoort de discussie volledig te draaien om 2030, 2030 en nog eens 2030. We hebben CO2-doelen nodig die nu extra klimaatactie afdwingen, niet in de verre toekomst.”

Een definitief ophogingsvoorstel voor het Europese 2030 CO2-reductiedoel blijft de Commissie echter ontwijken. Eickhout: “Ook nu weer in de klimaatwet. Dat gebeurt met het excuus dat meer studie nodig is. Onzin. We weten wat er moet gebeuren, de modellen zijn er. Het is hoog tijd dat de Commissie het voorstel voor een nieuw 2030-doel op tafel legt. Er moet een internationaal momentum gecreëerd worden richting de cruciale klimaattop in Glasgow in november. Elke week telt.”

Eickhout: “Vergeet niet dat nadat de Commissie eindelijk een voorstel voor een nieuw 2030-doel op tafel legt, de EU-landen nog ermee moeten instemmen. In het verleden duurde dat zeker een jaar. Door te treuzelen verspilt de Commissie ongelooflijk kostbare tijd in aanloop naar de belangrijke klimaattop.” 

Werking Parijsakkoord ondermijnd

Daarnaast wil de Commissie in de klimaatwet vastleggen dat een nieuw 2030-doel vervolgens de komende tien jaar niet verder opgehoogd wordt. Eickhout: “De Europese Commissie geeft hiermee het signaal af dat de EU niet meedoet aan de volgende ophogingsronde onder het Parijsakkoord in 2025. Hierdoor is er dan dus opnieuw de dreiging dat de wereld vijf jaar verliest. Dit onderdeel van de klimaatwet ondermijnt regelrecht de werking van het Parijsakkoord. Heel onverstandig.”

Het handelsverdrag tussen de Europese Unie en Zuid-Amerika (EU-Mercosur) gaat lijnrecht in tegen de Europese ambities in de Green Deal. Het handelsverdrag schiet tekort om klimaatverandering tegen te gaan en biodiversiteit te beschermen. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van het handelsakkoord in opdracht van de Groene fractie in het Europees Parlement.

In 2019 bereikten de onderhandelaars van de EU en Mercosur-landen (Argentinië, Brazilië, Paraguay, en Uruguay) overeenstemming over een handelsdeal. De voorlopige politieke overeenkomst wordt nu juridisch verder uitgewerkt voordat het Europees Parlement en de nationale regeringen er een definitief besluit over nemen.

Al in 1999 werden de onderhandelingen over het handelsakkoord gestart. Het mandaat voor de onderhandelingen hield daarom volstrekt geen rekening met de grote maatschappelijke kritiek van de afgelopen jaren op vrijhandelsakkoorden van de EU. Deze handelsakkoorden worden steeds breder bekritiseerd over hun negatieve gevolgen voor klimaat, milieu, dierenwelzijn en sociale rechtvaardigheid. Een onderzoek van de Europese Commissie naar de duurzaamheidseffecten werd pas gepubliceerd nadat het akkoord al was gesloten, waardoor de conclusies niet meegenomen zijn in de onderhandelingen.

Negatieve duurzaamheidseffecten

De studie laat zien dat de huidige handelsstromen tussen de EU en Mercosur grote negatieve duurzaamheidseffecten hebben, die door het handelsverdrag versterkt zouden worden. De EU importeert onder andere veel soja, (rund)vlees en suiker uit Zuid-Amerika, terwijl de Mercosur-landen onder andere (onderdelen van) vliegtuigen en auto’s importeren. De auteurs van de studie verwachten een toename in de productie van landbouwgoederen die ontbossing verergert. Het grootste deel van de CO2-uitstoot van Brazilië en Paraguay komt door veranderingen in het landgebruik.

Het onderzoek wijst ook op het veelvuldig gebruik van gevaarlijke pesticiden waaronder glyfosaat in Mercosur-landen, die de biodiversiteit en gezondheid schaden. In Brazilië worden steeds meer pesticiden toegestaan op de markt. Daarnaast beschrijft de studie schadelijke praktijken bij de productie van vlees in Mercosur-landen, illegale ontbossing en een gebrekkige controle op de export naar de EU. Door meer handel in deze producten en het transport daarvan, zou klimaatverandering verder verergeren.

Handelsbelemmeringen

Het EU-Mercosur handelsakkoord bevat een hoofdstuk over duurzaamheid, bedoeld om onder andere de implementatie van het Parijsakkoord, duurzaam bosbeheer en werknemersrechten, te bevorderen. De bepalingen in dit hoofdstuk hebben alleen geen tanden en staan in geen verhouding tot de veel grotere verwachte negatieve gevolgen van de handelsbepalingen uit het akkoord. In tegenstelling tot de afspraken over tarieven, quota en andere handelsbelemmeringen die juridisch afdwingbaar zijn, zijn er geen effectieve instrumenten om de duurzaamheidsbepalingen uit het verdrag af te dwingen.

GroenLinks wil geen EU-Mercosur handelsakkoord dat de strijd tegen klimaatverandering en ontbossing ondermijnt. De EU moet wat GroenLinks betreft handelsafspraken maken die echt bijdragen aan duurzame handel. Verschillende landen waaronder Ierland, Frankrijk en - dankzij Groene regeringsdeelname - Oostenrijk hebben hun bezwaren tegen dit handelsakkoord al duidelijk gemaakt.

 

Laat je stem horen tegen EU-Mercosur en roep de Nederlandse regering en de EU op niet akkoord te gaan met dit handelsverdrag. Teken onze petitie!

Lees de volledige studie: Analysis of the agreement between the European Union and the Mercosur