Poliflw

Er moet snel een actieplan komen om het aantal stage- en leerwerkplekken voor mbo-studenten weer op peil te brengen, vindt GroenLinks. Bijvoorbeeld door een stagefonds voor vitale sectoren en afspraken met bedrijven en MBO-instellingen over het creëren van stageplekken. Dit voorstel doet Tweede Kamerlid Niels van den Berge vandaag bij het debat over mbo en corona.

Het oplopende tekort aan stageplekken leerbanen voor MBO-studenten is zorgwekkend. Dit jaar is het tekort aan stageplekken en leerbanen in het mbo al opgelopen tot 19.000 (Bron: SBB). Het aantal studenten dat van start ging bij een werkgever daalde met 56% ten opzichte van vorig jaar. Het is een rem op de studievoortgang en verkleint mogelijkheden op de arbeidsmarkt.

Ruim 40% van de beroepsbevolking heeft een MBO-diploma. En om dit diploma te behalen, is een goede stage of leerwerkplek tijdens de studie cruciaal. Bij de vorige crisis in 2008 bleek dat stagetekorten in crisistijd leiden tot arbeidstekorten als de economie weer aantrekt. Daar moeten we nu van leren, vindt GroenLinks.

“Als één ding duidelijk is geworden in deze crisistijden, is het dat onze samenleving gedragen wordt door praktisch opgeleide mbo-studenten. Van zorgmedewerker tot bouwvakker, van pedagogisch medewerker tot beveiliger; allemaal zijn zij onmisbaar voor ons dagelijks functioneren. Daarom moeten we alles op alles zetten om stages en leerwerkplekken op peil te brengen”, zegt Tweede Kamerlid Niels van den Berge.

Dit is wat GroenLinks wil

Al eerder maakte het kabinet bekend dat zo’n 20 miljoen euro extra budget vrijgemaakt om de gevolgen van COVID-19 voor stages en leerbanen op te vangen. GroenLinks verwelkomt dit, maar vrezen dat het niet genoeg zal zijn. De grootste zorgen zijn ervoor vitale sectoren, zoals de zorg en de kinderopvang. Zij stonden voor de crisis al onder druk en kunnen nu onvoldoende mogelijkheden bieden aan studenten. Andere sectoren die zwaar gebukt gaan onder de crisis, zoals de horeca en toerisme, zullen waarschijnlijk ook extra ondersteuning nodig hebben.

Het kabinet moet snel met oplossingen komen met werkgevers en leerwerkbedrijven om meer stageplekken te creëren. Concreet wil GroenLinks dat:

Bedrijven in vitale sectoren, zoals zorg, veiligheid en logistiek, ondersteuning krijgen om stageplekken te creëren. Studenten die zich willen laten her- of omscholen richting vitale sectoren ondersteuning in her- of omscholingskosten krijgen. Bedrijven die zich inzetten op groene en duurzame productieprocessen op extra middelen rekenen om stageplekken te creëren. Bedrijven, maar ook instellingen zelf die creatieve ideeën hebben voor (vervangende) stages en opdrachten, hulp kunnen krijgen.

Mbo-studenten die stage lopen hebben betere begeleiding nodig. Ook moet het voor hen eenvoudiger zijn om klachten over stages te melden. Dat stelt GroenLinks in een schriftelijk overleg over stagemisbruik.  

“Juist deze corona-crisis laat zien hoe belangrijk het is dat we investeren in praktisch opgeleiden. Veel van de zorgverleners waarvoor we nu applaudisseren, hebben een mbo-diploma. Ook veel mbo-studenten en -docenten doen wat ze kunnen in de strijd tegen corona. Zij verdienen onze waardering, nu én na deze crisis”, zegt Tweede Kamerlid Niels van den Berge.

Meer dan de helft van de mbo-studenten in de zorg is gestopt of wil stoppen met de opleiding als gevolg van stagemisbruik. Dat blijkt uit gegevens van vakbond FNV. Bij de bond kwamen meer dan 2.000 klachten binnen. Deze cijfers zijn nog van vóór de coronacrisis.

De belangrijkste klacht van studenten is dat er nauwelijks tijd is voor begeleiding, stagiairs als volledige werkkrachten ingezet worden, of verantwoordelijkheden krijgen waarvoor zij (nog) niet bevoegd zijn. Zes op de tien meldingen had betrekking op stagemisbruik in de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT).

Investeer in vakonderwijs De corona-crisis maakt volgens GroenLinks duidelijk dat op onderwijs en de publieke sector niet meer bezuinigd mag worden. Het is juist zaak dat we hierin investeren. Want de kwaliteit van de zorg begint bij de mogelijkheid om goede zorgprofessionals op te leiden. Genoeg goede en veilige stageplekken zijn daarvoor cruciaal.

Van den Berge: “Mbo-studenten en andere professionals in opleiding zijn onmisbaar. Zeker nu. En zeker in de zorg. Laten we als deze crisis voorbij is, werk maken van adequate stagebegeleiding. Zodat we in de toekomst niet hoeven te kiezen in schaarste.”

De oplossingen van GroenLinks:

zorg dat studenten een laagdrempelige mogelijkheid hebben om misbruik tijdens hun stage te melden zorg voor een loket waar zij ook advies en hulp kunnen krijgen bij het nemen van vervolgstappen zorg ervoor dat erkende leerwerkorganisaties alert zijn op het voorkomen van stagemisbruik zorg dat er genoeg tijd en ruimte is voor goede stagebegeleiding

Het sluiten van scholen en het laten vervallen van het centraal eindexamen zijn noodzakelijke maatregelen in de strijd tegen het coronavirus. Maar het roept ook veel vragen op. In een schriftelijk overleg, vragen Tweede Kamerleden Lisa Westerveld en Niels van den Berge vooral om meer duidelijkheid voor leerlingen, studenten en onderwijspersoneel.

De onderwijswereld staat op zijn kop. In korte tijd zijn leerlingen, studenten en docenten op een compleet andere manier gaan werken: digitaal en op afstand. “Ongelooflijk indrukwekkend hoe onderwijsinstellingen dit in zo’n korte tijd voor elkaar hebben gekregen”, zegt Niels van den Berge.

Het niet door laten gaan van de centrale eindexamens is begrijpelijk, maar geeft ook een dubbel gevoel. “Examens zijn een bijzondere periode en we kunnen onszelf heel goed voorstellen dat het besluit, behalve tot opluchting, ook tot veel teleurstelling leidt”, vindt Lisa Westerveld.

Uiteraard is het niet mogelijk om op deze korte termijn alle effecten van deze ingrijpende maatregelen te overzien. En om rekening te houden met alle verschillen binnen het onderwijsveld. Toch vindt GroenLinks het noodzakelijk nu aandacht te vragen voor de zorgen die leven. En te zorgen dat er meer duidelijkheid komt voor specifieke doelgroepen, zoals kwetsbare leerlingen.

Duidelijkheid voor leerlingen in Voortgezet Speciaal Onderwijs

Zo zijn er zorgen over leerlingen in het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). Voor hen en hun ouders heeft deze situatie extra impact. Westerveld: “Zij hebben intensieve begeleiding nodig en zijn gebaat bij rust en structuur.”

GroenLinks wil graag weten of er voor VSO-leerlingen een vorm van opvang op school mogelijk is. En of er een plek is waar ouders zich toe kunnen wenden voor ondersteuning. Ook vraagt GroenLinks om meer tijd bij het afnemen van de mondelinge examens, op basis waarvan nu de beoordeling plaatsvindt. En dat deze leerlingen herkansingsmogelijkheden krijgen.

Duidelijkheid voor leerkrachten en surveillanten over gezondheid

Op scholen waar docenten nog wel les geven of waar surveillanten schoolexamens afnemen, zijn goede instructies nodig over hoe om te gaan met hygiëne. “Goede medische voorlichting is cruciaal. Zodat docenten besmettingsverschijnselen herkennen en weten hoe ze ermee om moeten gaan. Ook is genoeg materiaal nodig om hygiëne te waarborgen”, zegt Lisa Westerveld.

Duidelijkheid over kinderen in moeilijke thuissituaties

Grote zorgen zijn er over leerlingen en studenten zonder stabiele thuissituatie. “Voor kinderen en jongeren in onveilige gezinssituaties, zijn school en stages vaak een uitvlucht. GroenLinks wil dat deze kinderen de bescherming en hulp krijgen die ze nodig hebben”, aldus Niels van den Berge.

Kinderen die opgroeien in gezinnen die kampen met armoede, lopen het risico verder achterop te raken. Voor hen moet extra aandacht zijn. Ook moeten zij de beschikking krijgen over een computer of tablet, zodat ze afstandsonderwijs kunnen volgen, vindt GroenLinks. Zo zorgen we voor gelijke kansen, ook in deze ongekende crisistijd.

Duidelijkheid over vervolgonderwijs

Het is goed dat de aanmelddatum voor het hoger onderwijs is verschoven. Dat geeft leerlingen meer tijd om hun keuze te maken voor een studie in het vervolgonderwijs. Tegelijkertijd hebben hogescholen en universiteiten belang bij duidelijkheid over aantallen studenten, ook in het kader van goede voorlichting en matchingsgesprekken. Daarom wil GroenLinks graag dat het kabinet leerlingen en studenten motiveert zich wanneer dat mogelijk is, voor de oude datum aan te melden bij het vervolgonderwijs.

Duidelijkheid voor MBO-studenten

Veel studenten en docenten in het mbo doen op dit moment onmisbaar werk in vitale sectoren, zoals de zorg en logistiek. Niels van den Berge: “We hebben daar de grootst mogelijke  waardering voor. Hun onmisbare werk blijft niet onopgemerkt.”

Leer-werkbedrijven gaan verschillend om met stages in niet-vitale sectoren. Dat zorgt voor onduidelijkheid. Van den Berge roept het kabinet op in overleg met mbo-instellingen, studenten en leer-werkbedrijven zoveel mogelijk te zoeken naar passende oplossingen, waarbij de gezondheid van studenten en docenten voorop staat, en studievertraging zoveel als mogelijk voorkomen wordt.

Van den Berge: “Studenten mogen niet de dupe worden van deze crisis. Ik heb de regering gevraagd om samen met mbo-instellingen en leer-werkbedrijven te kijken of ze alternatieve opdrachten aan kunnen bieden aan studenten,  die niet op hun leer-werkbedrijf terecht kunnen voor het afronden van hun examenopdracht. Voor een deel doen mbo-instellingen dit al, maar nog niet altijd. Ik wil dat we alles op alles zetten om studievertraging te voorkomen.”

De regering wil op basis van het RIVM-onderzoek naar de rol van kinderen en jongeren bij de verspreiding van het coronavirus bekijken of en wanneer scholen weer open kunnen. GroenLinks benadrukt dat het noodzakelijk is om bij het bepalen van die openingsdatum voor het mbo rekening te houden met de specifieke leeftijdsopbouw van mbo-studenten. Die is anders dan de leeftijdsopbouw in het basisschool- of voortgezet onderwijs.

Duidelijk loket voor vragen

Vanwege de grote hoeveelheid vragen van ouders, leerlingen, studenten en docenten, zou het goed zijn als er een loket komt waar zij zich toe kunnen wenden. Bijvoorbeeld met vragen over de schoolexamens, over de verspreiding van het virus en over mogelijkheden voor financiële ondersteuning bij de aanschaf van digitale leermiddelen. GroenLinks roept het kabinet op zo’n duidelijk loket op te richten.

 

Pak stagediscriminatie aan. Geef mbo-studenten het recht op een minimale stagevergoeding. Versterk de zeggenschap in het mbo. Dat bepleit Tweede Kamerlid Niels van den Berge tijdens het debat over het wetsvoorstel ‘verbetering positie mbo-studenten’ vandaag in de Tweede Kamer.

In een tijd dat werkgevers en consumenten zitten te springen om vakmensen, groeit de waardering voor het mbo. Maar helaas ervaren mbo-studenten nog altijd flinke belemmeringen en merken ze zelf vaak nog weinig van die waardering.

Stagediscriminatie is bijvoorbeeld een groot obstakel. Met name studenten met een migratieachtergrond ondervinden veel moeite om een passende stage te vinden. Volgens GroenLinks is het de hoogste tijd om dit probleem aan te pakken. Daarom wil GroenLinks dat er een app komt, waarmee studenten gemakkelijk en snel klachten in kunnen dienen.

“Ik heb de afgelopen tijd met veel mbo-studenten gesproken. De persoonlijke verhalen van studenten die het slachtoffer worden van stagediscriminatie maken me boos en verdrietig. Het is zo oneerlijk. Ik hoor te vaak dat studenten ‘aangifteverlegen’ zijn. Ze vragen zich af: wordt er wel iets gedaan als ik een klacht indien? Bovendien is er een oerwoud aan meldpunten. Daarom zeggen wij: maak het makkelijk om een klacht in te dienen en zorg ervoor dat opgetreden wordt tegen stagediscriminatie”, aldus Niels van den Berge.

App ‘Meldpunt stagediscriminatie’ GroenLinks stelt voor om een meldingen-app stagediscriminatie te ontwikkelen, waar studenten laagdrempelig melding kunnen maken van stagediscriminatie. Instellingen die al een fysiek loket hebben, kunnen hun klachten ook via de app registreren, zodat alle meldingen op één plaats samenkomen. De meldingen worden gebundeld en geanalyseerd door Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die op kunnen treden tegen stagediscriminatie.

Minimale stagevergoeding

Daarnaast wil GroenLinks een minimale stagevergoeding voor mbo-studenten in de wet. Van den Berge: “Een groot deel van de studietijd van een mbo-student bestaat uit stage lopen. Door de krapte op de arbeidsmarkt, zijn mbo-stagiairs populair bij werkgevers. Zij moeten de waardering krijgen waar ze recht op hebben. Nu variëren de stagevergoedingen van helemaal niks tot een eerlijke vergoeding. Ik wil dat we met elkaar afspreken dat er een sociale ondergrens is, waar elk leer-werkbedrijf minimaal aan moet voldoen.”

Versterk zeggenschap

GroenLinks vindt het belangrijk dat mbo-studenten zelf mee kunnen beslissen over de kwaliteit en inhoud van hun onderwijs. Van den Berge: “Wij stellen voor dat studenten die actief zijn in een zeggenschapsraad recht krijgen op een eerlijke vergoeding en dat de uren die ze erin stoppen mee kunnen tellen voor hun studie.”

Mbo-studenten met een niet-westerse achtergrond moeten hulp kunnen vragen aan een diversiteitscoach. Die kan hen helpen stagediscriminatie aan te pakken en een baan te vinden. Een voorstel van GroenLinks hiervoor bij de behandeling van de Onderwijsbegroting werd door de minister omarmd.

Vorig jaar bleek uit onderzoek (ROA, 2018) dat 68% van de mbo-studenten zonder migratie-achtergrond in één keer een stageplek vindt, terwijl dat bij mbo-studenten met een niet-westerse migratieachtergrond 48% is.

“Stagediscriminatie is een groot en hardnekkig probleem. Dat zijn schrijnende cijfers, met daarachter persoonlijke verhalen. Wij horen dat veel studenten terughoudend zijn vermeende discriminatie te melden. Bang om in een slachtofferrol gedrukt te worden”, aldus Tweede Kamerlid Niels van den Berge. 

Op dit moment zijn er verschillende proefprojecten voor een laagdrempeliger  melding van klachten  binnen mbo-instellingen. Daarbij hoort wat GroenLinks betreft zo’n diversiteitscoach. Zo kunnen studenten naast juridische expertise bij verschillende klachten, ook gebruik maken van kennis en ervaring met bi-culturaliteit.

Hulp bij loopbaan Van den Berge: “Bij de diversiteitscoach kunnen studenten terecht als ze zich gediscrimineerd voelen en advies willen hoe ze daarmee kunnen omgaan. Maar ook voor hulp bij het schrijven van brieven om een stageplek te vinden. Het is een toegankelijke expert die passende hulp en begeleiding kan bieden en mensen zo daadwerkelijk kan helpen stappen te zetten in hun studie- en werkloopbaan.”

Het is goed dat de commissie Van Rijn een aantal perverse prikkels in de bekostiging van onderwijsinstellingen doorbreekt, zoals een eenzijdige focus op aantallen studenten. Maar zorgelijk zijn de voorgestelde kortingen op sociale en geesteswetenschappen. Dat zegt GroenLinks in reactie op het rapport van de Commissie Van Rijn.

Vandaag bood de Commissie-Van Rijn aan minister Van Engelshoven het adviesrapport aan over een herzieing van de bekostiging van het hoger onderwijs en onderzoek. GroenLinks is blij dat de commissie adviseert om aantallen studenten niet meer het uitgangspunt te laten zijn voor de bekostiging van onderwijsinstellingen.

“En goed dat de commissie aanbeveelt dat er meer zekerheid en stabiliteit moet komen voor onderzoek”, zegt Zihni Özdil, kamerlid van GroenLinks.

Maar grote zorgen zijn er over de verliezers.

Zihni Özdil: “Zonder extra geld wordt er flink gekort op de sociale en geesteswetenschappen. En dat is een verschuiving van problemen in plaats van een oplossing.”

GroenLinks stelt daarom in de Voorjaarsnota voor dat er daadwerkelijk wordt geïnvesteerd.

Zihni Özdil: “Het is niet de bedoeling dat belangrijke studierichtingen het bokje worden.”

De Tweede Kamer steunt een verzoek van GroenLinks om een grootschalig onderzoek naar studiedruk en werklast onder studenten. ‘Deelonderzoeken van Hogeschool Windesheim en studentenorganisatie ISO geven een zorgwekkend beeld van studenten met depressies, angsten of ernstige stress. Het is de hoogste tijd voor een grootschalig onderzoek en ik ben blij dat andere fracties dat met GroenLinks een zijn’, aldus Kamerlid Zihni Özdil.

 

Weliswaar publiceert het RIVM op korte termijn een onderzoek naar de druk die jongeren ervaren, maar op die publicatie wil Özdil niet wachten. ‘Ik ga het met belangstelling lezen, maar de door het RIVM gekozen methodiek is zeer beperkt. Het onderzoek waar ik om vraag is kwantitatief en gaat specifiek over het welzijn van studenten. Ik wil weten hoe hoog de studiedruk is die studenten ervaren en hoe veel studenten last hebben van psychische klachten. Ik maak me zorgen of er niet sprake is van een stressgeneratie. Dit onderzoek is nodig zodat we achteraf kunnen toetsen of het beleid van de minister ook daadwerkelijk zijn vruchten afwerpt.’

Het is de tweede keer deze maand dat GroenLinks een Kamermeerderheid achter een grootschalig onderzoek in het hoger onderwijs krijgt. Onlangs steunde een meerderheid ook al het verzoek om te onderzoeken of het macrobudget voor het mbo en het hoger onderwijs wel voldoende is. Özdil: ‘De vraag ligt voor of de bekostiging van het hoger onderwijs toereikend is voor de taken en verantwoordelijkheden die we ROC-instellingen, hogescholen en universiteiten hebben toevertrouwd. Gek genoeg wilde minister Van Engelshoven daar aanvankelijk niet aan. Gelukkig ziet de Kamer dat anders.’

Minister Van Engelshoven (Onderwijs) maakt op verzoek van GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil een einde aan de ‘onderwijsovereenkomst’ die mbo-studenten moeten sluiten als ze aan een beroepsopleiding beginnen. ‘Goed dat ook de minister inziet dat studenten niet zijn gebaat bij een onnodig wegstuurcontract’, laat Özdil in een eerste reactie weten.

De onderwijsovereenkomst had volgens Van Engelshoven moeten leiden tot een versterkte rechtspositie van studenten in het mbo, maar ze stelt in een brief aan de Kamer vast dat hiervan geen sprake is. Het contract wordt om die reden geschrapt. Om de rechtspositie van mbo-studenten te versterken, worden de regels waaraan het mbo wettelijk moet voldoen aangepast. Instellingen krijgen de mogelijkheid individuele maatwerkregels vast te leggen in een statuut, mits dat gebeurt met instemming van hun studentenraad.

Özdil vindt het plan van de minister een flinke sprong voorwaarts. Hij heeft vanaf zijn beëdiging als Kamerlid een punt gemaakt van het voor studenten nadelige contract, dat alleen in het mbo bestaat. ‘Ik wil best aannemen dat de onderwijsovereenkomst met de beste bedoelingen is bedacht, maar in de praktijk blijkt het vooral een middel waarmee instellingen een student zonder al te veel gedoe kunnen wegsturen als ze eens een paar vakken missen. Ik ben blij dat de minister daar nu een eind aan maakt. Bovendien is het weer een stap naar uniformiteit in het onderwijs: voor hbo- en wo-studenten vonden we het ook nooit nodig.’

Het Nederlandse mbo levert vakmensen die onze samenleving draaiende houden. Om onze loodgieters, kappers of automonteurs de waardering te geven die ze verdienen, wil GroenLinks-Kamerlid Zihni Özdil dat Nederland titels gaat toekennen aan afgestudeerde mbo’ers.

Uit een titel blijkt waardering voor de verworven vaardigheden en deskundigheid, legt Özdil uit .”Een goede eerste stap was om mbo-studenten ook mbo-studenten te noemen. De logische volgende stap is een titel voor mbo-studenten die een startkwalificatie halen.”

Tijdens het begrotingsdebat over onderwijs stelt Özdil voor de diplomaniveaus 2, 3 en 4 te vervangen door ‘Skilled’ voor niveau 2, ‘Craftsman’ voor niveau 3 en ‘Expert’ voor niveau 4. Zo wordt veel beter duidelijk op welk niveau de gediplomeerden werken. ‘Wie een blik werpt op de vaardigheden van vakstudenten in andere geïndustrialiseerde landen, stelt vast dat het werk- en denkniveau van onze hoogst opgeleide mbo’ers soms niet onder doet voor dat van een bachelor in de VS.’

Toch gaat het Özdil niet enkel om de internationale concurrentiepositie van deze groep. ‘Waardering begint bij erkenning. Verschillende mbo-studenten hebben bij me aangegeven dat ze het gek vinden dat je wel een titel krijgt bij een hbo - of een wo-diploma en niet als je het mbo afrondt. Terwijl het net zo hard een voltooiing is van een studieloopbaan.’

Over de titels wil GroenLinks best nog in gesprek. Maar dat ze er moeten komen, staat voor Özdil vast. ‘Een beveiliger ‘niveau 2’ zegt veel minder dan een ‘skilled’ beveiliger, zoals dat ook geldt voor de mediavormgever die kan aantonen dat hij een ‘craftsman’ is, of de laboratoriumanalist die zich officieel ‘expert’ kan noemen. Het biedt ook herkenning voor werkgevers. Ik ben erg benieuwd naar de reacties uit het veld en van mijn collega’s uit de Kamer. Maar voor mij staat vast dat we dit gewoon gaan regelen, desnoods met een initiatiefwet.’

De vakmensen van morgen moeten een mbo-opleiding kunnen kiezen zonder dat ze zich zorgen hoeven te maken om hoge studiekosten. 

Voor veel opleidingen zijn dure materialen zoals kappersscharen en koksmessen noodzakelijk. Elke student heeft recht op die materialen, ook studenten zonder een brede portemonnee. Daarom wil GroenLinks dat de schoolkosten gemaximeerd worden en aanmoedigen dat scholen de materialen die mbo-studenten nodig hebben voor hun opleiding in bruikleen geven.

“In het mbo worden studenten vaak op kosten gejaagd door forse investeringen,” zegt Kamerlid Zihni Özdil. “Als je een kappersopleiding volgt, ben je zo honderden euro’s verder voor je een goede scharenset hebt. Je moet niet willen dat studiekiezers afhaken omdat ze tegen zo’n forse uitgave aanhikken. Zo blijkt uit het recente onderzoek van RTL-nieuws dat de kosten van een kappersopleiding zelf kan oplopen tot 1850 voor één jaar. En die hoge kosten blijken vooral in het eerste jaar te zitten. Dit is voor veel studenten niet te doen”

Dat probleem is niet weggenomen door mbo-studenten alleen te laten meepraten over de schoolkosten die mbo-instellingen rekenen. ‘Mooi, maar niet voldoende,’ vindt Özdil. ‘Want wie het cursusgeld en de investeringen in het lesmateriaal niet kan betalen, is dan al afgehaakt. Dat probleem los je op met een fonds waar studenten aanspraak op kunnen doen als ze geen geld hebben om überhaupt aan de opleiding te beginnen.’