Dat stelt historicus Wim de Jong in een essay in Binnenlands Bestuur. Sinds een aantal jaren publiceert het blad The Economist een Safe Cities Index, waarin de veiligheidsscore van steden van over de hele wereld wordt vergeleken op digitaal, gezondheids-, infrastructureel en persoonlijk gebied. Amsterdam tikte hierin onlangs een vierde plaats aan, achter Tokio, Singapore en Osaka.
De onderzoekers schrijven volgens De Jong dat veiligheid op al deze gebieden samenhangt: een stad waar vrouwen ’s avonds over straat durven te lopen – volgens hen een goed criterium voor veiligheid – is ook een stad waar je niet het risico loopt op grote ongelukken, waar als ongelukken onverhoopt toch gebeuren het ziekenhuis bereikbaar en betaalbaar is, en waar de onzichtbare digitale infrastructuur
goed functioneert, van stoplichten tot de beveiliging van digitaal aangestuurde
energiecentrales.
Corruptie
‘De hoog scorende steden hebben evenwel één ding gemeen: een veilige stad is een goed bestuurde stad. Dat wordt echter gauw over het hoofd gezien. Wil een stad weerbaar zijn voor rampen en andere problemen, dan moet zij transparant worden bestuurd en een laag niveau van corruptie hebben’, aldus de auteur. ‘Ook stellen de onderzoekers dat om goed om te kunnen gaan met crises wanneer die zich aandienen, er sprake moet zijn van sociale verbondenheid.’
Veiligheid, zo blijkt, is niet alleen negatief gericht op het buitenhouden en afweren van problemen. Mede om die problemen te lijf te gaan is veiligheid ook een positief doel, waarin geborgenheid en inclusie een grote rol spelen. De Open Universiteit publiceerde onlangs het boek De veilige stad als collectief doel. In essays verkent het die twee kanten van veiligheid in het bestuur van de moderne stad. In veel van de onderzoeksprojecten die eraan ten grondslag liggen wordt samenwerking met lokale bestuurders opgezocht.
Vrijsteden
De auteurs geven volgens De Jong allemaal aan dat een werkelijk veilige stad inclusief is ten opzichte van al haar bewoners. ‘In de Verenigde Staten zijn er zogenaamde sanctuary cities, naar voorbeeld van de ‘vrijsteden’ die in de middeleeuwen als toevluchtsoord golden voor mensen op de vlucht voor de wet. Sanctuary cities zoals San Francisco en New York liggen met Trump in de clinch omdat ze een eigen koers varen ten opzichte van immigranten zonder papieren. Ze zijn ervan overtuigd dat het de veiligheid van iedereen ten goede komt als deze mensen toegang hebben tot voorzieningen en misdaden bij de politie aan durven te geven. In Nederland gedraagt Amsterdam zich bijvoorbeeld in de bed, bad, brooddiscussie op een vergelijkbare eigenzinnige manier’, aldus De Jong.
Terroristen
‘Het woord veiligheid is etymologisch verwant aan felig (beschermen) maar ook aan faele, dat goed, dierbaar of getrouw betekent. Zoals de veilige stad als collectief doel suggereert bevindt deze zich ergens tussen orde en geborgenheid. Beide worden op hun eigen manier uitgedaagd: terroristen bedreigen de orde, toeristen worden steeds meer gezien als bedreiging voor geborgenheid. Orde en geborgenheid zijn echter onlosmakelijk verbonden,’ analyseert De Jong, ‘want zonder dat álle bewoners mede een recht krijgen op de stad, blijft orde een illusie.
