Poliflw

PVV-woordvoerder Barry Madlener betoogde dat het stelsel van fosfaatrechten de prullenbak in moet en dat we gewoon van nul af aan moeten werken aan iets beters. “beter alternatief waar een verplichte weidegang onderdeel van uitmaakt”.

‘PVV verwijst fosfaatrechtenstelsel naar prullenbak’

De rechtsstaat is de laatste maanden volop in het nieuws. In de EU bestaan terecht grote zorgen over ontwikkelingen in Polen, Hongarije en Roemenië, waar zittende regeringen de rechtsstaat bewust uithollen. Ook in Nederland heeft de rechtstaat continu aandacht nodig.

Voor D66 is een sterke, toekomstbestendige rechtsstaat een cruciale voorwaarde voor een vrij leven. Alleen  met een sterke rechtsstaat is het individu verzekerd van bescherming, indien de overheid of iemand anders inbreuk maakt op die vrijheid. Het is dan wel noodzakelijk dat de rechtsstaat goed functioneert en iedereen ook echt toegang heeft tot het recht. Daar wringt de schoen. Ook in Nederland is toegang tot het recht niet altijd verzekerd. En in de rechtspraak zijn er verschillende flinke problemen.

Voor D66 vormden deze kwesties aanleiding om in 2018 veel aandacht te besteden aan toegang tot het recht. Omdat we vinden dat zoveel mogelijk mensen het gevoel moet hebben: die rechtspraak is er ook voor ons. Je opleiding, je portemonnee, of je afkomst mogen hierop niet van invloed zijn. We hebben ons het afgelopen jaar op een aantal thema’s ingezet.

1. Spreekuurrechters en begrijpelijke taal

In de zomer hebben we een actieplan gepubliceerd, waarin we pleiten voor het voortzetten en uitbreiden van laagdrempelige vormen van rechtspraak, zoals de spreekuurrechter. Door een spreekuurrechter worden problemen snel, efficiënt en goedkoop opgelost. De spreekuurrechter lost bijvoorbeeld eenvoudig buren-, arbeids- en huurzaken snel en makkelijk op. Ook aan de begrijpelijkheid van rechterlijke vonnissen moet worden gewerkt. Complexe wetten, ingewikkelde vonnissen en moeilijke vaktaal scheppen wantrouwen. D66 wil dat uitspraken van rechters in begrijpelijke, heldere taal worden gepubliceerd, zodat zoveel mogelijk mensen snappen wat er staat. In het actieplan wordt daarnaast aandacht besteed aan diversiteit binnen de rechterlijke macht, en aan de selectie en opleiding van toekomstige rechters.

2. Toegangskaartje tot de rechtszaal omlaag

De toegang tot het recht kent echter meer aspecten. De hoogte van griffierechten, de kosten om een zaak te starten bij de rechter, is daarvan een voorbeeld. In een opiniestuk in het Financiële Dagblad pleitten D66-kamerlid Maarten Groothuizen en CDA-kamerlid Chris van Dam voor een verlaging van de griffierechten in handelszaken met een klein belang. Dat een kleine ondernemer 476 euro griffierecht moet betalen om een vordering tussen de 500 en 1500 euro te verhalen, is een forse beperking van de toegang tot het recht. Het Kabinet heeft dat gelukkig ook ingezien en komt met maatregelen om de griffierechten voor kleine vorderingen aan te passen. Bij kleine vorderingen dalen de griffierechten fors. Bij hogere vorderingen wordt het griffierecht wat hoger.

3.Hoge schikkingen toetsen door rechter

Een ander punt waar we kritisch op zijn, zijn de hoge schikkingen die het Openbaar Ministerie (OM) treft met grote bedrijven die een strafbaar feit hebben gepleegd. De schikking van maar liefst 775 miljoen euro met ING trok in 2018 terecht veel aandacht. D66 vindt dat dit soort hoge schikkingen achteraf moeten kunnen worden getoetst door een rechter. Een schikking kan een geschikt instrument zijn om in strafzaken tegen bedrijven een gedragsverandering af te dwingen. Schikkingen kennen vaak allerlei voorwaarden waarin bedrijven moeten voldoen om toekomstig strafbare feiten te voorkomen. Dat is verstandig. Maar voorkomen moet worden dat de indruk ontstaat dat bedrijven anders worden behandeld dan burgers. Daarom is het goed als een rechter achteraf de schikking toetst en kan controleren of het bewijs solide is, de omvang van de schikking in een redelijke verhouding staat tot het gepleegde feit, en of bestuurders van het bedrijf er niet te makkelijk vanaf komen Daarom diende D66 samen met de SP een motie in die door de Tweede Kamer is aangenomen. Het kabinet heeft daarop inmiddels aangekondigd de mogelijkheid tot het toetsen van een hoge schikking op te gaan nemen in de wet.

4. Financiering en bestuursstructuur rechtspraak op de schop

Daarnaast speelt er een aantal problemen in de rechtspraak die, onder meer, te maken hebben met de manier van financiering. De rechtspraak wordt nu  voor 95% gefinancierd op basis van zogenoemde productfinanciering. Dat betekent een vaste vergoeding per zaak. Die outputfinanciering is doorgeschoten. Door dalende zaaksaantallen, blijft er nu steeds minder geld over voor innovatie en vernieuwing in de rechtspraak. Terwijl dat wel hard nodig is: de rechtspraak moet bij de tijd blijven. D66 pleit er daarom voor het financieringssysteem op de schop te nemen. Het Kabinet heeft aangegeven daartoe bereid te zijn en gaat in de eerste helft van 2019 praten met de rechtspraak.

Een tweede vraagstuk in de rechtspraak is de bestuursstructuur. Sinds de invoering van de nieuwe Wet op Rechterlijke Organisatie in 2002 en de herziening van de gerechtelijke kaart in 2013 hebben veel rechters het idee dat er een kloof is ontstaan tussen het management en de werkvloer. D66 vindt dat onwenselijk. Samen met de SP hebben we daarom voorstellen gedaan om de invloed van rechters op hun bestuurders te vergroten en de kloof tussen de werkvloer en het bestuur in de rechtspraak te versterken.

Tot slot: Minister Dekker voor Rechtsbescherming heeft zijn plannen bekendgemaakt voor het nieuwe stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Gesubsidieerde rechtsbijstand is er voor mensen die een advocaat of mediator niet kunnen betalen. Afhankelijk van je inkomen wordt een deel van de kosten door de overheid vergoed. Belangrijk vindt D66, want iedereen moet toegang hebben tot het recht, juist ook mensen met een kleine portemonnee. De problemen in de gesubsidieerde rechtsbijstand zijn fors. Veel sociaal-advocaten werken de helft van hun tijd gratis, doordat de forfaitaire bedragen niet meer in een redelijke verhouding staan tot de werkelijke werkzaamheden. Er is sprake van een langdurig gebrek aan onderhoud.

Dat er nu een plan is, is een eerste stap. Het belangrijkste voor D66 is dat ook mensen met een laag inkomen verzekerd zijn van rechtsbijstand, op álle rechtsgebieden. Die garantie hebben we in ieder geval gekregen. Veel andere zaken zijn nog onduidelijk. Denk aan het verhogen van de vergoeding van sociale advocaten, hoeveel gaat die omhoog en wanneer? Hoe komen de rechtshulppakketten er in het nieuwe systeem precies uit te zien? Willen en kunnen de sociale advocaten die pakketten aanbieden? En hoe gaan die pakketten de mensen helpen? Dat zal allemaal nog moeten blijken. De minister heeft dus nog veel werk te doen en zal ook hard moeten gaan werken aan het herstel van vertrouwen, met name bij de advocatuur. De concrete uitwerking van de plannen en de gevolgen voor mensen in de praktijk zullen we dus kritisch volgen en waar nodig bijsturen.

D66 blijft ook de komende periode kritisch kijken naar de toegankelijkheid van het recht. Daarbij horen we graag ook jouw mening. Voor vragen, suggesties en/of opmerkingen: neem contact met ons op via Max Ruesen, e-mail: m.ruesen@tweedekamer.nl

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Een mens kan niet vrij zijn zonder recht. Daarom is de rechtsstaat al sinds de oprichting van D66 onze prioriteit. Onze vrijheid mag alleen door de staat ingeperkt worden, om onze veiligheid te beschermen. We moeten er daarbij wel op kunnen vertrouwen dat de staat zijn macht niet misbruikt. Die macht is nooit vanzelfsprekend en moet altijd kritisch worden gecontroleerd en gebaseerd zijn op principes als rechtszekerheid. Zonder een goed functionerende rechtsstaat en democratie bestaat vrijheid niet. Daarom verdedigt D66 de rechtsstatelijke waarden en de democratie in Nederland hartstochtelijk en streven wij ze na in de rest van de wereld.

Door Janny Vlietstra op 19 februari 2019 Delen  

Er is een structureel tekort van 50 miljoen euro, de werkdruk is veel te hoog en de gewenste innovatie komt niet van de grond. Het gevolg is dat de toegang tot de rechterlijke macht ernstig onder druk staat.

Er is een structureel tekort van 50 miljoen euro

Iedereen moet zeker kunnen zijn van goede rechtspraak en iedereen moet toegang hebben tot die rechtspraak. Daarvoor is meer geld nodig en een betere bekostigingssystematiek. Het kabinet trekt echter niet voldoende geld uit voor onze rechtstaat en dreigt die daarmee nog verder te verzwakken.

Zo wil het kabinet kleinere rechtbanken sluiten. Maar juist door het verdwijnen van de kantongerechten wordt de fysieke afstand naar een rechtbank groter. Hierdoor ontstaan er steeds meer ‘verstekzaken’, waarbij rechtzoekenden niet komen opdagen. En onderzoek laat ook zien dat het terugbrengen van het aantal rechtbanken, gerechtshoven en parketten niet heeft geleid tot een betere kwaliteit van de rechtspraak.

Ook wil het kabinet korten op de gesubsidieerde rechtsbijstand door een systeem van ‘triage’ in te voeren, waarbij er eerst wordt beoordeeld of het wel ‘noodzakelijk’ is om rechtsbijstand te krijgen. Dit is onacceptabel. Dan creëer je een tweedeling tussen mensen die zelf een advocaat kunnen betalen en mensen die afhankelijk worden van de beoordeling van een instantie.

Tenslotte wil het kabinet de eigen bijdrage aanpassen. Nu is dat gewoon een vast bedrag, gekoppeld aan de hoogte van je inkomen. Het kabinet wil van de eigen bijdrage een percentage maken van de totale kosten van rechtsbijstand. Hierdoor heb je dus van tevoren geen idee wat het uiteindelijke bedrag gaat worden. Beetje bij beetje komt zo de toegang tot de rechtspraak in Nederland verder onder druk te staan.

Beetje bij beetje komt zo de toegang tot de rechtspraak in Nederland verder onder druk te staan.

Een alternatieve oplossing is heel makkelijk: er moet echt extra geld bij. Er is 127 miljoen euro extra nodig om de vergoeding voor sociale advocaten te verbeteren en 11 miljoen euro voor betere digitale toegang tot het recht. Terwijl het kabinet miljarden naar het bedrijfsleven laat stromen, weigert het geld vrij te maken voor de toegang van ons allen tot de rechtspraak.

Daarnaast kent de financiering van de rechtspraak perverse prikkels. Rechtbanken worden namelijk grotendeels betaald via ‘outputfinanciering’; simpel gezegd, ze krijgen betaald per rechtszaak die wordt afgehandeld. Hiermee moeten rechtbanken hun huisvesting, centrale diensten en alle innovatie betalen. Echter, het aantal rechtszaken neemt de afgelopen jaren sterk af en daardoor krijgen rechtbanken onvoldoende geld om hun vaste lasten te dragen, laat staan geld vrij te maken voor innovaties.

Juist bij onze rechtspraak, moet het recht van de sterkste niet gelden

In een rijk land als Nederland moet je er zeker van kunnen zijn dat je je recht kan halen, ook met een kleine beurs. Juist bij onze rechtspraak, moet het recht van de sterkste niet gelden. Vandaag spreekt de Eerste Kamer over de staat van de rechtstaat. Er moet gewoon meer geld bij en er moet kritisch worden gekeken naar de wijze van financiering. Wij dienen één motie in om in ieder geval de bestaande rechtbanken en gerechtshoven in stand te houden.

Eerste Kamerlid

Voor toekomstbestendige rechtspraak

D66 en SP komen met voorstellen om de manier waarop de rechtspraak wordt bestuurd te vernieuwen. De kloof tussen rechters en de bestuurders is te groot geworden. Rechters hebben in een toekomstvisie de noodklok geluid over hoe zaken nu geregeld zijn.

D66-Kamerlid Maarten Groothuizen: “Met dit plan moeten problemen waar rechters tegenaan lopen op de werkvloer in de toekomst beter doorkomen bij het bestuur.”

SP-Kamerlid Michiel van Nispen: “Onrust in de derde staatsmacht is slecht voor het vertrouwen in onze rechtsstaat. De werkvloer moet meer te zeggen krijgen, de kloof met de bestuurders moet kleiner.”

Een van dan problemen die door rechters wordt genoemd, is de kloof tussen rechters aan de ene kant en de Raad voor de Rechtspraak en bestuurders van gerechten aan de andere kant. Het bestuur is verantwoordelijk voor alle randvoorwaarden voor rechters om hun werk te kunnen doen: van de huisvesting, financiering tot ICT. Juist bij dit laatste is een boel misgegaan, en rechters krijgen de gevolgen ervan op hun bordje. Rechters zouden daarom doorslaggevende invloed moeten krijgen bij de benoemingen van hun bestuurders. Nu benoemt de minister leden van de Raad voor de rechtspraak en deze benoemen de bestuurders van de gerechten. Door rechters hun bestuurders te laten kiezen versterken we het draagvlak voor deze bestuurders en vergroten we het vertrouwen.

Bestuurders zouden daarnaast niet alleen moeten ‘besturen’, maar ook actief moeten blijven op de werkvloer. Een groot probleem nu is dat in de hogere bestuurslagen van de rechterlijke organisatie nauwelijks geluisterd wordt naar de professional op de werkvloer: de rechter. Praktijkkennis over wat beter kan en hoe wordt daardoor nauwelijks meegenomen in besluitvorming. Tenslotte stellen D66 en SP voor dat kritisch wordt gekeken naar de machtsverhoudingen. Zoals de aanwijzingsbevoegdheid van de minister voor de leden van de Raad voor de Rechtspraak. De manier waarop de rechtspraak nu wordt gefinancierd is een ander punt van kritiek wat door veel rechters wordt benoemd. D66 en SP hebben dit probleem samen met het CDA tijdens de begrotingsbehandeling aangekaart. Minister Dekker heeft toegezegd hier naar te gaan kijken

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

Tweet dit artikel Deel dit artikel op Facebook

D66 wil dat iedereen zijn leven naar eigen inzicht in kan richten. Dat vraagt om een overheid die het individu ruimte en vertrouwen geeft. Maar er is geen ik zonder wij. We leven en werken samen, we hebben elkaar nodig. Zonder democratie en een functionerende rechtsstaat zijn vrijheid en veiligheid een illusie. Daarom verdedigen wij de rechtsstaat en democratie in Nederland en streven we ernaar deze te versterken in de rest van de wereld.

Er is onrust in de rechterlijke macht. Er komen brandbrieven vanuit de rechters. Mensen moeten veel te lang wachten op een rechterlijke uitspraak. De werkdruk is torenhoog. En de rechtspraak zit in de rode cijfers, de financiële problemen zijn groot. Maar de problemen hebben niet alleen met geld te maken, er is ook wat mis met de manier waarop de rechterlijke macht wordt bestuurd. SP-Kamerlid Michiel van Nispen dient daarom samen met Maarten Groothuizen van D66 voorstellen in voor betere verhoudingen in de rechtspraak, om de kloof tussen werkvloer en management te verkleinen en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen.

Er is onrust in de rechterlijke macht. Er komen brandbrieven vanuit de rechters. Mensen moeten veel te lang wachten op een rechterlijke uitspraak. De werkdruk is torenhoog. En de rechtspraak zit in de rode cijfers, de financiële problemen zijn groot. Maar de problemen hebben niet alleen met geld te maken, er is ook wat mis met de manier waarop de rechterlijke macht wordt bestuurd. Van Nispen: ‘De afstand tussen de bestuurders in de rechterlijke macht en de werkvloer is te groot geworden, mede door de schaalvergroting van de afgelopen jaren. Er is te weinig zeggenschap en directe betrokkenheid. Daar moeten we ook iets aan doen. Onrust in de derde staatsmacht is uiteindelijk ook slecht voor het vertrouwen in de rechtsstaat.’

Van Nispen dient donderdag samen met Maarten Groothuizen van D66 voorstellen in voor betere verhoudingen in de rechtspraak, om de kloof tussen werkvloer en management te verkleinen en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen. Zo moeten rechters doorslaggevende invloed krijgen bij de benoemingen van bestuurders. Bestuurders moeten niet alleen besturen maar ook actief blijven op de werkvloer. Per rechtsgebied gaat een rechter deel uitmaken van het gerechtsbestuur. Groothuizen: ‘Signalen van de werkvloer moeten beter doorkomen bij het bestuur.’

Ook moet wat de SP en D66 betreft de wet op de rechterlijke organisatie worden doorgelicht, waarbij gekeken moet worden naar de wettelijke bevoegdheden van de minister en de Raad voor de rechtspraak ten opzichte van de rechters. Van Nispen: ‘Ontwikkelingen in Oost-Europese landen laten vandaag de dag zien hoe belangrijk een onafhankelijke rechterlijke macht is, die weerstand kan bieden aan ongewenste politieke beïnvloeding.’

De notitie ‘Betere verhoudingen in de rechtspraak’ is hier te lezen.

Vraag 1Is de Minister bekend met het besluit van het bestuur van de rechtbank Almelo om uit de ontvangsthal van het paleis van justitie een schilderij te verwijderen vanwege de mogelijk aanstootgevende werking van de uitbeelding van een ontblote vrouwenborst?

Vraag 2Is de Minister bekend met het feit dat dit portret de centrale hal al 26 jaar heeft opgesierd en in al die jaren slechts twee klagers in het geweer gebracht?

Vraag 3Is de Minister met mij van oordeel dat dit optreden van het Presidium kennelijk voorkomt uit verregaand puritanisme en getuigd van redeloze huiver voor afkeuring uit de kring van snel gekwetste fatsoensapostelen?

Vraag 4Is de Minister met mij van mening dat dit vertoon van schichtigheid bij een gerechtigde instantie het vertrouwen van de burger in een onbevangen, onbevreesd oordeel van de rechter ondergraaft?

Vraag 5Immers is het niet zo dat de rechtzoekende burger zo kan vrezen dat zijn, in de ogen van de publieke opinie, niet sympathiek en moreel afkeurenswaardig handelen door de rechtbank van Almelo niet op basis van zuiver juridische criteria wordt beoordeeld, maar ook door de reacties van snel gekwetsten wordt beïnvloed?

Vraag 6Wil de minister ervoor zorgdragen dat de ontvangsthal van de rechtbank Almelo de vertrouwde sfeer van onbevangenheid zal uitstralen en zijn invloed aanwenden bij het Presidium en aandringen op de terugkeer van dat prachtige, vrijmoedige portret?