De afgelopen weken werd in de Gemeenteraad het onderwerp ‘Kadernota Grond en Beperking Terugval Erfpachtinkomsten’ behandeld. Dat klinkt als een mond vol, en dat was het ook! Voor fractievoorzitter René Karens was het een van de meest ingewikkelde onderwerpen die hij de afgelopen jaren behandelde. Maar tegelijkertijd ook een van de belangrijkste voor heel Schiedam. Want het grondbeleid van de gemeente raakt ons allemaal bijna elke dag. Reden genoeg dus om terug te blikken en uit te leggen wat er in de Raad werd behandeld.
Erfpacht in Schiedam
De Gemeente Schiedam heeft heel veel grond in bezit. Die grond wordt in “erfpacht” uitgegeven aan mensen die een huis kopen op die grond of ondernemers die er een bedrijf hebben. Zij ‘huren’ dus eigenlijk de grond van de gemeente. Dat was, zeker toen de rente veel en veel hoger was dan nu, voor veel mensen een manier om een huis te kunnen kopen; ze hoefden de grond niet te kopen maar huurden die tegen gunstige tarieven van de gemeente. Dat stimuleerde dat ook mensen met een minder hoog inkomen een eigen huis konden kopen. En voor bedrijventerreinen betekende erfpacht dat de gemeente meer te zeggen had over hoe die terreinen zich ontwikkelden. Win-win dus!
In 2005 heeft de gemeenteraad besloten dat verkoop van die grond aan bewoners of bedrijven mogelijk moet zijn. In 2015 is voor bewoners van woningen bepaald dat erfpacht nog steeds mag, maar dat het kopen van de grond de eerste optie is. Voor bedrijventerreinen is erfpacht nog steeds het uitgangspunt, al kan daar onder bepaalde voorwaarden van worden afgeweken.
Inmiddels is ongeveer 30% van de grond onder woningen door bewoners gekocht. Dat leidt tot eenmalige inkomsten voor de gemeente, maar tot dalende jaarlijkse erfpachtinkomsten. Tegelijkertijd is de rente de afgelopen jaren enorm gedaald. Deze rente bepaalt een groot deel van de hoogte van de erfpacht. Dat betekent dat nieuwe of verlengde erfpachtcontracten veel minder geld opleveren. Dit leidt ertoe dat al enkele jaren de erfpachtinkomsten van Schiedam flink dalen. In 2020 loopt dat al op tot een tegenvaller van 600.000 euro. En bij elke verlenging van een erfpachtcontract of bij elke verkoop van grond, wordt dat bedrag hoger. Het College stelt daarom voor om in de erfpachtvoorwaarden een ‘bodempercentage’ in te bouwen. Dat voorkomt dat bij een dalende rente de erfpacht te ver daalt. Zou de rente namelijk nog verder dalen, dan zou dat ertoe leiden dat grond bijna gratis ‘gepacht’ wordt. Maar grond heeft wel degelijk waarde, ongeacht de rentestand.
GroenLinks: erfpacht voor bedrijventerreinen houden, erfpacht bij woningen mogelijk houden
In de gemeenteraad is er vaak en veel gediscussieerd over erfpacht. GroenLinks vindt dat eigenaren van woningen de kans zouden moeten krijgen de grond onder hun huis te kopen. Maar wie dat niet wil of kan, moet de vrijheid houden om te blijven ‘pachten’. En dan wel tegen eerlijke voorwaarden en met duidelijke afspraken. Een eerlijk bodempercentage past daar goed in, zolang daarover op tijd met erfpachters over is gecommuniceerd. Iedereen begrijpt dat grond een prijs heeft, zelfs als de rente heel laag staat. Voor bedrijventerreinen geldt dat wij heel blij zijn met erfpacht. Dat biedt de gemeente namelijk de mogelijkheid om in gebieden als de Spaanse Polder en Nieuw-Mathenesse noodzakelijke vernieuwing en verbetering af te dwingen. De vernieuwing van die gebieden zou veel en veel moeilijker zijn als alle grond in eigendom van bedrijven was. Mede op ons aandringen heeft het College dit in de Kadernota nog scherper en duidelijker verwoord: erfpacht is het uitgangspunt voor bedrijventerreinen. En als daarvan zou moeten worden afgeweken, moet het College dit in een ‘gebiedsvisie’ onderbouwen die aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.
De gemeente en de grondmarkt
We hebben in Schiedam grote ambities op het gebied van wonen en werken. We willen veel meer woningen laten bouwen, dat is ook hard nodig. En onze bedrijventerreinen moeten de komende jaren vernieuwd worden. Meer vernieuwende en duurzame bedrijven, minder vervuiling en onbetrouwbare ondernemers. Al deze ambities moeten worden waargemaakt op de grond in onze gemeente.
De Kadernota Grond beschrijft hoe Schiedam zich op de ‘grondmarkt’ gaat opstellen. Neemt de gemeente een passieve houding, waarbij het vooral aan projectontwikkelaars en ondernemers is om nieuwe plannen te bedenken, of bedenkt de gemeente zelf actief plannen en is ze zelf betrokken bij de uitvoer daarvan? De nieuwe Kadernota Grond beschrijft dat de gemeente een actievere rol gaat nemen. Daar zijn wij het mee eens, juist om in een ingewikkelde stedelijke omgeving nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Denk aan kleinere woningbouwprojecten of de bouw van sociale huurwoningen waar ontwikkelaars minder aan kunnen verdienen dan aan duurdere huizen. Daar is een actieve gemeente voor nodig. Want anders is de kans op nieuwe ontwikkelingen, die we wel graag willen, een stuk kleiner Maar een actievere gemeente leidt ook tot meer risico’s, bijvoorbeeld financieel. Het is daarom nodig dat de gemeenteraad hierbij goed de vinger aan de pols kan houden. Ook dat is geregeld in deze Kadernota.
Uw ideeën of vragen?
De fractie heeft de afgelopen tijd in heel veel technische overleggen en vergaderingen van de gemeenteraad nagedacht over dit onderwerp. Grond en Erfpacht zijn hele technische onderwerpen die wel hele grote gevolgen hebben voor vrijwel iedereen in Schiedam. Heeft u naar aanleiding van dit stuk, of in het algemeen, vragen of ideeën voor ons? Dan zijn die natuurlijk van harte welkom, zie hieronder onze contactgegevens!