We hebben in dit land veel bereikt, we leven in relatieve vrijheid en er zijn maar weinig directe gevaren die niet door ons eigen gedrag veroorzaakt worden. Door dit leven in relatieve luxe bestaat er een gevaar dat door ons zelf veroorzaakt wordt. Onze dubbele moraal. We waarderen acties die wij voor ons zelf als moedig, uitdagend of inspirerend vinden niet op dezelfde manier als we over mensen uit andere culturen of geografische gebieden praten.

We zijn verontwaardigd als we hierop aangesproken worden, maar zijn tevreden als we het in regeltjes kunnen stoppen. Denk maar eens aan de discussie over de vermeende uitspraken van Minister Stef Blok over de multiculturele samenleving of de kwestie Lily en Horwick waarbij we blij waren dat ze mogen blijven, omdat er een klein regeltje bestaat die de staatssecretaris voor asielzaken een discretionaire bevoegdheid geeft. Voor ruim 400 andere gevallen mogen de kinderen niet blijven, voor dit ene gevalletje mag het wel.

Druk maken we ons over de dalende vaccinatiegraad, We willen niet dat onze kinderen besmet worden met vreselijke en dodelijke ziektes. We willen dat onze kinderen het zo goed mogelijk gaat en willen zelfs ouders die ervoor kiezen om bewust hun kinderen niet in te enten straffen met korting op de kinderbijslag of buiten sluiten bij de kinderopvang. Tegelijkertijd vinden we mensen die naar Nederland komen om het beste voor hun kinderen te doen, lastig en noemen we ze gelukzoekers of “economische” vluchtelingen. Dat het kind 10 keer grotere kans heeft om te overlijden is geen argument, alleen als er oorlog en geweld in het land van herkomst is dan mogen ze komen. Slechte toekomstperspectieven, ontbrekend of slechte gezondheidszorg, armoede en zelf een beetje discriminatie daar moeten ze maar tegen kunnen.

In mijn familie, net als in zoveel andere families, kennen we de verhalen over de moedige ooms en tantes, neven en nichten van onze ouders die net na de oorlog vertrokken naar Australië, Canada en Zuid-Afrika. Pioniers waren het die op grote schepen de overtocht gingen maken. Op zoek naar een beter bestaan, naar een betere toekomst. Daar aangekomen werden ze opgevangen in kampen waar ze de taal leerden en ook vakopleidingen kregen. Pas als ze werk hadden konden ze een eigen huis zoeken en zich vestigen. Trots waren we op ze. Hoe anders kijken we naar de omgekeerde situatie, die van de “gelukzoekers”, die van de “economische” vluchteling. Terugsturen willen we ze. Ons land is “vol”. We willen ze niet die mensen met een andere cultuur passen niet bij ons.

Twee voorbeelden van onze dubbele moraal. Er zijn er legio te geven. Uitgaande van een veel geaccepteerde theorie dat de mens een wezen is dat economisch handelt. Zoekt naar de weg om zichzelf te verbeteren is het gedrag verklaarbaar. Pak je de theorie van Maslow erbij dan wordt het totaal verklaarbaar. Echter wat niet verklaarbaar is, is de dubbele moraal. We accepteren het van mensen in onze omgeving en niet van mensen die van ver komen. Jongeren trekken naar de steden omdat daar de betere opleidingen en werkkansen zijn. We vinden dat lovenswaardig. Ouderen die zo lang mogelijk thuis wonen bieden we de beste zorg aan huis omdat dat economisch goedkoper is. We subsidiëren kinderopvang zodat iedereen me kan doen aan de samenleving. Gelijke kansen voor iedereen. Mannen en vrouwen gelijk. Trots zijn we op onze kinderen als ze een diploma behalen. We feliciteren elkaar als we promotie maken of een betere baan vinden. Goed gedaan. Maar als iemand uit een ander land komt en dezelfde motieven heeft dan accepteren we het niet. Dubbel toch? De Engelse journalist van de Guardian Gary Younge geeft in een pakkende analyse een verklaring die gericht is op de Brexit stemmers maar die ook als gedrag voor onze dubbele m0raal kan dienen: We voelen ons bedreigd dat onze groep niet meer de grootste groep is. Dat we een minderheid worden.

Het bijvoeglijk naamwoord “economisch” beschrijft een gedrag dat niet bij de vluchteling alleen hoort maar bij de mens in het algemeen. Mijn gevoel voor goed en kwaad, van recht en onrecht, komt in opstand tegen deze dubbele moraal. Deze haast geïnstitutionaliseerde vorm van discriminatie. Ik vind dat we bewust van onze tekortkomingen eens opnieuw naar de discussie over het asielrecht moeten gaan kijken. Waarom nemen vluchtelingen zulke enorme risico’s, alleen om het geluk? Waarom zien we dit alleen in zwart – wit termen? Ophouden met te spreken over economische vluchtelingen, het Kinderpardon grondig te herzien en een automatische stok achter de deur creëren door te stellen dat als de Asielprocedure langer dan 5 jaar duurt er automatisch een verblijfsvergunning wordt afgegeven tenzij de overheid kan bewijzen binnen een zeer korte termijn dat de kandidaat Nederlander een gevaar voor de democratie of samenleving is.

Ik hoor u al zeggen: maar die asielzoekers liegen en bedriegen. Natuurlijk niets menselijk is hen vreemd maar laten we daar normaal mee omgaan. En oplossingen zoeken die passen binnen onze eigen normen en waarden. Een VN-kinderverdrag geldt heus niet alleen voor autochtone kinderen. Laten we deze sociologische discussie eens echt aangaan, het gaat echt niet alleen om het koopkrachtplaatje in deze discussie.